De Italiaanse besmetting was deze week een feit, en hoe! Je zou er bijna door gaan wanhopen. Althans, als je dit niet zag aankomen en de berichtgeving moest geloven. Had ik zenuwen? Nee, eigenlijk geen. Er zijn nog zoveel mogelijke maatregelen die de Europese autoriteiten kunnen nemen voordat ik me echt zorgen ga maken. Maar dat betekent niet dat ik er gerust op ben, want er staan maatregelen op stapel die Europa voorgoed zullen veranderen. Europa werkt achter de schermen aan de voorwaarden voor een fiscale unie.
Een systeem van overspel
Als ik een analogie zou moeten maken om de innige relatie tussen banken en overheden te typeren dan komt het erop neer dat wereldwijd de volksvertegenwoordigingen in bed zijn gekropen met bankiers en overspel plegen. Banken nemen hun partner, hun geldschieters, in de maling en parlementen de burger. De bron van alle financiële problemen zijn terug te voeren op het wettelijke monopolie op de uitgifte en creatie van geld. Dat monopolie is door de wetgevende macht ingesteld en wordt aangewend om meer geld uit te kunnen geven dan er is en bankiers financieren dit graag zodat zij meer kunnen verdienen. Overheid en bankiers blij en de bevolking onwetend.
De ontkenning voor de onhoudbaarheid en de fundamentele oorzaak van de huidige situatie is pertinent: bankiers en overheden ruziën over de schuldvraag maar presenteren ondertussen de rekening aan diegene die zij hebben bedrogen. Maar waarom zouden we deze overspelige partners nog langer tolereren? Waarom vragen wij niet een echtscheiding aan? Waarom breken we niet met een sociaal onrechtvaardig contract die de overheid het monopolie op geld geeft en die het vervolgens misbruikt?
Vraagstelling?
De Europese kwestie zoals die in media wordt gepresenteerd is in feite een herformulering van de daadwerkelijke vraag en de echte vraag luidt: hoe gaan we in Europa failliete overheden en failliete banken redden? Die vraag klinkt uiteraard veel te ongenuanceerd en dus wordt er voor een andere verpakking gekozen: “hoe gaan we de euro redden”? Luister maar goed, want opeens heeft iedereen het over de stabiliteit van de eurozone en de houdbaarheid van de euro als munt.
Media werken bewust dan wel onbewust mee aan deze herformulering van de eigenlijk probleemstelling. Want de meest prangende vraag voor overheden en bankiers is hoe zij aan het grote publiek hun probleem gaan verkopen als het uwe. Met 2008 en 2009 in het achterhoofd is de legitimiteit om met miljarden aan belastinggeld banken te redden verdwenen. Landen redden die er een potje van hebben gemaakt? De belastingbetaler zegt met een grote meerderheid nee en dat komt slecht uit.
Het gevaar voor de eurozone
Europese overheden delen allemaal hetzelfde probleem en dat is dat het punt dichterbij komt dat niemand hen wil financieren. De schulden lopen op en bij bezuinigingen krimpt de economie en wordt de schuldenlast zwaarder. En wanneer overheden zich niet langer kunnen financieren, dan rest alleen nog de geldpers. Maar dat is in Europa verboden. Dus wanneer niemand de overheid geld leent, en er geen geldpers is, en de overheidsschulden gedumpt worden (o.i.v. een vertrouwenscrisis zoals met Italië nu) dan dreigt er een systeemcrash.
Griekenland is door de miljarden aan noodleningen daaraan teauweood “ontsnapt”. Italië is daarentegen voor iedereen een maatje te groot om te redden en datzelfde geldt voor Frankrijk. Voor zover men van een 'eurocrisis' kan spreken, dan is het eigenlijk een uit de hand gelopen solvabiliteitscrisis van overheden en banken. Dat raakt in die zin de euro omdat er dan een break-up dreigt. Immers, als niemand bereid is om leningen te verstrekken, tja wat doe je dan: de geldpers, of? Bedenkt u zich, er bestaat geen of.
Terug naar de gulden?
De PVV kwam heel functioneel met het populistisch verantwoorde plan om de gulden opnieuw in te voeren. Tal van professoren stonden in de rij om te mogen vertellen dat een herinvoering van de gulden alleen maar nadelen heeft. Vrijwel niemand heeft het door dat er alleen maar oneigenlijke argumenten gebruikt worden. Cijfers voor het één dan wel het ander ontbreken en de gebruikte argumenten zijn ontleend aan economische theorie waarvan – als je 'Oostenrijker' bent – weet dat die theorieën niets meer zijn dan abstracte fantasie. Hilarisch wordt het wanneer het vakjargon over de tafel vliegt en presentatoren met de term devaluatie schermen als een mogelijke oplossing voor probleemlanden.
De analyses van het Europese probleem zorgen ervoor dat er twee elementen blijven hangen: er is 1) een probleem met de euro; en 2) er moet een Europese oplossing komen. Daarmee wordt de aanzet gegeven op de vervolgvraag: hoe gaat de euro gered worden? En dan komt vanzelf een keer de fiscale unie in beeld waarvan de eerste blauwdrukken in omloop zijn. Het is zo opmerkelijk dat terwijl de Nederlandse regering van Mark Rutte de Tweede Kamer hierover heeft ingelicht, DNB haar fiat geeft en in Duitsland soortgelijke geluiden te horen zijn, dit nauwelijks het nieuws bereikt.
Fiscale unie!
Wat wel erg vaak te horen was, is dat Europa een gebrek heeft: overheden hebben te veel ruimte hebben om er een potje van te maken. Griekenland is evident en spreekt voor zichzelf. Maar dat geldt ook voor Italië want Berlusconi en het politieke machtsvacuüm dat na hem ontstaat, laat grote onzekerheden op financiële markten bestaan. En dat kan niet langer. Er moet ingegrepen worden. Het IMF zou dat kunnen, maar een Brusselse begrotingsautoriteit is beter. En dat is waar men nu op aanstuurt. Brussel moet de begrotingen gaan bepalen.
De blauwdrukken voor de fiscale unie liggen klaar en de voorwaarden sijpelen langzaam door tot het publieke domein. Afgelopen week was het de Duitse adviesraad van 'vijf wijze economen' die de regering van Angela Merkel van een advies heeft voorzien. De Duitsers komen met een verrassende eis: de nationale goudreserve's moeten als onderpand ingebracht worden. Als Europese landen zich niet aan hun afspraken houden, dan verliezen zij hun aanspraak op hun goudreserve.
Wat moet je ermee?
Ik weet nog niet wat ik moet vinden en dat komt allereerst omdat details ontbreken. De blauwdruk komt er in de essentie op neer dat men kiest voor een consolidering van de bulk aan openstaande publieke schulden en daarmee neemt men heel veel onrust weg. Maar er wordt nergens verwezen naar of rekening gehouden met de ongedekte toekomstige financiële verplichtingen. Gaan wij straks als Nederland bijdragen en beloofde pensioenen van Italianen en Fransen? Die deur kan niet en mag niet open.
Ook ben ik zeer gecharmeerd van de voorwaarde dat nationale publieke schulduitgifte wordt verboden. Dat is iets waar ik al langer voor pleit. De burger moet het budget van politici dicteren en niet andersom. Maar vooralsnog bestaat er grote onduidelijkheid over een Europees verbod op publieke schulduitgifte; een totaalverbod. Dat wordt niet geopperd en dat zou wel moeten. Tegelijkertijd kan de Duitse eis om bij het poolen van de publieke schulden de nationale goudreserve in te brengen opgevat worden als een stap in de juiste richting. Want worden eurobonds straks niet gewoon gedekt door goud?
Financieel niet op voorhand afwijzend..
De Duitse eis om de goudreserve en overige valutareserves als onderpand in te brengen is voor mij aanleiding om deze drastische hervorming niet op voorhand af te wijzen. Heel simpel gezegd kunnen soevereine schulden, met name de extee schulden (schulden aan het buitenland), alleen door middel van goud teruggebracht worden. Goud met een véél hoger prijskaartje, dat wel. Daar is echter nog geen inteationaal draagvlak voor en bovendien moet Europa wel eerst de publieke schulden stabiliseren en een Europese domino-D-day voorkomen.
In het Engels zegt men het heel mooi: “the devil is in the details”. Die details ontbreken en daar zouden media zich vol op moeten storten. Als Brussel meer macht krijgt zoals wordt voorgesteld, wie gaat Brussel dan controleren? Indien Brussel over de hoogte van de overheidsbegroting gaat, wie bepaalt de hoogte dan? De burger of nationale overheden? Wie ziet erop toe dat Brussel niet een lobbyisten-Walhalla wordt en dezelfde fouten maakt als de politiek nu? Welke garanties zijn er dat Europa niet precies hetzelfde zal doen als Griekenland? Gaat Brussel banken redden en wie betaalt dat dan?
De rol van media
Media moeten die vragen stellen; dat is hun rol. Zij faciliteren momenteel te gemakkelijk een politiek proces dat aanstuurt op verregaande Europese integratie. Daar zijn voor- en tegenstanders van en ook al krijgen er een aantal het woord, de echte oorzaak voor de huidige problemen blijft onbehandeld. Media waken over het democratische proces en dat mag nooit achterwege gelaten worden. Media moeten zich veel kritischer gaan opstellen om te voorkomen dat de burger ook hen zal wantrouwen, want het lijkt wel alsof meer Europa een vanzelfsprekendheid is als oplossing. Maar is dat wel zo? En hoe zou dat dan werken?
We staan op het punt om een sociaal contract aan te gaan met Europa want het Europese probleem komt erop neer dat als overheden failliet gaan, banken meegaan. En als banken failliet gaan, dan gaan overheden mee. Dat is een gevolg van het huidige geldconcept. Dat lost men niet op met een fiscale unie, die stelt dat moment hooguit opnieuw uit. Als je je gaat afvragen wie zo'n financieel stelsel verzint dan kan ik me zo voorstellen dat politici en bankiers zullen denken: “Pssst.. laat de belastingbetaler het maar niet weten!”. Dat zouden media u gewoon moeten vertellen want ons geldconcept moet op de schop.
