Categorie: Columns

Column: De minst slechte belegging

De afgelopen jaren is er bijna dagelijks een analist te vinden die schrijft dat de huidige waardering van de aandelenmarkt wereldwijd veel te hoog is. Meestal wordt dat goed onderbouwd met vergelijkingen van waarderingen uit het verleden. Ik zal u hieronder één van vele voorbeelden geven.

Als we naar het aandeel Coca-Cola kijken, zien we in 2012 vele betere cijfers dan in 2016 (omzet en winst zijn veel hoger in 2012). Tevens is de schuld van het bedrijf gedurende deze periode verdubbeld. Toch staat de koers van het aandeel ruim 30% hoger ten opzichte van 2012. Onbegrijpelijk, maar het gebeurt toch.

Waar kun je nog in beleggen?

Niemand lijkt het te begrijpen, ook ik niet. Wat is er aan de hand? Ik denk dat we financieel gezien in bijzondere tijden leven. De fundamentele waarde van een bedrijf lijkt er niet veel meer toe te doen. Sterker nog, veel investeerders vinden aandelen tegenwoordig veiliger dan andere asset-classes.

Of wilt u uw geld in obligaties beleggen? De rente staat op een 400-jaars dieptepunt.

Bedrijven én landen hebben extreme schuldposities. Veel obligaties vallen daarom af als beleggingscategorie, omdat er bijna geen rendement is en wel risico. Onroerend goed dan? Ook daarvoor geldt hetzelfde verhaal van de lage rente en extreme waarderingen. Bovendien is vastgoed lang niet altijd zo courant.

Wat te denken van geld op een spaarrekening? Dit brengt vrijwel niets meer op en banken staan er zeker in Europa ook nog eens erg slecht voor. Veel kleine Duitse spaarbanken hebben door de negatieve rente van de ECB moeite om te overleven, zeker nu er strengere eisen gesteld worden aan het toezicht.

Kort samengevat: Aandelen lijken de minst slechte belegging en bieden een hoge mate van liquiditeit. Om een lang verhaal kort te maken, er zijn veel investeerders die simpelweg niet meer weten waar ze anders het geld moeten parkeren. Aandelen als Coca-Cola worden dus momenteel gezien als een relatief veilige belegging. “There is no alternative”, zoals beleggers zouden zeggen. De toekomst zal uitwijzen of dit terecht blijkt te zijn.

Alternatieven

Vermogende mensen of organisaties zijn over het algemeen natuurlijk niet dom en laten zich dus ook niet leiden door wat in de reguliere media staat. Deze praten elkaar toch alleen maar na. Bizar vind ik het dat ik de afgelopen week niets, maar dan ook niets, heb gelezen over een advies dat een van de meest machtige financiële instellingen ter wereld heeft gegeven aan ‘Europa’.

Het IMF adviseert alle landen om 10% van het spaartegoed van alle burgers van de EU op te eisen, om de geplaagde en met schuld overladen overheden weer enigszins gezond te maken (wat dan nog steeds niet het geval is).

U leest dit echt goed, ik maak echt geen grap. Je zou denken dat elk tv-programma de afgelopen week nergens anders over praat, maar de werkelijkheid ligt helaas anders. Misschien een reden om je geld niet bij een bank te laten staan, maar het te investeren in aandelen?

Kort geleden schreef ik ook over luchtvaartmaatschappijen die tickets verkopen die niet bestaan om te laten zien hoe banken werken. Hieronder een (vertaald) stukje dat ik onlangs gelezen heb en graag met u wil delen als een ander voorbeeld van hoe ons bankensysteem werkelijk in elkaar zit.

Stel je gaat verhuizen en je hebt een tijdelijke opslag nodig voor je meubilair, omdat je nieuwe huis pas over enkele maanden klaar is. Je slaat je spullen dus op bij een bedrijf dat opslagruimte hiervoor aanbiedt. Als dat net zo zou gaan als met banken, dan ben je op het moment dat je de opslag verlaat geen eigenaar meer van je eigen meubilair. Het opslagbedrijf is juridisch eigenaar geworden en kan dus doen met jouw meubilair wat ze willen.

Als ze willen kunnen ze het verhuren aan een ander persoon of bedrijf en daar een flinke prijs voor rekenen, met als gevolg dat een volkomen vreemde op jouw bank naar jouw tv zit te kijken. Uiteraard zie jij geen stuiver van wat het opslagbedrijf aan huur ontvangt voor jouw meubilair. Grote kans ook dat de huurder niet erg voorzichtig omgaat met jouw meubilair. Hij kan het zelfs compleet verwoesten of beschadigen.

De opslagbedrijven werken vaak samen, het ene opslagbedrijf verhuurt jouw meubilair aan een ander opslagbedrijf, die op haar beurt het weer aan een ander verhuurt en zo verder. Na een tijdje weet helemaal niemand meer waar jouw meubilair is gebleven, maar dat maakt allemaal niet zoveel uit. De opslagbedrijven verdienen veel geld en maar weinig mensen vragen naar hun eigen meubilair wanneer dat eenmaal voor onbepaalde tijd in de opslag is gestald.

Het gaat zo voortvarend dat de opslagbedrijven gemakzuchtig worden en niets eens meer controleren of je wel in staat bent om te betalen voor de opslag van jouw meubilair. Ze zullen jouw tafel verhuren aan iedereen die maar wil. Na een tijdje hebben deze slechte huurders zoveel van het meubilair van andere mensen beschadigd, dat er nog maar heel erg weinig van over is. Het gevolg is dat veel opslagbedrijven in de problemen komen. Zij eisen dat ze worden gered en vertellen de politiek dat de complete maatschappij in elkaar zal storten als zij failliet gaan. Er wordt dus flink angst gezaaid.

De overheid werkt onder druk mee en de opslagbedrijven krijgen zakken vol belastinggeld om te overleven. De centrale banken openen zelfs speciale werkplaatsen waar banken, stoelen en tafels van gebakken lucht worden gemaakt. Deze geven ze dan gratis aan de grote opslagbedrijven.

Het gaat nu weer zo goed met de opslagbedrijven dat de directie van mening is dat ze allemaal een flinke bonus hebben verdiend. Het bizarre van de hele situatie is dat er helemaal niets veranderd is en dat we niets geleerd hebben van de gemaakte fouten. Ze pakken nog steeds jouw meubilair en verhuren dat aan wildvreemden zonder jou te informeren.

In plaats van dat ze jou laten meedelen in de winst, spannen de verhuurbedrijven samen om jou nog meer in rekening te kunnen brengen voor de opslag van je meubilair. Er gaat dan ook bijna geen maand voorbij zonder dat er een groot opslagbedrijf betrokken is bij een flink schandaal.

Op een goede dag is je nieuwe huis klaar en ga je naar de opslag om jouw meubilair op te halen. Daar wordt je behandeld alsof je een crimineel bent. Je moet complete vragenformulieren invullen en uitleggen waarom jij jouw eigen meubilair nodig hebt. Het opslagbedrijf komt op haar beurt met talloze redenen waarom ze je jouw meubilair niet terug kunnen geven of soms maar een klein, beschadigd deel terug kunnen overhandigen. Wanneer je na lang zeuren uiteindelijk met je meubilair de deur uit gaat, geven ze je aan bij de overheid, omdat jij zo brutaal was om je eigen meubilair terug te vragen.

Sander Noordhof

Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Sander Noordhof verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

22 mei 2017
Column: Benoemd, maar niet gekozen
Met ingang van deze week werkt Goudstandaard voor het eerst vanuit haar nieuwe kantoor in Alkmaar. Het was een flink karwei, maar we zijn erg trots op het resultaat. U bent vanaf nu van harte welkom in ons nieuwe kantoor op de begane grond van het Victory Building, tegenover het AZ-stadion.

Vorige week was er weer een rentebesluit van de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve, momenteel de belangrijkste centrale bank van de wereld. Een aantal keer per jaar komt de zogenaamde Federal Open Market Committee (FOMC) bijeen om de monetaire politiek te bespreken en te bepalen.

Ondemocratische macht

Het bepalen van de rente en de geldhoeveelheid van een land behelst een enorme macht. Een verandering van de hoogte van de rente beïnvloedt namelijk vrijwel alles; huizenprijzen, investeringen, voedselprijzen enzovoort. De hoogte van de rente heeft een zeer grote impact op de werkloosheid, inflatie en wisselkoersen van valuta.

Deze macht is niet alleen vrij extreem, maar ook ondemocratisch. Ze ligt in handen van een comité dat een zéér belabberd trackrecord heeft. Hieronder een aantal voorbeelden van dit trackrecord van dit belangrijke orgaan.
- In januari 2008 voorspelde toenmalig president van de Federal Reserve, Ben Bernanke, dat de centrale bank geen recessie verwachtte. Later konden we vaststellen dat de recessie in december 2007 al was begonnen.
- In de jaren erna werden de verwachte groeicijfers stelselmatig te rooskleurig voorgesteld. Soms zaten de voorspellingen er bijna de helft naast, zoals in 2011. Toen werd een economische groei van 3,7% voorspeld, maar het werd slechts 2%. Het grappige is dat de Federal Reserve in een eigen studie aantoont dat de eigen voorspellingen vaak erg matig zijn.
Is het niet vreemd dat misschien wel het machtigste orgaan met de grootste verantwoordelijkheid van de wereld er zelf blijk van geeft dat ze er weinig van bakken? Wie zetelen er eigenlijk in dit comité?

Vijf hiervan zijn academici zonder enige ervaring in het bedrijfsleven. Drie zijn ex-Goldman Sachs bankiers en één werkte voorheen als advocaat voor de Carlyle Group. Dit lijkt mij niet een groep met de benodigde competenties voor het begrijpen en maken van zeer belangrijke beslissingen voor de gehele Amerikaanse economie, een economie die op haar beurt zeer belangrijk is voor de rest van de wereld.

Nogmaals, geen enkel persoon van dit comité is ooit democratisch verkozen. Dit lijkt mij een situatie die op langere termijn onhoudbaar wordt. Helaas moet er in deze maatschappij altijd eerst een extreme crisis plaatsvinden voordat er – hopelijk – iets kan en gaat veranderen. Voorkomen lijkt me beter dan genezen!

De Federal Reserve heeft een vrij belabberd trackrecord

Zelfcensuur?

Verder vond ik het afgelopen week bizar te lezen dat een overheid in Europa opdracht mag en kan geven dat media niet schrijven over bepaalde zaken. In dit geval bedoel ik de inhoud van de gehackte e-mails van de heer Macron.

Natuurlijk is hacken een kwalijke zaak en is dit verboden, maar is de persvrijheid niet minstens even belangrijk? In de VS ging het tijdens en na de campagne tussen Clinton en Trump alleen maar om wie de hacks hadden uitgevoerd. Nooit is er door de Democratische partij (en media) maar enigszins betwist wat er in de gehackte mails stond. En dat waren bijzonder stuitende zaken! Bij mij rijst dan de vraag: Welke zaken zijn er allemaal nog meer waar de pers niet over mag schrijven?

Sander Noordhof

Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].
16 mei 2017
Column: Prijsstabiliteit boven alles

Deze week was Mario Draghi in de Tweede Kamer om uitleg te geven over het monetaire beleid van de ECB. Niet geheel onverwachts kreeg hij vooral vragen over het stimuleringsprogramma van €60 miljard per maand. De conclusie van het verhaal was dat de ECB haar stimuleringsbeleid zal voortzetten, omdat het allemaal binnen de kaders van het mandaat van prijsstabiliteit blijft.

Onder het mom van prijsstabiliteit heeft de centrale bank inmiddels voor €1.700 miljard aan staatsobligaties en bedrijfsobligaties opgekocht. Daarmee is de rente naar een historisch laag niveau gedaald, met als gevolg dan iedereen weer kan lenen alsof er niets aan de hand is. In Nederland zitten we met een huizenbubbel, terwijl de zuidelijke landen van de Eurozone achterover kunnen leunen en de noodzakelijke bezuinigingen voor zich uit kunnen schuiven.

Prijsstabiliteit

Wat de ECB op dit moment doet is misschien niet in strijd met het mandaat van prijsstabiliteit, maar wel met de gedachte waarmee de centrale bank ooit werd opgericht. Duisenberg zei in 2005 dat geld boven alles een sociaal contract is, waar alle gebruikers van de munt op moeten kunnen vertrouwen. Met de lancering van de euro was de eerste valuta geboren die geheel onafhankelijk opereerde van de politiek.

Dat gaf spaarders vertrouwen, omdat die niet meer bang hoefden te zijn voor devaluaties. Ook gaf het bedrijven en investeerders vertrouwen, omdat die niet langer hoefden te vrezen voor grote schommelingen in de wisselkoersen.

ECB moet terug naar haar fundament

Het leek allemaal zo mooi, maar vandaag de dag moeten we helaas concluderen dat ook de ECB onderhevig is aan politieke druk. Tijdens de Europese schuldencrisis werden de fundamenten van de euro ondermijnd om een acute politieke crisis te voorkomen.

Nog niet zo lang geleden werd een nieuw dieptepunt bereikt, toen de ECB bekend maakte dat ze er alles aan zou doen om banken te helpen die door de uitslag van de Franse verkiezingen in de problemen zouden komen. Een centrale bank die iedereen te hulp schiet… dat kan alleen maar van kwaad naar erger!

Draghi zei in de hoorzitting van deze week dat het niet zijn taak is om een held te zijn. Hij zou pas echt een held zijn als hij de onafhankelijkheid van de centrale bank zou respecteren door het opkoopprogramma snel af te bouwen!

Frank Knopers

Wilt u reageren? Mail naar [email protected]

Deze column van Frank Knopers verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

16 mei 2017
Column: De ‘heer’ Dijsselbloem

Ik heb wederom veel leuke reacties gekregen op mijn schrijven van vorige week. Lezers hadden prachtige ideeën over samenwerkingen en verder waren er een aantal goede adviezen. Dank hiervoor, helaas heb ik geen tijd gehad iedereen persoonlijk te antwoorden en bedanken.

Afgelopen week konden we lezen dat onze demissionaire minister van Financiën, de ‘heer’ Dijsselbloem zijn zegen uitspreekt over het feit dat banken negatieve rente mogen rekenen aan klanten. Dit heeft hij laten weten na Kamervragen van de SP n.a.v. een bericht van Triodos Bank dat de rente op spaarrekeningen naar 0% wil brengen.

Denkt Dijsselbloem ook aan de spaarders?

Dit is dezelfde ‘heer’ die zo fatsoenlijk was om in een interview over de Zuid-Europese landen te zeggen dat het niet eerlijk is om leningen te vragen, nadat je je geld hebt verbrast aan “Schnapps und Frauen”. Natuurlijk snap ik wat hij bedoelt, en daar heeft hij grotendeels gelijk in, maar dit op zo’n manier te communiceren is beneden alle peil.

En neemt u van me aan, ik ben absoluut geen voorstander van politieke correctheid, maar dit is zoals ik hierboven al schreef: onfatsoenlijk en totaal onnodig. Dit is dezelfde ‘heer’ die in 2013 verkondigde dat de bail-in bij Cypriotische banken niet een template (blauwdruk) zou zijn voor toekomstige reddingen van banken. Zoals u weet is de bail-in met ingang van 2016 wettelijk vastgelegd in geheel Europa…

Negatieve rente

Maar wat denken onze (financiële) machthebbers te bereiken met negatieve rente? Het is inmiddels al lang duidelijk dat dit niet leidt tot meer consumptie. Consumenten voelen aan dat negatieve rente zeer uitzonderlijk is en zeker geen reden is om meer uit te gaan geven. Sterker nog; consumenten gaan juist meer sparen, omdat ze voelen dat het economisch systeem op z’n zachtst gezegd niet helemaal lekker loopt.

Overigens snap ik in het licht van deze negatieve rente wel dat overheden cash geld willen afschaffen. Als er negatieve rente wordt aangekondigd, gaan veel mensen natuurlijk hun geld van de bank halen. Cash geld is dan één van de weinige mogelijkheden – naast edelmetaal natuurlijk – om het tegenpartij risico van banken uit te sluiten. Maar zoals u via onze grote kranten weet; cash geld wordt alleen gebruikt voor terrorisme en witwassen, ze hebben nooit enigszins kritisch geschreven dat er misschien wel hele andere redenen zijn om het cash geld af te schaffen.

De meest gangbare economische theorie gaat uit van positieve rente. Als u uw geld bv in bewaring geeft bij een bank, krijgt u rente omdat u hierover risico loopt (de zogenaamde risico-opslag). Zullen al deze modellen nu de prullenbak in gaan? Ik denk nog steeds dat ze over vijftig jaar terug zullen blikken naar deze periode en zullen concluderen dat we met z’n allen compleet gek waren geworden.

India

Overigens las ik een artikel van het tijdschrift Forbes over de afschaffing van contant geld in India waarvan mijn nekharen recht overeind gingen staan. De strekking van het artikel was dat er per dag veel meer mensen doodgaan (het artikel praat over honderd doden, maar in werkelijkheid zijn het er veel meer) aan andere zaken dan aan de Indiase overheid die de grootste bankbiljetten had afgeschaft. Ik vind het werkelijk een schandalig artikel, leest u het zelf even. Ik hoop en denk dat u mijn reactie zult begrijpen.

Verder heb ik de afgelopen week bijzonder weinig gelezen over een belangrijke stemming bij de Verenigde Naties. Deze geheime (!) stemming was voor de United Nations Commission on the Status of Women. De doelstelling hiervan luidt officieel als volgt:

“Every year, representatives of Member States gather at United Nations Headquarters in New York to evaluate progress on gender equality, identify challenges, set global standards and formulate concrete policies to promote gender equality and advancement of women worldwide.”

Tot verbijstering van velen werd nota bene Saoedi-Arabië herkozen als lid van deze Commissie. Saoedi-Arabië is een land waar bij wet (!) geregeld is dat vrouwen niet dezelfde rechten hebben als mannen. Een organisatie die hier kritiek op uitte verwoordde het als volgt:

“De verkiezing van Saoedi-Arabië als een partij om de vrouwenrechten te verdedigen is compleet onbegrijpelijk”, aldus Hillel Neuer, directeur van UN Watch. “Men zou evengoed aan een pyromaan de functie van brandweercommandant kunnen aanbieden.” Er is berekend dat minstens vijf Europese landen daadwerkelijk voor Saoedi-Arabië gestemd hebben. Misschien was het de ‘heer’ Dijsselbloem?

Sander Noordhof

Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Sander Noordhof verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

29 april 2017
Column: Raakt de olie wel op?

Op school hebben we altijd geleerd dat olie ooit ontstaan is uit de ontbinding van plantenresten en prehistorische zeedieren, vandaar de naam fossiele brandstof.

Gekoppeld aan deze theorie is de theorie dat de olie binnen afzienbare tijd opraakt (peak oil) en dat we daarom versneld moeten overschakelen naar alternatieve en duurzame energiebronnen. Doen we dat niet, dan gaat de wereld aan onbetaalbare olie of aan klimaatverandering ten onder.

Maar loopt het allemaal echt zo’n vaart? En zijn onze veronderstellingen ten aanzien van de herkomst van olie wel correct? Ik heb mij onlangs eens verdiept in een radicaal andere theorie, die stelt dat olie bij hoge temperaturen ontstaat in de kern van de aarde.

Volgens deze theorie is er binnenin de aarde een gigantische hoeveelheid koolstof aanwezig, die door de hoge temperatuur verandert in olie en vervolgens door de scheurtjes in de aardlagen zijn weg naar boven vindt. De olie komt tot vlak boven het aardoppervlak, waar het zich ophoopt en een olieveld vormt. Dat verklaart misschien ook wel waarom olie meters omhoog gespoten wordt bij het aanboren van een nieuw veld.

De vondst van een olieveld in 1910

Abiotische olie

De theorie van deze zogeheten abiotische olie werd in de jaren vijftig nieuw leven ingeblazen door de Russische geoloog Nikolai Alexandrovitch Kudryavtskev en de Oekraïense professor Emmanuïl Bogdanovych Chekaliuk. Zij documenteerden de theorie die door een minderheid van de Russische en Oekraïense geologen nog steeds onderschreven wordt.

Onderzoekers hebben de omstandigheden in het binnenste van de aarde proberen na te bootsen, waaruit naar voren kwam dat er inderdaad olie kan ontstaan bij de hoge druk en hoge temperatuur die op 10 kilometer diepte te vinden zijn. Hieronder een Duitse documentaire met meer uitleg. Helaas is er geen ondertiteling voor beschikbaar, maar de video is over het algemeen goed te volgen.

Raakt de olie echt op?

Op het internet zijn verschillende bronnen en video’s te vinden waarin deze alternatieve theorie over olie verder wordt uitgelegd. Ik kan u ten zeerste aanraden om hier eens wat over te lezen of te bekijken, want de implicaties van deze theorie zouden wel eens enorm kunnen zijn.

Er zijn al aanwijzingen te vinden die deze theorie van abiotische olie bevestigen, want in oude olievelden die al lang geleden als uitgeput werden beschouwd is vele jaren later opnieuw olie gevonden. Zou dat olie zijn die vanuit het binnenste van de aarde weer naar boven komt en in de lege reservoirs stroomt?

Peak oil?

Wereldwijd wordt nog steeds aangenomen dat olie een fossiele brandstof is die over een aantal generaties niet meer zo ruim voorhanden is als nu. Juist in dat kader is het interessant om te luisteren naar de woorden van de directeur van Saudi Aramco, het grootste oliebedrijf van Saoedi-Arabië.

Hij zei deze week nog het volgende over ‘peak oil’ en de voorspelling dat de vraag naar olie door de komst van alternatieve energiebronnen ook een piek zal bereiken:

De wereldeconomie zal in 2050 volgens schattingen in omvang verdubbeld zijn, dus de vraag naar olie zal dan ook groter zijn. Het idee van de vraag naar olie dicht bij een maximum ligt is minstens zo misleidend als de inmiddels ontkrachtte theorieën over ‘peak oil’.

Wat denkt u? Raakt de olie echt op of is het een energiebron die voortdurend wordt aangemaakt in het binnenste van de aarde? En wat zouden implicaties hiervan kunnen zijn ten aanzien van geopolitiek, de economie en ons milieu? Kortom, voer om over na te denken!

Frank Knopers

Deze column van Frank Knopers verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

29 april 2017
Column: Wie weet hoe het echt werkt?

Afgelopen week ontving ik naar aanleiding van mijn column een aantal zeer interessante reacties (waarvoor dank!). Erg leuk dat er massaal gereageerd wordt, uit een aantal reacties kwamen zeer intelligente inzichten naar voren. Ik kom hier in de toekomst nog op terug.

Afgelopen week viel mij op dat de hele wereld – terecht – viel over United Airlines. Een Chinese arts werd letterlijk met geweld uit het vliegtuig getrokken, omdat de vlucht overboekt was (er moesten op het laatste moment vier medewerkers mee). Elke luchtvaartmaatschappij verkoopt expres meer stoelen dan dat er beschikbaar zijn. Ze gaan er dan vanuit dat er een aantal passagiers uiteindelijk niet op komen dagen. Stel dat er 100 plaatsen in een vliegtuig zijn, er worden dan door de luchtvaartmaatschappij 105 tickets verkocht voor deze vlucht. Ze gaan ervan uit dat minstens 5% van de passagiers niet op komen dagen. Met andere woorden, ze verkopen zitplaatsen die in werkelijkheid niet bestaan. Op zich geen probleem, totdat alle passagiers wel komen opdagen en er problemen ontstaan zoals op de vlucht van United Airlines.

Bovenstaand voorbeeld is precies wat banken wereldwijd ook doen, op een veel grotere schaal. En het opvallende is dat er geen haan is die er momenteel naar kraait! Banken lenen geld uit en vragen rente over dit geld dat ze eigenlijk niet bezitten.

Fractioneel bankieren

Dit heet ‘Fractional Reserve Banking’, een financieel systeem waarbij banken maar een piepklein deel van het spaargeld van de klanten daadwerkelijk hoeft aan te houden. Henry Ford, oprichter van het gelijknamige automerk, verwoordde het als volgt:

“It is well enough that people of the nation do not understand our banking and monetary system, for if they did, I believe there would be a revolution before tomorrow morning.”

Een zeer klein gedeelte van de bevolking wereldwijd heeft écht door hoe ons geldsysteem werkt. Ik heb zelfs tijdens mijn studie economie aan de UvA nooit geleerd hoe dit systeem precies werkte. Media schrijven er vrijwel niet over en het overgrote deel van de bevolking vindt het maar een saai onderwerp. Die kijken liever naar The Voice of laten al hun vrienden weten wat ze de avond daarvoor gegeten hebben.

Er zijn overigens nog een aantal landen ter wereld waar het systeem niet zo in elkaar steekt, bijvoorbeeld in Iran en Noord-Korea. Tot voor een aantal jaren geleden hadden ook Libië, Irak en Afghanistan andere geldsystemen.

Nu een voorbeeld ter verduidelijking: Een persoon stort €100.000 op een spaarrekening bij bank A. Deze bank houdt €5.000 als reserve aan, de resterende €95.000 wordt uitgeleend. Dat geld begint te circuleren en komt uiteindelijk op een bankrekening bij bank B. Deze bank ziet dat geld weer als ‘bezit’ en leent op basis daarvan weer €90.250 EUR uit (95%). Dit gaat alsmaar door, totdat het banksysteem als geheel leningen ter waarde van €2 miljoen heeft verstrekt op basis van een oorspronkelijke inleg van €100.000.

Dit is natuurlijk geen probleem als het goed gaat, de bankiers verdienen dan enorme salarissen en bonussen. In 2008 zagen we hoe het echter bijna volledig misging en de banken door u als belastingbetaler gered moesten worden. Ik geloof niet dat ze de bonussen van de jaren daarvoor hebben hoeven teruggeven…

Hypotheekschulden

Verder las ik afgelopen week een stuk over de hoogte van de hypotheekschulden in Nederland. De Nederlandse hypotheekschuld is ten opzichte van het bruto binnenlands product één van de hoogste ter wereld en vormt het grootste deel van de schuldenlast van Nederlandse huishoudens, te weten maar liefst 277% van het bbp.

Over schulden moet rente worden betaald en dat geld kunnen huishoudens dus niet besteden aan consumptiegoederen. Een te grote nationale schuld remt zo de nationale consumptie.

Er is echter een truc gebruikt door ervoor te zorgen dat de consumptie niet vermindert. De Europese Centrale Bank (ECB) houdt al enkele jaren de rente kunstmatig laag. Hierdoor hoeven huishoudens weinig rente te betalen over bestaande schulden en is het goedkoop om nog meer te lenen, het wordt zelfs aangemoedigd. Met dat geld kunnen burgers alsnog dat huis of een nieuwe auto kopen. Er wordt geld uitgegeven alsof er geen vuiltje aan de lucht is en het lijkt of de economie weer is aangetrokken.

Het is alleen geen duurzame groei, maar koopkrachtgroei aangedreven door groei van schulden. Consumeren op de pof en speculatief investeren met geleend geld overschaduwen het onderliggende probleem dat ondertussen almaar groter wordt: Echte economische groei blijft uit en de uiteindelijke klap zal daardoor heftiger zijn dan alle voorgaande. Een kleine renteverhoging kan grote gevolgen hebben voor de houdbaarheid van schulden en bestedingen en zo een nieuwe financiële en economische schok veroorzaken.

De rekening wordt zonder twijfel ooit gepresenteerd. En wat zullen de mensen dan boos zijn op de politiek dat dit probleem nooit écht aangepakt is. Maar snappen, net als het geldsysteem, zullen de meesten het niet. Wel weten ze inmiddels alles wat hun vrienden in de tussentijd hebben gegeten…

Sander Noordhof

Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

24 april 2017
Column: Pensioenen, een tikkende tijdbom?

Ik zou wat kunnen schrijven over de grootste stijging van de huizenprijzen in jaren of over de impact van de Franse verkiezingen, maar in deze column wil ik graag uw aandacht vestigen op een ander onderwerp waar nog niet zoveel over geschreven is. En dan heb ik het over het Amerikaanse pensioenstelsel, dat in potentie een tikkende tijdbom is.

Een bekend probleem van de pensioenfondsen in de Verenigde Staten is dat ze te maken hebben met zogeheten ‘unfunded liabilities’. Dat zijn toekomstige verplichtingen die de pensioenfondsen hebben aan hun deelnemers, maar waar ze geen geld voor opzij hebben gezet.

‘Unfunded liabilities’

In 2007 hadden de pensioenfondsen voor ambtenaren van verschillende Amerikaanse steden en staten gezamenlijk een tekort van $292 miljard, maar door de financiële crisis is dat tekort inmiddels opgelopen tot $1,9 biljoen.

Het bedrag aan zogeheten ‘unfunded liabilities’ is nu zo groot dat kredietbeoordelaars overwegen de kredietwaardigheid van bepaalde Amerikaanse steden en staten te verlagen, omdat de vrees bestaat dat zij in de toekomst moeten bijspringen om de pensioenpotten bij te vullen.

Amerikaanse staten en steden die nu al moeite hebben om de begroting rond te krijgen zullen daardoor nog verder in de problemen komen, waardoor faillissementen niet uitgesloten zijn. Obligaties die door Amerikaanse staten worden uitgegeven – de zogeheten ‘municipal bonds’ – zijn dan opeens een zeer risicovolle belegging!

Lager rendement

Door de extreem lage rente komen pensioenfondsen voor een lastig dilemma te staan. Om toch het gewenste rendement te halen kunnen ze de pensioeninleg verhogen of een groter deel van de beleggingsportefeuille in meer risicovolle beleggingen stoppen.

Konden de pensioenfondsen voor ambtenaren in de Verenigde Staten in 1952 nog voldoende rendement halen met uitsluitend obligaties in hun portefeuille, door de extreem lage rente is het aandeel in obligaties vandaag de dag minder dan 30%. De rest beleggen de pensioenfondsen in aandelen, vastgoed en in meer risicovolle private equity fondsen, in een poging het vereiste rendement toch te halen.

In Nederland kunnen pensioenfondsen hun toekomstige verplichtingen berekenen aan de hand van de rekenrente, maar dat werkt in de Verenigde Staten net even anders. Pensioenfondsen van bedrijven moeten strenge regels volgen en zijn daarom verplicht de inleg te verhogen als de rendementen achterblijven. Maar dat geldt niet voor de pensioenfondsen van ambtenaren, want die mogen uitgaan van veel hogere historische rendementen.

Tekort van $6 biljoen

Zouden de pensioenfondsen voor ambtenaren hun rendement op dezelfde manier berekenen als de pensioenfondsen van bedrijven, dan zou het gat van ‘unfunded liabilities’ in één klap verdrievoudigen tot meer dan $6 biljoen. Nogmaals, dat zijn uitkeringen waar Amerikaanse werknemers wel op rekenen, maar die er helemaal niet zijn.

Het is de vraag wie deze rekening uiteindelijk gepresenteerd krijgt. Kunnen plaatselijke overheden die extra lasten wel op zich nemen? Of zal de Federal Reserve dan moeten ingrijpen om een nieuwe crisis te voorkomen?

Frank Knopers

Bron: Bloomberg, Pension Crisis Too Big for Markets to Ignore

Deze column van Frank Knopers verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

24 april 2017
Column: Wat gebeurt er als de Fed insolvabel is?

Vorige keer schreef ik over de situatie in Syrië en het belang van objectieve nieuwsvoorziening door de media. Vrijwel alle grote Westerse media gebruiken het Syrisch Observatorium (gerund door één persoon vanuit een tweekamerwoning in de Engelse stad Coventry, die daar tevens een kledingzaak heeft). Dit is natuurlijk absoluut geen objectief, professioneel persbureau. Maar dit is niet het punt dat ik wil maken.

Waarom lees ik nergens in de media over een pijplijn voor olie en gas die door Syrië loopt? Eerst even wat achtergrondinformatie: Waar het in feite om draait in Syrië is de vraag wie de energiemarkt voor Europa uiteindelijk in handen zal gaan krijgen. Europa is namelijk de grootste energiemarkt ter wereld. Voor de aanleg van gas- en oliepijpleidingen is Syrië van grote strategische waarde, want al die pijplijnen vanuit locaties uit het Midden-Oosten kunnen simpelweg niet om Syrië heen.

Syrië belangrijk voor route van aardgas (Bron: Oil-price.net)

Op dit moment zijn er twee machtsblokken die beiden strijden om de controle over Syrië en dus over de Europese energiemarkt. Momenteel is Rusland de voornaamste energieleverancier van Europa en dat wil ze natuurlijk ook graag blijven. Iran, een Sjiitisch moslimland met grote voorraden olie en gas, wil de Europese markt delen met Rusland. Daar heeft Rusland geen bezwaar tegen. Qatar is echter een Soennitisch moslimland, dat met haar enorme gasvoorraad ook de grootste gasleverancier van Europa wil worden. Saoedi-Arabië is eveneens een Soennitisch moslimland en wil net als Qatar de grootste leverancier worden in Europa.

Qatar en Saoedi-Arabië worden van oudsher gesteund door de VS. Om de gas- en olievoorraden van Qatar en Saoedi-Arabië naar Europa te kunnen transporteren moeten er pijplijnen worden aangelegd die ook door Syrië zullen lopen. Assad heeft een aantal jaren geleden gekozen voor de Russische pijpleiding. Kort na deze beslissing begonnen de negatieve berichtgevingen over Assad in Westerse media. Of dit toeval is? Ik heb werkelijk geen idee, maar vindt u ook niet dat deze belangen door de vrije Westerse media in ieder geval genoemd moeten worden, zodat eenieder volledig geïnformeerd is?

Federal Reserve
Een ander onderwerp waar ik weinig over lees is de financiële situatie van de Federal Reserve. In september 2008, net voor het uitbarsten van de financiële crisis, had de Fed $925 miljard aan bezittingen op haar balans staan. Om de schade van de crisis in te dammen begon de centrale bank met Quantitative Easing. Dit is een chique woord voor het 'bijdrukken' van geld en dit ter beschikking te stellen aan de grote banken. Ze kochten met dit geld bijvoorbeeld de subprime leningen, terwijl de Amerikaanse overheid bedrijven als AIG en Fannie Mae moest redden. Begin 2015 was het balanstotaal van de Federal Reserve opgelopen tot $4,5 biljoen. De Federal Reserve had op dat moment een positie in Amerikaanse staatsobligaties groter dan dat van China, Japan en Saudi-Arabië samen! Het eigen vermogen van de centrale bank bedraagt momenteel $40 miljard, dit is dus 0,9% van het balanstotaal. Dit betekent dus dat wanneer de bezittingen van de centrale bank 0,9% minder waard worden, ze in theorie insolvabel is.

Balans Federal Reserve naar $4,5 biljoen door opkopen schuldpapier
Nu weet u vast dat obligaties minder waard worden als de rente stijgt en vice versa. Nu is de Federal Reserve verantwoordelijk voor de hoogte van de belangrijkste rente, de zogenaamde Federal Funds rate. Ze hebben aangegeven deze rente in de toekomst op te gaan trekken, wat betekent dat ze daarmee haar eigen financiële positie uitholt. Een erg vreemde situatie dus. Ik moet u eerlijk bekennen dat ik niet weet wat er dan gaat gebeuren. We komen dan in een situatie die volgens mij geen precedent kent. Wellicht weet een lezer het wel? Sander Noordhof Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

18 april 2017
Column: Objectieve media belangrijker dan ooit

Terwijl ik deze column schrijf, zie ik op mijn andere scherm een scherp opgelopen goudkoers. Dit heeft natuurlijk te maken met de raketaanval door de VS in Syrië en de politieke spanningen die dit wereldwijd veroorzaakt. Sinds er een aantal dagen geleden in de Westerse media werd bericht dat Assad zeer waarschijnlijk verantwoordelijk is voor deze vreselijke aanval met chemische wapens, blijf ik maar nadenken over ‘waarom’ en word ik natuurlijk gegrepen door de afschuwelijke beelden van de slachtoffers en de gevolgen voor hun families.

Waarom zou Assad – die niet dom is – terwijl de hele wereld meekijkt, chemische wapens gebruiken? De VS hebben vorige week juist aangegeven dat het verdrijven van Assad geen prioriteit meer heeft. Het regeringsleger heeft de overwinning in Aleppo bijna binnen en herovert elke dag meer grond op terroristische groeperingen.

Kort na de bombardementen werd Assad door vrijwel alle Westerse media eensgezind als hoofdschuldige aangewezen en afgelopen nacht was daar de vergelding. Zo’n vergelding is enigszins te begrijpen, maar er dient natuurlijk geen enkele twijfel te zijn over de schuldige van de aanval. Er moeten waterdichte bewijzen geleverd worden en deze heb ik tot op heden in ieder geval nog niet gezien.

Vanuit Rusland komt het bericht dat de door de VS uitgevoerde aanval al eerder voorbereid moet zijn, ruim voor de aanval met chemische wapens. Maar wat moet je nu geloven? In 2013 is er ook een chemische aanval uitgevoerd op de bevolking van Syrië. Ook toen werd Assad als schuldige aangewezen door het Westen. De VN heeft daarna echter na grondig onderzoek bekendgemaakt dat het toch de rebellen waren die de chemische wapens gebruikten.

Nu wordt er zelfs door kranten gebracht dat Assad, net als in 2013, wéér chemische wapens heeft gebruikt! Zoals ik al vele malen eerder heb geschreven; het is van het allergrootste belang dat de media wereldwijd objectief verslag doen van gebeurtenissen en de situatie van alle relevante kanten bekijken én daarover berichten. Ik heb het idee dat dit momenteel niet gebeurt en dat zou in de nabije toekomst wel eens desastreuze gevolgen kunnen hebben.

Icesave

Nu naar een geheel ander onderwerp. Een lezer (dank!) stuurde me vorige week een erg interessant stuk. Ik heb hieronder een voor een zijn tekst overgenomen.

“Er wordt altijd gerefereerd dat er in Europa een bankgarantie stelsel is van € 100.000, maar dat is een leugen. Het Europees gerechtshof heeft in de Icesave zaak een duidelijke uitspraak gedaan dat “in geval er een situatie ontstaat dat een land zijn financiële verplichtingen ten aanzien van het garantiestelsel niet na kan komen het garantie stelsel niet nageleefd hoeft te worden”.

In januari 2013 heeft het Hof van Justitie van de Europese Vrijhandelsassociatie (EFTA) IJsland gelijk gegeven dat het weigerde Nederlandse en Britse rekeninghouders van Icesave te compenseren.^[43] Tegen de uitspraak is geen beroep mogelijk. Volgens het Hof waren de gevolgen van de kredietcrisis voor IJsland dermate zwaar, dat het land van compensatie af kon zien.”

Dit is een zéér belangrijk precedent. In 2008 werd het depositogarantiestelsel aangepast. In alle landen van de Eurozone werd voortaan een bedrag tot €100.000 per persoon per bank ‘gegarandeerd’ in plaats van de lagere bedragen (die per land ook nog eens verschillend waren, in Nederland lag die grens op €38.000). Een destijds zeer slimme actie van de autoriteiten, want hierdoor werd het vertrouwen hersteld en werd een halt geroepen aan het massaal verschuiven van spaartegoeden tussen banken en landen en het openen van rekeningen bij verschillende banken.

Het was eigenlijk altijd al bekend – ook voor bovenstaande uitspraak – dat dit depositogarantiestelsel nooit zou kunnen uitbetalen bij het omvallen van één van de grotere banken in Nederland (ING, ABN AMRO en de Rabobank). Het garantiefonds bezit niet genoeg reserves en zou deze moeten aanvullen met nieuwe financiële middelen die naar rato door de Nederlandse banken zelf opgehoest moeten worden.

Komt één van de drie grote banken in de problemen, dan hebben ook die andere twee banken dus direct een probleem. In de praktijk komt het erop neer dat bijvoorbeeld de ING een derde van het totaal van het garantiefonds zou moeten ophoesten bij een faillissement van de ING zelf. Totaal onmogelijk dus. Ook zijn de Nederlandse banken totaal met elkaar verweven, wat betekent dat een faillissement van de één ervoor zorgt dat de rest ook automatisch omvalt. Toch heeft vrijwel iedereen in Nederland het idee dat z’n spaargeld tot €100.000 wel veilig is, wat er ook gebeurt. Ik hoop dat ik u ervan overtuigd heb dat dit geenszins het geval is. Bezit geeft zorgen, zorg er goed voor!

Sander Noordhof

Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

10 april 2017
Column: Papiergoud is geen goud

Tijdens mijn vakantie las ik de column van Olav Dirkmaat over papiergoud, de termijnmarkt en fysiek goud. De strekking van zijn verhaal is – als ik het goed begrepen heb – dat de prijs van fysiek goud (munten en baren) nooit langdurig kan afwijken van de prijs van papieren afgeleiden als termijncontracten en derivaten.

Dat komt volgens hem omdat handelaren direct zullen inspelen op een prijsverschil tussen fysiek goud en ‘papiergoud’ en dat net zo lang zullen blijven doen tot deze prijzen weer in de pas lopen.

Deze theorie klinkt aannemelijk, maar er ligt een gevaarlijke veronderstelling aan ten grondslag. Dat is de veronderstelling dat een papieren claim op goud altijd volledig inwisselbaar is voor fysiek goud, wat in de praktijk uiterst twijfelachtig is.

Oplopende levertijden

Komt er een run op goud, dan zal het heel moeilijk zijn om fysiek goud te bemachtigen. Dat zagen we een aantal jaar geleden tijdens het hoogtepunt van de Europese schuldencrisis. De vraag naar goud was toen zo groot dat de levertijden voor alle goudbaren en gouden munten opliep tot enkele weken of zelfs enkele maanden. Als het inderdaad zo makkelijk was om fysiek goud uitgeleverd te krijgen via termijncontracten, dan zouden die levertijden nooit zo ver zijn opgelopen.

Een mooi voorbeeld van een ‘ontkoppeling’ tussen papiergoud en fysiek goud zagen we vorig jaar november in India. Toen de regering de twee grootste bankbiljetten ongeldig verklaarde kwam er een run op goud en zagen we bijna een verdubbeling van de prijs van fysiek goud ten opzichte van de prijs op de termijnmarkt.

Deze ontkoppeling duurde inderdaad niet lang, omdat het alleen betrekking had op de Indiase goudmarkt. Maar mocht er in de toekomst iets gebeuren met de Amerikaanse dollar, dan zal dat een wereldwijde impact hebben. In dat geval wil je alleen fysiek goud bezitten en geen claim op goud waar middels een contract met kleine lettertjes allerlei voorwaarden aan verbonden zijn.

Revaluatie

Olav schrijft in zijn column dat sommige klanten fysiek goud kopen en thuis bewaren in de overtuiging dat de goudprijs ‘niet klopt’. Daarmee doe je de klanten die goud kopen denk ik tekort. Die voelen intuïtief aan dat goud nog steeds ondergewaardeerd is en een inhaalslag kan maken voor de geldontwaarding die de afgelopen decennia heeft plaatsgevonden.

Mensen die goud kopen bereiden zich voor op een devaluatie van valuta ten opzichte van goud. En dat lijkt mij geen slecht idee, gezien de historische waardeontwikkeling van valuta en de huidige waardering van populaire financiële activa als aandelen en obligaties.

Goud versus valuta sinds 1900 (Bron: World Gold Council)

Frank Knopers

Reageren? Stuur een mail naar [email protected]

Deze column van Frank Knopers verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

10 april 2017
OPEC bouwt stilletjes aan nieuwe productiecapaciteit

In maart daalde de olieprijs in een behoorlijk tempo. De prijsval kwam nadat bekend was geworden dat de voorraden in de VS met 8,2 miljoen vaten veel sterker waren gegroeid dat verwacht. Niet alleen de prijs van een vat olie kelderde, maar ook olieaandelen gingen in de aanbieding. Binnen de S&P 500 staat de sector energie dit jaar op een duidelijk verlies.

Een ongeluk komt nooit alleen. Een dag voordat het nieuws over de voorraden naar buiten kwam, sprak de minister van oliezaken van Saoedi Arabië waarschuwende woorden. Khalid al-Falih wees erop dat de huidige overeenkomst van OPEC met non-OPEC landen de schalie-industrie in de VS weer op de been had geholpen. Dat deed de prijzen geen goed. De minister drong aan op een verlening van de overeenkomst om zo het huidige overschot terug te dringen naar meer normale niveaus.

Van overproductie naar tekort

In die week van prijsdalingen en overaanbod sprak ook het Internationaal Energie Agentschap waarschuwende woorden. Door de aanhoudend lage olieprijs zijn investeringen in nieuwe oliewinning op de lange baan geschoven. Bedrijven als Exxon Mobile investeren wel, maar dan in projecten met een korte looptijd die al na drie jaar winstgevend zijn. Als dat zo blijft, dan vreest de IEA dat rond het jaar 2020 de huidige overproductie wel eens kan omslaan in een tekort. Dan kunnen aan het begin van het komende decennium prijzen wel eens sterk gaan stijgen.

Door de langzaam verbeterende economische groei en bijvoorbeeld het herstel van de luchtvaart verwacht het IEA dat de vraag naar olie tot 2022 jaarlijks met 1,2 miljoen vaten per dag gaat stijgen. De verwachte snelle doorbraak zal daar weinig aan kunnen veranderen. Als de oliemaatschappijen hun investeringen niet snel opvoeren, zal de wereld een steeds groter beroep op OPEC moeten doen. De organisatie zal dan zijn productie opvoeren van 32,2 miljoen vaten per dag in 2016 naar 35,8 miljoen vaten in 2022, zo heeft het IEA berekend.

Verschillende OPEC-landen willen productie verhogen (Grafiek via Bloomberg)

OPEC verwacht meer vraag naar olie

De beweringen van het IEA hangen niet in de lucht. De organisatie stelt vast dat OPEC zich nu al aan het voorbereiden is op het herstel in de vraag. Het bouwt aan het verhogen van zijn productiecapaciteit met 1,95 miljoen vaten in 2022 per dag. In 2015 voorspelde het IEA dat de verbetering van de capaciteit niet veel verder zou reiken dan 800.000 vaten per dag.

Vooral landen met een lage kostenbasis sleutelen driftig aan hun productiecapaciteit. De koppositie wordt daarbij ingenomen door Irak. Dat land streeft ernaar om in 2022 ongeveer 5,4 miljoen vaten per dag op te pompen in plaats van het eerdere streefcijfer van 4,6 miljoen vaten. Iran volgt op de voet en wil in 2022 een volume van 4,15 miljoen vaten per dag op de markt zetten.

Het is voor het IEA nog maar de vraag of de verbeterde capaciteit ook onmiddellijk gevolgd wordt door een daadwerkelijke verhoging van de productie. Dan zouden prijzen in 2018 wel eens naar historisch lage niveaus kunnen dalen. Daar lijkt geen enkele producent bij gebaat, maar dat op zich wil weinig zeggen. Dat beseffen ze bij het IEA ook!

Cor Wijtvliet

Deze bijdrage is mogelijk gemaakt door Beurshalte

Over Beurshalte:

Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

Disclaimer: Bovenstaand artikel is geen professioneel beleggingsadvies en het is ook geen uitnodiging om te gaan beleggen. Beleggen brengt kosten en risico’s met zich mee. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Het artikel is louter de persoonlijke mening van de auteur.

4 april 2017