Categorie: Economie

Economisch Nieuws

Valuta 35% in waarde gedaald tegenover dollar

Sinds januari 2014 zijn valuta gemiddeld met 35% in waarde gedaald ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Dat schrijft Carmen Reinhart, mede auteur van het boek ‘This Time is Different‘, in een artikel voor Project Syndicate. Sinds 2014 is de inflatie in de helft van 179 onderzochte landen zelfs hoger dan 15%, zoals onderstaande grafiek laat zien.

Waardedaling valuta groter in veel landen weer groter dan 15%

Vlucht naar de dollar

In 2014 kwam een grote kapitaalvlucht op gang van opkomende markten richting de Verenigde Staten. Daardoor begon de dollar sterk in waarde te stijgen ten opzichte van andere valuta, waardoor opkomende economieën in een vicieuze cirkel terechtkwamen.

Veel bedrijven in opkomende economieën hadden geld geleend in dollars, omdat ze daar minder rente over hoefden te betalen dan over een lening in de eigen valuta. Maar door de dure dollar zijn deze leningen nog lastiger af te betalen. Combineer dat een wereldwijde groeivertraging en dalende grondstofprijzen en je begrijpt waarom veel economieën in de problemen zijn gekomen. Vooral olieproducerende landen en landen die erg afhankelijk zijn van de export van grondstoffen zagen hun valuta de afgelopen twee jaar met tientallen procenten in waarde dalen.

Weer een valutaoorlog?

Carmen Reinhart ziet gelijkenissen tussen de huidige crisis en de Aziatische financiële crisis van eind vorige eeuw. In 1994 devalueerde China haar munt met 50% ten opzichte van de dollar, waardoor de concurrentiepositie van omliggende landen als Thailand, Korea, Indonesië, Maleisië en de Filipijnen drastisch verslechterde. Deze landen hadden hun eigen munt nog gekoppeld aan de Amerikaanse dollar, maar dat bleek onhoudbaar door toenemende speculatie op een devaluatie van deze munten. Uiteindelijk wisten deze landen hun concurrentiepositie pas terug te winnen na een grote ronde van devaluaties.

Vorig jaar augustus maakte de Chinese centrale bank bekend de yuan geleidelijk te devalueren ten opzichte van de dollar. Het ging slechts om een waardedaling van een paar procent, maar het zorgde wel voor enorme onrust op de valutamarkt. Beleggers anticipeerden op een nieuwe valutacrisis in Azië, met grote waardedalingen van Aziatische valuta tot gevolg.

Muntkoppelingen onder druk

Reinhart merkt op dat de valutacrisis zich dit keer niet beperkt tot Aziatische landen. Alle landen die nu nog een vaste wisselkoers met de dollar hanteren (in het bijzonder olieproducerende landen), zullen het moeilijk krijgen. Om een koppeling aan de dollar te handhaven moet de centrale bank van het betreffende land waardevolle valutareserves verkopen.

1 februari 2016
Duitsland kan tot 7 jaar gratis lenen

Er lijkt maar geen einde te komen aan de dalende rente op staatsobligaties, vooral die van de relatief sterke economieën in de Eurozone. Na het kortlopende schuldpapier wordt nu ook de leningen met een veel langere looptijd tegen een negatieve rente verhandeld. Zo kan Duitsland inmiddels tot een looptijd van zeven jaar gratis geld lenen bij beleggers.

Negatieve rente breidt zich uit naar 7-jaars obligaties (h/t: Holger Schaepitz)

Het duurste zijn de Duitse staatsobligaties met een looptijd van twee jaar, deze worden verhandeld voor een effectief rendement van -0,48%. Vijf jaar geleden had hetzelfde schuldpapier nog een opbrengst van 1,7%. Leen je de Duitse overheid voor 30 jaar geld uit, dan mag je blij zijn met net iets meer dan een procent rente. In het voorjaar van 2011 leverde dit langlopende schuldpapier nog 3,5% rendement op.

1 februari 2016
Video: Willem Middelkoop in gesprek met Dirk Bezemer
Willem Middelkoop sprak voor Café Weltschmerz met econoom Dirk Bezemer over de crisis die zogenaamd “niemand heeft zien aankomen”, over de uit de kluiten gewassen financiële sector van Nederland, de hoge hypotheekschuld en het gebrek aan kennis over het geldsysteem bij het grote publiek. Hij maakte in 2009 een lijst van personen die de economische crisis wél hebben zien aankomen en deze met enige nauwkeurigheid wisten te voorspellen. Daarmee wilde Bezemer aantonen dat Nout Wellink ongelijk had, toen hij aan het begin van de crisis zei dat niemand die had zien aankomen.

Die uitspraak van Wellink was volgens econoom Bezemer tekenend voor het groepsdenken in de financiële wereld. In de wereld van banken, pensioenfondsen en verzekeraars, maar ook in de academische wereld, is men terughoudend om buiten de gebaande paden te treden. Zodra de crisis uitbreekt is het veel makkelijker om verantwoording af te leggen, omdat iedereen op dezelfde manier dacht en handelde.

Bezemer en Middelkoop concluderen dat de bewustwording over het geldsysteem, mede dankzij initiatieven als ‘Positive Money’ en Burgerinitiatief Ons Geld, is toegenomen. Daarom verbaast hij zich erover dat er op middelbare scholen zo weinig aandacht wordt gegeven aan dit onderwerp. Het concept van geld als schuld wordt maar zelden goed uitgelegd, terwijl het een best belangrijk onderwerp is. Het interview duurt iets meer dan een half uur en is hieronder te bekijken.

Klik hier voor meer interviews van Café Weltschmerz.

Meer van Dirk Bezemer?
29 januari 2016
Bank of Japan introduceert negatieve rente
De Bank of Japan hanteert sinds vandaag een negatieve rente van 0,1% op tegoeden die commerciële banken parkeren bij de centrale bank. Daarmee volgt de centrale bank het voorbeeld van de ECB en de Zwitserse centrale bank, die op het moment van schrijven een negatieve depositorente van respectievelijk 0,3% en 0,75% hanteren. De negatieve rente moet Japanse banken aansporen meer geld uit te lenen aan consumenten en het bedrijfsleven en minder tegoeden te parkeren bij de centrale bank.

Negatieve rente

Een negatieve depositorente is voor centrale banken een vrij omslachtige en indirecte methode om de inflatie naar het gewenste hogere niveau te krijgen. Banken zullen hun spaarrente verlagen, maar het wordt ook goedkoper om als consument of bedrijf geld te lenen. De gedachte achter dit rentebeleid is dat de bevolking gestimuleerd wordt meer te consumeren en te investeren en minder te sparen. Als dat lukt komt er meer geld in omloop en neemt ook de omloopsnelheid van het geld toe, twee factoren die de inflatie kunnen aanjagen.

De Japanse centrale bank worstelt al jaren met een hardnekkige schulddeflatie. De Japanse economie is bijna kapot gestimuleerd met kredieten en moet nu een moeizaam aanpassingsproces doorlopen waarbij de reële schuldenlast via de inflatie naar een lager niveau gebracht moet worden.

Sinds 2011 is het balanstotaal van de Bank of Japan als gevolg van monetaire verruiming geëxplodeerd van 100 biljoen yen tot bijna 350 biljoen yen. Dit is schuldpapier zoals staatsobligaties, maar het zijn ook aandelen van ETF’s die de centrale bank iedere maand uit de markt haalt om de aandelenkoersen te ondersteunen. Is Japan op weg naar een hyperinflatie?

Lees ook:
Balanstotaal Bank of Japan sinds 1970
29 januari 2016
Euro wint in 2015 opnieuw aan populariteit

De euro krijgt veel kritiek te verduren, zowel van buiten de Eurozone als in de Eurolanden zelf. Maar ondanks dat is de meerderheid van de Europeanen die de munt gebruiken positief gestemd. In de laatste peiling van de Europese Commissie gaf 61% van de respondenten aan dat de euro een positieve bijdrage geeft aan de economie van hun land.

Sinds de invoering van de gemeenschappelijke munt is dat percentage nog nooit zo hoog geweest als nu. De volgende grafiek laat zien dat de reputatie van de euro amper geleden heeft onder de Europese schuldencrisis en de problemen met de PIIGS-landen. Het is ook opvallend om te zien dat het vertrouwen in de euro in 2015 is toegenomen, ondanks (of dankzij??) het omstreden stimuleringsprogramma van de ECB en de extreem lage rente.

Populariteit euro gestegen in 2015 (Bron: Europese Commissie)

28 januari 2016
Bezit van contant geld neemt toe

We gebruiken steeds minder contant geld in het dagelijkse betalingsverkeer, maar tegelijkertijd neemt de hoeveelheid bankbiljetten in circulatie toe. Vorig jaar groeide de totale waarde van alle bankbiljetten in omloop in de Eurozone naar €1,08 biljoen, een stijging van 6,5% ten opzichte van een jaar eerder. Het totale bedrag aan bankbiljetten in omloop verdubbelde zelfs in de afgelopen tien jaar, een stijging die slechts gedeeltelijk verklaard kan worden door inflatie en door toetreding van nieuwe landen aan de muntunie.

Meer dan €1 biljoen aan bankbiljetten in omloop

Meer contant geld in omloop

Wat verklaart dan de toenemende vraag naar bankbiljetten? Mogelijk is de omvang van de ‘zwarte economie’ toegenomen, waarbij goederen en diensten met contant geld betaald worden en naderhand niet meer te traceren zijn. Maar er is de laatste jaren nog een tweede verklaring bijgekomen, namelijk het toenemende wantrouwen tegenover banken en de extreem lage spaarrente. Geruchten over een mogelijke spaardersheffing, de nieuwe bail-in regels waar Europa de laatste jaren aan gewerkt heeft en het feit dat je vrijwel geen rente meer krijgt over je banktegoeden maakt het aantrekkelijker spaargeld in de vorm van contant geld te bewaren. Ook kunnen wij ons voorstellen dat mensen hun vermogen graag uit het banksysteem willen halen, bijvoorbeeld door meer contant geld aan te houden en door goud te kopen.

Spaargeld

Onlangs maakten we op Marketupdate al een grafiek van alle bankbiljetten die in omloop zijn in de eurozone. Deze grafieken laten in één oogopslag zien dat men name het aantal bankbiljetten van €500 explosief is toegenomen. Dat zijn biljetten die zelden nergens geaccepteerd worden in het dagelijkse betalingsverkeer. De toename van juist dit type bankbiljetten wekt de suggestie dat spaargeld de afgelopen jaren vlucht richting contant geld.

Vooral de bankbiljetten van €500 zijn erg populair…

Bijna 30% van al het contante geld (gemeten naar waarde) bestaat uit biljetten van €500

27 januari 2016
Kees de Kort: Olieprijs als zondebok

De olieprijs wordt steeds vaker als een excuus gebruikt voor al het slechte economische nieuws, dat constateert Kees de Kort in een gesprek met BNR Nieuwsradio. “Die lagere olieprijs is natuurlijk slecht voor de olieproducenten. Dat begrijpt iedereen. Maar het is natuurlijk goed voor de olieconsumenten. En wat zie je nou op de financiële markten gebeuren? Dat alles omlaag gaat.”

Kees de Kort wijst naar het voorbeeld van Japan, bij uitstek een economie die erg afhankelijk is van de import van olie. Zij zouden maximaal profiteren van een daling van de olieprijs, maar ook daar gaat de aandelenmarkt onderuit. Dat is niet wat je zou verwachten als de goedkope olie echt zo goed was voor de economie. “Ik heb het idee dat het een beetje als excuus gebruikt wordt voor onzekerheid en twijfel”, aldus marktcommentator Kees de Kort.

Geen opleving na daling olieprijs

Dat de daling van de olieprijs nog niet voor een economische opleving zorgt is volgens Kees de Kort te verklaren door de economische omstandigheden van veel mensen. Wie moeilijk kan rondkomen of veel schulden heeft zal bij een daling van de olieprijs niet opeens meer gaan consumeren. Die zal de situatie eerder gebruiken om schulden af te lossen en te sparen.

Dat de beurzen wereldwijd de afgelopen weken zo hard onderuit zijn gegaan is volgens de marktcommentator niet het gevolg van een dalende olieprijs, maar van een algemene tendens van toenemende onzekerheid over de economie.

26 januari 2016
Iran sluit miljardendeals in Europa, Rusland en China

Iran heeft de afgelopen dagen met verschillende handelspartners in Europa en Rusland belangrijke deals gesloten. We hebben een overzicht gemaakt van de belangrijkste uitkomsten van de afgelopen dagen. Met het aflopen van de sancties kunnen landen kun handelsrelatie met Iran herstellen, een interessante handelspartner vanwege de grote olievoorraden en de afzetmarkt van 80 miljoen inwoners.

Italië

In Italië bereikten de metaalbedrijven Persian Metallic uit Iran en het Italiaanse Danieli een overeenkomst over de oprichting van een nieuwe joint-venture, waar volgens Sputnik News €5,7 miljard mee gemoeid is. Deze samenwerking heeft betrekking op de levering van machines. Ook maakten de ministers van vervoer van Iran en Italië afspraken over de verdere ontwikkeling van het spoorwegennet van het Perzische land. Geologen van de universiteit van Napels zullen Iran helpen bij het in kaart brengen van ondergrondse reserves van olie, gas en andere grondstoffen. Ook zal er vanaf 27 maart dagelijks op en neer gevlogen worden tussen Rome en Teheran.

Spanje

Het grootste oliebedrijf van Iran, National Iranian Oil Company (NIOC), krijgt van de universiteit van Barcelona hulp in het identificeren van olie- en gasreserves in de Iraanse aardbodem. Dat schrijft het Iraanse persbureau Mehr News. Geologen van de Spaanse universiteit gaan het Iraanse oliebedrijf helpen bij het vinden van nieuwe oliereserves en andere grondstoffenreserves.

Griekenland
In Griekenland ondertekende de Iraanse minister van Olie een intentieverklaring over de levering van ruwe olie aan het Griekse Hellenic Petroleum. Ook werd bekend dat Iran een aandeel neemt in een olieraffinaderij van het Griekse oliebedrijf. Ook liet de Iraanse minister van olie weten dat het mogelijk is voor Iran om aandelen te kopen in andere Europese olieraffinaderijen. De Griekse premier Alexis Tsipras zal in februari een bezoek brengen aan Teheran om de handelsakkoorden tussen beide landen te ondertekenen.
Frankrijk
Fabrikanten van auto-onderdelen in Iran en Frankrijk gaan een nieuwe joint venture oprichten om nieuwe auto-onderdelen te produceren voor de Iraanse markt. Het Franse Faurecia en het Iraanse Azin Khodro investeren beide $20 miljoen in deze nieuwe onderneming. De automobielindustrie is na olie- en gas de grootste industrie van Iran en is goed voor 10% van het bruto binnenlandse product van het land. Niet alleen in de automobielindustrie zoekt Iran samenwerking met de Fransen. Deze week sluit Iran naar verwachting een akkoord met de Franse vliegtuigfabrikant Airbus voor de aankoop van in totaal 114 passagiersvliegtuigen, een deal met een waarde van ruim €18 miljard. Over luchtvaart gesproken: Air France zal de Iraanse hoofdstad Teheran vanaf dit voorjaar weer in haar netwerk opnemen.
Rusland
Het Russische oliebedrijf Lukoil gaat Iran helpen met proefboringen in het zuidwesten van Iran, het gebied waar de meeste olie- en gasreserves zitten. Lukoil werkt al sinds 2005 samen met Iran en heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het in kaart brengen van de 'Azar' en 'Changuleh' olievelden.
China
In China wist Iran ook nieuwe handelsovereenkomsten te sluiten. In een ontmoeting tussen de Iraanse president Rouhani en de Chinese president Xi Jinping werd gesproken over de ontwikkeling van de nieuwe Silk Road, een handelsroute waar ook Iran erg enthousiast over is. Beide landen willen investeren in de ontwikkeling van handelsroutes over zowel land als over het water en intensiever samenwerken op het gebied van mijnbouw, industrie, handel en transport.

Iran wil handelsrelatie met Europa, Rusland en China versterken (Foto van Xinhua)

26 januari 2016
Italiaanse bank Monte Dei Paschi kraakt

De Italiaanse bank Monte Dei Paschi verkeert nog steeds in moeilijkheden, zo schrijft de Wall Street Journal. Spaarders halen hun geld weg, terwijl de koers van het aandeel op de Italiaanse beurs vorige week met meer dan 40% zakte tot een dieptepunt van €0,51. Sinds het begin van dit jaar hebben de aandelen van de oudste bank ter wereld al 58% van hun waarde verloren.

Monte dei Paschi die Siena wist de afgelopen twee jaren €8 miljard aan vermogen aan te trekken, waarvan de helft gebruikt is om een lening bij de overheid af te lossen. De kapitaalbuffer van de bank is nu ongeveer €1,6 miljard, maar het is de vraag of dat genoeg is om een nieuwe crisis te overbruggen. In de eerste helft van 2015 boekte de bank nog een nettowinst van €194 miljoen, maar in het derde kwartaal was er een nettoverlies van €109 miljoen. De grote hoeveelheid slechte leningen maakt de Italiaanse bankensector kwetsbaar.

Beleggers kijken door het slechte sentiment op de aandelenmarkt weer kritisch naar de balansen van Italiaanse banken. Ook andere banken zoals Unicredit, Banco Popolare en Ubi Banca gingen vorige week hard onderuit op de Italiaanse beurs. Hieronder ziet u de koersontwikkeling van de verschillende bankaandelen over de afgelopen maand, afgezet tegen de Italiaanse FTSE index.

Bankaandelen in Italië gingen weer hard onderuit (Grafiek van Bloomberg)

TIP: Goudstandaard heeft in samenwerking met Slimbeleggen een handige goudgids samengesteld. In deze goudgids heeft Goudstandaard doorgerekend wat de optimale weging is voor goud binnen uw beleggingsmix. Meer weten? Klik hier om het rapport te downloaden!

26 januari 2016
Dance macabre op de internationale financiële markten

Deze bijdrage is afkomstig van Beurshalte

Het gaat er hard en ruig aan toe op de internationale financiële markten aan het begin van 2016. In de eerste twee weken verdween er voor meer dan $4 biljoen aan internationale beurswaarde door de schoorsteen. Volgens sommige analisten vormt de huidige paniek een eerste aanwijzing wat de wereld staat te wachten na het beëindigen van de monetaire verruimingsprogramma’s.

Als dat waar mocht blijken te zijn dan liegen de voortekenen er niet om. Er is paniek vanwege de onduidelijkheid over de economische koers in China en over de waardevermindering van de renminbi. De obligatiemarkten worden door elkaar gehusseld, omdat centrale banken hun reserves aanspreken om de lokale munten te steunen. Tegelijkertijd zoeken beleggers hun heil in staatsobligaties in hun zoektocht naar veiligheid. De paniek wordt nog aangewakkerd door de schijnbaar onstuitbare val van de prijzen voor grondstoffen, die van olie in het bijzonder. Het resultaat is dat de beurzen van Shanghai en Shenzen in 2016 al meer dan 20% aan waarde hebben ingeboet. Hun Europese en Amerikaanse tegenvoeters doen het met 10% iets minder slecht, maar daar is alles ook mee gezegd.

La Danse Macabere

Nieuw recessie?

Er is niet alleen veel onrust over China en wat daar wel of niet gaande is, maar ook over de economie van de Verenigde Staten heerst twijfel en ongerustheid. Is er nu wel of niet sprake van een winstrecessie? Gaan bedrijven in de energiesector nu wel of niet massaal op de fles, omdat ze bezwijken onder hun torenhoge schulden en lage olieprijzen?

Hoe kunnen deze onrust en paniek bezworen worden? Dat zal niet eenvoudig zijn. Sommige wijzen daarbij met de beschuldigende vinger naar de Fed. Al sinds dat de mogelijkheid voor een renteverhoging slechts geopperd werd is de dollar in waarde gaan stijgen. Dat heeft tot een financiële verkrapping geleid die verkeerd uitpakt voor het Amerikaans bedrijfsleven. De Fed mag dan wel claimen dat de crisis voorbij is maar daar merkt de Amerikaan in de praktijk weinig van. De groei van de economie is nog steeds teleurstellend laag ondanks jaren van monetaire stimulering en een rentevoet van nagenoeg 0%. Het idee begint post te vatten dat de Fed eigenlijk geen mogelijkheden meer heeft om de economie een impuls te geven.

Moet het heil dan weer komen van China, zoals in 2008/09? Ook daar zetten beleggers vraagtekens bij. Na al de mislukte ingrepen op de Chinese beurzen in de afgelopen maanden lijkt de overheid wat kopschuw geworden om nieuwe maatregelen te implementeren. Daar komt nog bij, dat Beijing in februari gastheer is voor de bijeenkomst van de G20. In de aanloop hiernaar lijkt het uitgesloten dat er radicale maatregelen genomen worden. De autoriteiten willen het liefst zoveel mogelijk rust bij dit soort belangrijke internationale aangelegenheden.

Maar waar kan de belegger dan wel enige zekerheid aan ontlenen? Wat kan wel als leidraad dienen voor zijn beleggingsbeslissingen in de komende dagen en weken? Twee zaken zou hij in zijn overwegingen kunnen meenemen. De eerste is, dat turbulentie op de financiële markten niet automatisch uitmondt in een wereldwijde recessie. De kans daarop is volgens JP Morgan voor dit jaar ongeveer 50%. De bank voegt er echter aan toe dat het huidig pessimisme niet stoelt op reële economische data. Dat is een opvatting die gedeeld wordt door Goldman Sachs. Strateeg Jan Hatzius verwacht dan ook dat nieuwe economische data die begin februari naar buiten komen voor de broodnodige rust onder beleggers zullen zorgen.

Impact China overschat?

Hij bestrijdt eveneens de overtuiging onder veel beleggers, dat de gebeurtenissen in China hun verwoestende uitwerking op de wereldeconomie niet zullen missen. Hatzius poneert dat de invloed van China op de rest van de wereld nog beperkt is. Als de Chinese import met 10% daalt dan kost dat de ontwikkelde landen slechts 0,1% aan groei! Voor deze strateeg is de prijsdaling van grondstoffen eerst en vooral het gevolg van overinvesteringen in goede tijden en is de dure dollar bewijs van de kracht van de Amerikaanse economie. De Chinese onrust tenslotte heeft alles te maken met de transitie naar een economie die steunt op de consument en diensten. Al deze zaken zorgen voor problemen, grote problemen zelfs maar beheersbare problemen. Het zijn troostende gedachten van Hatzius, zij het dat ze slechts een schrale troost bieden aan een de belegger die nu behoefte heeft om de uitgang uit de malaise te vinden!

Cor Wijtvliet

Hoofdredacteur Beurshalte.nl

Over Beurshalte:

Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

26 januari 2016
Aandeel Deutsche Bank zakte 40% in drie maanden

Het aandeel van Deutsche Bank zakte in de afgelopen drie maanden met 40% en staat met een koers van €16,38 op het laagste niveau in meer dan twintig jaar tijd. De koers ligt vandaag de dag zelfs lager dan in het voorjaar van 2009, toen bankaandelen wereldwijd een historisch dieptepunt bereikten. Drie maanden geleden was Deutsche Bank op de beurs nog €30 waard, maar toen begonnen de twijfels over de degelijkheid van een van de grootste banken van Duitsland toe te nemen.

De zorgen van beleggers bleken terecht, want afgelopen week werd duidelijk dat de bank in 2015 een verlies van €6,7 miljard geleden heeft. Een boete van €2,2 miljard die Deutsche Bank in april 2015 kreeg voor het manipuleren van de Libor rente en hoge juridische kosten voor het sjoemelen met de rentetarieven en manipulatie van wisselkoersen lieten het verlies verder oplopen. Ook drukte een kostbare reorganisatie op de resultaten van 2015.

Er hangt al jaren een donkere wolk boven Deutsche Bank. De bank heeft grote derivatenposities en is een belangrijke spil in de Europese obligatiemarkt. Als deze bank zou omvallen is de schade niet te overzien, maar een ‘bailout’ van de bank zou wel eens veel kostbaarder kunnen zijn dan die van Lehman Brothers.

Groot verlies voor Deutsche Bank in 2015

Aandeel Deutsche Bank zakt naar nieuw dieptepunt

26 januari 2016