Marketupdate

Auteur: Redactie

  • Huizenverkopen VS stijgen weer in oktober

    Onderstaande grafiek laat zien dat de huizenmarkt in de VS nog steeds niet terug is op het oude niveau van voor de crisis. Het is ook niet te verwachten dat we dergelijke niveau's weer snel gaan bereiken, want toen werden er veel meer huizen gebouwd dan nodig was. Sinds eind 2008 stabiliseerde het aantal nieuw gebouwde woningen op een zeer laag niveau van iets meer dan 500.000 per jaar. Pas vanaf de tweede helft van vorig jaar begon het aantal nieuw gebouwde woningen weer toe te nemen. Met 894.000 nieuwe woningen op jaarbasis in de maand oktober bouwt Amerika vandaag de dag slechts half zoveel woningen als in 2003. Het aantal vergunningen voor het zetten van een nieuwe woning liep in oktober weer terug, van 890.000 naar 866.000 op jaarbasis (en gecorrigeerd voor seizoensinvloeden).

    Stimulering

    De huizenmarkt in Amerika wordt actief ondersteund door de centrale bank. Die heeft met het 'Operation Twist' programma actief de langetermijn rente onderdrukt, de rente die ook wordt toegepast op hypotheken en daarmee de maandlasten voor huizenkopers onderdrukt. In september kondigde de Federal Reserve een nieuw QE3 programma aan, waarmee het maandelijks voor $40 miljard aan hypotheekleningen  uit de markt haalt. Deze maatregelen verlicht de druk op banken, omdat die op deze manier hun balans kunnen 'opschonen' van een te grote blootstelling aan hypotheekleningen.

    Nieuwbouw woningen in de VS trekt weer wat aan, geholpen door de steun van de centrale bank (Afbeelding via Zero Hedge)

  • Japanse export op laagste punt in drie jaar

    In totaal exporteerde Japan in de periode van januari tot en met oktober 2012 voor ¥53,5 biljoen (€508,3 miljard) aan goederen en diensten, een daling van 2,3% ten opzichte van diezelfde periode vorig jaar. Dat blijkt uit vandaag gepubliceerde data van het Japanse ministerie van Financien dat door Bloomberg werd doorgerekend. Een logisch gevolg van de dalende export is een groei van het tekort op de handelsbalans. Over de eerste tien maanden van 2012 heeft Japan ¥5,3 biljoen (ruim €50 miljard) minder geëxporteerd dan geïmporteerd.

    De krimp van de Japanse exportmotor wordt geillustreerd door een afwaardering door Moody's van de kredietwaardigheid van Panasonic, een Japanse elektronicagigant die veel last heeft van de economische tegenwind. De slechtere resultaten uit de export moet het bedrijf proberen op te vangen door meer te verkopen in eigen land. Door de sterke yen hebben Japanse bedrijven meer moeite om te concurreren in het buitenland. Onlangs schreven we dat Suzuki om deze reden stopt met het verkopen van auto's in de VS.

    Recessie

    De Japanse economie verkeert in een staat van recessie en heeft al jaren te maken met een zeer zwakke groei. Dat heeft ook te maken met de grote schuldenlast waaronder Japan gebukt gaat, want de hoge rentelasten op de staatsschuld moeten worden opgebracht uit belastinginkomsten. Oppositieleider Shinzo Abe denkt een einde te kunnen maken aan het kwakkelscenario door de geldpers van de Bank of Japan wat harder te laten draaien. Door meer geld te drukken kan de overheid de economie meer stimuleren en wordt de yen goedkoper ten opzichte van andere valuta.

    Export

    De Japanse export zakte in oktober voor de vijfde maand op rij en kwam dit jaar 6,5% lager uit dan in diezelfde maand vorig jaar. De export naar China kromp 11,6% als gevolg van de diplomatieke rel om een paar eilanden in de Oost-Chinese Zee. De handel tussen deze twee landen heeft een omvang van omgerekend $340 miljard. De export van Japan naar de Europese Unie zakte met 20,1% ten opzichte van een jaar geleden, terwijl de uitvoer richting de VS juist met 3,1% toenam. Volgens hoofdeconoom Yuichi Kodama van Meiji Yasuda Life Insurance Co. is het te verwachten dat de krimp van de export ook in het vierde kwartaal van 2012 zal aanhouden. “De Chinese economie bereikte een bodem in de periode van juli tot en met september, maar het herstel vanaf dat niveau zal in het vierde kwartaal beperkt zijn. Ook is er geen signaal dat Chinese consumenten zullen stoppen met het boycotten van Japanse auto's”, aldus Kodama.

    De krimp van de Japanse export is dit jaar groter dan in de voorgaande drie jaren, terwijl de industrie vorig jaar maart nog zwaar werd getroffen door een aardbeving en overstroming. Ook speelde vorig jaar de overstroming in Thailand een rol, want in dat land zitten een aantal belangrijke leveranciers voor de Japanse elektronicafabrikanten. Door de overstroming ontstonden er tekorten, waardoor ook de productie bij Japanse fabrieken getroffen werd.

    Het GDP van Japan kromp het afgelopen kwartaal met 3,5% op jaarbasis en zal in het vierde kwartaal waarschijnlijk ook een krimp laten zien. Daarmee belandt Japan technisch gezien in de derde recessie sinds 2008. Een recessie wordt inteationaal omschreven als twee achtereenvolgende kwartalen van economsiche krimp. In Japan definieert de overheid zelf wanneer er sprake is van een recessie, door dieper in de cijfers te kijken en een panel te laten oordelen wanneer het land in recessie verkeert.

    Bank of Japan

    De centrale bank van Japan zou de economie kortstondig kunnen stimuleren door een ruimer monetair beleid te hanteren, zoals oppositieleider Abe bepleit. Maar dat ziet Masaaki Shirakawa, gouveeur van de Bank of Japan, niet zitten. Hij sprak zich uit tegen de oproep van Abe om de geldpers harder te laten draaien en riep de politiek op om de onafhankelijkheid van de centrale bank te respecteren. De centrale bank deed in september en oktober al aan monetaire verruiming door activa op te kopen.

    De waarde van de Japanse yen staat op het moment van schrijven op het laagste nvieau in zeven maanden tijd, maar is nog steeds 30% duurder dan vijf jaar geleden. Een zwakke valuta is de wens van veel exporterende bedrijven, omdat de producten daarmee goedkoper op de markt verschijnen elders in de wereld in een andere valuta. In de valutaoorlog die inmiddels gaande is heeft Japan een defensieve positie ingenomen. Anders dan de Federal Reserve is de Bank of Japan nog niet overgegaan op het grootschalig en onbeperkt opkopen van obligaties en andere schuldpapieren.

  • Bank of England: Stijging van Britse pond onwenselijk

    Over de economische groei:

    De Bank of England ziet de economie in de VS en in eigen land weer wat aantrekken, terwijl het herstel in Europa uitblijft. De Bank of England zag het producentenvertrouwen in de eurozone verder krimpen in de maand oktober en verwacht dat de zwakke groei in Europa zal blijven aanhouden in de laatste maanden van dit jaar. Wel zijn de rentes op staatsobligaties in de zwakkere eurolanden weer wat gezakt, mede door de aankondiging van het nieuwe OMT-programma door de ECB. De situatie in Griekenland lijkt nog niet te verbeteren, maar elders in de eurozone ziet de Bank of England dat landen als Spanje en Portugal weer minder moeite hebben om hun schulden te financieren. Het is opvallend dat de Bank of England naar de eurozone wijst als een mogelijke bedreiging voor het herstel van de Britse economie. Deze bedreiging wordt in één zin genoemd samen met de Amerikaanse fiscal cliff, de spanningen in het Midden-Oosten en de 'herbalancering' van de Chinese economie.

    Over de inflatie:

    De inflatie is de maand oktober gestegen naar 2,7%, maar dat kwam volgens de Bank of England vooral door hogere kosten voor hoger onderwijs en door stijgende prijzen van brandstof en elektriciteit. In augustus en september was de inflatie nog respectievelijk 2,5 en 2,2 procent, drie procentpunt lager dan vorig jaar om diezelfde tijd. De Bank of England verwacht dat de kosten voor brandstof en energie ook volgend jaar hoog zullen blijven, mede als gevolg van het feit dat energiemaatschappijen moeten voldoen aan strengere milieuregels en dat de overheid de belasting op brandstof zal verhogen. Elders zullen de prijzen veel minder hard moeten stijgen om volgend jaar op de gewenste 2% inflatie uit te komen, zo stelt de Bank of England in de notulen.

    Over het Asset Purchase programma (APF):

    De Bank of England is van mening dat het programma om staatsobligaties op te kopen effectief is geweest in de zin dat de economie er sneller door kon herstellen. Zonder het QE-programma zou de economie er, volgens de leden van de centrale bank, zwakker voor hebben gestaan. De meerderheid van de leden van de Bank of England was van mening dat het gepast was om het QE-programma niet verder uit te breiden. Door het programma uit te breiden zou de economie mogelijk nog sneller kunnen herstellen, maar daar zou momenteel nog geen noodzaak toe zijn. Ook speelde de hoge inflatie mee, want die kwam laatst uit op 2,7% op jaarbasis. Dat is weliswaar een stuk lager dan de piek van 5,2% inflatie in de herfst van vorig jaar, maar het is nog altijd meer dan de doelstelling van ongeveer 2%.

    In de notulen van de vergadering van 7 en 8 november staat dat de terugbetaling van de rente op staatsobligaties van de Bank of England aan het ministerie van Financien bedoeld is om de staatsschuld te verlagen. Op die manier wordt het aantal Britse staatsobligaties in private handen teruggebracht in ruil voor extra geld. Hierdoor zou de economie verder gestimuleerd worden, precies zoals de Bank of England met haar APF stimuleringsmaatregel voor ogen heeft. De Bank of England ziet dat het QE-programma ook effect heeft gehad op de financiele markten. Er zou namelijk meer belangstelling zijn voor meer risicovolle beleggingen, zoals bedrijfsobligaties en aandelen.

    Over een verlaging van de rente beneden de 0,5%:

    De afgelopen maanden heeft de Bank of England veel gesproken met toezichthouder FSA en met spaarfondsen (de zogeheten 'building societies') over de implicaties van een verdere daling van de rente. Door de rente verder te laten zakken ten opzichten van het huidige niveau van 0,5% zal een beperkte groep mensen profiteren, maar wordt een veel grotere groep van spaarders benadeeld. Een onderzoeksteam van de Bank of England kwam eerder tot de conclusie dat een verdere verlaging van de rente meer kwaad dan goed zal doen voor de Britse economie en daarom zien de leden van de centrale bank in overgrote meerderheid af van een verdere renteverlaging.

    Over de waarde van het Britse pond:

    De Bank of England schrijft in de notulen van de laatste vergadering dat de handelsbalans verbeterde na de waardedaling van het Britse pond in 2008 en 2009. De zwakkere munt zou hebben bijgedragen aan het totale handelsvolume en zou daarmee 2% aan het GDP hebben toegevoegd. Het voordeel dat de zwakkere munt had voor de export werd deels teniet gedaan door de hogere kosten van importgoederen zoals grondstoffen. De stijging van de waarde van het Britse pond in midden 2011 en midden 2012 was volgens de centrale bank onwelkom. Het zorgde voor minder investeringen vanuit het buitenland en een verslechtering van de handelsbalans.

    In de notulen staat dat de Bank of England meer kan doen aan monetaire verruiming, maar dat dat gepaard moet gaan met het ontmoedigen van een eventuele waardestijging van het Britse pond. 

    De volledige notulen van de Bank of England zijn hier te vinden.

  • Interview Ron Paul over mogelijke terugkeer goudstandaard

    Het uitgangspunt van Ron Paul, die jarenlang in het Amerikaanse congres actief was en die zich twee keer heeft meegedaan aan de presidentsverkiezingen, is persoonlijke vrijheid. De Republikein bepleit een minimale inmenging van de overheid in het dagelijkse leven van de bevolking en voor zoveel mogelijk persoonlijke vrijheid. Ron Paul heeft zich de laatste jaren in de verkiezingsstrijd hard gemaakt voor een verandering in het geldsysteem. Hij schreef in het boek 'End the Fed' over de problemen die voortvloeien uit het hebben van een centrale bank die uit het niets geld kan creëren en de belangen van de overheid kan dienen.

    Ron Paul is voorstander van geld dat gedekt wordt door goud, omdat dat vanuit zijn achtergrond van de Oostenrijkse economische school een rem zet op begrotingstekorten van de overheid. Met een goudstandaard zou de overheid min of meer gedwongen worden de begroting in evenwicht te houden, waardoor de staatsschuld minimaal blijft. Ron Paul was tijdens de presidentsrace vooral populair onder de jongeren. Niet alleen in de VS, maar ook elders in de wereld kent de 77-jarige Republikein een grote schare fans.

    Het interview duurt 15 minuten en is op 19 november opgenomen.

    GoldMoney interviewt oud-congreslid Ron Paul

  • Grafieken: China op jacht naar het goud

    Op Moneyweek verscheen vandaag een artikel met een aantal interessante grafieken, gemaakt door Nick Laird van Sharelynx.com. De eerste grafiek laat zien hoe China sinds 1980 de eigen goudproductie heeft geintensiveerd. Sindsdien kwam er bijna ieder jaar meer ton goud uit de grond dan het jaar ervoor. Terwijl andere goudproducenten als de VS, Zuid-Afrika, Rusland, Australie en Peru hun 'peak gold' productie jaren geleden al bereikten weten de Chinezen ieder jaar nog meer goud uit de grond te halen. In 2010 werd China de grootste goudproducent ter wereld met een mijnproductie van 340 ton. In 2011 ging het daar nog overheen door in totaal 361 ton goud uit de grond te halen.

    Om de goudproductie zo snel op te kunnen schroeven wordt er waarschijnlijk veel geld geinvesteerd in de mijnbouwsector. De stijgende trend in de grafiek suggereert dat China ook de komende jaren nog veel goud uit de grond zal halen, goud dat waarschijnlijk voor het grootste gedeelte binnen de landsgrenzen zal blijven.

    De tweede grafiek laat de import van goud zien vanuit Hong Kong, de belangrijkste doorvoerhaven voor het Chinese vasteland. Ook deze grafiek, die betrekking heeft op de periode van 2001 tot en met 2012, laat een bijna exponentiële stijging zien. Terwijl de import van goud aan het begin van deze eeuw nog maar enkele tientallen tonnen goud bedroeg ging het de afgelopen twee jaar om netto ongeveer 380 ton. Deze cijfers zijn dus gecorrigeerd voor eventuele export van het gele edelmetaal.

    Figuur 1: Goudproductie China blijft toenemen

    Figuur 2: … en dat geldt in nog sterkere mate voor de import van goud via Hong Kong

    Goudbezit China groeit exponentieel

    Als de cijfers van de Chinese goudmijnproductie en de import in één grafiek samengevoegd worden blijkt dat China in volle vaart goud aan het verzamelen is. Onderstaande grafiek laat vanaf 1980 tot en met 2012 een exponentiële groei zien. Als we er vanuit zouden gaan dat al dit goud in China blijft, dan beschikt het land ten opzichte van 1980 nu over ruim 6.500 ton meer goud. Het is de vraag welk percentage daarvan in private handen wordt gehouden en welk gedeelte is toegevoegd aan de officiele goudreserve. In april 2009 maakte China voor het laatst de omvang van haar officiele goudreserve openbaar (namelijk 1.054 ton eind 2008). Dat was 454 ton meer dan in 2003.

    Volgens analist Bron Suchecki van de Perth Mint heeft China tussen 2003 en 2009 (de periode waarin het nog wel de mutaties van haar officiele goudreserve publiceerde) ongeveer 26% van de totale mijnproductie en netto import van goud toegevoegd aan haar reserves. Tussen 2009 en 2012 verzamelde China uit mijnproductie en netto import in totaal iets minder dan 1.955 ton goud. Als we daar ook 26% van zouden nemen komen we uit op ongeveer 508 ton. Door de groei van de Chinese goudreserve te extrapoleren op basis van de periode 2003-2009 zou China nu een officiele goudreserve van ongeveer 1.560 ton kunnen hebben. Deze rekensom is gebaseerd op historische data en hoeft dus niet overeen te komen emt de werkelijkheid. Het zou niet vreemd zijn als blijkt dat de Chinese overheid de helft of meer van de totale goudproduct en import aan de officiele reserves heeft toegevoegd.

    Figuur 3: Goudproductie en import samengevoegd laten exponentiële stijging zien

    Figuur 4: Sinds 2000 heeft China mogelijk al 4.720 ton goud verzameld

    Three Transformations Strategy

    Vanaf 2009 waren er in China TV-spotjes te zien waarin de bevolking werd opgeroepen om goud en zilver te kopen. De overheid startte een programma dat het kopen van goud en zilver tegen aantrekkelijke prijzen veel makkelijker moest maken. De autoriteiten in China staan anno 2012 nog steeds achter deze boodschap. Zo vertelde Xie Duo van de afdeling 'Financiële Markten' bij de People's Bank of China dat de centrale bank particulieren wil aanmoedigen om fysiek goud te bezitten.

    Duo beschrijft hoe China al in 2004 een 'Three Transformations Strategy' toepaste om China tot grote speler te maken in de goudmarkt. Een  onderdeel hiervan is de Shanghai Gold Exchange (SGE), inmiddels het vierde grootste handelsplatform van goud na New York, Tokyo en Mumbai. “Er worden steeds meer goudproducten ontwikkeld en op de markt gebracht”, aldus Duo. “In een later stadium zullen we de markt verder opentrekken en sneller stappen zetten om deze te integreren in de inteationale markt”, zo voegde hij eraan toe.

    Wang Zhe, president van de SGE, verklaarde: “Terwijl de binnenlandse markt zich ontwikkelt en volwassen wordt zal de beurs beginnen met het faciliteren van over-the-counter handel, het introduceren van nieuwe goud-ETF's, handel in de avonduren op vrijdag en zal het de markt voor leasing van goud verbeteren”.

    Bewaart China al dit goud zelf?

    Dat is de grote vraag waar we het antwoord niet op kunnen geven. Wel is er een poging gedaan om hier antwoord op te geven, namelijk door Warren James. Op zijn blog 'The Screwtape Files' publiceerde James recentelijk een onderzoek naar de herkomst van goudstaven in een aantal grote bullion banks. Het SPDR Gold Trust (GLD) en het Julius Baer Precious Metals Fund bezitten beide een grote voorraad 400 troy ounce LBMA gecertificeerde baren, waarop stempels staan van de smelterij waarvan ze afkomstig zijn. Deze fondsen publiceren om de zoveel tijd lijsten met alle baaummers. James analyseerde duizenden baren op de meest actuele lijsten van GLD en van het Julius Baer Precious Metals Fund en kwam daarbij niet één goudbaar van Chinese herkomst tegen (zie figuur 5 & 6). De meerderheid van de goudstaven binnen GLD blijkt afkomstig te zijn van Canadese en Amerikaanse smelterijen. Bij het Julius Bear Gold Fund is de meerderheid van de LMBA-gecertificeerde goudstaven gemaakt in Zwitserland en Zuid-Afrika.

    Warren James koos ervoor om deze twee ETF's te onderzoeken omdat die het meest frequent nieuwe baarlijsten publiceren en omdat ze beide een aanzienlijk marktaandeel hebben (zie figuur 7). Deze matrix categoriseert een aantal verschillende ETF's naar frequentie van nieuwe baarlijsten en naar marktaandeel. De schaal is niet lineair, maar brengt wel inzichtelijk welke ETF's het meest transparant zijn over de herkomst van hun goudstaven.

    China heeft wel een vijftal smelterijen die LBMA-gecertificeerde goudstaven mogen maken, zo blijkt uit de volledige lijst per land op de website van de LBMA. Het gegeven dat deze smelterijen een LBMA goedkeuring hebben gekregen suggereert dat ze ook daadwerkelijk 400 troy ounce LBMA goudstaven produceren. Deze goudstaven blijken echter nog niet hun weg gevonden te hebben naar de twee genoemde goud-ETF's.

    Figuur 5: Herkomst LBMA-goudstaven binnen het GLD ETF (Bron: Screwtape Files)

    Figuur 6: Herkomst LBMA-goudstaven binnen het Julius Bear Gold Fund (Bron: Screwtape Files)

    Figuur 7: De matrix van verschillende ETF's op basis van frequentie publicatie barenlijst en marktaandeel (Bron: Screwtape Files)

    Bronnen:

    H/T: Gorka, bedankt voor de tip!

  • Japan zoekt samenwerking met India voor zeldzame aardmetalen

    Japan is de grootste importeur ter wereld van de zeldzame aardmetalen, een groep van zeventien chemisch verwante elementen die door het Amerikaanse ministerie van Defensie zijn aangemerkt als essentieel voor de productie van militair materieel. Maar de zeldzame aardmetalen gaan niet alleen in high-tech apparatuur van het leger, maar ook in auto's, smartphones, tablets, accu's en andere consumentengoederen. Japan staat bekend om haar technologiesector, waarvoor de zeldzame aardmetalen van levensbelang zijn.

    De afhankelijkheid van het buitenland werd in 2010 voelbaar, toen China besloot om de export van zeldzame aardmetalen met 40% te beperken. Dit zorgde voor meer schaarste op de markt en daarmee voor aanzienlijk hogere prijzen, tot ongenoegen van met name Japan en de VS. Japan heeft sindsdien meer leveranciers in de hand genomen om de aanvoer van de zeldzame aardmetalen veilig te stellen. Zo importeert het dit jaar 9.000 ton aan aardmetalen van het Australische Lynas Corp. en 10.000 ton van het Amerikaanse Molycorp Inc. Vanaf 2015 is India verantwoordelijk voor 20% van alle zeldzame aardmetalen die Japan invoert.

    Zeldzame aardmetalen in een elektrische auto zoals de Toyota Prius

    China is dominant in de markt voor zeldzame aardmetalen

  • Apple meest populaire aandeel onder Amerikaanse fondsbeleggers

    In het rapport heeft Kostin een overzicht opgenomen van de fondsen die in het derde kwartaal het meest populair waren onder vermogensbeheerders, zo laat Zero Hedge zien. Apple voert deze lijst overtuigend aan, want de nummer twee is Google met een long positie bij 177 verschillende fondsen. De rest van de top 10 wordt gevuld met technologiebedrijven en financiele instellingen, de sectoren waar volgens de meeste hedgefund managers de groei vandaan moet komen. Namen die ook hoog op dit populariteitslijstje staan zijn Microsoft , Qualcomm, AIG, JP Morgan Chanse en Citigroup.

    We zijn benieuwd hoe deze lijst er in het vierde kwartaal uit zal zien. Het aandeel Apple corrigeerde vanaf de top van $700 per aandeel in september naar $560 vorige week, een correctie van 20%. Zal dat fondsbeheerders hebben afgeschrikt of zal het juist 'koopjesjagers' hebben aangetrokken? Met een koers/winst verhouding van minder dan 13 is het aandeel volgens de traditionele waarderingsmethode niet duur te noemen bij een prijs van $565 per aandeel. Apple dankt haar populariteit onder beleggers vooral aan de hoge winstmarges die het kan vragen op de producten die het verkoopt. Dat is iets wat beleggers in Apple goed in de gaten moeten houden. De concurrentie op het gebied van smartphones en tablets krijgt steeds meer voet aan de grond en ligt in technisch opzicht vaak al voor op het bedrijf uit Cupertino. Apple kondigde onlangs een kleinere versie van haar iPad tablet aan, een apparaat dat waarschijnlijk mede in de markt is gezet om antwoord te geven op de kleinere en goedkopere tablets van andere fabrikanten. Dit product kan de winstmarge onder druk zetten, omdat het product ook concurreert met de duurdere iPad.

    Aantal Amerikaanse beleggingsfondsen dat long is op het aandeel Apple

    AAPL meest populair: het aandeel is in handen van 231 van de 696 hedge funds

    Weinig handel in aandelen

    Uit het rapport van Kostin blijkt verder dat fondsbeheerders het moeilijk vinden om de juiste aandelen te selecteren. In plaats daarvan wordt steeds vaker een buy-and-hold strategie toegepast. In het derde kwartaal was de omzet van de aandelenportefeuille gemiddeld slechts 29%, het laagste niveau in tenminste tien jaar tijd. Dat bleek ook uit het feit dat hedge fund beheerders geen wijzigingen aanbrachten in hun top 25 lijst van aandelen.

    Blootstelling aan consumentenmarkt groot

    Ook blijkt uit het Hedge Fund Tracker rapport dat fondsbeleggers met hun portefeuille hebben gekozen voor een grote blootstelling aan consumentenbestedingen. Ongeveer 24% van alle aandelen in de portefeuille van fondsbeheerders zou kwetsbaar zijn voor de fiscal cliff, de bezuinigingsmaatregelen die de VS in 2013 zal doorvoeren en die waarschijnlijk een negatief effect zullen hebben op het besteedbare inkomen van consumenten.

  • CBS: Bedrijfsinvesteringen en consumentenvertrouwen verder omlaag

    De sterke krimp van 8,5% ten opzichte van september vorig jaar is gedeeltelijk te verklaren door het feit dat de maand september dit jaar twee werkdagen minder kende dan in 2011. Het aantal werkdagen in de maand augustus was dit jaar gelijk aan vorig jaar. Desondanks laat de trend over de afgelopen vier jaar (zie grafiek) zien dat het herstel van 2010 en de opleving van 2011 van korte duur waren. Ook bij veel andere andere statistieken die het CBS de laatste tijd publiceert over de economie zien we dit beeld terug. Het herstel van 2010 en 2011 heeft niet doorgezet en de cijfers wijzen vrijwel zonder uitzondering op een verdere krimp van de economie.

    Ontwikkeling bedrijfsinvesteringen jaar-op-jaar (Bron: CBS)

    Consumentenvertrouwen omlaag

    Een ander cijfer dat vandaag werd vrijgegeven was het consumentenvertrouwen in de maand november. Dat was opnieuw verder gedaald, want de score zakte met 5 punten naar een niveau van -37. Een cijfer onder de nul geeft aan dat de meerderheid negatief is en hoe lager het cijfer hoe slechter het consumentenvertrouwen is. De deelindicator van het economisch klimaat verslechterde 12 punten en kwam uit op -56. Volgens het CBS was men in november ook negatiever geworden over hun eigen financiele situatie voor de komende 12 maanden vergeleken met een maand eerder. Deze indicator, die de toekomstverwachting meet, kwam uit op een stand van -32. Dat is de laagste waarde die het CBS ooit heeft gemeten. De koopbereidheid, de andere component van het consumentenvertrouwen, liet per saldo weinig verschil zien in vergelijking met een maand eerder.

    Consumentenvertrouwen verslechterde opnieuw in november 2012 (Bron: CBS)

  • Onderwijsinstellingen speculeren met derivaten

    Hogescholen en universiteiten kopen derivaten als verzekering tegen een mogelijke stijging van de rente op een grote lening. Maar de derivaten kunnen ook los van de lening aangeschaft worden, waarbij het woord 'speculeren' meer gepast is dan verzekeren. Dit soort ongedekte derivaten zijn tegen de beleggingsregels voor scholen, maar verschillende hogescholen en universiteiten hebben zich daar niet aan gehouden. Doordat bouwprojecten werden afgeblazen was de lening niet nodig, maar werd het derivaat dat compenseert voor een stijging van de rente toch gekocht.

    De Universiteit van Amsterdam (UvA) zit het zwaarst in de problemen, zo blijkt uit het rapport. Deze universiteit heeft derivaten die door een daling van de rente nu €44 miljoen in de min staan. Als de universiteit deze derivaten van de hand wil doen moet het verlies nemen, een verlies van omgerekend €1.367 per student (uitgaande van de ruim 32.000 studenten in oktober 2011). De TU Eindhoven is ook volop aan het speculeren geweest met de derivaten, want die moet bij verkoop van haar positie een verlies van €31 miljoen zien te verteren. Het Groenhorst College, een MBO-instelling met vestigingen in Midden-Nederland, heeft op dit moment een koersverlies van €10 miljoen op haar derivatenpositie. Daar staat overigens geen lening tegenover.

    Dit is overigens nog maar het topje van de ijsberg, want uit het onderzoek blijkt dat ongeveer eenderde van alle instellingen in het MBO, HBO en wetenschappelijk onderwijs gebruik maakt van derivaten die zouden compenseren voor een stijging van de rente. Omdat de rente alleen maar verder is gezakt en op een bijzonder laag niveau is gebleven zijn deze derivaten veel minder waard geworden. De totale netto waarde van alle derivaten in het MBO bedraagt €74 miljoen negatief. In het hoger onderwijs is nog meer gespeculeerd met onderwijsgeld, hier zijn de verliezen op derivaten inmiddels opgelopen tot €216 miljoen. Zo lang er een lening moet worden afgelost is dat geen probleem, maar anders moet het verlies worden goedgemaakt.

    Onderwijsinstelling als beleggingsfonds

    Het is onvoorstelbaar dat hogescholen en universiteiten, die zich bezig zouden moeten houden met het opleiden van studenten en met onderzoek, zich begeven in de wereld van beleggen en speculeren. Blijkbaar ligt er genoeg geld op de plank waarmee 'gespeeld' mag worden, maar dat wordt niet aan studenten verteld. Die werden opgeschrikt door een plotseling ingevoerde (en later weer afgeschafte) langstudeerboete van €3.000 en zullen de komende jaren opnieuw geconfronteerd worden met bezuinigingen op het openbaar vervoer en stijgende kosten van het studeren. Minister Bussemaker heeft in een brief aan de Tweede Kamer aangegeven dat ze naar aanleiding van dit rapport de inspectie wil aanscherpen. Het blijft toegestaan voor instellingen om zich in te dekken tegen renteschommelingen, maar het speculeren voor winst zou verboden moeten worden. Daaaast moeten onderwijsinstellingen als niet-professionele beleggers beschouwd gaan worden. In de rol van een publieke instelling heeft een beleggingsfonds een vreemd risicoprofiel, want hoe verdeelt men de winsten? En wie mag er opdraaien voor de verliezen?

    Universiteit van Amsterdam staat €44 miljoen in het rood op derivaten

  • George Soros koopt meer aandelen GLD

    George Soros gaf in 2010 nog aan dat hij goud ziet als de ultieme 'asset bubble'. Sindsdien in de goudprijs met 60% gestegen en zijn economen, beleggers en analisten het er nog steeds niet met elkaar over eens of de goudprijs echt een bubbel is. George Soros verdiende in 1992 veel geld door te speculeren tegen het Britse pond. De Bank of England probeerde een waardedaling van het Britse pond te voorkomen, maar bezweek onder de druk van de markt. Soros zat aan de goede kant van deze verschuiving en zag zijn vermogen sterk toenemen.

    Paulson

    Ook miljardair Paulson heeft een groot belang in het SPDR Gold Trust (GLD), zijn 21,8 miljoen aandelen in het fonds hebben een marktwaarde van $3,67 miljard. Hij is de grootste aandeelhouder in het fonds, een positie die hij in het tweede kwartaal van dit jaar al versterkte door zijn blootstelling aan GLD met 26% uit te breiden. Volgens Bloomberg vertegenwoordigt dit bedrag ongeveer 66 ton aan fysiek goud, meer dan de goudreserve van landen als Brazilie, Bulgarije en Bolivia.

    Met een marktkapitalisatie van $74,69 miljard zou alleen het GLD volgens deze redenering al over 1342,46 ton goud moeten beschikken. Wij twijfelen of dat het geval is. Het GLD houdt weliswaar een aanzienlijke goudvoorraad aan, maar de contracten zijn niet 1:1 gedekt door fysiek goud. Ook zijn er beperkingen opgelegd aan de mogelijkheid om aandelen in te ruilen voor fysiek goud. Zo kunnen alleen een select aantal 'authorized participants' fysiek goud opvragen en moeten ze dat doen met minstens een 'basket' van 100.000 aandelen. 

    GLD versus fysiek goud

    Beleggers die aandleen kopen in het GLD doen dat in meerderheid om blootstelling te krijgen aan de goudprijs. Gaat de prijs omhoog, dan kunnen beleggers makkelijk winst nemen op deze aandelen. Ten opzichte van de opslag van fysiek goud is een afgeleide product als het GLD makkelijker en met minder kosten te verhandelen. Daarom geniet GLD onder veel beleggers nog de voorkeur boven goud. Dankzij de aanwezigheid van ETF's kan er veel meer goud op papier verkocht worden dan er feitelijk aanwezig is, waardoor een grote stroom van dollars richting 'goud' niet direct zorgt voor een prijsstijging van goud. Het GLD ETF volgt de goudprijs, die elders wordt vastgesteld op basis van vraag en aanbod. Meer over de relatie tussen GLD en de goudprijs leest u in dit artikel op FOFOA.

    Als Paulson daadwerkelijk 66 ton aan fysiek goud zou opvragen zou dat een veel grotere prijsstijging tot gevolg hebben dan wanneer hij het koopt via een ETF. Hetzelfde geldt in mindere mate natuurlijk ook voor George Soros. Het verschil tussen fysiek goud in eigen bezit en de aandelen van een GLD is dat eerstgenoemde volledig bezit is, terwijl het laatste een bezit is waar de verplichting van een ander aan kleeft. Kan het GLD om wat voor reden dan ook niet voldoen aan haar verplichting om goud uit te leveren, dan zou dat in de prijs verwerkt worden. De prijs van fysiek goud zal ondertussen stijgen door een vlucht van papiergoud naar fysiek goud.

    Bloomberg met technische analyse op de goudprijs…

  • Timothy Geithner over fiscal cliff en schuldenplafond

    Voor wat betreft de fiscal cliff, het grootschalige pakket aan bezuinigingsmaatregelen dat in 2013 al doorgevoerd zal worden, is Geithner resoluut. Er moet volgens hem snel een besluit worden genomen en er is geen gelegenheid om deze maatregel langer uit te stellen. Over de invulling van de bezuinigingen kan er nog het één en ander veranderd worden, maar het is volgens de minister van Financiën belangrijk dat de Amerikaanse politiek er niet nog langer mee gaat wachten. “Je laat een donkere wolk over de economie hangen en je vermindert de noodzaak tot ingrijpen”, zo antwoorde Geithner op de vraag van Al Hunt of het niet beter was om de bezuinigingen wat later door te voeren.

    Voor wat betreft het schuldenplafond heeft Geithner ook een uitgesproken mening. Al Hunt vroeg of hij het met Greenspan eens is dat het schuldenplafond beter in zijn geheel opgeheven kan worden [7:06]. “Oh, absolutely”, antwoordde Geithner.

    Al Hunt vroeg vervolgens of Geithner het afschaffen van het schuldenplafond zelf zou voorstellen. Daarop zei Geithner het volgende: “Dit is iets wat alleen het Congres kan oplossen. We hebben al honderd jaar ervaring met het schuldenplafond en slechts één keer (verwijzend naar augustus 2011) besloot men het schuldenplafond aan te grijpen als een middel om voor het eerst in de geschiedenis een default van de Amerikaanse staatsoverheid af te dwingen. Het is een stuk gereedschap met een politiek doel, dat is geen houdbare strategie''.

    Al Hunt: “Is het niet tijd geworden om het af te schaffen?” Geithner antwoordde: “Het had al lang geleden afgeschaft moeten zijn, hoe eerder hoe beter.”

    Schuldenplafond

    Zoals we vorige week ook al lieten zien houdt het schuldenplafond van de Amerikaanse overheid ongeveer gelijke tred met de goudprijs. Het afschaffen van het schuldenplafond zou het voor de overheid nog makkelijker maken om de schuld te laten oplopen. De laatste keer dat Amerika de limiet van haar 'creditcard' bereikte ging dat gepaard met veel publieke discussie en volgde er een afwaardering door kredietbeoordelaar S&P. Dit heeft Amerika zeker geen goed gedaan, want binnen enkele weken na het verhogen van het schuldenplafond tikte de goudprijs in dollars een nieuw record aan van $1.920 per troy ounce.

    Correlatie tussen goudprijs en schuldenplafond vanaf 2000. Wat zou de afschaffing van het plafond doen met de goudprijs?