Auteur: Redactie

Bij gebrek aan richtinggevend nieuws kwamen de koersen van goud en zilver weinig van hun plek. De spotprijzen zijn op het moment van schrijven ongeveer $1.640 en €1.250 voor een troy ounce goud en $31,59 of €24,08 voor datzelfde gewicht in zilver. Op dit moment is zilver 52x zo goedkoop als goud, terwijl die ratio eind februari nog de 48 bereikte. Gedurende de maand april is zilver dus iets goedkoper geworden ten opzichte van het goud. Gisteren zagen we nog een zeer opmerkelijke daling van de goud- en zilverprijzen, precies op het moment van de PM fix in Londen. Vandaag zagen we rond datzelfde tijdstip weer een daling in de koersen, al waren de proporties deze keer een stuk kleiner.

Vandaag zakten de aandelenkoersen ook weer een beetje weg met verliezen van ongeveer 1% voor de AEX index en de Duitse DAX, terwijl de Amerikaanse S&P 500 en de Dow Jones vanavond respectievelijk 0,38 en 0,63 procent lager sloten. De HUI Gold index, die de grootste mijnbouwbedrijven voor goud en zilver volgt, liet vandaag ook een daling van ongeveer 1% zien. Ook bij de olieprijs zien we rood op de borden, want op het moment van schrijven staat de WTI olie 1,37% lager op $102,77. Brent olie verliest iets minder en staat met een daling van 0,61% op een koers van $118,06 per vat.

Syrië wil goud verkopen

Tenslotte behandelen we een opvallend bericht over Syrië. Door sancties die de Westerse wereld en diverse Arabische landen hebben opgelegd kan Syrië niet volledig over haar buitenlandse reserves beschikken, waardoor het zich genoodzaakt zou voelen om wat goud te verkopen. Dat maakte Reuters bekend, die het nieuws veomen heeft via handelaren en diplomaten. Het zou gaan om kleine volumes goud, die voor een sterk gereduceerde prijs worden aangeboden. Men spreekt over een vraagprijs die ongeveer 15% lager liggen dan de normale marktprijs. Syrië zou beschikken over een goudreserve van 25,8 metrische ton, wat neerkomt op 7,1% van de totale reserves van het land. De totale goudvoorraad van Syrië zou bij de huidige spotprijs een waarde vertegenwoordigen van $1,36 miljard. Of die voorraadcijfers kloppen is nog maar de vraag, want Reuters weet te melden dat het land als sinds mei 2011 geen economische data meer publiceert ten aanzien van haar reserves in buitenlandse valuta en goud.

Door sancties tegen Syrië zouden de olie-exporten al met 30% teruggelopen zijn, waardoor de regering de nodige inkomsten misloopt. Het zou gaan om een omzet van $400 miljoen per maand. Met de Syrische valuta gaat het ook niet goed, want op de zwarte markt rekent men al met een wisselkoers van 100 Syrische ponden tegenover een Amerikaanse dollar. Die wisselkoers lag voordat de protesten begonnen nog op 47 pond tegenover $1. De verzwakte valuta maakt importgoederen voor de Syrische bevolking steeds duurder.

De programmamaker van het programma 'The Dawn of the Dinar' in Maleisië verklaarde tegenover SGT Report dat het gebruik van fysiek goud en zilver in de vorm van dinar en dirham muntstukken toeneemt en dat het gebruik ervan begint te verspreiden naar buurlanden als Indonesië, Singapore, Brunei en de Filipijnen. De programmamaker Dean Arif schreef dat de zilveren riham munten de mensen in de Zuid-Aziatische regio met elkaar zullen vereningen, omdat de muntstukken uit Indonesië dezelfde eigenschappen hebben als die uit Maleisië. Omdat de dirham een gestandaardiseerde munt is in de islamitische cultuur zijn het gewicht en de zuiverheid van de munten die in verschillende landen worden geslagen gelijk. Daardoor kunnen de muntstukken uit de verschillende landen door elkaar gebruikt worden, zonder de tussenkomst van wisselkoersen, banken en papiergeld.

Dean Arif vertelt dat één troy ounce zilver veel koopkracht heeft, zeker nu de zilver:goud ratio op ongeveer 50:1 staat. Een Islamitische dirham weegt ongeveer 3 gram en is gemaakt van puur zilver. Daarmee is het muntstuk vergelijkbaar met 1/10 troy ounce, de standaard voor beleggingsgoud en zilver in de inteationale handel. Volgens Arif koopt men met één dirham van ongeveer 3 gram zilver één kip, 5 kg bruine rijst, 10 kg bloem of vijf broden. Als we dat vertalen naar de populaire 1 troy ounce beleggingsmunten zoals de Amerikaanse Silver Eagle, de Canadese Maple Leaf, de Mexicaanse Libertad en dergelijke beseft men pas hoeveel koopkracht deze muntstukken kunnen hebben. Met de huidige spotprijs voor zilver is een dirham ongeveer $3,10 of €2,40 waard, prijzen waarvoor de genoemde goederen in ons land niet te krijgen zijn.

De gouden dinar, een muntstuk dat 4,25 gram goud bevat en dat een zuiverheid heeft van 91,7%, heeft in de genoemde landen in Zuid-Oost Azie ook veel koopkracht. Met een dergelijke munt kan men een geit, een schaap of één maand huur voor een woning betalen. Dit muntstuk heeft bij de huidige spotprijs voor goud een waarde van ongeveer €170 of $224,40. Een korte zoektocht leert ons dat één schaap in elk geval in ons land veel goedkoper moet zijn €170 (alhoewel wij zijn geen experts op dit vlak en hier vertrouwen op de informatie die via Google wordt verschaft), terwijl één maand huur voor €170 juist weer erg goedkoop is naar onze maatstaven. Hoe dan ook is het een heel verschil met de gang van zaken in ons land, waar gouden en zilveren muntstukken helemaal niet gebruikelijk zijn in het betalingsverkeer.

Goud en zilver concurreren met geldsysteem

Mensen ontdekken dat de gouden en zilveren muntstukken, die onderdeel zijn van de islamitische cultuur, uitstekend dienst kunnen doen als complementair betaalmiddel naast de officiële (ongedekte) valuta van het land in kwestie. In 2006 begon de Maleisische provincie Kelantan met het uitgeven van gouden dinars. Sinds 2010 zijn daar ook zilveren dirhams bij gekomen, die worden geslagen met een zuiverheid van 99,9% en die een gewicht hebben van 2,975 gram. Naast de normale dirham heeft de Kelantanese overheid ook de opdracht gegeven om halve en dubbele dirham muntstukken te slaan, die het gebruik van de munten als betaalmiddel eenvoudiger moeten maken. De provincie Perak slaat sinds 2011 ook haar eigen dinars en dirhams, die dezelfde specificaties hebben en dus door elkaar gebruikt kunnen worden met dinars en dirhams uit andere regio's.

De gouden dinar en de zilveren dirham hebben alleen een intrinsieke waarde, die wordt bepaald door de wereldwijde handel in goud en zilver. Het gewicht van de muntstukken bepaalt de waarde, anders dan de getallen die we aantreffen op het officiële briefgeld en muntgeld van de overheid.

Gouden dinar en zilveren dirham

Volgens het World Gold Council waren er verschillende macro-economische ontwikkelingen die de goudprijs in het eerste kwartaal van 2012 beïnvloedt hebben. Voorbeelden daarvan zijn de beter dan verwachte cijfers over de Amerikaanse economie, de zorgen over een groeivertraging in China, de ontwikkeling van de Europese schuldencrisis en de 3-jaars LTRO leningen die de ECB in februari opnieuw verstrekte aan banken. Netto steeg de goudprijs gedurende de eerste drie maanden van dit jaar met 8,6%, uitgedrukt in Amerikaanse dollars. Dat was aanmerkelijk beter dan de gemiddelde koersstijging van 4,5% per kwartaal gedurende de afgelopen tien jaar. Ook in andere valuta liet goud gedurende het eerste kwartaal van het nieuwe jaar een stijging zien, met als grootste uitschieter de Japanse yen. De yen verloor relatief gezien het meest aan waarde, getuige de prijsstijging van 16,1% voor goud in deze valuta.

De goudmarkt werd enkele keren in beweging gebracht door aankondigingen van de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank. Toen Beanke in januari zijn toespraak gaf hielden beleggers nog sterk rekening met aanvullende maatregelen voor monetaire verruiming, met als gevolg dat de goudprijs flink opveerde. Later in het kwartaal stegen de aandelenkoersen en werd er beter dan verwachte macro-economische data gepubliceerd in de VS. De Federal Reserve greep deze ontwikkeling aan om voorlopig geen aanvullende maatregelen te nemen, met als gevolg dat de goudprijs weer wat wegzakte. Ontwikkelingen in India, de grootste markt voor fysiek goud, wisten de goudprijs opvallend genoeg veel minder sterk te beïnvloeden.

Verloop van de goudprijs in het eerste kwartaal van 2012

Volatiliteit

De goudprijs was ook in het eerste kwartaal van 2012 redelijk volatiel. Het laagste punt werd aan het begin van dit jaar genoteerd, toen er minder dan $1.600 werd neergeteld voor een troy ounce goud. In februari klom de goudprijs richting de $1.780, om vervolgens in maart weer weg te zakken tot een niveau rond de $1.650. De gemiddelde goudprijs was marginaal hoger dan in het vierde kwartaal van 2011 (+0,2%) en een goede 22% hoger dan het eerste kwartaal van vorig jaar.

De geannualiseerde volatiliteit van goud kwam in het eerste kwartaal van 2012 uit op 20,4%, wat hoger is dan het langlopende gemiddelde van ongeveer 16%. Belangrijker was dat de volatiliteit naar boven groter was dan naar beneden, in lijn met de trend van de afgelopen jaren. Het World Gold Council berekende een opwaartse volatiliteit van 21,8% en een neerwaartse van 16,4%. In de praktijk komt het er dus op neer dat de opwaartse prijsbeweging van oud gemiddeld groter en krachtiger was dan de neerwaartse. Daarmee stond goud in contrast met grondstoffen, die over het algemeen juist een hogere neerwaartse volatiliteit lieten zien in de eerste drie maanden van dit jaar. Op basis van deze tegenstelling concludeert het World Gold Council dat goud een belangrijk onderdeel vormt van een goed gediversificeerde portfolio.

De hogere volatiliteit van goud in het afgelopen kwartaal werd voor een deel veroorzaakt door het toegenomen handelsvolume in de derivatenmarkt. Dit blijkt ook uit onderstaande grafiek, waarop te zien is dat er naar verhouding meer termijncontracten verhandeld werden ten opzichte van de hoeveelheid aandelen in exchange-traded funds (ETF's). Desondanks registreerden ook de ETF's een instroom van beleggers, want er werd in het afgelopen kwartaal in totaal voor 57 metrische ton aan goud toegevoegd aan de voorraden van deze fondsen.

Steeds meer handel in termijncontracten voor goud, uitgedrukt als percentage van de handel in ETF's

Goud ten opzichte van andere beleggingen

Ten opzichte van andere populaire beleggingscategorieen deed goud het niet slecht in het eerste kwartaal van 2012. Met een stijging van 8,6% in Amerikaanse dollars haalde goud een beter koersrendement dan de Dow Jones index, de S&P GSCI grondstoffenindex en de 10-jaars Amerikaanse staatsobligaties. Beleggingen die beter rendeerden dan het glimmende edelmetaal waren de MSCI World (combinatie van verschillende aandelenindices wereldwijd), de Amerikaanse S&P 500 index en een vat Brent olie.

Prestatie van goud ten opzichte van andere beleggingscategorieën

Goud als bescherming tegen valuta

Het World Gold Council is van mening dat goud vooral moet worden gezien als een soort hedge tegen alle valuta. De relatie tussen goud en de dollar was gedurende 2008, 2009 en 2010 niet zo duidelijk, maar over het algemeen kan gesteld worden dat er een significante negatieve relatie bestaat tussen de Amerikaanse dollar en goud. Zakt de waarde van de dollar, dan stijgt over het algemeen de goudprijs (en vice versa). Dat blijkt ook uit een onderzoek dan het World Gold council heeft uitgevoerd.

De vermeende relatie tussen de goudprijs en aandelenkoersen onderschrijft het World Gold Council echter niet. Uit een eigen onderzoek, gebaseerd op het koersverloop van de breed gedragen S&P 500 index, blijkt dat er helemaal geen significant verband zit tussen de ontwikkeling van de aandelenkoersen en de goudprijs. Onderstaande grafiek laat dat ook zien.

Goudprijs laat geen significante relatie met S&P 500 index zien

Zoals we eerder vandaag al behandelden in de Dagelijkse kost kan de export van goud zich laten vertalen naar een overschot op de handelsbalans of naar een overschot op de betalingsbalans, afhankelijk van de vorm waarin het goud voorkomt. Zuiver goud, in de vorm van standaard 400 troy ounce LBMA 'Good Delivery' baren, kan worden aangemerkt als monetaire reserve en zou daarmee impact hebben op de betalingsbalans van een land. Maar als het gaat om de export van ongezuiverd goud spreken we van een grondstof, die aangemerkt zal worden als een overschot op de handelsbalans en een tekort op de betalingsbalans.

Sloopgoud uit Italië

Het bericht op de website van de BBC spreekt over een toename in de export van 'non-monetary raw gold', wat ook in overeenstemming is met eerdere berichtgeving op Marketupdate. Begin februari schreven we namelijk al over de goudinkopers in Italië, die steeds meer oud goud (vooamelijk sieraden) opkopen van de Italiaanse bevolking. Dit goud wordt door OroCash, in van de grootste goudinkopers in Italië, als ruw materiaal opgestuurd naar Zwitserland. Daar wordt het sloopgoud gesmolten en gezuiverd, waaa het in de vorm van nieuwe goudbaren weer zijn weg vindt naar juweliers, beleggers en de industrie. Hoeveel van dit goud weer terugkeert naar Italië is niet duidelijk, maar het tekort op de handelsbalans suggereert dat niet al het goud dat uit Italië komt weer terugkeert naar dat land. In 2010 werd er naar schatting 85 tot 90 metrische ton aan goud ingekocht, waarvan een gedeelte zijn weg heeft gevonden naar Zwitserland voor verdere bewerking en zuivering. Ervan uitgaande dat de goudinkopen in Italië ook in het afgelopen jaar weer zo groot waren kan dat de gerapporteerde toename in export van sloopgoud naar Zwitserland verklaren.

Handelsbalans

Mede door de sterk gestegen export van goud is het tekort op de handelsbalans van Italië in maart gekrompen tot €1,1 miljard, tegenover €4,3 miljard in januari. De BBC legt de daling van het handelsbalanstekort uit als een signaal dat het beleid van Mario Monti zijn vruchten afwerpt. We zouden de export van goud, dat afkomstig was van de Italiaanse bevolking, niet bepaald interpreteren als een goede ontwikkeling. Het goud kan namelijk maar één keer verkocht worden en moet gezien worden als een soort appeltje voor de dorst. Een duurzame export moet komen van de industrie of de dienstensector, waar continu productiviteit geleverd kan worden. Het verkopen van goud signaleert naar onze mening juist dat het financieel slechter gesteld is met een groot gedeelte van de Italiaanse bevolking.

Over heel 2011 exporteerde Italië 120 metrische ton (3,86 miljoen troy ounce) goud naar Zwitserland, een toename van 65% ten opzichte van 2010. Met een goudprijs van €40.000 per kilo zou die 120 ton goud gelijk staan aan €4,8 miljard. Echter fluctueerde de goudprijs sterk gedurende 2011, waardoor de exacte waarde van de goudexport niet te geven is.

Goudexport van Italiënaar Zwitserland verkleint tekort op handelsbalans

De Zuid-Afrikaanse Munt, die al sinds 1967 in opdracht van de regering gouden Krugerranden produceert, heeft de problemen erkend in een recent uitgegeven persbericht. In het persbericht lezen we dat de productiefout alleen gemaakt is bij de productie van de zogeten 'proof' munten, de munten die in de hoogste kwaliteit en in gelimiteerde oplage worden geslagen. De 'proof' munten dragen een hogere premium en zijn vooral voor de verzamelaars interessant. Het gaat dus maar om een fractie van het totale aanbod aan 2011 Krugerrand munten, want de munten die op de meeste websites worden aangeboden zijn de reguliere 'bullion' exemplaren die een vrij lage premie hebben boven de spotprijs.

Verschillende blanks

De Zuid-Afrikaanse Munt heeft onderzoek gedaan naar alle munten die zijn geproduceerd tussen 1 april 2010 en 31 oktober 2011. Na die periode werd een nieuwe kwaliteitscontrole in werking gesteld. Uit het onderzoek bleek dat er gedurende de onderzochte periode 'blanks' (de gouden schijfjes waar de munt van geslagen wordt) met verschillende afmetingen zijn aangeleverd door de Zuid-Afrikaanse Munt. Het blijft voor ons een raadsel hoe er bij de productie van zulke waardevolle muntstukken fouten kunnen worden gemaakt die twee maanden aanhouden. Fouten zijn menselijk, maar we verwachten dat er bij de productie van gouden munten enige vorm van kwaliteitscontrole is die de afwijkende muntstukken er tijdig uit kan halen.

Productiefout

We gaan ervan uit dat het een productiefout betreft en dat er geen opzet in het spel is geweest. Het zou namelijk wel heel erg naïef zijn om te denken dat de productie van te lichte of te kleine muntstukken niet zou worden opgemerkt door de klanten. Vooral met 'proof' munten, die vooamelijk gekocht worden door goed geïnformeerde verzamelaars, zou dat geen handige zet zijn geweest. Aan de andere kant weten we ook niet precies hoe groot of klein de afwijkingen waren in de gouden muntstukken die tussen april en mei 2011 geslagen zijn. Mogelijk zijn de afwijkingen zodanig klein dat de meeste mensen het niet eens zouden opmerken.

De Zuid-Afrikaanse Munt heeft toegezegd dat het de betreffende 'proof' Krugerranden zal inruilen voor nieuwe exemplaren, mochten klanten daar behoefte aan hebben. Volgens de Sunday Times hebben goudhandelaren vorig jaar de Zuid-Afrikaanse Munt al benaderd, nadat ze zelf tot de conclusie waren gekomen dat bepaalde Krugerranden niet voldeden aan de specificaties.

Krugerrand

De Krugerrand wordt geslagen in vier verschillende formaten, waarbij het bekendste 1 troy ounce type een diameter heeft van 32,77 mm, een dikte van 2,84 mm en een gewicht van 33,93 gram. De munt is zwaarder dan 1 troy ounce, omdat er naast goud ook een klein beetje koper in de munt verwerkt zit. Dit geeft de Krugerrand een oranje tint en maakt de munt minder kwetsbaar. Een pure gouden munt is zachter en daardoor kwetsbaarder voor krassen of vervorming. Door wat koper aan de munt toe te voegen wordt deze steviger en beter bestand tegen krassen. De Krugerrand heeft een goudgehalte van 91,67%. De specificaties van de gewone 'bullion' munten en de 'proof' stukken zijn identiek, maar de afwerkingsgraad van de proof munten is hoger.

Een 'proof' Krugerrand uit 1968