Tag: economie

Vijf waarschuwingssignalen voor stress op de financiële markten
De financiële markten zijn behoorlijk in beweging. Die vaststelling mag je gerust een eufemisme noemen. Onder de huidige omstandigheden zijn beleggers en analisten op zoek naar tekenen die waarschuwen voor naderend onheil. De meeste van die voortekenen zijn bij een min of meer breed publiek bekend. Het kan echter geen kwaad de meest gehanteerde nog eens op een rij te zetten.

1. Vix, de kampioen van de angst

De Volatility Index van de Chicago Board Option Exchange (CBOE) is de bekendste maatstaf voor angst. Deze index stamt alweer uit 1993, maar verdiende zijn prominente status tijdens de dotcomcrisis en zag zijn faam bevestigd tijdens de afgelopen financiële crisis. De media hanteerde het als peilstok voor de paniek op Wall Street. De index is afgekort tot VIX en meet de zogeheten impliciete volatiliteit van de Amerikaanse aandelenbeurzen voor een periode van 30 dagen. De implied volatility is een afgeleide van de prijzen van opties.

De index is zo gestructureerd dat bij een verwachting van fluctuaties op de S&P 500 van gemiddeld 1% per dag over een periode van een maand, het niveau van de VIX ongeveer 20 bedraagt. Dat is grofweg het langjarig gemiddelde. Op het hoogtepunt van de financiële crisis schoot de VIX naar een niveau van 89. Ten tijde van de beroeringen in februari piekte de VIX bij 50 en in oktober kwam die niet verder dan 25.

VIX volatiliteitsindex neemt toe (Bron: Bloomberg, Financial Times)

2. Skew, de uitdager

Evenals de VIX index is de Skew Index een product van de CBOE en is het ook gebaseerd op de prijzen van opties op de S&P500. De index is vernoemd naar de curve van de implied volatility en wordt door handelaren als Skew omschreven. De Skew meet het verschil in de kosten voor het kopen van een verzekering tegen een daling van de beurs afgezet tegen de kosten om het recht te kopen om te profiteren van een marktrally.

In theorie is deze index daarom een goede maatstaf voor angst in het financiële systeem. Skew beweegt zich doorgaans in de bandbreedte 100 – 150. Daarbij geeft een waarde van 100 aan dat de verwachte stijging van de koersen grofweg in lijn is met het gemiddelde. Hoe hoger de waarde van de Skew oploopt des te groter de bezorgdheid van beleggers dat de markt eerder gaat crashen dan sterk gaat rally-en.

In de praktijk valt het nut en de betrouwbaarheid van de Skew als maatstaf voor angst tegen. Ten tijde van de crisis had de index de neiging tot dalen. In de afgelopen maand steeg de Skew tot boven 120.

Skew index registreer toegenomen angst onder beleggers (Bron: Bloomberg, Financial Times)

3. De Yield curve, de oude en geduchte kampioen

De yield curve is de oudste maatstaf voor angst, maar het is er een die zijn nut nog steeds bewijst voor het voorspellen van economische recessies. De yield curve of rentecurve is de naam van de hellingsgraad (lelijk Nederlands) van het rendement op obligaties met verschillende looptijden. Onder normale omstandigheden is het goedkoper voor landen om leningen te plaatsen met een looptijd van 1 jaar dan om leningen te plaatsen met een looptijd van 5 jaar. Naarmate de looptijd langer wordt, heeft de yield curve of rentecurve de neiging steeds steiler te worden. Soms gebeurt het omgekeerde. Dan is het rendement op kortlopende leningen hoger dan die op langer lopende. In dat geval spreken we van een inverse rentestructuur.

Sommige economen geloven dat een inverse rentecurve erop wijst dat de Fed de rente te snel en te agressief heeft verhoogd met als gevolg dat een recessie zich aandient. Andere economen menen dat het omgekeerde het geval is. Een inverse rentestructuur veroorzaakt de recessie, omdat het de groei van krediet belemmert. Hoe het ook zij, het is een gegeven dat sinds WO II een inverse rentecurve altijd voorafging aan een economische neergang in de VS en daarbuiten. Het is om die reden dat veel beleggers en analisten met angst en beven kijken naar het afvlakken van de rentecurve.

Sommige denken dat de aandacht voor het verloop van de rentecurve overdreven is. Ze denken dat de rol ervan geleidelijk is uitgespeeld of zelfs altijd overdreven is.

Rentecurve vlakt af (Bron: Bloomberg, Financial Times)

4. Cross-currency basis: de dollar spreekt een woordje mee

De dollar is nog steeds de smeerolie van de wereldwijde economie. Een plotselinge stijging in de vraag naar dollars kan wijzen op groeiende spanningen in het financieel bestel. De cross-currency basis is een maatstaf om de groeiende spanningen te meten. Kortweg komt het erop neer dat banken extra kosten in rekening brengen om de ene valuta in de andere om te zetten in de derivatenmarkt.

In tijden van oplopende spanningen kan de dollar cross-currency basis op hol slaan. Dat gebeurde ten tijde van de financiële crisis en daarna ten tijde van de eurocrisis. Banken en beleggers vochten om dollars om zo aan hun verplichtingen te voldoen die in dollars genoteerd waren. Traditioneel is trouwens het einde van het jaar een tijd dat de basis de neiging heeft gek te gaan doen. Banken proberen in de weken voorafgaand aan het nieuwe jaar zoveel mogelijk derivate producten van de balans te verwijderen. Dat doen ze in verband met de verplichte rapportages aan centrale banken. Dat jaarlijks op hol slaan maakt volgens sommige critici de cross-currency basis een slechte maatstaf.

Daar zit een kern van waarheid in, maar dat neemt niet weg dat op andere tijdstippen in het jaar deze maatstaf wel degelijk nut heeft. Dan kan het beslist aangeven dat de stress in het systeem toeneemt. Zo was er aan het einde van de afgelopen maand september duidelijk sprake van een sterk oplopen van de dollar cross-currency basis. Dat maakte de Amerikaanse staatslening minder aantrekkelijk voor de buitenlandse belegger, met als gevolg dat de rentecurve sterk opliep. Dat was het sein voor de brede markt om een koers naar beneden in te zetten.

Schaarste aan dollars ook indicatief voor een crisis (Bron: Bloomberg, Financial Times)

5. Financial conditions, het monster van Frankenstein onder de angst indices

Financial Conditions Indices zijn gebaseerd op een groot aantal grootheden, zoals de rentecurve, valuta’s en waarderingen. Ze zijn zodoende als een soort benchmark bedoeld om vast te stellen hoe groot de stress in het financieel bestel is en in hoeverre die bijdraagt aan de groei of het beperken van de economische groei. De Financial Conditions Indices hebben de neiging op te lopen in tijden dat markten min of meer panikeren en de groei beperken. Ze laten een daling zien in tijden dat markten opbloeien en zodoende de expansie bevorderen.

De bekendste index is de Goldman Sachs Financial Conditions Index. Die gaat al heel wat jaren mee en was het resultaat van het denkwerk van Bill Dudley, voormalig hoofd van de New York Federal Reserve. Vandaag de dag heeft elke zichzelf respecterende investmentbank zijn eigen Financial Conditions Index, evenals de Federal Reserves van St Louis, Chicago en Kansas.

Financial Conditions index brengt verschillende indicatoren samen (Bron: Bloomberg, Financial Times)

De kern van al die indices is en blijft hetzelfde. Bewegingen op de financiële markten zijn van grote invloed op de bredere financiële omstandigheden. Het is daarom van het grootste belang om te begrijpen hoe ontwikkelingen op de markten van invloed kunnen zijn op de economie. Dat is dan ook weer van belang om hier een juist en passend monetair beleid voor te ontwikkelen. Dat alles op de juiste manier in kaart brengen en ten uitvoer brengen is bepaald geen sinecure. Het maakt tevens duidelijk dat de Financial Conditions Indices evenmin als welke maatstaf voor angst dan ook onfeilbaar zijn. Het blijft zoeken naar de Steen der Wijzen!

Cor Wijtvliet

Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

Tot slot:
- Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
- Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
- Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
- Of bezoek www.Beurshalte.nl
- Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
Vindt u deze columns van Cor Wijtvliet interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.
20 november 2018
Beleggers zijn vol twijfel over 2019
De cijferregen over het derde kwartaal begint al op te drogen. Vooral voor de bedrijven in de VS is het een geweldig kwartaal geweest met een gemiddelde winstgroei van meer dan 25%. De reacties op de beurzen geven amper blijk van al die mooie winsten. Bedrijven die mooie cijfers naar buiten brachten zagen zich gemiddeld beloond met een magere koersstijging van 1%. Wie gemiddeld presteerde zag zijn koers dalen en wie faalde werd bruut afgestraft.

Op zoek naar mogelijke verklaringen voor het gedrag van beleggers wijzen analisten op de groeiende vrees onder beleggers dat 2018 wel eens een voorlopige piek zal zijn. Ze zijn bang dat zowel de economische groei als de winstontwikkeling in 2019 gaan terugvallen. Een voor de hand liggende verklaring voor die vrees is dat de positieve effecten van de belastingverlaging volgend jaar niet meer terugkomen. Maar het is niet de enige verklaring voor de terughoudendheid. Er zijn er meer.

Stijgende prijzen

Het heeft lang geduurd, maar bedrijven beginnen nu toch echt de gevolgen van de handelsoorlog met China terug te zien in hun verlies- en winstrekening. Zo schat Ford de kosten voor de gestegen metaalprijzen op $1 miljard. Voor Tesla vormen de hoge tarieven een belangrijke motivatie om snel productiefaciliteiten in China op te zetten, terwijl een schoenenmerk als Steve Madden juist op zoek gaat naar toeleveranciers buiten China. De handelsoorlog gaat nu echt pijn doen.

Kosten stijgen trouwens niet alleen door de hogere tarieven, maar ook door stijgende kosten voor grondstoffen, transport en lonen. Procter&Gamble meldde dat kosten voor bepaalde grondstoffen wel met 50% waren gestegen en de kosten voor transport met 25%. Ook een bedrijf als Coca-Cola maakte melding van sterk stijgende transportkosten. In de VS is er een chronisch tekort aan chauffeurs. Het tekort aan chauffeurs is mede te wijten aan de alsmaar dalende werkloosheid wat zich weer vertaalt in het stijgen van de lonen. Die zijn in meer dan tien jaar niet zo snel gestegen. Het is echter niet louter kommer en kwel.

Dankzij een sterke vraag bij consument en bedrijf kan een deel van de kosten doorberekend worden. Een bedrijf als Stanley Black&Decker denkt dat het de tariefstijging van 25% door kan geven aan zijn klanten. Dat klinkt mooi, maar er zit ook een schaduwzijde aan. Prijsverhogingen zullen de inflatie aanjagen en dat kan de Fed ertoe aanzetten de rente versneld te verhogen met alle gevolgen van dien voor de economie. Hogere prijzen voor de consument betekent overigens ook dat zijn koopkracht gaat afnemen en die is al niet zo groot. Ook dat is geen plus.

Gebrek aan investeringen

De uitkomsten over het derde kwartaal laten eveneens zien dat de belastingmaatregelen van president Trump niet de gewenste uitwerking hebben. Het was de bedoeling dat bedrijven meer zouden gaan investeren. Daar lijkt, op enkele uitzonderingen na, in de volle breedte van het Amerikaans bedrijfsleven amper sprake van. Bedrijven als Verizon en Boeing hebben aangekondigd om hun kapitaalinvesteringen zelfs te verlagen. Bedrijven die hun tegoeden fiscaal vriendelijk uit het buitenland konden overhevelen naar de VS gebruiken dat eveneens niet om te investeren maar vooral om eigen aandelen terug te kopen. Zelfs in beleggerskringen begint geleidelijk onrust te ontstaan over het gebrek aan investeringen. Dat zal uiteindelijk het concurrerend vermogen gaan aantasten.

Er zijn voldoende redenen voor beleggers om bezorgd te zijn en dat uit zich in hyperalert gedrag. Dat heeft een bedrijf als Caterpillar aan den lijve mogen ondervinden. De resultaten waren uitstekend, maar een kleine daling in het orderboek en een vermelding van kostendruk waren voldoende om het aandeel meteen te dumpen. De werkelijkheid is volgens analisten van Morgan Stanley wat milder dan beleggers graag geloven. Zo werken de renteverhogingen voorlopig alleen door op de huizenmarkt en bij de verkoop van auto’s.

Consumenten blijven optimistisch en trekken nog steeds graag de portemonnee. Dat neemt niet weg dat bedrijven als Apple en Amazon waarschuwen voor een mogelijk tegenvallend holiday season, de periode tussen Thanksgiving en Kerstmis. Die weken zijn van vitaal belang voor de retailsector. Eens kijken wie gelijk heeft. De bezorgde belegger of de optimistische bankier.

Cor Wijtvliet

Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

Tot slot:
- Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
- Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
- Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
- Of bezoek www.Beurshalte.nl
- Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
Vindt u deze columns van Cor Wijtvliet interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.
6 november 2018
Meer dan 11.000 goederentreinen van China naar Europa

De afgelopen vijf jaar hebben meer dan 11.000 goederentreinen de oversteek van China naar Europa gemaakt. Dat maakte Ning Jizhe van de National Development Reform Commission eerder deze week bekend. De treinen volgen inmiddels 65 verschillende routes, die een aantal industriesteden in China verbinden met in totaal 44 Europese steden verspreid over vijftien landen.

Het goederenvervoer per spoor is een belangrijk onderdeel van de Chinese zijderoute. Het is sneller dan vervoer per containerschip en tegelijkertijd veel goedkoper dan vervoer per vliegtuig. Daardoor is de goederentrein voor bepaalde producten een interessant alternatief. Zo worden computers, consumentenelektronica, auto’s en diverse onderdelen steeds vaker per trein naar Europa gebracht.

Meer goederenvervoer over het spoor

Het Taiwanese bedrijf Quanta Computer maakt ook gebruik van goederentreinen om producten naar Europa te exporteren, zo schrijft de Chinese nieuwssite ECNS. Vanaf hun productiefaciliteit in Chongqing is het vervoer van goederen met de trein drie keer zo snel als met een containerschip, terwijl de transportkosten 70% lager zijn dan met het vliegtuig.

De afgelopen jaren heeft China veel geïnvesteerd in infrastructuur. Samen met andere landen op het Euraziatische continent zijn er nieuwe spoorlijnen aangelegd en werden bestaande routes verbeterd, met als resultaat dat goederentreinen steeds sneller en in een hogere frequentie kunnen rijden. Volgens de National Development and Reform Commission zullen er vanaf 2020 jaarlijks ongeveer 5.000 goederentreinen tussen Europa en China rijden.

In april dit jaar bracht een Nederlandse delegatie een bezoek aan China, waar 39 verschillende bedrijven en de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat aan deelnamen. Tijdens dat bezoek was duurzame mobiliteit een van de agendapunten. In Nederland zijn Amsterdam, Rotterdam en Tilburg aangesloten op de Chinese zijderoute.

Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines

23 oktober 2018
De politiek als spelbreker op de financiële markten
Eigenlijk weten we het allemaal! Als de laatste beer ineens een stier wordt, dan kan de markt nog maar één kant op en dat is omlaag. Misschien is dat het wat er op dit moment gaande is. Er is al zoveel optimisme geprijsd in financiële waarden dat die wel in waarde moeten dalen als er redenen voor zorgen om de hoek komen kijken. Het kan zomaar dat huidige ontwikkelingen zorgen voor meer hoofdpijn en meer zorgen op de financiële markten.

Vooral de oplaaiende strijd en ruzie tussen de oude en nieuwe supermacht kan reden zijn voor heel veel zorgen. Het IMF was daar onlangs nog zeer duidelijk over. Het goede nieuws van het IMF was dat de wereldeconomie ook in 2019 met meer dan 3% blijft groeien, maar dat de risico’s door de groeiende politieke onzekerheid wel aan het toenemen zijn. Het fonds wijst daarbij op het inmiddels bekende rijtje: groeiende geopolitieke spanningen al dan niet dankzij de handelsoorlog, economische problemen in de opkomende markten en oplopende olieprijzen. Het lijstje is beslist niet uitputtend. Denk bijvoorbeeld aan de groeiende kans dat inflatie weer de kop opsteekt of dat Europa haar monetaire beleid uiteindelijk moet gaan normaliseren.

Stress neemt toe

Voor sommige opkomende markten als Turkije en Argentinië geldt nu al dat als gevolg van het moeilijker worden van de financiële omstandigheden de economische stress al fors aan het toenemen is. Dat kan alleen maar meer worden als de risico-aversie in de welvarende landen gaat toenemen. Dat heeft dan een kapitaalvlucht uit opkomende markten tot gevolg wat weer de internationale stabiliteit aantast.

Groeiende internationale instabiliteit is niet alleen heel vervelend voor opkomende markten, maar ook voor landen met een zeer grote financiële sector. Dat althans leert het Global Financial Stability Report. De schuld van huishoudens, non-financial bedrijven en overheden is nu opgelopen tot een totale waarde van $167 biljoen. Dat is 250% van het geaggregeerde bruto binnenlands product. In 2008 was dat nog 210%. Als de rente gaat stijgen dan komen veel schuldenaren in de problemen.

Ondertussen blijven prijzen van assets gewoon hoog. De zogeheten Shiller P/E (K/W) staat op het hoogste niveau in 137 jaar. Alleen in 1929 en aan het einde van de jaren negentig van de vorige eeuw stond deze koers/winst verhouding hoger. Er hoeft niet veel te gebeuren of er kunnen ernstige ongelukken gebeuren. Wie weet was de recente onrust daar wel een voorbode van!

Financiële kwetsbaarheid neemt toe (Bron: Financial Times)

Wereldeconomie blijft kwetsbaar

De wereldeconomie en zeker het financieel bestel ogen kwetsbaar. Hoe fragiel ze in werkelijkheid zijn, weten we niet totdat ze echt getest worden. De belangrijkste factor voor de kwetsbaarheid is politiek van aard. Een zeer ongewenste erfenis van de crisis is wereldwijd de schijnbaar niet te stoppen opmars van populisten en nationalisten. Daardoor neemt internationaal de onzekerheid toe.

Wat te denken van het onvoorspelbare optreden van president Trump. Met zijn kritiek op de renteverhoging door de Fed overtrad hij elke ongeschreven regel, zijn aanvallen op de Wereldhandelsorganisatie (WHO) wekken de nodige onrust bij overheden en instituties, om nog maar te zwijgen over zijn felle handelsoorlog met China. Een nieuwe Koude Oorlog dreigt. Maar China is van een heel ander kaliber dan de voormalige Sovjet-Unie. Het land telt heel veel inwoners, heeft een goed gestructureerde economie en is veel dynamischer dan de Russische van toen. Bovendien is China van heel groot belang voor de wereldeconomie.

Al deze ongunstige ontwikkelingen doen het ergste vrezen in geval van een nieuwe crisis. Zullen landen en regio’s dan net zo goed samenwerken als in de rampjaren 2008/09 of zal de wereldeconomie dan wel in elkaar klappen? Het zijn gevaarlijke tijden, maar de waarschuwingen van het IMF dreigen genegeerd te worden, met alle grote risico’s van dien. Het is een illusie te veronderstellen dat de economie rustig blijft voort groeien als dit alles dreigt te gebeuren!

Cor Wijtvliet

Bron: Financial Times

Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

Tot slot:
- Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
- Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
- Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
- Of bezoek www.Beurshalte.nl
- Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
Vindt u deze columns van Cor Wijtvliet interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.
23 oktober 2018
De Andere Financiële Krant gelanceerd

Tien jaar na het uitbreken van de grootste financiële crisis sinds de ‘Grote Depressie’ zijn er nog steeds veel vraagtekens over ons financiële systeem. De economie groeit weer en de grootste problemen lijken achter ons te liggen, maar tegelijkertijd zijn de wereldwijde schulden alleen maar verder toegenomen en zijn de grootste banken juist groter geworden. Dat waren juist twee belangrijke factoren die hebben bijgedragen aan het ontstaan van de crisis. Verschillende experts en insiders waarschuwen dan ook dat ons financiële systeem vandaag de dag minstens zo kwetsbaar is als voor de grote crisis van 2008.

Welke lessen hebben we geleerd van het faillissement van Lehman Brothers? En functioneert ons geldsysteem na alle crisismaatregelen van verschillende centrale banken nog wel zoals het zou moeten? Zijn er misschien alternatieve geldsystemen die het overwegen waard zijn? En hoe bestendig is een internationale monetair en financieel systeem dat gebaseerd is op de Amerikaanse dollar als wereldreservemunt? En zijn er in deze onzekere tijden goede redenen om terug te grijpen op goud als veilige haven? Deze onderwerpen en nog veel meer worden behandeld in De Andere Financiële Krant, de tweede editie van de Andere Krant.

Dit is wat de makers schrijven over de tweede editie van De Andere Krant met als thema geld en het financiële systeem.

De Andere Financiële Krant

“Het huidige financiële systeem is een vast gegeven waar weinig tot geen principiële vragen over worden gesteld. Het ontbreekt aan kennis over de principes waarop ons systeem gestoeld is en juist daar zal het in deze krant veel over gaan. Door samen te werken met de stichting Ons Geld stellen we het gegeven van geldcreatie ter discussie. George van Houts legt uit waarom hij gegrepen is door de strijd van ons Geld en op pagina 12 wordt uitgelegd hoe we het huidige systeem zouden kunnen transformeren.

Willem Middelkoop, Rein de Vries en Ad Broere hebben alle drie boeken geschreven die ons begrip geven van de ontstaansgeschiedenis van een financiële elite en de methodes die gehanteerd worden om hun grip op de samenleving te behouden en vergroten.I nternationale bijdragen zijn er van Paul Craig Roberts en Stephen Lendman. Roberts legt uit hoe niet Griekenland maar banken gered werden door de miljarden aan steun. Lendman geeft de financiële achtergrond van de oorlog in Libië en toont aan dat het mainstream narratief (bevrijding van het volk door het afzetten van een dictator) alleen voor de bühne is gebruikt.

Frank Knopers, oprichter van weblog Geotrendlines, en Eric van de Beek, auteur van De Andere Krant en Novini analyseren Nederland schuldenland, de opkomst van lokaal geld, het verdwijnen van contant geld, wat te doen met de huidige rentestand en de rol van Goud. Toine Manders legt uit waarom belasting diefstal is. Genoeg te lezen en genoeg om over na te denken. Voor iedereen die verdieping zoekt na het lezen in deze krant hebben we opnieuw een boekenpagina met ondersteunende literatuur samengesteld.

De krant begin echter met een artikel over leven zonder geld. Als makers van deze krant zouden we veel (geld?) over hebben voor een wereld waar geld slechts een middel is. Door geld als doel verliest alles zijn waarde. We leven in en wereld met voldoende middelen om iedereen een menswaardig bestaan te geven maar zitten gevangen in een financiële werkelijkheid die ongelijkheid in de hand werkt. De eerste stap naar verandering is bewustwording en daar hopen we een steentje aan bij te dragen.”

Over de Andere Financiële Krant

De Andere Krant zal net als de vorige editie met het thema Rusland gratis door heel Nederland verspreid worden. Ook is het mogelijk om een groter aantal exemplaren van de krant te bestellen via de website. Iedereen die wil helpen met het verspreiden van de krant kan op deze pagina meer informatie vinden. Nadat alle kranten verspreid zijn zal ook de digitale versie online verschijnen. Houdt ook de Facebook pagina van De Andere Krant in de gaten voor meer informatie.

Voor wat betreft de financiering is de Andere Krant volledig afhankelijk van donaties. De krant wordt gemaakt met een beperkt budget en draait voor het grootste gedeelte op vrijwilligers (alle auteurs hebben kosteloos meegewerkt). Wilt u dit initiatief ondersteunen met een financiële bijdrage? Klik dan hier.

Tip: Op woensdag 26 september organiseert De Andere Krant een bijeenkomst waar u kunt meepraten over alle onderwerpen die in deze krant aan bod komen. Klik hier voor meer informatie.

De Andere Financiële Krant

18 september 2018
Het is niet de handelsoorlog, het is China!
Als er de afgelopen tien jaren iets misging op de financiële markten, dan kon je gevoeglijk aannemen dat de bron van het kwaad in China te vinden was. Iedereen zal zich nog wel het rumoer op de markten herinneren, wat een gevolg was van de slecht uitgevoerde devaluaties van 2015 en 2016.

In januari van dit jaar ging het opnieuw mis op de internationale beurzen. Deels was dit simpelweg een correctie. Aandelen waren gewoon te duur geworden. Deels was het toch ook te wijten aan de alsmaar toenemende geruchtenstroom over een naderende tarieven- en handelsoorlog. Misschien hebben die geruchten ons het zicht ontnemen op wat er werkelijk aan de hand is in China. Het gewicht van dat land laat zich nog maar moeilijk overschatten. Neem de S&P 500. Die verschilt nog maar amper van de MSCI-index, waarin de honderd aandelen uit de ontwikkelde landen zijn opgenomen, waarvan de grootste ‘exposure’ naar China. Die aandelen gaan het flink te verduren krijgen als het handelsconflict tussen China en de VS uit de hand gaat lopen. Zowel de S&P500 als de MSCI Index zijn 30% gestegen. De Chinese A-aandelen zijn bijna 30% onderuit gegaan sinds het begin van 2018.

Chinese groeivertraging

Gebeurtenissen in China kunnen met andere woorden de internationale markten in beweging brengen. Daarom zou nu de aandacht vooral moeten uitgaan naar het Chinese monetaire beleid. Dat is er nu vooral op gericht om de excessieve kredietverlening in te tomen. Uiteraard vormt dit proces een bedreiging voor de economische groei. Een Chinese groeivertraging vormt weer een groot probleem voor een waaier aan economieën en sectoren die (deels) afhankelijk zijn van China. De prijs van verschillende metalen is traditioneel sterk afhankelijk van het wel en wee in China. De prijs van koper is dit jaar 17% gedaald.

Niemand zal willen ontkennen, dat in China een aantal zaken verkeerd aan het gaan waren. Nu Xi Jinping onbetwist de sterke man is, pakt hij die zaken voortvarend aan. Dat geldt voor bijvoorbeeld voor het schaduwbankieren, voor de alsmaar groeiende schuldenberg van lokale overheden en voor kredietverlening aan de onroerendgoedsector. Het aantal faillissementen stijgt gestaag. Ook de groei van de geldhoeveelheid neemt af, evenals de investeringen in vaste activa. Die vormden nog niet zo lang geleden de ruggengraat van de Chinese economie. Nu is de groei ervan teruggedrongen tot onder 10%, tegenover 30% aan het begin van dit decennium. De verwachte Chinese groeivertraging zal zijn invloed hebben op de rest van de wereld!

Amerikaanse aandelen hoger

Ondertussen lijkt in de VS alles crescendo te gaan. Het verlies van het begin van dit jaar is al lang en breed goed gemaakt. Amerikaanse aandelen doen het bijna per definitie beter dan de rest van de wereld, maar de gang van zaken in de afgelopen drie maanden is bijna ongeëvenaard. De Amerikaanse outperformance lijkt een rechtstreeks gevolg van de dreigende handelsoorlog.

Hebben we hier te maken met een vlucht naar veiligheid of naar kwaliteit? Of gaan beleggers er op voorhand van uit dat de cijfers over het tweede kwartaal gewoon daverend goed worden? En wie weet, denkt menigeen dat de VS de handelsoorlog op zijn sloffen gaat winnen, zoals de president voorspeld heeft. Dat is trouwens een zeer boude veronderstelling, zoals Commerzbank al genoteerd heeft.

In China zijn overheid en centrale bank vastbesloten om de gevolgen voor de reële economie zoveel mogelijk te verzachten. In de VS ruziet de president met bedrijven die een deel van de productie naar het buitenland willen overbrengen. Het gebrek aan eenheid, de groeiende tweespalt, kan de VS nog duur komen te staan. In hoeverre de rest van de wereld gevolgen van de handelsoorlog gaat ondervinden, dat laat zich nog bezien. Wel lijkt het op voorhand aannemelijk, dat het beleid van Xi Jinping overal voelbaar zal zijn!

Cor Wijtvliet

Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

Tot slot:
- Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
- Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
- Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
- Of bezoek www.Beurshalte.nl
- Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
Vindt u deze columns van Cor Wijtvliet interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.
31 juli 2018
Hoe goed is ons economieonderwijs?

Economie is een belangrijk vak in het Nederlandse onderwijs, maar in hoeverre sluit het lesmateriaal dat op scholen en universiteiten gebruikt wordt nog aan bij de actualiteit? Zijn de theorieën en modellen die we moeten leren nog wel relevant en betrouwbaar? Volgens Rethinking Economics NL, een netwerk van studenten, academici en gepassioneerde denkers, is het economieonderwijs in Nederland te eentoning, te wiskundig en te theoretisch.

Rethinking Economics NL probeert via de website Economie Onderwijs de discussie over het lesmateriaal op gang te brengen en bracht in kaart wat de stand van het huidige onderwijs is. Uit dat onderzoek blijkt dat de neoklassieke theorie over economie nog altijd de dominante stroming is. Veel alternatieve benaderingen van de economie, zoals de Oostenrijkse school, blijken nauwelijks aan bod te komen.

Sam de Muijnck van Rethinking Economics NL ging bij Café Weltschmerz in gesprek met econoom Martijn Jeroen van der Linden om de staat van het economieonderwijs te analyseren. Een boeiend gesprek over de evolutie van het lesmateriaal op onze scholen en universiteiten.

Volg Marketupdate nu ook via Telegram

10 juli 2018
BIS verwacht stijging rentelasten

De Bank for International Settlements waarschuwt in haar nieuwste rapport voor toenemende risico’s voor de groei van de wereldeconomie en roept overheden op om meer structurele hervormingen door te voeren. De centrale bank der centrale banken concludeert dat het herstel van de wereldeconomie van de afgelopen jaren teveel geleund heeft op de stimulerende maatregelen van centrale banken en dat dit het moment is om de kwetsbaarheden van de wereldeconomie aan te pakken.

Toenemende schulden

De BIS merkt op dat de schulden wereldwijd sterk zijn toegenomen ten opzichte van het inkomen. Dat zien we nog niet terug in een stijging van de lonen en de inflatie, maar wel in hoge waarderingen op de financiële markten. Volgens de BIS lijkt er al sprake te zijn van een zekere overwaardering in financiële activa en vastgoedprijzen.

In het rapport schrijft de BIS dat de bankensector op dit moment beter gekapitaliseerd is dan aan het begin van de crisis, maar dat er tegelijkertijd veel minder speelruimte is voor overheden en centrale banken om in te grijpen als er weer een crisis uitbreekt. Zo is de rente nog steeds uitzonderlijk laag en hebben overheden veel hogere schulden ten opzichte van het bbp dan voor de crisis.

Door de extreem lage rente dalen de effectieve rentelasten van overheden, bedrijven en huishoudens, maar dat voordeel kan snel verdwijnen als de rente weer stijgt. De BIS verwacht dat de rentelasten de komende jaren weer zullen toenemen.

BIS verwacht stijgende rentelasten (Bron: BIS)

Vrijhandel onder druk

De bank der centrale banken waarschuwt ook voor toenemende protectionistische maatregelen, waardoor het stelsel van vrijhandel en globalisering dat sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog is opgebouwd onder druk komt te staan. De BIS roept alle landen op om de regels van vrijhandel te respecteren, omdat anders de groei van de wereldeconomie in gevaar kan komen.

De BIS schrijft dat een nieuwe crisis niet per definitie veroorzaakt hoeft te worden door schokken in het financiële systeem. Het politieke risico van meer protectionisme kan ook negatief uitwerken op het producentenvertrouwen en tot gevolg hebben dat bedrijven minder gaan investeren.

25 juni 2018
De markt denkt dat er een correctie onderweg is
Iedereen die hoopt nog een tijdje te kunnen genieten van de top van de economische cyclus, kan wel eens van een koude kermis thuiskomen. Trends op de obligatiemarkten wijzen erop dat de cyclus nagenoeg over is. Het zal moeilijk worden voor beleggers om ergens veilig te schuilen.

Wat zijn zo de onrustbarende voortekenen? Om er maar wat te noemen: de rente op de 2-jaars treasury is op moment van schrijven opgelopen naar 2,43%. Dat is het hoogste niveau sinds augustus 2008, aan de vooravond van het omvallen van Lehman Brothers. In september 2007, vlak voordat het Amerikaanse Congres instemde met de grote belastingverlaging, was het niveau amper de helft van het huidige. Ook de yieldcurve is steeds meer aan het vervlakken. Het verschil tussen de yield op de 10-jaars en de 2-jaars Treasury bedraagt op het moment van schrijven 0,41%. Sinds 2007 is dat verschil niet zo klein geweest.

Renteverhoging

Er is nog meer dat weinig geruststelt. Volgens Bloomberg laten de Fed Funds Futures zien dat de kans op twee renteverhogingen ongeveer 80% bedraagt en die op drie verhogingen 35%. Dat zijn de hoogste percentages sinds de handel in futures voor het einde van het jaar startte. Tegelijkertijd lopen de inflatieverwachtingen voor de Verenigde Staten voorzichtig omhoog. De VS dreigt steeds meer een buitenbeentje te worden als we kijken naar de ontwikkeling van de spread tussen 2-jaars treasury en de Duitse Bund. Die is opgelopen tot 3 procentpunt, het hoogste niveau sinds 1999.

US – German 2yr Government Bond Spread https://t.co/xksVB2crIy via @SoberLook pic.twitter.com/JCg0d12mpx

— Jesse Felder (@jessefelder) May 2, 2018

Een duidelijke bezorgdheid over de ontwikkeling van de rente voor langer lopend schuldpapier ontbreekt. De markt gaat er blijkbaar vanuit dat we op de top van de cyclus zitten en dat er in de VS nu al snel een cyclische neergang komt. Die wisselende kijk op de yield is wel te verklaren. De kerninflatie in de VS is weer boven 2% geklommen.

De Fed is niet bereid het verkrappende beleid los te laten, zo blijkt uit de notulen van de beraadslagingen van de Fed. De benoeming van Richard Clarida als vicevoorzitter van de centrale bank wijst er eveneens op dat de kansen op rentestijgingen alleen maar toenemen. Als de rentestijgingen eenmaal voorbij zijn, dan volgt de daling al snel. Dat zegt althans de swapmarkt. Die laat de verwachting zien dat yields over drie jaar lager zullen zijn dan nu. Ze liggen ook lager dan de verwachte yields over twee jaar. De rente op de 2-jaars treasury doet vermoeden dat de Fed de rente nog hooguit driemaal gaat verhogen. Daarmee impliceert de markt tevens dat de Fed waarschijnlijk de rente eenmaal te vaak verhoogt, waardoor de economie gaat stagneren.

Volgens diezelfde swapmarkt zal de yield op de tienjaars staatslening over tien jaar amper 3% bedragen. Vrees voor een berenmarkt in obligaties lijkt zodoende ongegrond. Als dat zo is, dan is dat voor de langere termijn steun voor de waarderingen voor aandelen, maar slecht nieuws voor pensioenfondsen.

Welbeschouwd suggereren trends op de obligatiemarkt dat de VS terecht zijn gekomen in de wereld van the ‘New Normal’. Dat betekent lage rentes in combinatie met lage groei. Het is waarschijnlijk toeval, maar Richard Clarida is afkomstig van Pimco, waar ze de term New Normal bedacht hebben. In zijn laatste outlook voor Pimco toont Clarida zich niet al te optimistisch. De vooruitzichten van de wereldeconomie zijn in zijn ogen belabberd, omdat de Fed de rente aan het verhogen is en zijn balans aan het verkleinen. Dat gebeurt op een moment dat het fiscale beleid weinig kan doen om de groei te stimuleren. Daar komt nog bij dat ook in China en in de eurozone de onzekerheden toenemen. Zijn advies was dan ook om in cyclische rally’s de cashpositie te versterken om die in te zetten als markten gaan corrigeren en risico’s opnieuw ingeprijsd worden.

Cor Wijtvliet

Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

Tot slot:
- Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
- Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
- Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
- Of bezoek www.Beurshalte.nl
- Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
4 mei 2018
Herstel economie is minder robuust dan we allemaal hopen
Het gaat goed met de wereldeconomie. Alhoewel de groei niet zo sterk is als in de periode 2003-2007 oogt het toch allemaal goed en mooi. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) heeft de feestvreugde nog verhoogd door de mooiste voorspellingen voor 2018 en 2019 neer te schrijven sinds het uitbreken van de crisis en dat is alweer tien jaar geleden. Toch is het verstandig het herstel met de nodige omzichtigheid te bezien.

Laten we met het goede nieuws beginnen. In zijn laatste World Economic Outlook heeft het IMF zijn voorspellingen voor de groei in de wereld in dit jaar met 0,2% verhoogd. Vooral de groei in de ontwikkelde landen is fors opwaarts bijgesteld en wel met 0,5 procentpunt voor 2018 en 0,4 procentpunt voor 2019. Ondanks al het protectionistisch tromgeroffel blijft ook de wereldhandel goed gaan. De groei voor 2018 is met 1,1 procentpunt opwaarts bijgesteld en voor 2018 bedraagt de bijstelling 0,8 procentpunt.

Ruim monetair beleid

We hebben al dit goede nieuws aan twee doorslaggevende factoren te danken. De eerste is dat het gevoerde beleid nog steeds zeer ondersteund is. De korte rente in de VS zal ook dit jaar verder omhooggaan, maar je kunt het monetair beleid niet echt verkrappend noemen. De rente zal waarschijnlijk tot 2021 niet boven 3% uitstijgen. Er is bijna niemand die op de korte termijn een serieus opleven van de (loon)inflatie verwacht. Alle andere belangrijke economieën in de wereld zijn op zijn best nog aan het nadenken over een afbouw van de verruimingsprogramma’s. Een renteverhoging ligt nog verder weg in de tijd.

De tweede factor van belang is de grote belastinghervorming in de Verenigde Staten. Daar hangt overigens nu al een forse rekening aan. The Congressional Budget Office verwacht dat het overheidstekort tussen 2019 – 2027 pakweg 5% zal bedragen. De aanpak van Trump in een economie met nagenoeg volledige werkgelegenheid doet denken aan de vergelijkbare aanpak aan het einde van de jaren zestig en begin jaren zeventig van de vorige eeuw. Dat liep toen slecht af.

Beide bovengenoemde factoren kunnen met een beetje geluk voor de korte termijn resulteren in een sterke groei van de investeringen en de consumptie. Hogere investeringen kunnen de productiviteit verhogen en daarmee de kans op (loon)inflatie verkleinen. Daar staat tegenover dat het huidige politieke klimaat steeds onvoorspelbaarder wordt. Een grotere volatiliteit op de internationale financiële markten kan het opbloeiend optimisme verzwakken en daarmee ook een hogere vraag van consumenten. De zwakke plek is en blijft de eurozone, waar de groei alweer lijkt af te nemen.

Langere termijn

Voor de langere termijn lijken negatieve factoren de overhand te krijgen. Het IMF wijst daarbij op de hoge verschuldiging van overheden en bedrijven. Ook prijzen van een reeks van assets zijn te hoog. Het IMF wijst er nadrukkelijk op dat kredietrisico’s beheersbaar zijn zolang de groei sterk is en de leenkosten laag. Maar wat gebeurt er als de inflatie toch sneller oploopt dan verwacht, of dat centrale banken sneller gaan verkrappen dan gehoopt. Onder dit soort omstandigheden zou het schuldenprobleem weer de kop opsteken, met alle mogelijke desastreuze gevolgen van dien.

De grootste bedreiging van de goede gang van zaken vormen echter de groeiende spanningen tussen de twee belangrijkste economische machten van dit moment, de VS en China. Een gedeeltelijke verklaring voor die oplopende spanningen moeten we waarschijnlijk zoeken in de ontwikkeling van de arbeidsmarkt in de ontwikkelde wereld. Tussen 2008 – 2016 is het aandeel van mannen op de arbeidsmarkt steeds verder teruggelopen. Dat van vrouwen daarentegen is gestegen, behalve in de Verenigde Staten. De arbeidsmarkt in dat land functioneert op zijn best zeer gebrekkig. De tegenstellingen beginnen daar geleidelijk op te lopen en dat moet op den duur misgaan.

Tien jaar geleden brak er een crisis binnen het systeem uit. Beleidsmakers verhinderden dat het een systeemcrisis werd. Met een beetje pech gaat dat nu wel gebeuren. Het huidig tijdsgewricht is er een van politieke en economische fragiliteit.

Cor Wijtvliet

Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

Tot slot:
- Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
- Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
- Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
- Of bezoek www.Beurshalte.nl
- Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
Deze column verscheen eerder in het CorWijtvlietJournaal en wordt u gratis aangeboden door Marketupdate. Vindt u deze columns interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.
1 mei 2018
Het economenvolkje is gezakt voor hun examen
Op papier is economie vergelijkbaar met een wetenschap als medicijnen. Het zijn beide praktische disciplines bedoeld om de wereld een beetje een betere plek te maken. Voor de economie geldt, evenals voor medicijnen, dat de meerwaarde ervan afhangt in hoeverre de navolgers in staat zijn te begrijpen wat er allemaal kan misgaan en wat er dan moet gebeuren om zaken recht te zetten. De afgelopen crisis, die begon in 2007, verraste de professie volledig. Het economenvolkje zakte in dit opzicht volledig door het ijs. Ze deden beter werk bij het herstellen van de schade, maar het is duidelijk tijd voor bezinning.

Critici omschrijven de professie als navelstaarderig en/of zeer leerstellig. Vooral het leerstellige, het canonieke denken pakte in de crisis zeer verkeerd uit en was amper van nut voor economen om de gevolgen van de crisis te bestrijden. In principe berust de macro-economie op twee vooronderstellingen. De eerste is de efficiënte markthypothese en de tweede is die van de rationele verwachtingen. Het is echter uiterst twijfelachtig of de mens rationele verwachtingen kan koesteren over een uiterst onzekere toekomst. Deze diepe onzekerheid helpt het bestaan van zaken als geld, schulden en banken te verklaren. Die zaken hebben een grote invloed en toch vormen ze geen onderdeel van de meest voorkomende standaardmodellen. Dat verklaart ook waarom de meeste economen van naam volledig overvallen werden door de gebeurtenissen van 2007/08.

Het verweer dat hun canonieke modellen onder normale omstandigheden goed functioneren, is allerminst overtuigend. Gaat het er niet om dat modellen de risico’s van een crisis in beeld brengen en vervolgens aangeven wat ertegen gedaan kan worden? Een crisis heeft grote gevolgen en als de leer niet de mogelijkheid van een crisis incalculeert, wat heb je er dan aan. Wat heb je aan een medicijn, dat de mogelijkheid van een hartfalen op voorhand uitsluit. Daar komt nog bij, dat crises uit de economie voortvloeien. Het is een endogeen fenomeen. Ze zijn het gevolg van interactie tussen onverantwoord optimisme en de fragiliteit van een systeem van hogelijk verschuldigde financiële intermediairs. Die zeer kwalijke interactie kan het mogelijk maken dat de getroffen economieën in een neerwaartse vicieuze cirkel terecht komen met alle nare gevolgen van dien. Het is daarom van het uiterste belang dat alle hens aan dek zijn als de crisis eenmaal is losgebarsten.

Meer stimulering

De vraag is daarom van belang of economen weten hoe een crisis te bestrijden, maar ook of ze het daadwerkelijk gedaan hebben. Paul Krugman is de stellige overtuiging toegedaan dat de afgelopen crisis de aarde van de keynesiaanse aanpak opnieuw bewezen heeft. Het medicijn van een forse fiscale en monetaire respons bleek de beste resultaten te leveren. Ook is gebleken dat een snelle sanering en revitalisering van het bancaire systeem van het grootste belang is. Het herstel kwam in de VS veel sneller dan in Europa. Daar gingen vijf kostbare jaren verloren met aanrommelen.

Niet alles is kommer en kwel. Een vergelijking met de jaren dertig leert dat er sedertdien wel iets is bijgeleerd. De terugval in productie en de groei van de werkloosheid waren ditmaal veel kleiner. Prijzen waren stabieler. In dit opzicht mag de professie spreken van successen, zij het dat die successen niet overdreven moeten worden. Het herstel van de productiviteit per hoofd vergeleken met de pre-crisis situatie is allerminst overtuigend. Daar komt nog bij dat de zwaarst getroffen landen in de Eurozone echt zwaar hebben geleden, onnodig zwaar en dat is allerminst iets om trots op te zijn.

Werkloosheid was dit keer minder hoog dan tijdens de Grote Depressie (Bron: Financial Times)

Risico’s verkleinen

Het laat ook zien dat het bestrijden van een crisis hard en zwaar is. Dat verhoogt de noodzaak om economieën weerbaarder te maken, zelfs alles we de economische dynamiek niet ten volle begrijpen. De afgelopen crisis heeft in dezen enkele lessen geleerd. Het is beter een hoge schuldenlast te mijden, zeker als die schulden gebouwd zijn op risicovolle assets van banken die op hun beurt ook hogelijk verschuldigd zijn. Het is daarom van belang om incentives tot schuldvorming uit het belastingsysteem te bannen. Ook moeten de reserves en de vermogensposities van banken omhoog.

Analyse van de huidige stand van de macro-economie leert dat die niet in staat is te laten zien hoe economieën functioneren. Dat is op zich niet zo vreemd. Het is niet ondenkbaar dat we nooit zullen begrijpen hoe deze complexe systemen werken. Ze worden immers voortgedreven door menselijke verlangens en driften. We moeten het echter wel proberen en daarbij moet het accent liggen op twee belangrijke opdrachten. Hoe kunnen we de economie weerbaarder maken tegen paniek en waan. De tweede is hoe kunnen we daar snel een medicijn tegen vinden. Deze opdracht is even simpel als veelomvattend. Het economenvolkje weet wat het te doen staat om bij de volgende crisis wel voor het examen te slagen.

Cor Wijtvliet

Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

Tot slot:
- Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
- Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
- Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
- Of bezoek www.Beurshalte.nl
- Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
30 maart 2018