Marketupdate

Tag: crisis

  • Italië legt opnieuw zwakheden in Europese financieel bestel bloot

    De afgelopen weken was het hommeles op de markt van Italiaanse obligaties. Beleggers wisten niet hoe snel ze afscheid moesten nemen van het schuldpapier, toen president Sergio Mattarella een euro sceptische kandidaat-minister weigerde. Hetzelfde gebeurde, toen de president uiteindelijk zijn zegen gaf aan een regeringscombinatie van linkse en rechtse populistische partijen.

    Beleggers namen echter niet alleen afscheid van het Italiaans schatkistpapier, maar keken ook nog eens heel kritisch naar Europese banken die veel Italiaans papier op de balans hebben staan. Die reactie is goed te begrijpen. In 2015 speculeerde Griekenland hardop over een mogelijk vertrek uit de eurozone. Die speculaties bracht het eigen bankwezen nagenoeg op de knieën, maar daar bleef het niet bij. Vele Europese banken in bezit van Grieks schatkistpapier leden zware verliezen.

    Italië legt zwakheden bloot

    Italië laat opnieuw zien, dat de zogeheten doom loop, de wederzijdse afhankelijkheid van financieel bestel en overheden, nog steeds intact is. Hoe langer de politieke onrust in Italië aanhoudt, hoe meer de onrust op de financiële markten daardoor toeneemt, hoe hoger de rekening wordt die banken daarvoor gaan betalen.

    De kans is nog steeds klein dat Italië uit de eurozone stapt en opnieuw de lire introduceert. De gedachte alleen al was voor kredietbeoordelaar Moody’s aanleiding om de kredietwaardigheid van twaalf Italiaanse banken te verlagen. Die reactie is wel te begrijpen. De Italiaanse staatsschuld is met 130% van het bruto binnenlands product hoog en Italiaanse banken hebben zich volgeladen met schuldpapier. Gemiddeld is dat 10% van de assets en dat is veel hoger dan elders in Europa. De grootste Italiaanse banken torsen verhoudingsgewijs ook het meeste schuldpapier met zich. De omvang ervan is meestentijds groter dan de kapitaalsbuffers.

    Het is derhalve niet vreemd dat de koers van de aandelen recentelijk een flinke knauw hebben gehad. Het probleem reikt echter tot ver over de Italiaanse landsgrenzen. Ook Spaanse, Belgische, Duitse en Franse banken hebben voor forse bedragen Italiaans schatkistpapier op de balans staan. Het Belgische Dexia heeft dat voor een waarde van € 22 miljard, de Duitse Commerzbank voor € 9 miljard en het Spaanse Banco Santander voor € 8,8 miljard.

    Overigens hebben niet alleen banken zich al dan niet vrijwillig vol geladen met Italiaans schatkistpapier, ook verzekeraars als het Italiaanse Generali, maar ook Axa en Allianz hebben dat gedaan. Die portefeuilles zijn zo groot dat Moody’s bijvoorbeeld kritisch kijkt naar Allianz. Bovenstaande voorbeelden maken duidelijk waarom afgelopen tijd in heel Europa bankaandelen van de hand werden gedaan. Het maakt ook begrijpelijk waarom de kosten voor een verzekering tegen het mogelijk omvallen van Europese banken met 50% gestegen zijn. De angst voor besmetting is reëel en begrijpelijk. Het omvallen van Lehman en de Griekse crisis legden onbarmhartig de diepe onderlinge verwevenheid binnen de financiële sector bloot.

    Winstmarges banken onder druk

    De Italiaanse onzekerheid heeft nog meer negatieve aspecten. Zo stijgen de fundingkosten voor banken en wordt het onwaarschijnlijker dat de ECB de rente gaat verhogen. Banken kunnen een verhoging goed gebruiken, want de winstmarges zijn nog steeds niet om over naar huis te schrijven. Ook Italiaanse banken zouden op korte termijn van een renteverhoging kunnen profiteren, evenals hun depositohouders.

    De gevolgen van de politieke crisis overschaduwen echter de positieve aspecten van renteverhoging. Onder de huidige onzekere politieke omstandigheden lijkt het onwaarschijnlijk dat banken verder gaan op de weg om hun non-performing loans te verkopen. Die non-performing loans zijn een zware last, want ze maken tot wel 10% uit van het totale leningenboek.

    Dat zorgt weer voor de nodige onzekerheid en dat is terug te zien aan kosten om senior schuldpapier met een looptijd van vijf jaar te verzekeren tegen een mogelijke default. Een bedrag van €100 van dit type schuldpapier vereist nu verzekeringskosten van €1,40. Dat is verdubbeling in een maand tijd. In 2011, op het hoogtepunt van de financiële crisis bedroegen die verzekerkosten wel €10. Wat dat betreft is er van echte paniek nog geen sprake. Bankiers hopen echter dat het dit keer niet weer zover zal komen en dat bankpresident Draghi zijn belofte uit die dagen niet hoeft te herhalen!

    Cor Wijtvliet

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

    Tot slot:

    • Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
    • Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
    • Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
    • Of bezoek www.Beurshalte.nl      
    • Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!

    Vindt u deze columns van Cor Wijtvliet interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

    Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.

  • BIS verwacht stijging rentelasten

    De Bank for International Settlements waarschuwt in haar nieuwste rapport voor toenemende risico’s voor de groei van de wereldeconomie en roept overheden op om meer structurele hervormingen door te voeren. De centrale bank der centrale banken concludeert dat het herstel van de wereldeconomie van de afgelopen jaren teveel geleund heeft op de stimulerende maatregelen van centrale banken en dat dit het moment is om de kwetsbaarheden van de wereldeconomie aan te pakken.

    Toenemende schulden

    De BIS merkt op dat de schulden wereldwijd sterk zijn toegenomen ten opzichte van het inkomen. Dat zien we nog niet terug in een stijging van de lonen en de inflatie, maar wel in hoge waarderingen op de financiële markten. Volgens de BIS lijkt er al sprake te zijn van een zekere overwaardering in financiële activa en vastgoedprijzen.

    In het rapport schrijft de BIS dat de bankensector op dit moment beter gekapitaliseerd is dan aan het begin van de crisis, maar dat er tegelijkertijd veel minder speelruimte is voor overheden en centrale banken om in te grijpen als er weer een crisis uitbreekt. Zo is de rente nog steeds uitzonderlijk laag en hebben overheden veel hogere schulden ten opzichte van het bbp dan voor de crisis.

    Door de extreem lage rente dalen de effectieve rentelasten van overheden, bedrijven en huishoudens, maar dat voordeel kan snel verdwijnen als de rente weer stijgt. De BIS verwacht dat de rentelasten de komende jaren weer zullen toenemen.

    BIS verwacht stijgende rentelasten (Bron: BIS)

    Vrijhandel onder druk

    De bank der centrale banken waarschuwt ook voor toenemende protectionistische maatregelen, waardoor het stelsel van vrijhandel en globalisering dat sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog is opgebouwd onder druk komt te staan. De BIS roept alle landen op om de regels van vrijhandel te respecteren, omdat anders de groei van de wereldeconomie in gevaar kan komen.

    De BIS schrijft dat een nieuwe crisis niet per definitie veroorzaakt hoeft te worden door schokken in het financiële systeem. Het politieke risico van meer protectionisme kan ook negatief uitwerken op het producentenvertrouwen en tot gevolg hebben dat bedrijven minder gaan investeren.

  • ECB: ‘Italië geen bedreiging voor eurozone’

    ECB: ‘Italië geen bedreiging voor eurozone’

    Ondanks de grote volatiliteit op de financiële markten als gevolg van de politieke situatie in Italië is er geen sprake van een bedreiging voor de eurozone. Dat zei Vitas Vasiliauskas van de Algemene Raad van de ECB tegenover Reuters.

    De afgelopen weken was het door de ontwikkelingen in Italië erg onrustig op zowel de obligatiemarkt als de valutamarkt. De euro ging onderuit vanwege de eerdere geruchten over een mogelijk Italiaans vertrek uit de muntunie, terwijl de obligatiemarkt nerveus werd van de plannen om een deel van de staatsschuld weg te strepen.

    Rente Italië blijft hoog

    De nieuwe Italiaanse regering heeft deze extreme standpunten ingetrokken, maar daarmee is de rust nog niet teruggekeerd. Beleggers richten hun aandacht nu op de ECB, die sinds de laatste ontwikkelingen in Italië meer vaart lijkt te zetten achter het beëindigen van haar stimuleringsprogramma.

    Volgens Vasiliauskas vormt Italië geen bedreiging meer voor de Eurozone, nu het land weer een regering heeft. Dat wil overigens niet zeggen dat Italië nog steeds een enorm schuldenprobleem heeft, dat alleen maar groter zal worden als de rente weer gaat stijgen. En die is in korte tijd opgelopen tot meer dan drie procent, het hoogste niveau in vier jaar.

  • Wordt Europa een transferunie?

    Het bestaande reddingsmechanisme voor de euro is een compleet ongepaste reactie op het zwakke fiscale beleid van de landen in de muntunie. Dat zegt de Duitse hoogleraar Markus Kerber, die zich heeft gespecialiseerd in overheidsfinanciën en politieke economie. Hij merkt op dat de crisismaatregelen in Europa hebben gezorgd voor een tijdelijke terugkeer van de financiële stabiliteit, maar dat er niets gedaan is aan de onderliggende problematiek van een gebrek aan fiscale discipline in de landen die tot de muntunie behoren.

    In een symposium in Nieuwspoort legt hij uit dat de verschillende maatregelen die sinds het begin van de Europese schuldencrisis zijn genomen, zoals het opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank en de introductie van een Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM), de prikkel bij landen hebben weggenomen om grondig te hervormen en de begroting op orde te maken. Ze konden dankzij deze maatregelen immers veel goedkoper geld lenen dan onder normale omstandigheden het geval zou zijn geweest.

    Europa als transferunie?

    In plaats van fiscale en monetaire discipline af te dwingen heeft men in Europa gekozen voor verschillende Europese noodfondsen en voor een stimuleringsprogramma van de centrale bank, waarmee landen direct uit de geholpen geholpen werden. En daar zullen de ‘sterkere landen’ van de muntunie uiteindelijk de rekening voor gepresenteerd krijgen, zo verwacht Markus Kerber.

    Volgens de hoogleraar is er binnen Europa nu al sprake van een transferunie, die alleen maar sterker zal worden als de Franse president Macron zijn zin krijgt en het Europees Stabiliteitsmechanisme wordt opgewaardeerd tot een soort Europees Monetair Fonds. Daarmee kunnen landen die in de problemen komen via de achterdeur gefinancierd worden door de centrale bank, een situatie die het vertrouwen in de muntunie ernstig zal aantasten.

    De eerste video bevat de toespraak van hoogleraar Markus Kerber, het tweede deel is van de paneldiscussie die daarop volgde. Deze video werd op 24 mei 2018 opgenomen in Nieuwspoort, Den Haag.

    Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines

  • Verschil Duitse en Italiaanse rente loopt verder op

    Het verschil in rente tussen Duitse en Italiaanse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar is in een paar weken tijd verdubbeld van 115 naar 233 basispunten. Beleggers verkopen het Italiaanse schuldpapier, omdat ze zich zorgen maken over de politieke stabiliteit in het land. De beoogde regeringscoalitie van de Lega Nord en de Vijfsterrenbeweging werd op het laatste moment afgeblazen, omdat president Sergio Mattarella het niet eens zou zijn met de benoeming van een aantal ministers.

    Door deze politieke impasse komen er waarschijnlijk nieuwe verkiezingen, tot grote onvrede van veel kiezers. De vrees bestaat dan ook dat deze gang van zaken tot meer instabiliteit zal leiden binnen Italië. Ook hangen er mogelijk afwaarderingen boven de markt van de drie grote kredietbeoordelaars, die een grote impact kunnen hebben op de obligatiemarkt. Daalt de kredietstatus van de Italiaanse overheid onder een bepaalde grens, dan mag de centrale bank formeel geen obligaties meer opkopen.

    Onderstaande grafiek laat zien dat het verschil in rente in zeer korte tijd gestegen is tot het hoogste niveau in meer dan vier jaar tijd. De Italiaanse 10-jaars rente steeg naar 3% en kwam daarmee op het hoogste niveau sinds jaren, al is de situatie nog niet zo ernstig als tijdens de Europese schuldencrisis van 2012. Toen steeg de Italiaanse 10-jaars rente op een gegeven moment tot boven de 6%, waarna ECB-president Draghi ingreep door noodleningen te verstrekken aan overheden en de bankensector.

    Volg Marketupdate nu ook via Telegram

  • George Soros voorziet wereldwijde financiële crisis

    George Soros vreest dat de stijging van de dollar en een kapitaalvlucht uit opkomende economieën een nieuwe wereldwijde financiële crisis zal veroorzaken. Daarbij zal de Europese Unie met een existentiële crisis geconfronteerd worden, zo verwacht de miljardair die zijn vermogen vergaarde met speculatie op de financiële markten.

    Volgens Soros heeft het opzeggen van de nucleaire deal met Iran door de Verenigde Staten veel schade toegebracht aan de trans-Atlantische alliantie. De miljardair verwacht dat deze ontwikkeling zeer negatief zal uitpakken voor de Europese economie en dat deze ook gevolgen zal hebben voor de valuta van opkomende economieën. De eerste problemen van de waardestijging van de dollar zijn al zichtbaar in landen als Argentinië en Turkije, waar de waarde van de munt sterk gedaald is ten opzichte van de dollar.

    Italiaanse schuldencrisis

    De waarschuwing van Soros komt op een gevoelig moment, want de laatste dagen staat de euro zwaar onder druk door toenemende zorgen over de politieke stabiliteit in Italië. De rente op Italiaanse staatsleningen is de afgelopen dagen spectaculair gestegen, omdat beleggers zich zorgen maken over een mogelijke afwaardering door de grote kredietbeoordelaars. Zo steeg de rente op 2-jaars obligaties in korte tijd van minder dan 0% naar ongeveer 2%.

    Volgens Soros gaat in Europa alles mis wat er maar mis kan gaan. Hij verwijst daarbij naar de opkomst van nieuwe politieke partijen die zich verzetten tegen de status quo, het besluit van het Verenigd Koninkrijk om de Europese Unie te verlaten en de aanhoudende migrantencrisis. Daardoor is de existentiële bedreiging voor Europa niet alleen beeldspraak, maar zelfs een harde realiteit.

    Steunprogramma voor Afrika

    Europa zou volgens Soros een soort Marshallplan voor Afrika moeten opstarten om de migrantenstroom te verlichten. Daarvoor zou een bedrag van €30 miljard per jaar gereserveerd moeten worden. Ook stelde hij voor dat Europese landen na toetreding tot de Europese Unie niet meer automatisch naar lidmaatschap van de euro moeten. “De euro heeft veel onopgeloste problemen en die mogen er niet voor zorgen dat ze de Europese Unie vernietigen.”

    Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines

  • Erdogan roept Turken op dollars en euro’s om te wisselen voor lira

    De Turkse president Erdogan heeft alle Turken opgeroepen om hun euro’s en dollars om te wisselen voor lira. De Turkse valuta staat de laatste maanden onder druk en is heeft sinds het begin van dit jaar al 20% van haar waarde verloren. Valutahandelaren doen de munt in de verkoop, omdat ze vrezen dat president Erdogan na een eventuele herverkiezing in juni zijn grip op het monetaire beleid zal versterken.

    De Turkse president vertelde eerder in een exclusief interview met Bloomberg dat hij de rente wil verlagen, omdat hij van mening is dat een lage rente tot minder inflatie en meer investeringen zal leiden. In dat gesprek haalde hij voorbeelden aan van andere landen, waar het verlagen van de rente ook succes opleverde in het in toom houden van de inflatie.

    Monetaire hervorming

    De Turkse centrale bank verhoogde vorige week nog rente, vanuit de theorie dat spaarders bij een hogere rentevergoeding minder snel zullen vluchten naar een andere valuta. De Turkse president denkt dat dit verkeerd beleid is en wil daarom meer invloed uitoefenen op het monetaire beleid van de centrale bank. Erdogan legde zijn standpunt uit in het gesprek met Bloomberg, we hebben een deel van dat gesprek vertaald.

    “Voor wat betreft de Turkse lira. Het gaat hier niet alleen om de status van de lira, maar om de waarde te beschermen van de valuta van de landen waarmee we handelen. Daarom willen we handelen met binnenlandse en nationale valuta. We doen dat momenteel met Rusland, Korea, China en Iran en dat zetten we op een succesvolle manier voort.

    Dit is hoe we de druk op de valuta kunnen verminderen en onze eigen munt kunnen beschermen. Er zijn stappen die genomen zullen worden om dit ook met andere landen te doen. En we zien daar in een vroeg stadium al de voordelen van.

    […]

    Toen ik president werd was de rente 63%. Terwijl we dat omlaag brengen naar enkele cijfers is de inflatie – die toen op 30% lag – ook teruggegaan naar enkele cijfers. En toen die eenmaal naar enkele cijfers ging zagen we een explosie van investeringen in mijn land. En samen met deze explosie van investeringen steeg het nationale inkomen (per persoon) van $3.500 naar $11.000.

    Dat vinden we op dit moment niet genoeg. Het doel is om dat omhoog te brengen naar $25.000. Om dat voor elkaar te krijgen moeten de investeringen toenemen. Als de investeringen toenemen, neemt ook de werkgelegenheid en de productie toe. En daarmee ook ons internationaal concurrentievermogen. Dit is ons enige doel.

    […]

    Laat ik wat voorbeelden geven van landen van de laatste tijd. We hebben een ernstige ontwikkeling gezien in Argentinië. Daar is de nominale rente van de centrale bank 40% en de inflatie 25,6%. Maar als je kijkt naar de reële rente, dan is die 14,4%.

    Kijk naar Rusland. De nominale rente van de centrale bank is 7,3%, de inflatie is 2,4%. De reële rente is dus 4,9%. Kijk naar Brazilië, daar is de nominale rente van de centrale bank 6,5% en de inflatie 2,8%. Dus de reële rente is daar 3,7%. En kijk naar Zuid-Afrika, een nominale rente van 6,5% van de centrale bank en een 3,8% inflatie maakt 2,7% reële rente.

    Nu kom ik bij mijn eigen land. Een nominale rente van 13,5% en 10,9% inflatie. Dat is 2,6% reële rente. En kijken we dan eens naar de Verenigde Staten, daar is de nominale rente 1,75%, maar is de inflatie 2,5%. De reële rente is daar negatief 0,75%. In het Verenigd Koninkrijk is de nominale rente 0,5%, de inflatie is 2,5% en de reële rente dus negatief 2%.

    Het lijkt er dus op dat waar de rente daalt, de reële rente ook daalt. Dat brengt werkgelegenheid, investeringen en productie. Britse investeerders hebben internationaal gezien veel meer concurrentievermogen.

    Om het duidelijk te maken, dit is voor ons momenteel het doel. De voorbeelden liggen er. Je hoeft niet links of rechts te kijken en de wereld opnieuw te ontdekken als er zulke overduidelijke voorbeelden zijn. Waarom moeten we dan naar links of naar rechts geslingerd worden. We moeten zelf stappen zetten en onze financiële sector moet zich hierop aanpassen.

    […]

    Als je kijkt naar de oorzaak-gevolg relatie, dan is de rente de oorzaak en de inflatie het gevolg. Hoe lager de rente, hoe lager de inflatie zal zijn. Dat moeten we eerst op een goede manier aanpassen. Wat is het doel voor de rente? Dat is de reële rente. En wat is dat? Dat is het verschil tussen rente en inflatie. Als je dat hebt, wat betekent de reële rente dan nog. Die breng je dan op een substantiële manier omlaag.

    Als je dat gedaan hebt, wat gebeurt er dan met de kosten? Ook die zullen dalen. Je krijgt dan in eigen land of op de internationale markt de kans om je producten te verkopen tegen een veel lagere prijs en daarmee krijg je een concurrentievoordeel. Zo simpel is het.

    Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines

  • Hoe veilig zijn staatsobligaties?

    Staatsobligaties zijn sinds het loslaten van de goudstandaard uitgegroeid tot het fundament van ons financiële systeem. Het schuldpapier van overheden wordt gebruikt als onderpand voor financiële transacties en wordt gezien als risicovrije component in de beleggingsportefeuilles van pensioenfondsen en verzekeraars.

    De kans is groot dat ook uw leningen – zoals studieschuld en hypotheekschuld – gebaseerd zijn op de rente op staatsleningen. Ook zult u in de moderne economieboeken waarschijnlijk terugvinden dat het rendement op staatsobligaties als risicovrij rendement beschouwd mag worden.

    De wereld leek zo simpel, totdat we in 2008 getuige waren van de grootste financiële crisis sinds de jaren dertig. Overheden moesten met miljarden banken overeind houden, met als gevolg dat ook de kredietwaardigheid van landen ter discussie kwam te staan. Centrale banken wisten de markten weer te kalmeren, maar pas nadat ze voor honderden miljarden aan staatsobligaties hadden opgekocht en de rente naar nul procent hadden gebracht.

    Geen monetaire discipline

    We kunnen er lang over discussiëren of centrale banken adequaat hebben gehandeld tijdens de crisis, maar feit is dat ze alle prikkels bij overheden hebben weggehaald om orde op zaken te stellen. Dat een land als Italië vandaag de dag geen 7% meer hoeft te betalen om geld op te halen heeft ze niet te danken aan een verantwoord fiscaal beleid, maar aan de impliciete garantie dat de Europese Centrale Bank zal ingrijpen op het moment dat het weer mis dreigt te gaan.

    De fundamentele problemen zijn niet opgelost, maar slechts gemaskeerd door het ruime monetaire beleid van de ECB. De gedachte achter de euro – een munt losgekoppeld van de staat om een zekere fiscale discipline bij de lidstaten af te dwingen – werd met het omstreden opkoopprogramma van de ECB in één keer om zeep geholpen. Italië en de andere zuidelijke landen bleken toch boven de centrale bank te staan, terwijl het eigenlijk andersom had moeten zijn.

    De ellende komt later…

    Italië wil €250 miljard wegstrepen?

    Deze week lekte een gedeelte van het concept regeerakkoord van de nieuwe Italiaanse regering uit, waarin de regeringscoalitie van de Vijfsterrenbeweging en Lega Nord duidelijk laat blijken dat ze niet van plan is de fiscale en monetaire regels van de Eurozone na te leven. Niet alleen willen ze de Europese begrotingsregels van maximaal 3% tekort en maximaal 60% staatsschuld overboord gooien, ook willen ze voor €250 miljard aan staatsschuld op de balans van de ECB wegstrepen. Daarnaast zou de regering een opt-out willen voor de euro, een standpunt waar de coalitie later overigens weer op terug kwam.

    De financiële markten waren geschrokken van de plannen van de nieuwe Italiaanse regering, maar de kans is groot dat het hier niet bij zal blijven. Ook in andere landen zullen regeringen proberen te ontsnappen aan de fiscale discipline die de gemeenschappelijke munt hen oplegt. Kunnen we niet meer devalueren? Dan proberen we onze schulden wel weg te inflateren of zelfs weg te strepen.

    Spaarders zijn gewaarschuwd!

    Frank Knopers

    Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].




  • Schulden bedrijven weer terug op niveau van vorige crisis

    De totale schulden van Amerikaanse bedrijven zijn weer terug op het niveau van de vorige crisis in 2008. Door de extreem lage rente is de schuldpositie opgelopen tot meer dan 45% van het bruto binnenlands product, een niveau waarop een kleine tien jaar geleden een grote financiële crisis uitbrak. Kijken we verder terug naar het verleden, dan zien we dat eerdere recessies in de Verenigde Staten ook samenvielen met een piek in de totale kredietverlening aan bedrijven.

    Het is te vroeg om vast te stellen dat een nieuwe piek bereikt is, maar wel staat vast dat de schulden van bedrijven hoger zijn dan ooit tevoren. Door de lage rente kunnen bedrijven meer schulden op hun balans zetten, maar dat betekent ook meer risico op het moment dat de rente gaat stijgen of de bedrijfsresultaten beginnen tegen te vallen. Wordt hiermee de voedingsbodem gezaaid voor een nieuwe crisis, of is er nog niets aan de hand?

    Volg Marketupdate nu ook via Telegram

  • De markt denkt dat er een correctie onderweg is

    Iedereen die hoopt nog een tijdje te kunnen genieten van de top van de economische cyclus, kan wel eens van een koude kermis thuiskomen. Trends op de obligatiemarkten wijzen erop dat de cyclus nagenoeg over is. Het zal moeilijk worden voor beleggers om ergens veilig te schuilen.

    Wat zijn zo de onrustbarende voortekenen? Om er maar wat te noemen: de rente op de 2-jaars treasury is op moment van schrijven opgelopen naar 2,43%. Dat is het hoogste niveau sinds augustus 2008, aan de vooravond van het omvallen van Lehman Brothers. In september 2007, vlak voordat het Amerikaanse Congres instemde met de grote belastingverlaging, was het niveau amper de helft van het huidige. Ook de yieldcurve is steeds meer aan het vervlakken. Het verschil tussen de yield op de 10-jaars en de 2-jaars Treasury bedraagt op het moment van schrijven 0,41%. Sinds 2007 is dat verschil niet zo klein geweest.

    Renteverhoging

    Er is nog meer dat weinig geruststelt. Volgens Bloomberg laten de Fed Funds Futures zien dat de kans op twee renteverhogingen ongeveer 80% bedraagt en die op drie verhogingen 35%. Dat zijn de hoogste percentages sinds de handel in futures voor het einde van het jaar startte. Tegelijkertijd lopen de inflatieverwachtingen voor de Verenigde Staten voorzichtig omhoog. De VS dreigt steeds meer een buitenbeentje te worden als we kijken naar de ontwikkeling van de spread tussen 2-jaars treasury en de Duitse Bund. Die is opgelopen tot 3 procentpunt, het hoogste niveau sinds 1999.

    Een duidelijke bezorgdheid over de ontwikkeling van de rente voor langer lopend schuldpapier ontbreekt. De markt gaat er blijkbaar vanuit dat we op de top van de cyclus zitten en dat er in de VS nu al snel een cyclische neergang komt. Die wisselende kijk op de yield is wel te verklaren. De kerninflatie in de VS is weer boven 2% geklommen.

    De Fed is niet bereid het verkrappende beleid los te laten, zo blijkt uit de notulen van de beraadslagingen van de Fed. De benoeming van Richard Clarida als vicevoorzitter van de centrale bank wijst er eveneens op dat de kansen op rentestijgingen alleen maar toenemen. Als de rentestijgingen eenmaal voorbij zijn, dan volgt de daling al snel. Dat zegt althans de swapmarkt. Die laat de verwachting zien dat yields over drie jaar lager zullen zijn dan nu. Ze liggen ook lager dan de verwachte yields over twee jaar. De rente op de 2-jaars treasury doet vermoeden dat de Fed de rente nog hooguit driemaal gaat verhogen. Daarmee impliceert de markt tevens dat de Fed waarschijnlijk de rente eenmaal te vaak verhoogt, waardoor de economie gaat stagneren.

    Volgens diezelfde swapmarkt zal de yield op de tienjaars staatslening over tien jaar amper 3% bedragen. Vrees voor een berenmarkt in obligaties lijkt zodoende ongegrond. Als dat zo is, dan is dat voor de langere termijn steun voor de waarderingen voor aandelen, maar slecht nieuws voor pensioenfondsen.

    Welbeschouwd suggereren trends op de obligatiemarkt dat de VS terecht zijn gekomen in de wereld van the ‘New Normal’. Dat betekent lage rentes in combinatie met lage groei. Het is waarschijnlijk toeval, maar Richard Clarida is afkomstig van Pimco, waar ze de term New Normal bedacht hebben. In zijn laatste outlook voor Pimco toont Clarida zich niet al te optimistisch. De vooruitzichten van de wereldeconomie zijn in zijn ogen belabberd, omdat de Fed de rente aan het verhogen is en zijn balans aan het verkleinen. Dat gebeurt op een moment dat het fiscale beleid weinig kan doen om de groei te stimuleren. Daar komt nog bij dat ook in China en in de eurozone de onzekerheden toenemen. Zijn advies was dan ook om in cyclische rally’s de cashpositie te versterken om die in te zetten als markten gaan corrigeren en risico’s opnieuw ingeprijsd worden.

    Cor Wijtvliet

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

    Tot slot:

    • Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
    • Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
    • Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
    • Of bezoek www.Beurshalte.nl      
    • Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!

  • Een beetje meer angst op de financiële markten kan geen kwaad

    Het is, geloof ik, een van de favoriete uitspraken van Warren Buffett: “The only thing to fear is the lack of fear itself”. Overoptimisme mondt bijna noodzakelijkerwijs uit in het nemen van overdreven risico’s op de financiële markten. Met een beetje pech wordt zo de basis gelegd voor de vorming van prijsbubbels en in het kielzog daarvan een financiële en economische crisis. De afgelopen turbulente kwam zodoende op tijd. Een correctie was meer dan noodzakelijk.

    Een positief effect is ook, dat de angst weer terug is op de markten en dat kan beslist geen kwaad. De gevolgen van de correctie blijken beperkt. Veel beurzen staan nog steeds in de buurt van een all-time high en de Robert Shiller price/earnings ratio is nog steeds bijzonder hoog. Alleen in 2001 en 1929 was het niveau nog hoger. Er is met andere woorden nog steeds voldoende reden om op zijn minst bezorgd te zijn.

    Aandelen en obligaties duur

    Vanuit historisch perspectief bezien zijn aandelen duur en obligaties zelfs heel duur. De hoge prijs van de obligatie is het spiegelbeeld van de zeer lage reële rente en de lage inflatieverwachting. De 30-jaars Treasury heeft een yield van slechts 3,1% en de Duitse tegenhanger heeft een yield van amper 1,4%. Er is niet veel fantasie voor nodig om te beseffen dat die yields fors omhoog kunnen.

    Een ander punt van zorg is de fragiliteit van het financiële systeem. Vooral de enorme schuldenlast moet zorgen baren. Wereldwijd is die sinds 2007 gestegen van 280% naar 318% naar het wereldwijde bbp. De schuld van overheden is in die periode gestegen van 58% naar 87% en van de grote bedrijven van 77% naar 92%. Het enige lichtpuntje is dat die van de financiële sector is gedaald, van 87% naar 80%.

    Rente staatsobligaties loopt weer op (Bron: Financial Times)

    Wereldwijde schulden zijn sinds 2007 sterk toegenomen (Bron: Financial Times)

    Oplopende inflatie

    Een derde punt van (mogelijke) zorg is het wereldwijde herstel, dat gepaard gaat met een sterk herstel van de werkgelegenheid en een forse daling van de werkloosheid. Dat zou kunnen uitmonden in een forse stijging van de reële lonen en van de looninflatie. Dat houdt het gevaar in van een snelle monetaire verkrapping. En dan is er natuurlijk nog de belastinghervorming van president Trump. Die komt op een wel heel ongelukkig moment, want de economie draait al goed.

    Bovendien stijgt de staatsschuld komende jaren naar stratosferische hoogte. Dit beleid in combinatie met het herstel van de private investeringen kan wereldwijd snelle renteverhogingen uitlokken. Er is concluderend voldoende grond om aan te nemen dat in de nabije toekomst er nieuwe schokken komen op de financiële markten, met alle serieuze gevolgen van dien.

    Er zijn natuurlijk ook factoren die voorzichtig optimistisch stemmen. Zoals gezegd is de schuldenlast binnen het financieel systeem zelf omlaaggegaan. Er mag bovendien goede hoop zijn, dat het topmanagement binnen die sector nog steeds met grote huiver terugdenkt aan de afgelopen crisis. Dat maant tot terughoudendheid. Ook is de regulering van de sector verbeterd en zijn regels strenger geworden. Last but not least, dankzij het beleid van centrale banken hebben banken wereldwijd een sterke liquiditeitspositie en kunnen ze een stootje hebben. Dat neemt allemaal weer niet weg, dat schuld en het opbouwen van schulden een wezenlijk onderdeel van de sector is en dus ook het creëren van risico’s.

    Cor Wijtvliet

    Bron: Martin Wolf, A bit of fear is good for Market. Financial Times, February 13 2018

    corwijtvliet-logo

    Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

    Tot slot:

    • Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
    • Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
    • Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
    • Of bezoek www.Beurshalte.nl      
    • Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!