Tag: crisis

Steeds meer subprime hypotheken in Nederland

Het blog Huizenmarkt-zeepbel schrijft dat 20% van de hypotheken in Nederland volgens de definitie van de Nederlandsche Bank als subprime aangemerkt moet worden. Dat blijkt uit cijfers die te vinden zijn in een nieuw rapport over de woonuitgaven van huurders en eigenaren-bewoners. In het rapport staat een gedetailleerde opbouw van de totale woonlasten voor zowel huurders als eigenaren-bewoners. Daaruit blijkt dat huurders in Nederland gemiddeld 36,4% van het besteedbare inkomen kwijt zijn aan wonen en dat het percentage voor de eigenaren-bewoners op 25,3% ligt. Dat lijken op het eerste oog geen problematische cijfers…

Subprime in Nederland

Maar achter deze gemiddelden gaat een ongelijke verdeling schuil waar ook de banken zich steeds meer zorgen over maken. Tabel 1.2 uit het rapport laat zien dat de huishoudens die tot de laagste inkomensgroep behoren een koopquote hebben van 40,6%. Deze groep van 224.600 huishoudens was in 2012 meer dan 40% van het besteedbare inkomen kwijt aan woninglasten. Huizenmarkt-zeepbel verwijst naar een kwartaalbericht van de Nederlandsche Bank uit maart 2008, waarin staat dat een dergelijk hoge woonquote als ‘subprime’ bestempeld kan worden:

“Voor subprime huishoudens liggen de woonlasten soms boven de 40 procent van het beschikbare inkomen, zonder dat daar spaargelden tegenover staan.” (Bron: DNB Kwartaalbericht, maart 2008)

Huurquote en koopquote van huishoudens in 2009 en 2012

Koopquote van huishoudens in 2009 en 2012 (grafiek)

(Bron: Woonuitgaven van huurders en eigenaren-bewoners (2013)

Inkomens dalen

Het aandeel subprime hypotheken op de Nederlandse huizenmarkt is de afgelopen jaren verder toegenomen, met name doordat het netto besteedbaar inkomen sinds het begin van de financiële crisis gedaald is. Door een daling van de inkomens neemt de woonquote automatisch toe. Figuur 1.3 uit het rapport over de woonuitgaven in Nederland laat zien dat het netto besteedbaar inkomen is gezakt van gemiddeld €35.800 in 2009 naar €34.400 in 2012. We zien dit effect ook terug in bovenstaande tabel, want daarin staat dat de maandlasten voor zowel kopers als huurders ten opzichte van het inkomen tussen 2009 en 2012 is toegenomen (zie de grijze blokjes).

Netto besteedbaar inkomen daalt

16 oktober 2013
Documentaire: The Four Horsemen

Een leuke documentaire voor een regenachtige zondag: Four Horsemen. In deze docu van ruim anderhalf uur wordt de financiële crisis in een breder perspectief geplaatst. De opkomst en neergang van het machtige Westen toont veel gelijkenissen met tot de verbeelding sprekende wereldmachten uit het verleden, zoals het Romeinse Rijk. Een historische invalshoek, die interessante inzichten oplevert.

De makers van de documentaire zeggen zich te onderscheiden door geen banken te bashen, geen politici te bekritiseren en geen samenzweringstheorieën aan te halen. Zeker het kijken waard!

13 oktober 2013
Grafieken: Dragen jongeren de rekening van deze crisis?
Het lijkt er steeds meer op dat jongeren het hardst getroffen worden door de financiële crisis. De kosten van studeren worden steeds hoger, de perspectieven op de arbeidsmarkt worden slechter en steeds meer afgestudeerden hebben moeite om een baan te vinden die aansluit bij hun opleidingsniveau en interessegebied. Een nieuw rapport van Georgetown University brengt in kaart hoe groot de verschillen op de arbeidsmarkt zijn tussen nu en 1980. Na een uitvoerige analyse van drie decennia aan cijfers over de arbeidsmarkt komen de onderzoekers tot de conclusie dat de jonge generatie het nu zwaarder heeft dan toen. We halen een aantal statistieken uit het rapport…
- In 1980 bereikten werknemers gemiddeld op hun 26e jaar het doorsnee inkomen (mediaan). Nu bereikt de gemiddelde werknemer de mediaan pas bij een leeftijd van 30 jaar.
- De participatiegraad in de leeftijdscategorie van 18 tot 24 jaar was in 1980 nog bijna 80%. In 2012 had slechts 65% van de beroepsbevolking in deze leeftijdscategorie een baan!
- In gemiddelde inkomen van jonge werknemers (18 tot 29 jaar) lag in 1980 nog ongeveer op 85% van het gemiddelde inkomen van de totale beroepsbevolking. Nu is dat nog minder dan 60%!
- Slechts één op de drie jonge twintigers heeft vandaag de dag een fulltime baan. Bij de eind twintigers stijgt dat naar ongeveer de helft. De participatiegraad van jongeren op de arbeidsmarkt staat daarmee op het laagste niveau in veertig jaar!
- De inkomens van de oudere generatie werknemers zijn sinds 1980 veel harder gestegen dan van de werknemers aan het begin of in het midden van hun carrière.
- Het gemiddelde netto vermogen van ‘oude’ huishoudens (55-64 jaar) was in 1984 dertien keer zo groot als dat van ‘jonge’ huishoudens (<35 jaar). Anno 2009 is dat verschil opgelopen tot 44x!
De volgende grafieken uit het rapport (PDF) laat treffend zien hoe de jongste generatie in de VS de aansluiting met de arbeidsmarkt lijkt te missen. Kijk en huiver!

1. Jongeren verdienen naar verhouding steeds minder

2. Participatiegraad van jongeren op de arbeidsmarkt daalt

3. Participatiegraad jongeren op laagste punt in veertig jaar

4. Inkomenskloof tussen jong en oud is fors toegenomen

5. Ook werkenden betalen voor de crisis. Hun inkomens blijven de laatste jaren dalen

6. Procentueel vinden steeds minder mensen een full-time baan

7. Vermogen oudere huishoudens groeide veel harder dan van de jongere generatie
2 oktober 2013
Grafiek: Bedrijfswinsten versus arbeidsmarkt

Het is volop crisis in Amerika. De bedrijfswinsten staan op recordhoogte, terwijl het percentage van de Amerikaanse beroepsbevolking met een baan in bijna dertig jaar niet zo laag is geweest als nu! Bedrijven profiteren van de situatie en buiten hun werknemers steeds meer uit (zie hier en hier). Tegelijkertijd profiteren ze van de lage rente, waardoor ze goedkoop kunnen lenen. Is dit een duurzaam herstel?

Bedrijfswinsten versus werkloosheid (Bron: Zero Hedge)

23 september 2013
Griekenland blijft een hoofdpijndossier

Stond Griekenland in 2012 voortdurend in het brandpunt van de belangstelling, in dit jaar horen of zien we er weinig van. Als je al wat hoorde, dan was het meestentijds niet zo heel goed, maar Brussel was geneigd de slechte berichten weg te wuiven. Het ging en gaat immers geleidelijk beter. Die wat losse houding kan de eurozone nu duur komen te staan.

Bankroet

De Griekse crisis was van begin af aan buitenproportioneel van omvang. Opeenvolgende regeringen bleken Brussel om de tuin geleid te hebben en het land (en Europa) derhalve opgezadeld te hebben met onhoudbare schulden en tekorten. Al in 2010 werd pijnlijk duidelijk, dat het land zonder steun van buitenaf op een bankroet afstevende. Het IMF en de Europese Unie, die financieel te hulp schoten, hebben echter steeds de omvang en intensiteit van de problemen onderschat. De hulp was slechts uitstel van het onvermijdelijke, het wegstrepen van een groot deel van de uitstaande schulden. Bovendien zakte het land door die onderschatting weg in een steeds diepere recessie.

Leningen

Anno 2013 is de crisis geenszins verdwenen en is het risico nog steeds levensgroot aanwezig, dat ook andere landen erdoor besmet raken. En dus moet er een nieuwe ronde van hulpverlening op gang komen. Die is in strijd met alle eerder gemaakte afspraken. Anderzijds, in de praktijk blijkt dat al die afspraken op drijfzand zijn gebouwd. Die steunmaatregelen hebben vooralsnog de recessie in het land verlengd en verergerd.

Ondertussen hebben de Grieken nagenoeg nog geen cent terug betaald van de leningen die het land sinds 2010 ontvangen heeft. Het gaat in totaal om een bedrag van € 282 miljard.

Woordbreuk

Eigenlijk is er maar een uitweg en dat is een streep zetten door de hele schuldenlast. Maar hier schuilt een heel venijnig addertje onder het gras. Griekenland is de komende jaren verplicht om eerst de schulden aan het IMF af te betalen. Daar is echter geen geld voor. Dat moet eerst geleend worden ofwel van het IMF zelf of van de buren. Het IMF voelt zich heel ongemakkelijk onder deze situatie en wil er eigenlijk helemaal van af om de eigen belangen veilig te stellen. Daarom zien de Europese buren zich gedwongen het geld te lenen, hoewel ze maar al te goed beseffen, dat dat nooit terug betaald zal worden. Een afschrijven van heel de schuld of een gedeelte ervan zou immers woordbreuk van de diverse regeringen jegens de belastingbetalers zijn. Het zou ook in strijd zijn met uitspraken van het Europese Hof van Justitie. Die verbiedt een ‘bailout’.

Voldongen feiten

Ook mevrouw Merkel heeft zich inmiddels gecommitteerd aan de nieuwe redding van Griekenland. Ze is bang voor de onbekende consequenties wanneer het land aan zijn lot wordt overgelaten. De Duitse kiezer is echter allesbehalve verzoeningsgezind en wil beslist van geen nieuwe leningen weten. De nieuwe Duitse regering zal daarom slechts een beperkt mandaat voor Europa krijgen. Dat betekent, dat belangrijke projecten zoals de inrichting van een bankenunie kans lopen op ernstige vertraging. Als de overheid het trucje van een technisch fait accomplis uithaalt en het nationale parlement voor voldongen feiten stelt, dan zal de weerzin tegen alles wat Europa is alleen maar groter worden.

Het heeft er alle schijn van, dat door de laksheid van Brussel, Europa aan de vooravond staat van een langdurige periode van politieke en juridische strijd. De uitslag van die strijd is niet te voorspellen. Een ding is zeker: als de strijd gestreden is, ziet Europa er weer heel anders uit. Ten goede of ten kwade!

Bron:
Ashoka Mody, A new Greek test for Europe. Project-syndicate, September 16 2013.

23 september 2013
Video: Beppe Grillo

Zonder verdere toelichting, gewoon kijken…

22 september 2013
Economisch herstel is niet vanzelfsprekend

De lucht is er vol van. Overal valt het te horen. De crisis in de eurozone is na vijf jaar nagenoeg voorbij. Is dat wel zo? Is het niet erg aanmatigend om na een of twee kwartalen van zeer lichte groei al te claimen dat de problemen voorbij zijn?

2012

Dat het beter gaat, staat buiten kijf. Denk maar eens terug naar het begin van 2012. Toen verlaagden kredietbeoordelaars de kredietwaardigheid van maar liefst tien landen. De economische activiteit zakte als een plumpudding in elkaar en beleggers wisten niet hoe snel ze de relatie met de zuidelijke banken moesten beëindigen.

Het grootste drama speelde zich echter in en om Griekenland af. In dat land werden verkiezingen gehouden en instanties als het IMF en de Europese Unie vreesden voor het ergste. Het land kon na de verkiezingen wel eens de plannen voor financiële gezondmaking naar de prullenbak verwijzen. Dat zou de opmaat zijn voor een Grexit met daaraan gekoppeld de mogelijkheid van een domino-effect. Andere landen zouden zich ook gedwongen kunnen zien om het Griekse voorbeeld te volgen. Als dat gebeurde, dan zou dat het einde betekenen van de eurozone en de euro.

Scepsis

Laten we eerlijk zijn, velen onder ons hebben in 2012 geen cent gegeven voor de toekomst van de euro. Die leek gedoemd. Die is uiteindelijk gered door de opstelling van het leeuwendeel van de Europese politici en de partijen, waar ze toe behoorden. Zelfs in Griekenland wilde de gevestigde politiek niet weten van een ‘nee’ tegen Europa. In het sceptische Duitsland is het nog maar zeer de vraag of de anti-Europa partij, Alternative für Deutschland de kiesdrempel gaat halen. Het euro-scepticisme heeft noch onder politici, noch onder de bevolking echt wortel geschoten. Los daarvan was iedereen toch ook wel erg benauwd voor het onbekende. Wat stond er te gebeuren als de euro echt zou stranden en de eurozone uit elkaar vallen? Niemand durfde het risico aan. Iedereen was daarom bereid het misselijk smakende medicijn voor de gezondmaking te slikken.

Beslissend

De waarschijnlijk beslissende wending in de crisis kwam achteraf bezien in de zomer van dat jaar. In juli beloofde Mario Draghi, dat de ECB alles zou doen wat in haar vermogen lag om de euro overeind te houden. Enkele dagen later lanceerde de ECB the Outright Monetary Transactions programma. Dat beloofde dat er in geval van nood ongelimiteerd staatsobligaties opgekocht zouden worden. Mochten beleggers weer eens hypernerveus worden, dan hoefde dat geen zwaarwegende gevolgen meer te hebben voor de financiële markten. Vanaf dat moment was de ECB the Lender in last Resort, waar financiële instellingen in tijden van nood op konden terugvallen. Het maakte de weg vrij voor steun om opnieuw, maar ditmaal kritisch, naar de gezondheid van de banken te kijken. Die audit leerde bijvoorbeeld, dat Spaanse banken zeker € 100 miljard nodig hadden voor hun herkapitalisatie. Hiermee werd ook een belangrijke stap in de richting van een bankenunie gezet. Die is er nog niet en dat kan ook nog wel even duren. Het principebesluit ligt er echter. Daarmee is de grote angst voor een ineenstortende Europese bankensector van de baan.

Gebreken

Dat is allemaal zonder meer goed nieuws. Maar daar is niet alles mee gezegd. Europese banken zijn en blijven zwak, ook de Duitse en de Nederlandse. Ze maken ook amper aanstalten om de herkapitalisatie serieus op te pakken. De benodigde bedragen zijn waarschijnlijk veel te groot. Zolang dat echter niet gebeurd is, zal de kredietverlening in Europa wankel blijven.

Hetzelfde geldt voor verschillende overheden in Europa. Die willen er maar niet aan om een deel van de overheidsschulden af te schrijven. Dat doen ze om de houders van die schulden te beschermen. Ze hebben echter wel de belastingen verhoogd om de schulden af te betalen. De resultaten van dat beleid zijn inmiddels genoegzaam bekend. Het zou voor het herstel beter zijn de ECB, het IMF en het Europese Stabiliteitsmechanisme te laten opdraaien voor de kosten van de afschrijvingen. Daar horen de lasten, niet bij de burger en bedrijf.

Daar is echter veel daadkracht voor nodig en daar beschikken maar weinig politici en beleidsmakers over. Dat maakt ook de duurzaamheid van dit herstel zo onzeker.

Cor Wijtvliet

Bron: Barry Eichengreen, Is Europe out of the woods? Project-syndicate, September 11 2013

>> Wilt u de dagelijkse column van Cor Wijtvliet zonder een dag vertraging ontvangen? Klik hier om u aan te melden voor de gratis Wijtvliets Investment Insider nieuwsbrief! <<

18 september 2013
Video: Is this fair?

Vind u dit eerlijk? Dit was in 2008 de simpele vraag die voorzitter Waxman vroeg aan de ex-CEO van Lehman Brothers, Richard S. Fuld nadat hij hem wees op de vergoeding die deze man in acht jaar had ontvangen. Meer dan $500 miljoen ontving Fuld tussen 2000 en 2007. Zoals bekend stortte het bedrijf in 2008 in en werd daarmee de financiële crisis afgetrapt. De eerste die hun geld kwijt raakten waren de aandeelhouders van Lehman Brothers. Fuld had een groot deel van zijn aandelen echter al van de hand gedaan. Vijf jaar naar dato. Is dit eerlijk?

11 september 2013
Vijftig grafieken over goud, schulden en de financiële crisis

De volgende grafieken zijn afkomstig van een presentatie van Incrementum AG, een vermogensbeheerder die verstand heeft van goud en het geldsysteem. We kunnen de hele verzameling van vijftig grafieken aanbevelen (zie hier), maar om het de lezer makkelijker te maken hebben we een selectie gemaakt van de meest spraakmakende grafieken.

Groei monetaire basis centrale banken

Schuldengroei versus economische groei

Begrotingstekort VS

Inflatie sinds ontkoppeling van de dollar van goud

Groei balans centrale bank versus goudprijs

Kredietgroei versus economische groei

Goud bier ratio

Goud als percentage van totale financiële bezittingen

Goud versus reële rente

Goud en zilver tijdens deflatie

Goud versus aandelen

Goudprijs tijdens een valutacrisis

Stock to flow ratio van goud

Nog geen parabolische stijging

3 september 2013
Video: Spookwegen in Portugal

Portugal heeft met Europees geld veel geïnvesteerd in haar infrastructuur, maar door de financiële crisis wordt er veel minder gebruik gemaakt van al het extra asfalt. In een poging de begroting op orde te brengen heeft de regering de tol op veel nieuwe wegen verhoogd, met als gevolg dat er nog minder verkeer overheen rijdt. De volgende video van de Financial Times laat zien hoe hard de crisis heeft toegeslagen in Portugal. In 2012 nam het wegverkeer met 50% af, zo blijkt uit data van navigatiesystemen in auto’s. In het eerste kwartaal van dit jaar was er zelfs 63% minder verkeer dan in dezelfde periode vorig jaar.

Portugal heeft 4x meer wegen per hoofd van de bevolking dan Groot-Brittannië en zelfs 60% meer dan Duitsland. Het land telt tenminste negen grote snelwegen die onder de minimumgrens van 10.000 tot 12.000 auto’s per dag vallen. Dat is de grens waarop de aanleg van een snelweg economisch te rechtvaardigen is.

Wat is de oorzaak van de lege snelwegen in Portugal? Is er in het verleden Europees subsidiegeld verspild? Of gaat het echt zo slecht met de Portugese economie?

Veel minder autoverkeer op Portugese snelwegen

27 augustus 2013
Duitsland slaat munt uit de crisis

Duitsland heeft bewezen dat een economische crisis altijd winnaars en verliezers kent. Terwijl landen als Griekenland, Portugal, Spanje, Italië en Ierland in de problemen kwamen wisten onze oosterburen de meeste ellende buiten de deur te houden. Door de relatief lage private schulden en de exporteconomie van Duitsland werden de staatsobligaties van het land een veilige vluchthaven voor veel institutionele beleggers. Daardoor kon Duitsland de afgelopen jaren veel goedkoper lenen dan voor de crisis.

Uit de laatste cijfers van het Duitse ministerie van Financiën blijkt dat Duitsland tussen 2010 en 2014 in totaal een besparing van €40,9 miljard zal realiseren door de lage rente. Door de besparingen op de rente en door hoger dan verwachtte belastinginkomsten hoefde Duitsland ook minder geld op te halen van de kapitaalmarkt. Tussen 2010 en 2012 leende de Duitse staat €73 miljard minder dan aanvankelijk in de begroting was opgenomen. Het mes snijdt voor onze oosterburen dus aan twee kanten.

Het Duitse ministerie van Financiën probeert zoveel mogelijk profijt te halen uit de huidige situatie, bijvoorbeeld door meer langlopende obligaties op de markt te brengen. Tussen 2009 en 2012 daalde de uitgifte van kortlopende schulden (looptijd van minder dan drie jaar) van 71% naar 51%.

Bron: Spiegel

Duitsland leent goedkoper en bespaart in vier jaar bijna €41 miljard

20 augustus 2013