Categorie: Economie

Economisch Nieuws

Voormalig directeur ECB: “Negatieve rente is niet de oplossing”

Negatieve rente is volgens voormalig ECB-directeur Otmar Issing geen oplossing voor de huidige economische problemen. In een gesprek met CNN legt hij uit dat het gebrek aan investeringen in de wereld niet het gevolg zijn van een te hoge rente, maar vanwege politieke en economische onzekerheden. Zolang deze onzekerheid bestaat zullen huishoudens en bedrijven terughoudend zijn met het afsluiten van nieuwe leningen. De lage rente heeft dit probleem niet opgelost en een nog lagere rente zal daarom ook maar weinig resultaat opleveren.

Negatieve rente

Issing merkt op dat de negatieve rente vooral veel ongewenste gevolgen heeft voor onder meer pensioenfondsen, verzekeraars en banken. Deze financiële instellingen komen allemaal in de problemen door een negatieve rente, terwijl de positieve effecten verwaarloosbaar klein zijn. Als een negatieve rente niet leidt tot een sterke toename in de kredietverlening is het netto resultaat van dit beleid negatief.

Volgens de voormalig ECB-directeur wordt het gevaar van deflatie door centrale banken zwaar overdreven. Daarover zegt hij het volgende in het interview met CNN:

“Als ik deflatie hoor vraag ik me altijd af: Wat bedoelen ze daarmee? Het enige voorbeeld van deflatie uit de geschiedenis dat echt gevaarlijke gevolgen had was in de Grote Depressie, toen de prijzen in een korte tijd met dertig procent daalden. De prijzen daalden toen zo snel dat men daadwerkelijk aankopen ging uitstellen. Nergens in de wereld zie je dat nu. Zelfs niet in Japan. Er is een milde negatieve inflatie, maar ik zie geen reden waarom die deflatie snel zal toenemen.

Waarom hebben we een lage inflatie? Vooral door lage olie en grondstofprijzen, een globaal fenomeen. Maar dat is voor consumenten wereldwijd juist fantastisch. Er is geen negatieve verband tussen lage inflatie en groei. Dit is meer een fantasie dan een weerspiegeling van empirische resultaten.”

Wordt de video niet geladen, klik dan hier!

9 maart 2016
ABN Amro verwacht meer monetaire stimulering ECB

De ECB zal donderdag meer monetaire stimulering aankondigen, zo schrijft analist Nick Kounis in de wekelijkse nieuwsupdate van de ABN Amro. Hij voorziet een verhoging van de negatieve depositorente van -0,2% tot -0,4%. Ook verwacht Kounis een uitbreiding van het opkoopprogramma van €60 naar €70 miljard per maand en een verlenging van het programma tot en met juni 2017.

Om voldoende staatsobligaties uit de markt te kunnen halen zal de centrale bank volgens analist Kounis de depositorente als ondergrens schrappen. Op dit moment mag de ECB geen schuldpapier kopen met een hogere negatieve rente dan de depositorente van -0,3%, waardoor het stimuleringsprogramma vast dreigt te lopen. Wordt deze beperking weggehaald, dan kan de centrale bank veel meer staatsobligaties van een land als Duitsland opkopen. Het Duitse schuldpapier met looptijden van vijf jaar en korter zijn op dit moment te duur om in aanmerking te kopen voor het QE programma.

Rentebesluit ECB

De ECB neemt donderdag een rentebesluit. Veel analisten verwachten dat er meer stimulering komt, omdat de inflatie in de Eurozone nog steeds laag is en omdat de euro relatief laag staat ten opzichte van de dollar.

Analist Kounis van de ABN Amro verwacht donderdag meer stimulering van de ECB

8 maart 2016
Grafiek: Italiaanse banken nog steeds in de problemen

Aandelen van Italiaanse banken als Monte Dei Paschi en Banca Carige hebben de afgelopen twaalf maanden ongeveer driekwart van hun waarde op de beurs verloren, terwijl de index van Europese bankaandelen in dezelfde periode ‘slechts’ met een kwart gedaald is. De ECB maakt zich zorgen over de buffers van Italiaanse banken, omdat deze relatief veel slechte leningen op de balans hebben staan. De vijf grootste banken van het land hebben gezamenlijk ongeveer €120 miljard aan slechte leningen in de boeken staan.

Italiaanse banken doen het veel slechter dan de Europese index van bankaandelen (Bron: Bloomberg)

Men spreekt van een slechte lening als de betalingsachterstand groter is dan negentig dagen. De bank moet dan voorzorgsmaatregelen nemen en extra geld opzij zetten voor het geval een lening niet terugbetaald wordt en deze van de bankbalans afgeschreven wordt. Italiaanse banken zouden eigen hun kapitaalbuffers moeten uitbreiden, maar dat is vandaag de dag een lastige opgave. Beleggers zijn zich meer dan een aantal jaar geleden bewust van de risico’s van converteerbare obligaties (coco’s). Tegelijkertijd worden spaarders door de verdere daling van de rente in de verleiding gebracht hun geld van de spaarrekening te halen en om te zetten in aandelen, edelmetalen of andere tastbare bezittingen.

In juni 2014 wist Monte Dei Paschi nog $8,7 miljard op te halen met twee aandelenemissies, terwijl de marktwaarde van de bank vandaag de dag minder dan 30% is van alle nieuwe aandelen die toen uitgeschreven zijn. Het is dan ook geen verrassing dat de ECB een aantal weken geleden in gesprek is gegaan met de Italiaanse overheid over het opkopen van slechte leningen van Italiaanse banken.

8 maart 2016
Negatieve rente levert Zwitserse centrale bank 1,16 miljard Franc op

De negatieve depositorente heeft de Zwitserse centrale bank vorig jaar in totaal 1,16 miljard franc opgeleverd, zo blijkt uit de resultatenrekening die de centrale bank onlangs naar buiten bracht. Commerciële banken betalen momenteel 0,75% rente voor de reserves die ze parkeren bij de centrale bank en dat blijkt een serieuze kostenpost te zijn. Het is dan ook geen wonder dat Zwitserse banken een veel hogere rente zijn gaan vragen voor hypotheken om het verlies op hun reserves bij de centrale bank goed te maken.

De Zwitserse centrale bank rapporteerde over het afgelopen jaar een verlies van 23,3 miljard Francs, waarvan 19,9 miljard Francs toegeschreven kan worden aan een waardedaling van de valutareserve. Op de goudreserve leed de centrale bank vorig jaar een verlies van 4,2 miljard Francs, want in de Zwitserse valuta daalde de prijs van het edelmetaal in 2015 met 11%.

Negatieve rente leverde centrale bank van Zwitserland 1,16 miljard franc op (Bron: SNB)

7 maart 2016
BIS: “Markt verliest het vertrouwen in centrale banken”

De financiële markten verliezen langzaam maar zeker het vertrouwen in centrale banken, zo concludeert de Bank for International Settlements in het nieuwe kwartaalrapport dat afgelopen zondag naar buiten werd gebracht. In het rapport spreekt de ‘bank der centrale banken’ ook haar zorgen uit over de negatieve rente en de situatie in de opkomende markten. De BIS ziet fundamentele verschuivingen in de wereldeconomie, die gepaard gaan met zorgen over de lage grondstofprijzen, de Europese bankensector en het export gedreven groeimodel van de Chinese economie.

De BIS merkt op dat de groei van de wereldeconomie nog steeds zwak is, ondanks een toename in de wereldwijde schulden. Ondertussen dreigt de negatieve rente de overhand te krijgen in grote delen van Europa en in Japan. Dat laatste is volgens de BIS een signaal dat centrale banken nog maar weinig middelen achter de hand hebben om de volatiliteit op de financiële markten onder controle te houden.

“De turbulentie op de financiële markten heeft de boodschap duidelijk gemaakt dat centrale banken al te lang een te zware last op zich genomen hebben”, zo concludeert Claudio Borio, hoofdeconoom van de BIS, in het 152 pagina’s dikke rapport. “Beleggers hebben dat opgemerkt en hun vertrouwen in de heilzame werking van centrale banken is – waarschijnlijk voor het eerst – aan het afnemen.”

Negatieve rente

In het kwartaalrapport behandelt de BIS de verschillende manieren waarop de ECB en de centrale banken van landen als Zweden, Denemarken, Zwitserland en Japan de negatieve rente geïmplementeerd hebben. De BIS verwacht dat centrale banken nog meer negatieve rente zullen rekenen, wat ten koste gaat van de winstmarge van banken en het rendement op spaartegoeden.

In Zwitserland rekenen de banken de negatieve rente al door aan de consument, want daar zijn de winstmarges op hypotheken sinds vorig jaar juist sterk gestegen. Banken proberen op deze manier de kosten van het parkeren van tegoeden bij de centrale bank door te berekenen. Dat is één van de vele onbedoelde gevolgen van een negatieve rente. Als de depositorente nog verder daalt kunnen banken hun rente op leningen juist gaan verhogen om de kosten door te berekenen.

“Als het beleid van negatieve rente niet zorgt voor meer kredietverleningen aan huishoudens en bedrijven, dan valt ook de motivering voor dit beleid grotendeels weg”, zo concludeert de BIS. De negatieve bijwerkingen zijn in dat geval groter dan de mogelijke positieve effecten op de economie. De ervaringen uit Zwitserland wijzen op een fundamenteel spanningsveld.

Negatieve consequenties?

De BIS waarschuwt ook voor de consequenties van een negatieve rente voor banken en spaarders:

“Aan de andere kant, als de negatieve rente doorwerkt in de rente die huishoudens en bedrijven betalen voor leningen, dan heeft dat een negatief effect op de winstgevendheid van banken. Tenzij banken ook een negatieve rente op spaartegoeden hanteren, maar dat roept weer vragen op over de stabiliteit van de spaartegoeden.”

Centrale banken hebben laten zien dat renteverlagingen niet stoppen bij nul procent, maar dat ze nog veel lager kunnen. Maar dat is niet geheel zonder gevaren. Uit onderzoek van ING bleek dat veel spaarders bij een negatieve rente geld van de spaarrekening weghalen.

“Er is grote onzekerheid over het gedrag van individuen en bedrijven als de rente verder in negatief territorium komt of gedurende een lange periode negatief blijft. Het is onbekend of het transmissiemechanisme dan blijft functioneren zoals dat in het verleden gefunctioneerd heeft.”

De impact van negatieve rente in verschillende landen

7 maart 2016
Duitse spaarbank wil boeterente ECB ontwijken met contant geld?

Een Duitse spaarbank uit Beieren overweegt haar reserves niet langer bij de ECB te parkeren, zo schrijft Der Spiegel. In plaats van de reserves tegen een boeterente van -0,3% bij de centrale bank te parkeren opperen zij het idee om overtollige reserves in de vorm van contant geld aan te houden. De spaarbank rekende uit dat de verzekerde opslag van contant geld ongeveer 0,18% zou kosten, veel minder dan de boeterente van 0,3% die de ECB in rekening brengt.

Door de negatieve rente beginnen ook banken de rekensom te maken, want het kost ze letterlijk handenvol geld. Zo blijkt uit jaarresultaten van de Zwitserse centrale bank dat de negatieve rente vorig jaar in totaal 1,16 miljard Zwitserse franc heeft opgeleverd. Dat is geld dat banken aan de centrale bank betaald hebben om hun reserves veilig te mogen parkeren.

Meer centrale banken hanteren inmiddels negatieve rente (Grafiek via Valuewalk)

Negatieve rente

De ECB hoopt dat een negatieve depositorente banken aanspoort meer geld uit te lenen en daarmee de economie aan te jagen. Nog afgezien van de vraag of dat een effectief en verstandig beleid is blijkt dat deze maatregel veel onbedoelde gevolgen heeft. Het beperkt banken in de mogelijkheid buffers op te bouwen voor een volgende crisis, terwijl spaarders bij een negatieve rente overwegen geld van de spaarrekening te halen.

De extreem lage rente werkt ook risicovol gedrag in de hand. In Nederland zien we dat een groot deel van de kredietverlening zich door de lage hypotheekrente concentreert op de vastgoedmarkt, wat een nieuwe huizenmarktzeepbel in de hand werkt.

Vluchten banken in contant geld?

Het is de vraag of banken daadwerkelijk reserves gaan aanhouden in contant geld. Je bespaart misschien geld uit in de lagere bewaarkosten, maar daar staat tegenover dat een stapel cash geld veel minder handig is dan elektronisch geld. Reken je ook benodigde investeringen en transportkosten mee, dan is contant geld opeens veel minder handig om aan te houden als bank.

Ook werkt contant geld niet zo makkelijk op de markt voor interbancaire leningen, waar alle transacties giraal en met de snelheid van het licht plaatsvinden. Het Duitse Verbond van Spaarbanken (DSGV) liet weten niets te zien in het plan van de Beierse bank om reserves in contant geld aan te houden. “We kunnen ons op dit moment niet voorstellen dat financiële instellingen in de interbancaire markt overstappen naar contant geld”, zo verklaarde en woordvoerder tegenover Der Spiegel.

Duitse spaarbank wil boeterente ECB ontwijken met contant geld?

5 maart 2016
Ons Geld: Kamerdebat over geldstelsel op 16 maart

Bijna een jaar nadat Burgerinitiatief Ons Geld meer dan 100.000 handtekeningen binnenhaalde komt er nu een Kamerdebat over het vraagstuk van geldcreatie. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem stuurde onlangs een uitgebreide brief naar ‘Ons Geld’, waarin hij in zeven pagina’s een inhoudelijke reactie geeft op het initiatief van Ons Geld om het geldsysteem drastisch te hervormen. Dit Kamerdebat zal op 16 maart om 15:15 worden besproken in de Tweede Kamer!.

Burgerinitiatief ‘Ons Geld’

Het burgerinitiatief levert een belangrijke bijdrage in de bewustwording van de voor- en nadelen van ons huidige geldsysteem. Maar het zal een bijna onmogelijke opgave worden er iets aan te veranderen, omdat Nederland als onderdeel van de Eurozone haar monetaire beleid grotendeels heeft overgedragen aan de ECB.

Drastische hervorming van het geldsysteem, zoals het aan banden leggen van het fractioneel bankieren of het besluit om de centrale bank of de overheid de geldhoeveelheid te laten bepalen, kunnen niet op landelijk niveau gerealiseerd worden binnen het Eurosysteem. Daarvoor moet Burgerinitiatief Ons Geld het hogerop zoeken of de Nederlandse politiek overtuigen een eigen munt in te voeren.

Update (20:03): Het Kamerdebat is verschoven van 7 naar 16 maart!

Burgerinitiatief ‘Ons Geld’ leidt tot Kamerdebat op 16 maart

3 maart 2016
Petitie: Behoud contant geld

Stichting Handjecontantje is onlangs een petitie gestart voor het behoud van contant geld. De stichting is van mening dat contant geld van wezenlijk belang is voor de privacy en vrijheid van de burger en dat het afschaffen van contant geld een inbreuk is op onze vrijheid. Voorstanders van het uitfaseren van cash geld, zoals oud bankier Peter Sands en hoogleraar Larry Summers, willen beginnen met de grote bankbiljetten, omdat die voornamelijk voor criminele activiteiten en belastingontduiking gebruikt zouden worden.

In hoeverre dat werkelijk het geval is, daarover verschillen de meningen. Er zijn steeds meer spaarders die minder vertrouwen hebben in de bank en die de voorkeur geven aan bankbiljetten om vermogen buiten het banksysteem te kunnen bewaren. Zo heeft een beleggingsfonds in Zwitserland vorig jaar besloten een deel van haar vermogen om te zetten in contant geld en dat in een kluis op te slaan. Door de negatieve rente is er in Japan al een run op kluisjes ontstaan. U kunt zich voorstellen dat het uitfaseren van bankbiljetten de nodige weerstand zal oproepen!

Teken de petitie voor het behoud van contant geld

Petitie voor behoud contant geld

Marketupdate omarmt het gemak van digitale betalingssystemen, maar probeert spaarders tegelijkertijd te attenderen op de gevaren van een samenleving waarin iedereen volledig afhankelijk is van banken. De macht van banken en overheden wordt in een cashloze samenleving nog groter, terwijl de crisis van 2008 ons juist geleerd heeft dat ook grote banken kunnen omvallen en het betalingsverkeer kunnen ontwrichten.

Contant geld is een betrouwbaar systeem waar de economie op terug kan vallen in tijden van nood en geeft spaarders de keuze om spaargeld wel of niet naar de bank te brengen. Zeker met de komst van negatieve rente is het belangrijk dat burgers kunnen beschikken over hun spaargeld en zelf kunnen bepalen of ze dat binnen of buiten het banksysteem willen bewaren.

Klik hier om de petitie te ondertekenen

3 maart 2016
Spaarders accepteren negatieve rente niet

Bij een negatieve rente haalt de meerderheid van de spaarders geld weg bij de bank, dat blijkt uit een onderzoek van ING onder 13.000 respondenten in Europa, de Verenigde Staten en Australië. Bij een spaarrente van -0,5% zegt 77% van de spaarders geld van de spaarrekening af te halen. Slechts één op de tien zegt meer te zullen sparen, terwijl een vergelijkbaar aantal respondenten aangeeft juist meer geld uit te geven bij een negatieve rente.

ING vroeg ook waar spaarders met hun geld naar toe gaan, wanneer ze werkelijk besluiten het van de spaarrekening af te halen. In de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Australië geven zij bij negatieve rente duidelijk de voorkeur aan beleggen (zoals aandelen), terwijl spaarders in Europese landen de voorkeur geven aan contant geld of andere waardevolle bezittingen die ze in een kluis kunnen stoppen.

Iets meer dan tien procent van de ondervraagden gaat bij een negatieve spaarrente meer geld uitgeven, terwijl meer dan veertig procent de voorkeur geeft aan beleggen en aan het oppotten van contant geld (en edelmetalen?). Een negatieve rente blijkt dus vooral goed nieuws te zijn voor fabrikanten en leveranciers van kluisjes, zoals het voorbeeld van Japan bevestigt.

Bijna 80% van de spaarders zegt te reageren op negatieve rente (Bron: ING)

De meeste spaarders zien beleggen en een vlucht naar contant geld als alternatief (Bron: ING)

Geld van de bank halen?

Het is de vraag in hoeverre spaarders daadwerkelijk de daad bij het woord voegen. Een negatieve rente wordt weliswaar als vervelend ervaren, maar is het vervelend genoeg om werkelijk geld van de spaarrekening te halen en dat te beleggen in goud, in de aandelenmarkt of om het als contant geld op te nemen bij de bank en in een kluis te stoppen. Vooralsnog heeft de daling van de spaarrente nog weinig impact gehad op het spaargedrag van Nederlanders, want slechts één op de vijf heeft haar spaargedrag werkelijk aangepast. In Duitsland is dat één op de vier en in België zelfs bijna één op drie.

Nederlanders hebben hun spaargedrag het minst aangepast door de lage rente (Bron: ING)

2 maart 2016
Infographic: De val van het Romeinse Rijk

De val van het Romeinse Rijk spreekt nog steeds tot de verbeelding. Op het hoogtepunt woonden er naar schatting 60 miljoen mensen in een gebied dat bijna even groot was als heel Europa. Het rijk kende een indrukwekkend wegenstelsel van meer dan 80.000 kilometer en had voor die tijd moderne voorzieningen zoals aquaducten, amfitheaters en badhuizen. Toch viel het rijk uiteindelijk uit elkaar, omdat er niet genoeg geld was voor zowel sociale voorzieningen als voor de bewaking van de buitengrenzen. Het is misschien om die reden dat Mark Rutte eerder de vergelijking maakte tussen de EU en de val van het Romeinse Rijk.

De Romeinse keizers kwamen geld tekort om het rijk in stand te houden, maar wisten dat er weinig ruimte was om de belastingen verder te verhogen. In plaats daarvan werd het zilvergehalte van de zilveren munten stapsgewijs verlaagd, van 90% in het begin tot slechts een paar procent vlak voor de val van het Romeinse Rijk. Dit interessante verhaal is mooi in beeld gebracht door de Visual Capitalist. Klik op de afbeelding voor een grotere versie.

Infographic: De val van het Romeinse rijk (Via Visual Capitalist)

1 maart 2016
Overzicht: $60 biljoen aan schulden wereldwijd

We weten dat de welvaart in de wereld ongelijk verdeeld is, maar dat geldt ook voor de hoeveelheid schulden. De Visual Capitalist maakte een grafisch overzicht van alle schulden per land, uitgedrukt als een percentage van de totale wereldwijde publieke schuldenlast van bijna $60 biljoen.

In dit overzicht zijn de private schulden helaas niet meegenomen. Ook zijn de toekomstige verplichtingen van overheden, zoals sociale zekerheid en oudedagsvoorzieningen, niet inbegrepen. De illustratie hieronder is gebaseerd op de cijfers van het IMF en de bedragen zijn omgerekend naar Amerikaanse dollars.

Infographic: $60 biljoen aan wereldwijde schulden (Bron: Visual Capitalist)

1 maart 2016