Hongarije is een land om in de gaten te houden in deze economische crisis. Het land behoort niet tot de Europese muntunie (wel tot de Europese Unie) en is daardoor kwetsbaarder dan de 'usual suspects' zoals Griekenland, Ierland en Portugal die in de afgelopen jaren ook aanspraak hebben gemaakt op steun van het IMF en/of het Europese noodfonds. De Hongaarse munt, de forint, heeft in de afgelopen maanden gestaag aan koopkracht verloren tegenover andere valuta als gevolg van twijfels over een goede afloop van de crisis in Hongarije. De staatsschuld van Hongarije is behoorlijk opgelopen (tot 83% van het BBP in het derde kwartaal van 2011) en de centrale bank blijft de rente verhogen om de waardevermindering van de forint af te remmen.
Hoge staatsschuld
De Hongaarse staatsschuld is in de afgelopen jaren flink gestegen en kwam in het derde kwartaal van 2011 uit op 82,6% van het BBP. De cocktail van een zwakke economie en een ongekend hoge totale schuldenlast (waarvan de helft overigens is uitgedrukt in een buitenlandse valuta) zit dan ook niet mee nu Hongarije de markt op moet om geld op te halen. Bij de laatste obligatieveiling van 1-jaars papier werd slechts 35 van de gewenste 45 miljard forint aan beleggers verkocht, een obligatieveiling die de staat uiteindelijk omgerekend €110 miljoen opleverde. Voor deze lening betaalt Hongarije een gemiddelde rente van 9,96%, het hoogste niveau sinds april 2009. De ontwikkeling van de rente is ook zorgelijk, want op 22 december van vorig jaar betaalde het land voor soortgelijke 1-jaars leningen een veel lagere rente van 7,91%. De stijging van 2 procentpunt in twee weken tijd maakt duidelijk dat de tijd dringt en dat er snel iets moet gebeuren om de financiële markten weer te overtuigen.
Een geplande obligatieveiling van 10-jaars papier, die nodig is om obligaties te vervangen die in 2013 zullen aflopen, werd als gevolg van deze ontwikkelingen dan ook uitgesteld. De actuele rente voor Hongaarse staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar sloot gisteren op 10,4%, een ongekend hoog niveau vergeleken met de 7% waar beleggers afgelopen zomer nog hun genoegen mee namen. Ondertussen voert Hongarije opnieuw onderhandelingen met het IMF en de EU, om op die manier tot een overeenkomst te komen die obligatiebeleggers tot rust zal brengen.
Hongaarse Forint verliest 16% tegenover de euro in laatste zes maanden (bron)
Hongaarse munt onder zware druk
Over de afgelopen twaalf maanden zakte de Hongaarse valuta in totaal met 16% tegenover de euro, waarmee de forint het slechtste presteerde van alle 170 valuta die Bloomberg volgt. Op moment van schrijven is de munt al weggezakt tot een wisselkoers van 318 forint tegenover één euro. De verzwakking van de eigen munt is een groot probleem voor Hongarije, omdat er op verschillende niveau's veel leningen zijn afgesloten in buitenlandse valuta (ongeveer de helft van alle schulden zou in een andere valuta uitgedrukt zijn, met name euro's). Deze leningen worden door een verzwakking van de eigen munt steeds duurder om te onderhouden, met als gevolg dat meer burgers en bedrijven met dergelijke riskante leningen in de problemen zullen komen (faillisement en huisuitzettingen).
De zwakkere munt maakt het importeren van goederen ook een stuk duurder, waardoor de koopkracht van de bevolking verder onder druk zal komen te staan. En in tegenstelling tot Europa, de V.S. en Groot Brittannië kan de Hongaarse centrale bank de economie niet extra stimuleren met een lagere rente, want dan zou de munt helemaal gedumpt worden door de financiële markten, met een zeer hoge inflatie tot gevolg. In plaats daarvan moet de Hongaarse centrale bank de rente juist verder verhogen, zodat (buitenlandse) fondsbeheerders en grote beleggers het weer interessant gaan vinden om de Hongaarse forint (of andere financiële activa die zijn uitgedrukt in deze valuta) in hun portefeuille te houden.
De marktrente voor 3-maands leningen in Hongarije is in de afgelopen zes maanden al met 52 basispunten gestegen tot 8,65%, het hoogste niveau sinds juni 2009. De centrale bank van Hongarije hanteert momenteel een rentetarief van 7%, maar volgens Gargyan van Citigroup moet dat rentetarief mogelijk met wel 300 basispunten omhoog tot 10%. Benoit Anne van Société Générale zei tegenover The Financial Times dat de Hongaarse centrale bank momenteel in een ''red alert'' situatie verkeert, waarin het op een dramatische manier moet ingrijpen om de markten tot rust te brengen.
Volgens Karoly Bamli, een handelaar bij de Duitse Commerzbank, heeft de markt al een rentestijging van 1 procentpunt ingeprijsd. Dit zou nog lang niet genoeg zijn om de markten tot rust te brengen. Ondertussen zakte de Hongaarse aandelenbeurs donderdag met 2,1% weg, nadat woensdag de koersen al met 2,4% onderuit gingen. Vergeleken met het hoogtepunt in mei staat de belangrijkste Hongaarse beursindex ongeveer 1/3 lager.
Democratie slachtoffer crisis
Begin dit jaar trad in Hongarije een nieuwe omstreden grondwet in werking, waardoor de onafhankelijkheid van de centrale bank en het gerechtshof werden aangetast. Volgens Sandor Szekely van de Hongaarse Solidariteitsbeweging heeft de nieuwe grondwet die dit jaar in werking is gegaan de belangrijke 'checks and balances' teruggedraaid die in 1989 na de val van de Berlijnse muur in het leven werken geroepen. De communistische dictatuur werd toen omvergeworpen, maar nu vindt er opnieuw een sterke concentratie van de macht plaats.
De omstreden grondwet van de regering die onder leiding staat van Orban kon ook in het buitenland op veel kritiek rekenen. Vanuit Amerika reageerde Hillary Clinton op het nieuws, terwijl het Europese antwoord kwam van Jose Manuel Barroso. Beide verzochten de regering van Hongarije om de grondwet te heroverwegen. Deze bevat niet alleen verregaande bevoegdheden van de president in het aanstellen van belangrijke figuren in het bankwezen, ook zet de nieuwe grondwet een streep door de officiële erkenning van veel verschillende soorten religieuze stromingen. Daaronder vallen religies als de Islam, het Boeddhisme, Hinduïsme, verschillende katholieke stromingen, Jehovah's getuigen, Mormonen en Methodisten.
De Duitse Financial Times schrijft dat Hongarije ''afstand aan het nemen is van alles waar Europa voor staat: democratie, een duidelijke rechtsstaat, de scheiding van machten en mensenrechtenen dat Europa daarom meer druk moet zetten op Budapest''. Voor meer details verwijzen we naar het hele artikel op Spiegel.de. Wie meer wil weten over de recente geschiedenis van Hongarije doet er goed aan om dit artikel ook even te bestuderen.
Het Hongaarse parlement in Boedapest