Marketupdate

Auteur: Redactie

  • Business Insider: Dertien veilige havens naast goud

    Businessinsider erkent dat goud waarschijnlijk de meest populaire veilige haven is, omdat het zich in de geschiedenis heeft bewezen als een bezitting die haar waarde nooit verloren heeft. Maar omdat goud op dit moment bijna op een recordprijs staat en omdat het edelmetaal volgens de nieuwssite relatief 'zwaar' zou zijn en duur in opslag verdienen ook enkele alteatieven de aandacht. Hieronder de volledige lijst die begin deze week op Businessinsider gepubliceerd werd.

    Wapens en munitie

    Wapens blijken redelijk waardevast te zijn en volgens ammo.net zijn de populaire Remington .223 kogels tussen 1999 en 2011 met 224% in prijs gestegen, meer dan de officiele inflatie. Na de verkiezing van Barack Obama steeg de wapenverkoop in de VS, uit angst voor strengere wetgeving ten aanzien van wapenbezit. Traditioneel worden er in landen waar wapenbezit als normaal wordt beschouwd meer wapens verkocht in crisistijd. Volgens een artikel van de Wall Street Joual is het aanbod van wapens minder snel gestegen dan de vraag en zou een herverkiezing van Obama opnieuw een impuls kunnen geven aan de wapenverkoop.

    We moeten echter niet vergeten dat de productie van wapens en munitie altijd opgeschroefd kan worden, terwijl de productie van goud minder elastisch is. Een grote vraag naar munitie en wapens kan uiteindelijk altijd beantwoordt worden, ook zonder een grote prijsstijging van het goed. Voor goud is het aanbod veel beperkter dan de vraag, waardoor grote vraag naar goud zich vrijwel direct laat vertalen in een hogere prijs.

    Landbouwgrond

    Een andere bezitting die bescherming biedt tegen inflatie en economische rampspoed is landbouwgrond. Daarvan is het aanbod beperkt, terwijl er altijd vraag is naar exploitatie van deze grond. Volgens Tom Eisenhauer, directeur van Bonnefield Financial, is landbouwgrond een meer consistente bescherming tegen inflatie dan goud. Met een groeiende wereldpopulatie zal de vraag naar grond om voedsel op te verbouwen alleen maar toenemen, zo suggereert Simon Black. John Taylor van de U.S. Trust Farm and Ranch division merkt op dat landbouwgrond de laatste vijf jaar in prijs is gestegen en dat de stijging groter was dan het historische gemiddelde.

    Japanse yen

    Valuta zijn onder vrijwel alle omstandigheden de meest liquide belegging en daarom kiezen veel beleggers en spaarders er ook voor om een gedeelte van hun vermogen in een andere valuta aan te houden. Businessinsider schrijft over de Japanse yen, de munt die in waarde is aangesterkt ten opzichte van de Amerikaanse dollar. De Wall Street Joual schreef eerder dat centrale banken wereldwijd hun reserves in yen in de afgelopen vier jaar met meer dan 22% hebben uitgebreidt. Met verschillende valuta kan een belegger of spaarder weliswaar zijn risico spreiden, maar valuta blijven altijd kwetsbaar voor mismanagement van overheden en centrale bankiers. Door de hele menselijke geschiedenis zijn er al een paar honderd verschillende valuta ten onder gegaan en over een langere termijn is er niet één valuta geweest die haar waarde volledig wist te behouden.

    Horloges

    De meeste horloges schrijven af in waarde, maar de duurdere en meer exclusieve exemplaren zouden hun waarde wel weten te behouden. Een zeldzame Rolex kan volgens CNN Money zelfs toenemen in waarde. George Somlo, eigenaar van een antiekwinkel in Londen, heeft waargenomen dat er gedurende economische crises veel vraag is naar klassieke horloges en zakhorloges. 

    Postzegels

    Ook postzegels blijken over en langere periode hun waarde goed te behouden. De meest zeldzame exemplaren kunnen zelfs sterk in waarde stijgen, omdat het aanbod van antieke postzegels gelimiteerd is (eventuele vervalsingen daargelaten). Obligatiebelegger Bill Gross van Pimco bezat in 2008 een postzegelcollectie met een waarde van $10 miljoen. Die collectie werd in de veilig gedaan en de opbrengsten gingen naar liefdadigheid.

    Kunst

    De Mei Moses index, die de waarde van kunst volgt, heeft de S&P 500 aandelenindex in de afgelopen tien jaar zes keer verslagen. In de afgelopen tien jaar steeg de index jaarlijks met 7,8%, vergeleken met gemiddeld een magere 2,7% voor de aandelenindex van 500 grote bedrijven. Volgens obligatie-expert Jeff Gundlach is kunst een meer draagbare versie van goud dat dezelfde hoeveelheid vermogen kan opslaan. Die stelling gaat alleen op voor de allerduurste schilderijen, want een paar kilo aan goudbaren is minder kwetsbaar en makkelijker te vervoeren dan een schilderij van een paar ton.

    Begin dit jaar werd echter een schilderij geveild voor meer dan $250 miljoen, een bedrag dat bij de huidige goudprijs gelijk is aan bijna 4.500 kilo puur goud. Met een dergelijk hoog bedrag is een schilderij inderdaad meer draagbaar dan goud te noemen.

    Diamanten

    Alan Landau, de directeur van Novel Asset Management, beschouwt diamanten als een geweldige veilige haven. De glimmende stenen zijn minder liquide dan goud, maar zouden volgens Landau ook minder prijsschommelingen kennen. Goud heeft als voordeel dat het makkelijker te waarderen is en dat het zonder significant waardeverlies opgedeeld of samengevoegd kan worden tot een groter of kleiner stuk goud. Ook bestaan er kunstmatige geproduceerde diamanten, terwijl er geen manier is om op grote schaal goud na te maken.

    Wijn en sterke drank

    Sterke drank en wijn uit een goed jaar weet vaak ook zijn waarde te behouden. Vooral hele oude flessen drank kunnen soms erg veel geld waard worden. Een belegger of spaarder kan dus sterke drank of goed houdbare wijn inslaan, maar het is natuulijk nooit zeker of deze bezittingen in waarde zullen stijgen ten opzichte van de koopkracht.

    Zeldzame munten

    Volgens Businessinsider zijn ook zeldzame gouden munten een interessant beleggingsobject. De prijs van een 1907 St. Gaudens muntstuk steeg van $2.000 voor de recessie tot $2.720 in oktober. De Amerikaanse Double Eagle munt van het jaar 1933 is nog waardevoller, want deze munt werd in een zeer beperkte oplage geslagen voorafgaand aan de confiscatie van goud in de VS. Een klein aantal van deze munten, die niet in circulatie mochten komen, werd destijds gestolen. In 2002 werd een dergelijk muntstuk in negen minuten tijd geveild voor een bedrag van $7,59 miljoen, vele malen de intrinsieke waarde van 1 troy ounce goud.

    Canadese obligaties

    Volgens de Financial Post steeg het aantal aankopen van Canadese staatsobligaties door buitenlandse beleggers in mei 2012 naar een record van $16,7 miljard. Canadese obligaties hebben een Triple-A waardering en worden gezien als een veilig alteatief voor Amerikaanse of Europese staatsobligaties. De Canadese staatsschuld bedraagt slechts 32,1% van het BBP, terwijl Europese landen gemiddeld meer dan 85% schuldquote hebben ten opzichte van het BBP. In de VS heeft de staatsschuld dit jaar een niveau van 100% ten opzichte van het BBP doorbroken. Omdat Canadese obligaties worden uitgedrukt in een andere valuta (Canadese dollars) biedt een belegging in deze obligaties ook bescherming wanneer er een snellere waardedaling van de Amerikaanse dollar of de euro is ten opzichte van de Canadese dollar. Andersom kan het valutarisico ook negatief uitwerken, als de euro of US dollar bijvoorbeeld blijkt aan te sterken ten opzichte van de Canadese dollar.

    Japanse staatsobligaties

    Volgens de Wall Street Joual hebben buitenlandse beleggers sinds 1979 niet meer zoveel Japanse staatsobligaties in hun portefeuille gehouden als nu. Of het daarmee ook een veilige haven is valt te betwijfelen, want ook de Japanse economie heeft problemen. De centrale bank kondigde onlangs aan opnieuw steunaankopen te doen met nieuw geld. De rentevergoeding op Japanse obligaties is ook zeer laag.

    Scandinavische obligaties

    Obligaties van Scandinavische landen blijken ook populair te zijn onder beleggers. Deze landen hebben een relatief lage schuldquote en in het geval van Noorwegen is er ook een grote olievoorraad waar het land uit kan putten. Volgens Rob Stewart van Rothschild Wealth Management zullen Scandinavische obligaties waarschijnlijk lang hun waarde behouden.

    Meer keuzes: Vastgoed, sieraden en klassieke auto's

    Uiteraard zijn er nog meer waardevolle zaken te bedenken die niet in dit overzicht van Businessinsider zijn opgenomen. De meest opvallende afwezigen zijn vastgoed, sieraden en klassieke auto's. De waarde van deze objecten kan ook sterk flucteren, maar ook dergelijke bezittingen zullen na een grote crisis waardevol blijven.

  • Autoverkopen in Europa 10,8% lager dan jaar geleden

    De grote daling van 10,8% jaar-op-jaar is natuurlijk een gemiddelde, een percentage dat sterk naar beneden is gehaald door extreme vraaguitval in landen die het hardst getroffen zijn door de Europese schuldencrisis. Zo zakte de autoverkoop in Griekenland van jaar-on-jaar met 42,5%, liet Portugal een verdere terugval van 39,7% zien en kromp de autoverkoop in Spanje ten opzichte van het derde kwartaal van 2011 met 36,8%. In Nederland werden in het derde kwartaal van dit jaar 27,7% minder nieuwe auto's verkocht dan in het derde kwartaal van vorig jaar.

    Binnen de Europese Unie zag alleen Groot-Brittannië de autoverkopen stijgen, met 8,2% ten opzichte van een jaar eerder. Opvallend is de verschuiving in het soort verkochte auto's. Zo werden volgens de bronnen van Zero Hedge 42,3% meer Land Rovers verkocht ten opzichte van een jaar geleden, terwijl de verkoop van Alfa Romeo's fors naar beneden ging (-31,6%). Mercedes en BMW wisten hun verkoopaantallen wel op peil te houden.

    Volvo

    Dat het slecht gaat met de auoverkopen is geen nieuws meer. Toch is het verontrustend dat er vier jaar na het uibreken van de crisis nog steeds geen teken van herstel zichtbaar is in de autobranche. Volvo kondigde deze week aan dat het de productie in één van haar fabrieken een week stil zal leggen, omdat er te weinig vraag zou zijn naar nieuwe auto's in Europa. Begin deze maand werd de productie van auto's bij Volvo al wat teruggeschroefd.

    Samenwerken 

    Renault en Nissan lieten weten dat ze tussen nu en 2016 hun kostenbesparingen uit samenwerking willen verdubbelen tot €4 miljard. De extra bezuinigingen zijn nodig om de verslechterde marktomstandigheden in Europa het hoofd te bieden. Ook Opel en Peugeot hebben problemen met de dalende autoverkoop. Deze twee bedrijven lieten gisteren weten dat ze hun samenwerking verder willen uitbreiden door de productie gedeeltelijk samen te voegen.

    BMW

    Het is niet alleen maar kommer in kwel bij Europese autofabrikanten, want BMW liet weten dat het in de eerste drie kwartalen van dit jaar al een verkoopgroei van 8,3% heeft weten te realiseren. Blijkbaar zijn de modellen van dit merk binnen en buiten Europa meer in trek.

    Autoverkopen in Europese Unie opnieuw fors gekrompen, 10,8% minder verkocht dan in derde kwartaal 2011

  • Inflatie in eurozone stabiel op 2,6%

    De inflatie is nog wel veel hoger dan het streven van de ECB, want die ziet de prijzen liever niet sneller stijgen dan 2% per jaar. Prijsstabiliteit nastreven is het enige mandaat van de ECB, maar dat blijkt al uitdagend genoeg te zijn. In september 2012 was de inflatie het laagst in Griekenland (0.3%), Zweden (1.0%) en Letland (1.9%) en het hoogst in Hongarije (6.4%), Roemenië (5.4%) en Estland (4.1%). Vergeleken met augustus 2012 steeg de inflatie in elf lidstaten van de Europese Unie, bleef die gelijk in vijf lidstaten en ging die omlaag in tien lidstaten.

    De zaken die in de afgelopen twaalf maanden het meest in prijs zijn gestegen zijn transport (+4,8%), wonen (+4,1%) en alcohol en tabak (+4%).  De laagste inflatie was zichtbaar in communicatiemiddelen (-3,3%) en onderwijs (+0,5%). De component met de hoogste mandelijkse inflatie was de afgelopen maand kleding (+14%). Voor alle gedetailleerde inflatiecijfers kunt u terecht op de website van Eurostat.

    Eurostat inflatie september 2012

  • Kadaster: Aantal verkochte woningen september 30,8% lager dan jaar eerder

    De ellende op de woningmarkt is dus nog lang niet voorbij, want er is nog een lange weg te gaan voordat er weer evenwicht in de markt is. Door de hypotheekrenteaftrek en financiële innovaties als de aflossingsvrije hypotheek en de beleggingshypotheek konden huishoudens jarenlang veel meer lenen voor hun woning dan verantwoord was. In het huidige economische klimaat zijn de hoge huizenprijzen buiten het bereik van de meeste starters. Ook banken zijn terughoudend geworden met het verstrekken van leningen. Door deze twee factoren zakte het aantal geregistreerde hypotheken in september 2012 met 30,2% ten opzichte van dezelfde maand een jaar eerder en met 9,4% ten opzichte van een maand eerder.

    Van het Kadaster:

    Minder verkochte woningen geregistreerd in september 2012
    In september 2012 registreerde het Kadaster 7.143 verkochte woningen. Dit is een daling van 30,8% ten opzichte van september 2011 (10.327). Vergeleken met de voorgaande maand, augustus 2012, is er sprake van een daling van 14,8%. Het Kadaster registreerde toen 8.384 verkochte woningen. Over de eerste drie kwartalen van 2012 heeft het Kadaster 8,0% minder woningen geregistreerd dan in dezelfde periode vorig jaar.
     
    Het Kadaster registreert het moment dat de akte wordt ingeschreven in de openbare registers. Gemiddeld ligt het moment van inschrijving 2 à 3 maanden na het moment van ondertekening van de voorafgaande akte, de (voorlopige) koopakte.
     
    Woningtypen
    Alle woningtypen laten een daling zien ten opzichte van het aantal geregistreerde verkochte woningen in september 2011. Tussenwoningen daalden het meest in deze periode met 35,1%, 2-onder-1-kapwoningen het minst met 27,2%. Ten opzichte van de vorige maand, augustus 2012, is er ook overal een daling te zien. De daling is bij 2-onder-1-kapwoningen het grootst (-17,1%) en bij vrijstaande woningen het minst groot (-9,8%).
     
    Provincies
    Ten opzichte van september 2011 laten alle provincies een daling zien. In de provincie Utrecht daalde het aantal geregistreerde woningen het meest (39,5%). De daling was het minst groot in Overijssel (-15,8%). Ook ten opzichte van augustus 2012 is er een daling in alle provincies, behalve de provincie Zeeland (0%). In Flevoland was de daling het grootst (-30,2%), in Noord-Brabant het minst groot (-8,3%).
     
    Hypotheken
    Het aantal geregistreerde hypotheken nam in september 2012 met 30,2% af ten opzichte van september 2011, van 18.730 naar 13.082. Vergeleken met augustus 2012 (14.446) is er een daling van 9,4%.
     
    Executieveilingen
    In september 2012 vonden 91 executieveilingen plaats. Dit is een stijging van 37,9% ten opzichte van september 2011 (66).
     
    Voor meer informatie verwijzen we naar het Vastgoed Dashboard op de site van het Kadaster.
     

  • Achttien documentaires over de economische crisis

    De volgorde van onderstaande documentaires lijkt willekeurig te zijn, dus scroll gerust naar beneden. Vooral Money as Debt, The Money Masters en de Secret of Oz kan ik van harte aanbevelen. Maar ook de andere documentaires zijn de moeite waard (ik heb ze bijna allemaal zelf gezien).

    1. Overdose: The Next Financial Crisis – Geregisseerd door Martin Borgs (46 min.)

    2. 97% Owned – Geregisseerd door Peter Joseph (2:10 uur)

    3. Money as Debt I – Geregisseerd door Paul Grignon (47 min.)

    4. Money as Debt II – Geregisseerd door Paul Grignon (1:02 uur)

    5. Money as Debt III – Geregisseerd door Paul Grignon (1:16 uur)

    6. The Ascent of Money door Niall Ferguson (4:30 uur)

    7. Fiat Empire – Why the Federal Reserve Violates the U.S. Constitution – Geregisseerd door Matrixx Entertainment Corporation (58 min.)

    8. Money, Banking and the Federal Reserve System – Geproduceerd door het Ludwig von Mises Institute (42 min.)

    9. The Crash of 1929 – Geproduceerd door Ellen Hovde en Muffie Meyer (1 uur)

    10. Enron, the Smartest Guys in the Room – Geregisseerd door Alex Gibney (1:49 uur)

    11. Meltdown – The Secret History of the Global Financial Collapse – Geregisseerd door Doc Zone (44 min.)

    12. The Take – door Avi Lewis (1:20 uur)

    13. The Money Masters – Geregisseerd door Bill Still (3:30 uur)

    14. I.O.U.S.A. – Geregisseerd door Patrick Creadon (45 min.)

    15. The Last Days of Lehman Brothers (59 min.)

    16. The Crash Course – door Chris Martenson (2:30 uur)

    17. Debt Collapse – door Mike Maloney (1:30 uur)

    18. The Secret of Oz – Geregisseerd door Bill Still (1:56 uur)

  • Klaas Knot: Streven naar minder dan 60% schuldquote binnen EMU

    Tijdens de lezing werd een aantal powerpoint presentatieslides gebruikt, die op de website van de DNB te vinden zijn. Deze slides wijzen op het belang van de eurozone in de totale wereldeconomie. Zo blijkt 19% van het wereldwijde BBP geproduceerd te worden in de eurozone en blijkt het eurogebied verantwoordelijk te zijn voor bijna 15% van de wereldwijde handel (gecorrigeerd voor onderlinge handel tussen de landen in de eurozone).

    Daaa komt Klaas Knot terzake. Hij wijst aan de hand van een aantal grafieken (grafiek 1, 2 & 3) aan dat er voorafgaand aan de schuldencrisis teveel geld geleend werd in sommige leden van de muntunie. Het vertrouwen dat de gemeenschappelijke munt uitstraalde zorgde ervoor dat landen als Spanje, Portugal, Ierland en Griekenland veel goedkoper konden lenen dan ooit tevoren. Als gevolg van leenzucht van sommige perifere eurolanden (grafiek 4) liep de inflatie snel op en begonnen ook de lonen sneller toe te nemen dan in de sterkere eurolanden zoals Nederland, Duitsland en Ooostenrijk. Dit probleem werd pas zichtbaar toen in 2008 de crisis uitbrak en beleggers weer onderscheid gingen maken tussen staatsobligaties uit de sterkere en zwakkere eurolanden (grafiek 5).

    De gevolgen van het excessieve leengedrag van overheden worden inmiddels sterk gevoeld in landen als Griekenland, Ierland, Spanje, Italie en Portugal. Doordat de financiële markten een hogere rentevergoeding afdwingen op nieuwe schulduitgifte van deze landen wordt toevlucht gezocht tot het Europese noodfonds. Daarbij moeten ze instemmen met drastische bezuinigingen, die vrijwel alle burgers zullen treffen.

    Figuur 1: Kredieten aan private sector groeiden tussen 2000 en 2011 erg snel in Ierland, Spanje en Griekenland

    Figuur 2: Cumulatieve verschil prijsinflatie ten opzichte van EMU-gemiddelde

    Figuur 3: Ontwikkeling loonkosten in verschillende eurolanden

    Figuur 4: Begrotingsdiscipline verzwakte na toetreding tot muntunie

    Figuur 5: Sinds de start van de EMU werd er nauwelijks onderscheid gemaakt in kredietwaardigheid lidstaten

    Verlagen schuldquote

    Klaas Knot pleitte in Hong Kong opnieuw voor meer fiscale discipline als onderdeel van de oplossing voor de schuldencrisis. Alle leden van de muntunie moeten volgens hem streven naar het terugbrengen van de staatsschuld tot een niveau beneden de 60% van het BBP. Deze enigszins arbitraire grens moet van buitenaf aan alle lidstaten worden opgelegd. De schuldquote van de eurolanden ligt inmiddels al een stuk hoger, op gemiddeld meer dan 85% van het BBP. Om terug te keren naar een houdbare staatsschuld moeten alle lidstaten volgens Klaas Knot aansturen op bezuinigingen en moeten de perifere landen ook inspanning leveren om hun economie concurrerender te maken en de loonkosten omlaag te brengen.

    Fiscale discipline

    Het verlagen van de schuldenquote binnen de eurozone kan volgens Knot alleen bereikt en gehandhaaft worden door ''een onafhankelijke handhaving van de Europese fiscale regels en door een verankering van de fiscale regels in de nationale wetgeving''. Daaaast is een Europees bankentoezicht nodig dat alle banken in de eurozone bestrijkt (en niet alleen de inteationaal opererende banken). Klaas Knot verwees in zijn lezing expliciet naar de problemen bij tal van lokale banken in Spanje en Ierland, banken die bijzonder veel hypotheken hadden verstrekt en daardoor hard getroffen werden door het klappen van de vastgoedzeepbel.

    Volgens Klaas Knot zijn de zogeheten 'Eurobonds' alleen haalbaar als het bovenstaande gerealiseerd is. Maar zelfs dan zal het volgens de president van de Nederlandsche Bank eerder decennia dan jaren duren voordat de ambitieuze doelstelling van minder dan 60% schuldquote bereikt is. Het is wel een doelstelling die het streven waard is, want volgens Klaas Knot kan een verlaging van de schuldquote tot onder de 60% en een invoering van Eurobonds voorkomen dat liquiditeitsproblemen overgaan in solvabiliteitsproblemen. Ook kan een systeem van Eurobonds het besmettingsgevaar inperken. Klaas Knot benadrukt dat Eurobonds geen geschikt instrument zijn in crisistijd, maar dat het gezien kan worden als 'het licht aan het eind van de tunnel' voor kwetsbare eurolanden.

    Analyse fiscale unie

    In november van vorig jaar publiceerde Jaco Schipper een uitgebreide analyse over de vormgeving van een fiscale unie binnen de eurozone. Daarin komen ook de details van het gewenste schuldenplafond van 60% aan bod.

  • Panama wil euro introduceren als betaalmiddel

    President Ricardo Martinelli verklaarde tijdens een persconferentie in Berlijn dat ''Panama op zoek is naar een manier om de euro te introduceren als alteatieve valuta die geaccepteerd kan worden in het Panamese betalingsverkeer''. Martinelli gaf geen verdere toelichting voor deze stap, maar verklaarde wel ''volledig vertrouwen'' te hebben in de economie van Duitsland en Europa en verwachtte dat de Europese schuldencrisis ook spoedig tot een goed einde gebracht zal worden.

    Van de 27 landen uit de Europese Unie zijn er 17 onderdeel van de muntunie, maar de gemeenschappelijke munt wordt ook gebruikt in het betalingsverkeer in landen die niet behoren tot de eurozone. Reuters noemt als voorbeeld landen als Kosovo en Montenegro, maar ook in kleine staten als Monaco en Andorra. Uit eigen ervaring kan ik ook Zwitserland aan dit rijtje toevoegen, waar euro's bij wegrestaurants en tankstations naast de snelweg probleemloos gebruikt kunnen worden in plaats van de lokale Zwitserse francs.

    In de economie van Panama speelt op dit moment de Amerikaanse dollar een zeer belangrijke rol in het betalingsverkeer. Het land, dat bijna 10.000 kilometer verwijderd is van de 'geboorteplaats' van de euro, is volgens Reuters één van de snelst groeiende economieen van Latijns Amerika. Panama kende vorig jaar een economische groei van 10,6%, geholpen door grote investeringen in de infrastructuur en in de uitbreiding van het bekende Panamakanaal.

    Euromunten en bankbiljetten (Afbeelding van ANP)

    Euro's versus dollars

    De Panamese president Martinelli gaf geen verdere toelichting bij deze opvallende uitspraak. Het is aannemelijk dat ook de regering van Panama zich zorgen maakt over de houdbaarheid van de Amerikaanse dollar in het betalingsverkeer. Door het ontbreken van enige vorm van fiscale discipline bij de Amerikaanse overheid en door de geldpersfinanciering van de Federal Reserve zal ook Panama steeds meer twijfelen aan de houdbaarheid van de Amerikaanse dollar als betaalmiddel.

    Het beheer van de Europese munt is in handen van een onafhankelijke en transparante instelling, de Europese Centrale Bank. De ECB heeft een ander mandaat dan de Federal Reserve en hoeft zich uitsluitend te concentreren op prijsstabiliteit. Conform dit mandaat gaat de ECB niet over tot het grootschalig financieren van overheidstekorten, zoals de Federal Reserve dat doet. De aanpak van de ECB wekt aan de andere kant van de Grote Oceaan blijkbaar vertrouwen, getuige het vooemen van Panama om de euro tot wettig betaalmiddel te verklaren.

    In de bijeenkomst van Martinelli en Merkel benadrukte de Duitse bondskanselier dat Europa moet vasthouden aan het traject van bezuinigen en dat het meer inspanning moet leveren om tot een fiscale en politieke unie te komen. Daar hoort volgens Merkel ook een Europees bankentoezicht bij.

    Landen die de ECB volgen in het periodiek waarderen van de goudreserve tegen marktprijs (Bron: Wikipedia)

  • Goud en zilver report (Week 41)

    Een bijdrage van Jilke Dijkstra

    De Open Interest (OI) op de COMEX – meest toonaangevende futuresmarkt voor zilver – daalde deze week met 683 contracten naar 140.426, waarvan een meerderheid van 88.228 stuks zich momenteel concentreert in de maand december. Afgelopen vrijdag bleef het volume haken op 40.598 contracten. De OI voor goud bleef staan op 480.287 contracten, een daling van 12.192 stuks. In de decembermaand van goud zitten momenteel 351.114 actieve posities. Opvallend is de verschuivingen in fysieke voorraden binnen de geregistreerde COMEX-warenhuizen. Op de Brinks-locatie werd namelijk ruim 3,6 miljoen ounce zilver opgeëist, ongeveer 17% van de totale hoeveelheid zilver op die locatie. Verder werden 558.390 ounces zilver uit de customer voorraad (uitgeleend zilver) van HSBC gehaald. De totale geregistreerde zilvervoorraad van de COMEX blijft nu steken op net boven de 38 miljoen ounce. 

    Bijna 10% van de totale zilvervoorraad werd opgehaald bij de bullion banks van de COMEX

    Commitment of Traders report

    Het Commitment-of-Traders-report werd afgelopen vrijdag uitgegeven om 15:30 lokale tijd. Traders in de ‘Commercial’ categorie (producenten en industrie) anticipeerden vorige week al een daling van de zilverprijs met de toevoeging van 7.518 contracten aan hun shortpositie (ruim 30 miljoen ounce) waar gezien de prijs actie van afgelopen week direct winst op werd gemaakt. Uit recentelijke verschuivingen van long- en shortposities bij de ‘Commercials’ blijkt dat 440 shortcontracten werden ingedekt. Daaaast werden 396 contracten toegevoegd aan de longzijde. Het COT-report liet ook grote verschuivingen in de termijnmarkt voor goud zien, waaronder het indekken van 6.818 shortcontracten door de spelers die als ‘Commercials’ worden aangemerkt. Echter werden deze week ook 4.536 longposities geplaatst door deze categorie. De ‘Large Speculators’ voegden 7.967 contracten toe aan hun longpositie. Het is noemenswaardig om aan te merken dat deze verschuivingen niet persé simultaan plaatsgevonden hoeven te hebben, maar eerder verspreid over een hele week. Verder is ook moeilijk aantoonbaar hoeveel contracten op welk tijdstip werden verhandeld.

    Aandelenmarkten leveren in

    Wereldwijd werden aandelen over het hele spectrum geliquideerd naar aanleiding van aanhoudende zorgen over de Zuid-Europese schuldencrisis, matige groeivooruitzichten vanuit opkomende economiën en het twijfelen van de Amerikaanse centrale bank. De lang verwachte QE3 stimuleringsmaatregel werd met weinig enthousiasme ontvangen door de financiële markten. Ondanks de slechte stand van de Amerikaanse economie wist de grootste Amerikaanse investeringsbank J.P. Morgan Chase wel een recordwinst te boeken van $5,71 miljard in het derde kwartaal van het jaar ($4,26 miljard in hetzelfde kwartaal vorig jaar). De winstgroei is voor een groot gedeelte te verklaren door verhoogde inkomsten uit hypotheekverstrekking. Ook zette de bank minder geld opzij voor slechte leningen. De $1,8 miljard die werd gereserveerd voor mogelijke verliezen was 26% minder dan het bedrag dat een jaar geleden opzij werd gezet.

    Belgische goudvoorraad opgewaardeerd naar €10 miljard

    De Nationale Bank van België heeft dankzij de stijgende goudprijs de waarde van haar goudreserve zien toenemen tot €10 miljard, zo schreef de Belgische krant de Tijd afgelopen week op haar website. Eens in de drie maanden wordt de goudvoorraad opnieuw aangepast aan de marktprijs, conform het beleid van de Europese centrale bank. Eind juni waardeerde de Belgische centrale bank haar goudreserve nog op €40.125 per kilo, terwijl eind september een kiloprijs van €44.235 geregistreerd werd.

    De Tijd merkt op dat de Belgische goudreserve sinds de invoering van de euro in 1999 bijna vervijfvoudigd is in waarde. De waardestijging is uitsluitend te verklaren door de gestegen goudprijs, want er werd in de afgelopen jaren geen goud gekocht door onze zuiderburen. Sterker nog, sinds 1988 heeft de Belgische centrale bank in totaal meer dan 1.000 ton goud verkocht. Er staat momenteel nog 227,5 ton goud op de activazijde van haar balans. De opbrengst van het verkochte goud werd overgedragen aan de Belgische staat, die de vrijgekomen middelen gebruikte om de staatsschuld wat af te bouwen.

    De Nationale Bank van België is voor de helft in handen van de staat en voor de andere helft in handen van private beleggers. De stijgende waarde van de goudreserve zorgt niet voor een stijging van de winst en het dividend van de Nationale Bank. De waardestijging van het goud wordt bijgehouden op een aparte herwaarderingsrekening. De Belgische goudreserve van 227,5 ton ligt voor een groot gedeelte opgeslagen in het buitenland, namelijk in Londen, Basel en Ottawa. 

    De goudprijs ging vooral de laatste drie dagen van de week naar beneden, bijna €20 per troy ounce (Bron: Goldprice)

    Voor zilver zien we een soortgelijke marktbeweging, bijna €0,60 per troy ounce omlaag in drie dagen (Bron: Goldprice)

  • ‘De terugkeer naar Bretton Woods’

    In een tien pagina's tellend rapport verschaft Scott Minerd van Guggenheim Partners de lezer een heldere uiteenzetting van de problemen van het Bretton Woods systeem en die van het huidige geldsysteem waarin de dollar nog steeds de wereldreservemunt is. Hieronder probeer ik kort de essentie van het rapport samen te vatten.

    Bretton Woods

    Onder het Bretton Woods systeem werd in 1944 besloten dat de Amerikaanse dollar de status van wereldreservemunt zou krijgen en dat centrale banken buiten de VS hun dollarreserves konden inwisselen tegen een vooraf vastgestelde koers van $35 per troy ounce. Deze gouddekking schepte het vertrouwen waar de wereld behoefte aan had na de verwoestende Tweede Wereldoorlog. Het systeem hield lang stand en zorgde voor een tijdperk van economische groei, meer inteationale handel en in zekere zin ook voor prijsstabiliteit.

    Maar omdat andere landen hun munt tegen een relatief lage koers aan de Amerikaanse dollar koppelden werd het voor Amerikanen interessanter om goederen te importeren en voor de andere landen om goederen juist te exporteren. Door de koppeling van de wisselkoers begonnen zich steeds meer dollarreserves op te stapelen in bijvoorbeeld Europa, dollars die aanvankelijk werden ingewisseld voor Amerikaanse staatsobligaties. Deze gaven een rentevergoeding en door de koppeling aan goud was er het vertrouwen dat de Amerikaanse staatsobligaties altijd op een dag weer omgeruild konden worden voor fysiek goud uit de VS.

    Doordat het buitenland haar overtollige dollarreserves omzette in staatsobligaties bleef de prijsinflatie in de VS zeer beperkt. Maar omdat er in de andere landen een koppeling werd gehanteerd van de Amerikaanse dollar aan de eigen munt moesten ook de centrale banken van deze landen hun eigen geldhoeveelheid laten aangroeien. De dollars konden bij de centrale bank worden omgewisseld voor lokale valuta, die werd gecreerd met de ingewisselde dollars als onderpand. Dit systeem hield lang stand en leek in eerste instantie voor alle betrokken partijen gunstig.

    De VS kon zich met de dollar een bijzonder hoge levensstandaard permitteren, terwijl Europese landen hun economie sterk zagen groeien en de werkloosheid zagen dalen. Maar ondanks het feit dat dollars inwisselbaar waren voor goud werd Amerika nauwelijks belemmerd in haar mogelijkheid om meer dollars in omloop te brengen. In de jaren zestig van de vorige eeuw werd dit proces versneld, toen president Lyndon Johnson een kostbare oorlog voerde in Vietnam en tegelijkertijd een verzorgingsstaat opbouwde. Er werd veel meer geld uitgegeven dan er binnenkwam en het buitenland drong de VS erop aan om de begroting op orde te brengen. Ondertussen werd het handelstekort van de VS alleen maar groter en stapelden de Amerikaanse dollars zich steeds sneller op in het buitenland. Dit proces zorgde in de jaren zestig voor een oplopende inflatie van gemiddeld 2,9% in de VS en zelfs 5,2% in de landen die hun munt hadden gekoppeld aan de dollar. De andere munten werden steeds meer ondergewaardeerd ten opzichte van de dollar.

    Kantelpunt: de import werd duurder

    Europese landen importeerden impliciet inflatie uit de VS door een vaste wisselkoers te hanteren met hun eigen valuta. Dit was weliswaar gunstig voor de export, maar op een gegeven moment begonnen de nadelen van de zwakke munt zichtbaar te worden. De import van olie – die in dollars werd afgerekend – werd steeds duurder in de lokale valuta. Europese landen wilden weer meer controle krijgen over hun monetaire beleid. Maar het simpelweg inwisselen van dollarreserves voor goud had ook nadelige gevolgen. De lokale valuta zou dan zo zodanig in waarde stijgen dat de koppeling met de dollar niet meer te handhaven is. Een land dat haar dollarreserves zou inwisselen voor goud zou haar eigen valuta daarmee uit de markt prijzen en daarmee de exportcapaciteit belemmeren.

    Triffin's dilemma

    Econoom Robert Triffin zag in 1959 al dat het Bretton Woods systeem met de inwisselbaarheid van goud onhoudbaar was. Hij verklaarde in het Amerikaanse congres dat buitenlandse centrale banken op een gegeven moment verzadigd zouden raken met Amerikaanse staatsobligaties en dat deze op een gegeven moment zouden overgaan tot het inwisselen van dollars voor goud. Dat zou minder gunstig zijn voor het buitenland (stijging van de waarde van hun munt ten opzichte van de dollar), maar andere opties waren er ook niet. Triffin kreeg gelijk, want in de laatste jaren van het Bretton Woods systeem stroomde er steeds meer (ondergewaardeerd) goud weg uit de kluis van Amerika. Tussen de oprichting en het uiteenvallen van dit systeem (1944-1971) exporteerde de VS de helft van haar totale goudreserve om het systeem in stand te houden. In de laatste 12 maanden verloor de Federal Reserve 15% van haar goudreserve, een tempo waarin Amerika spoedig zonder goud zou komen te zitten. Er waren veel meer dollars in omloop dan dat er goud was (tegen die arbitraire prijs van $35 per troy ounce), waardoor de VS simpelweg zonder goud zou komen te zitten als het niet ingreep.

    Nixon greep in 1971 in en maakte eenzijdig een einde aan de inwisselbaarheid van dollars voor goud. Onderstaande grafiek brengt de groei van de monetaire basis van de VS in beeld. De fundamentele onbalans in het systeem is zichtbaar in de uitstroom van goud, goud dat voor een veel te lage prijs van de hand werd gedaan. Was de waarde van de goudreserve aan het begin van het Bretton Woods systeem nog ongeveer 75% ten opzichte van de monetaire basis van dollars, in 1971 was die dekking geslonken tot slechts 18%.

    Olie en goud

    Het sluiten van het goudloket bracht grote schade toe aan het imago van de dollar. De munt was niet meer 'as good as gold' en dat was ook te zien aan de ontwikkeling van de dollar index vanaf 1971. Deze index vergelijkt de waarde van de dollar met die van een verzameling aan andere valuta. Omdat olie wereldwijd in Amerikaanse dollars werd afgerekend zagen ook de OPEC-landen hun koopkracht afnemen. Ze ontvingen nog steeds dezelfde dollars voor hun olie, maar nu waren dat dollars die niet meer direct inwisselbaar waren voor goud (tegen die vastgestelde koers van $35). De goudprijs begon ondertussen al te stijgen, omdat deze onder het Bretton Woods systeem kunstmatig laag werd gehouden. Om te compenseren voor het waardeverlies van dollars besloten de olieproducerende landen de olieprijs sterk te verhogen. Tussen 1973 en 1980 zou de olieprijs én de goudprijs met meer dan 1.000% stijgen, waardoor landen werden aangespoord om hun valuta te versterken en daarmee hun energiekosten omlaag te brengen. De wereldwijde vraag naar dollars nam af en daarmee ook de koopkracht van deze valuta. Opvallend is de relatie tussen olie en goud, zoals deze grafiek laat zien.

    'Bretton Woods II'

    Scott Minerd van Guggenheim Partners ziet anno 2012 opvallende overeenkomsten met de laatste jaren van het Bretton Woods systeem. De dollar is weliswaar niet meer gekoppeld aan goud, maar functioneert nog wel als de wereldreservemunt. Daar komt bij dat verschillende handelspartners jarenlang de hoge levensstandaard van de VS hebben ondersteund door hun munt te koppelen aan de dollar en hun dollarreserves om te zetten in Amerikaanse staatsobligaties. China heeft meer dan $1.000 miljard aan Amerikaanse staatsobligaties op de balans staan en ook andere handelspartners hebben honderden miljarden aan dollars uit export uitgeleend aan de Amerikaanse overheid. China koppelde haar munt aan de dollar, waardoor het heel veel goederen kon exporteren en veel werkgelegenheid kon scheppen voor haar eigen bevolking.

    Maar nu de Amerikaanse centrale bank de geldpers heeft aangezet om de begrotingstekorten te dichten worden ook andere landen aangespoord om mee te doen in een race naar de bodem. Daarin valt steeds meer steun voor de Amerikaanse dollar weg, want door het inflatoire beleid van de Federal Reserve toont het buitenland steeds minder bereidheid om de tekorten van de VS te financieren. Rusland bouwde in ongeveer een jaar tijd de helft van haar positie in Amerikaanse staatsobligaties af en ook China is niet meer zo happig om hun enorme blootstelling aan Amerikaanse staatsobligaties verder te vergroten (gelinkte afbeeldingen zijn van Zero Hedge afkomstig). In een poging de inflatie te temperen hebben de Chinezen hun valuta al in waarde laten stijgen. Deze week werd bekend dat de Chinese yuan op het hoogste punt staat ten opzichte van de Amerikaanse dollar in maar liefst 19 jaar tijd.

    Er komt een punt volgens Minerd een moment waarop de handelspartners van de VS gaan beseffen dat hun economie beter kan groeien als ze hun valuta in waarde laten stijgen ten opzichte van de Amerikaanse dollar. In dat proces zullen centrale banken diversificatie gaan zoeken en andere activa op hun balans zetten. In de jaren zestig wisselden Europese handelspartners hun dollars bij de VS in voor goud, vandaag de dag zien we dat centrale banken wereldwijd fysiek goud van de markt halen en dat in hun kluis opslaan. Het buitenland is op een punt gekomen (of nadert een punt) waarop er niet meer Amerikaanse staatsobligaties geabsorbeerd kunnen worden.

    Door het wegvallen van een deel van de financiering van de Amerikaanse staatsschuld moet de VS de hand aan zichzelf slaan. De Amerikaanse centrale bank koopt de laatste jaren een deel van de staatsobligaties op en heeft inmiddels al meer dan $1.000 miljard aan staatsobligaties op haar balans gezet met vers geinjecteerde dollars. Dit extreem inflatoire beleid zal de inteationale steun voor de dollar alleen maar verder doen verzwakken.

    Goud als ultieme bescherming

    Scott Minerd schrijft dat goud een belangrijke component was in het Bretton Woods systeem. Als een monetair anker gaf het stabiliteit aan de dollar in de rol van wereldreservemunt. Toen het Bretton Woods systeem in elkaar klapte ontsnapte de druk die de goudprijs op $35 per troy ounce hield. Vanaf 1971 tot en met de piek van 1980 ging de goudprijs ruim twintig keer over de kop. Beleggers verschuiven hun vermogen richting goud als valuta de rol van waardebehoud niet meer goed vervullen, aldus Minerd.

    De gouddekking in de VS, uitgedrukt als de waarde van het goud tegenover de Amerikaanse geldhoeveelheid, staat momenteel op een all-time dieptepunt van 17%. Deze ratio heeft de neiging om dramatisch te verschuiven en zakt in periodes van disinflatie en relatieve prijsstabiliteit. Het historische gemiddelde (1920 tot 2011) van deze ratio was 40% gouddekking. Dat betekent dat de goudprijs vanaf het huidige niveau moet verdubbelen om het historische gemiddelde te bereiken. Als de gouddekking weer richting de 100% zou gaan (zoals in de Grote Depressie en in het jaar 1980), dan zou de prijs van een troy ounce goud moeten stijgen tot minimaal $12.000 per troy ounce.

    Vooruitziende beleggers moeten volgens Minerd overwegen een deel van hun vermogen in fysiek goud aan te houden als bescherming tegen het verlies van koopkracht door waardedaling van de dollar. Aan de andere kant is de potentiële opwaartse prijsbeweging van goud dermate interessant dat een belegger hier blootstelling aan wil hebben. Ondanks de sterk gestegen goudprijs gedurende de afgelopen tien jaar is het edelmetaal alles behalve overgewaardeerd. Hierdoor draagt een belegging in fysiek goud volgens Guggenheim Partners weinig risico met zich mee.

    In de schaduw van Bretton Woods

    Bijna zeventig jaar na de oprichting leven we nog steeds in de schaduw van het Bretton Woods systeem, zo schrijft de analist van Guggenheim Partners. De visie van econoom Robert Triffin is daarmee vandaag de dag nog even relevant als een halve eeuw geleden. Het huidige dollarsysteem is even onhoudbaar als de goudwisselstandaard van het verleden. Net zoals in de jaren zestig zal het buitenland op den duur verzadigd raken met dollars, waardoor centrale banken op zoek gaan naar diversificatie. Dat vinden ze vandaag de dag opnieuw in fysiek goud, want sinds 2009 hebben vooral de opkomende economieën als Rusland, China en India bijzonder veel goud aan hun reserves toegevoegd. Enerzijds door de productie in eigen land op te kopen en anderzijds door goud te kopen op de inteationale markt. Een groot verschil met de jaren zestig is dat de goudprijs nu vrij verhandeld kan worden op een termijnmarkt en een spotmarkt en dat de toenemende belangstelling voor goud zichtbaar is geworden in hogere prijzen (in plaats van in het leeglopen van de goudreserve van de VS).

    Deze samenvatting van het rapport van Guggenheim Partners vat de ke van het betoog samen. De volledige PDF (engelstalig), kunt u hier downloaden of hieronder bekijken.

    Retu to Bretton Woods

  • Huizenprijzen in een jaar tijd meer dan 10% gezakt in 17 regio’s

    De lijstaanvoerder is de regio Grootegast en omstreken, waar de prijs ten opzichte van het derde kwartaal van vorig jaar met 14,5% omlaag ging. Ook grotere plaatsen als Apeldoo, Groningen en Amsterdam staan hoog op deze lijst met prijsdalingen van rond de 12% ten opzichte van een jaar geleden. De onderstaande top-17 is overgenomen van RTL-Z.

    1. Grootegast eo -14,5%
    2. Ruurlo Eibergen -14,1%
    3. Raalte eo -13,0%
    4. Apeldoo -12,2%
    5. Zuidoost Groningen -11,5%
    6. Amsterdam -11,5%
    7. Waalwijk Drunen -11,2%
    8. Leiden -11,2%
    9. Zeeuwse Eilanden -11,1%
    10. Haarlem -11,1%
    11. Breda -10,8%
    12. Zuidwest Friesland -10,7%
    13. West Brabant -10,4%
    14. Doetinchem -10,3%
    15. Roermond -10,2%
    16. Opsterland -10,2%
    17. Nijmegen -10,2%

    De volledige lijst ziet er als volgt uit:

    Grootste Daling Huizenprijzen

  • Europese Unie krijgt Nobelprijs voor de Vrede

    De Europese Unie behoorde vooraf tot de favorieten, zo schrijft het ANP. Geir Lundestad, de notaris van het Nobelprijscomité, pleitte er vorig jaar namelijk ook al voor dat de Europese Unie deze prijs zou krijgen. “Door de EU hebben we niet alleen de Frans-Duitse verzoening, de EU heeft geholpen de democratie in Zuid-Europa te consolideren en heeft eraan bijgedragen dat landen in het centrale deel van Oost-Europa nauw samenwerken met de rest van Europa”, zei hij toen.

    Dankzij de Europese Unie, een doorontwikkeling van de in 1951 opgerichten Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), beleefde het Europese continent een bijzonder lange periode van vrede. De Europese Unie bracht de doelstellingen van deelnemende landen in één lijn en zorgde voor een ongekende groei van de welvaart in en handel tussen de lidstaten. Met de muntunie werd de onderlinge handel en verbondenheid verder versterkt.

    De president van de Europese Commissie, José Manuel Barroso, weet de Nobelprijs op waarde te schatten. Hij zei: ''Het Nobelcomité heeft Europa een belangrijke boodschap gestuurd en dat is dat de Europese Unie iets kostbaars is. Dat het waard is om te koesteren, voor het welzijn van de burgers en voor het welzijn van de wereld'' Ook Herman van Rompuy (EU-president) en Martin Schultz (president van het Europees Parlement) waren uitgelaten over de toekenning van de prijs. Op NU.nl lezen we de volgende quotes:

    Van Rompuy: ''Met het winnen van de Nobelprijs voor de Vrede wordt de rol van de EU als grootste vredestichter in de geschiedenis erkend”, aldus Van Rompuy. “Wij zijn heel erg trots dat de inspanningen van de EU om de vrede te bewaren in Europa bekroond zijn.''

    Martin Schultz: “De EU is een uniek project dat oorlog inwisselde voor vrede en haat voor solidariteit”, laat Martin Schulz, president van het Europees parlement vrijdag in een reactie weten. “Deze toekenning maakt overweldigende emoties los.”

    Schuldencrisis

    Door de wereldwijde schuldencrisis is ook Europa veelvuldig negatief in het nieuws geweest. De beelden van uit de hand gelopen demonstraties in Griekenland en de onvrede in landen als Spanje, Portugal en Italië wekken niet bepaald de indruk dat het de goede kant op gaat. Maar tegelijkertijd slagen de Europese regeringsleiders er wel in een nieuw noodfonds in elkaar te zetten en afspraken te maken over de weg naar een duurzame begroting voor alle overheden die zich hebben verbonden aan de Europese munt. De publieke schuldenlast kan immers alleen gedragen worden als overheden financiële markten kunnen overtuigen dat ze hun begroting op orde gaan brengen.

    In dit pijnlijke aanpassingsproces naar een begrotingsevenwicht prevaleert het sentiment van de burgers, die zich doorgaans verzetten tegen bezuinigingen. Natuurlijk blijft de discussie voortbestaan over hoe de lasten in de maatschappij verdeeld zouden moeten worden, maar buiten dat zou iedereen eigenlijk van zijn of haar overheid moeten verlangen dat ze niet meer geld uitgeeft dan er binnenkomt. Wil de overheid meer geld uitgeven, dan zal het meer geld moeten ophalen uit belastinginkomsten. Een overheid die meer kan uitgeven dan er binnenkomt door te lenen zal op den duur altijd tegen het probleem aanlopen van een staatsschuld die zo groot wordt om te dragen. En als de overheid niet meer geld kan lenen zorgt dat voor grote economische problemen: de overheid zal in dat geval ofwel kiezen voor afboeking van schulden, ofwel de geldpers gebruiken om het gat in de eigen hand te maskeren. Dat is precies wat Europa met de muntunie en de ECB wil voorkomen.