Marketupdate

Categorie: Columns

  • Deflatie bedreigt de toekomst van de eurozone

    Vrijdag 1 november jl. bleek uit cijfers van Eurostat, dat de kerninflatie in de eurozone nog slechts 0,7% bedraagt. Dat is ver onder het door de ECB gewenste niveau van 2%. Daarmee is het gevaar van deflatie in de eurozone een stuk reëler geworden, dan een gevaarlijke stijging van de inflatie.

    Uiteenvallen van de EU
    De oorzaak van de nieuwe dreiging ligt in de manier waarop de schuldencrisis tot nu toe is aangepakt. De remedie luidde verregaande bezuinigingen in de periferie in combinatie met dalende lonen. Tegelijkertijd vonden er in het noorden geen aanpassingen aan, zoals het opvoeren van de bestedingen om zo de export vanuit het zuiden meer kans te geven.

    Dat het gevaar van deflatie beslist niet meer denkbeeldig is, blijkt uit de woorden van een bestuurslid van de ECB, Benoît Coeuré. Hij waarschuwde onlangs voor Japanse toestanden in Europa. Dat betekent, niet meer en niet minder, dat we hier serieus rekening moeten houden met een verloren decennium in combinatie met een complete verloren generatie. De crisis zou zodoende zo diep kunnen gaan ingrijpen, dat het uiteindelijk tot een uiteenvallen van de eurozone kan leiden en misschien zelfs van de Europese Unie. Daardoor zou Europa ver terug de geschiedenis in geslingerd worden en zou zijn rol op het wereldtoneel volledig uitgespeeld zijn.

    Redenering
    De enige manier om dit horrorscenario te voorkomen is volgens sommige analisten de afschaffing van de euro. Dat zou weliswaar ook het einde van de eurozone betekenen, maar het zou de EU redden. Op deze redenering is echter nogal wat op aan te merken. De manier waarop de eurozone tot nu toe de crisis heeft gepoogd op te lossen, dreigt nu te ontaarden in een deflatoire Europese omgeving. Om die het hoofd te bieden, is juist een sterk politieke unie nodig met grote beslissingsbevoegdheden. De instituties binnen de Europese Unie zijn hier ten ene malen niet voor opgericht. De EU kan dus nooit een ingewikkelde macro-economische situatie oplossen.

    Integratie
    Het zou daarmee maar beter zijn de eurozone als het hart van de Europese integratie te beschouwen. Vanuit dit standpunt geredeneerd, is het gemakkelijker om verdragen en instituties aan te pakken, die een sta-in-de-weg zijn om de (huidige)complexe monetaire situatie naar behoren te managen. Uiteindelijk lijkt alleen nog een sterke politieke unie kansrijk om de huidige schuldproblematiek het hoofd te bieden. Tegelijkertijd kunnen er dan instrumenten komen om (toekomstige) schulden gemeenschappelijk te verklaren. Een politieke unie maakt ook een sterke bankenunie waarschijnlijker. Een politieke unie tenslotte kan de broodnodige transfer van middelen van noord naar zuid regelen.

    Electoraat
    Problematisch voor deze houding is de opstelling van een groeiend deel van het electoraat van de lidstaten van de eurozone. Die houden in steeds grotere getalen Europa verantwoordelijk voor de huidige crisis. Dit electoraat zal er daarom weinig voor voelen macht vanuit het eigen land over te dragen aan Brussel. Het is derhalve de dure taak van Brussel om de ontevreden bevolking van de lidstaten te overtuigen van het fatale alternatief: een Europa gedompeld in deflatie en geteisterd door aanhoudend lage groei. Als dat niet lukt, dan zijn euro en EU verloren.

    Dat moet bijna wel gebeuren! Kijk maar naar de manier waarop Brussel nu het electoraat probeert te paaien: management by communication. Beleidsmakers worden niet moe ons te vertellen, dat de crisis voorbij is. Er zullen slechts weinigen echt geloof hechten aan deze uitspraken. Misschien beginnen de beleidsmakers zelf wel terug te verlangen naar de jaren van voor de euro en de eurozone. Toen was het leven nog heel gewoon!
    Cor Wijtvliet

    Bron:
    Wolfgang Münchau, Worry about the euro, niet the European Union. Financial Times, November 3, 2013

  • Duitsland is een reus op lemen voeten

    De Deutscher Aktien Index (DAX), de hoofdgraadmeter van de Duitse effectenbeurs, is in oktober voor het eerst in de geschiedenis door de grens van 9000 punten gegaan. En dan te bedenken, dat nog slechts enkele jaren geleden, in september 2009, een dieptepunt werd genoteerd. De index daalde toen een niveau van slechts 3588,89 punten. Daarna werd een gestage weg omhoog ingezet, waarbij in maart dit jaar de grens van 8000 punten werd geslecht.

    Succes
    Het momentum op de DAX is uiteraard te danken aan de successen van de Duitse economie. Die is er in geslaagd om de grote crisis van de laatste jaren met succes van zich af te houden. Duitsland is de motor van de Europese economie geworden en het land domineert daarom ook het politieke toneel in dit deel van de wereld. Een belangrijk deel van het Duitse succes is te danken aan het gegeven dat het land veel grote bedrijven telt, die een leidende positie innemen op het wereldtoneel en die in Duitsland een gezonde uitvalsbasis bezitten.
    Op het eerste gezicht lijkt Duitsland klaar voor de toekomst en kan de DAX derhalve de komende tijd alleen nog verder omhoog.

    Donkere wolken

    Maar schijn bedriegt. Er zijn wel degelijke donkere wolkjes te zien aan de stralende Duitse hemel. In april van dit jaar voorspelden de diverse Duitse denktanks als Ifo en DIW, dat de economie dit jaar met 0,8% zou groeien en in 2014 met 1,9%. Maar in oktober voorzien diezelfde denktanks voor 2013 nog maar 0,4%. De verwachting voor 2014 blijft met 1,8% nagenoeg op hetzelfde niveau als in april. Die groei is dan te danken aan een betere binnenlandse vraag, een verder afzwakken van de eurocrisis en een verbetering van de wereldeconomie. Het laatste Ifo onderzoek zet echter vraagtekens bij het herstel op korte termijn. Duitse ondernemers, zo blijkt, zijn niet alleen pessimistisch over de huidige omstandigheden, maar ook over de nabije toekomst. De meest recente Inkoopmanagersindex onderstreept het pessimisme van de ondernemers. Deze PMI zakte van 52,2 naar 51,1. Weliswaar is er nog steeds sprake van expansie, maar het huidig niveau is het laagste in maanden. De bedrukte stemming onder ondernemers vertaalt zich al in een teruglopende investeringsbereidheid.

    Dure dollar
    Op zich is het niet zo vreemd, dat de Duitse ondernemers terughoudender worden. Het Duitse succes leunt eerst en vooral op de export. Daar is de afgelopen maanden behoorlijk de klad in gekomen. De vraag uit de belangrijke exportmarkten is bijvoorbeeld sterk afgenomen door de verslechterende economische omstandigheden in de zogeheten Opkomende Markten. Een steeds duurdere euro is dan beslist geen steun in de rug.
    Er is bovendien onder ondernemers grote twijfel of de binnenlandse vraag de terugval in de export kan opvangen. De huidige politieke onzekerheid maakt de kans groter dat de euro de komende maanden nog verder aan kracht wint.

    Zoals de zaken er nu voorstaan, is de kans groot dat 2014 geen groot jaar wordt voor de Duitse economie en de exportsector in het bijzonder. Dat zet natuurlijk ook de rem op de ontwikkeling van de Dax.

    Productiviteit
    Op termijn zijn echter de vooruitzichten voor Duitsland zo mogelijk nog minder. Ruwweg groeit een economie dankzij een verbetering van de productiviteit en dankzij de groei van de bevolking. De Duitse bevolking is echter al aan het krimpen. Tegen 2050 zullen waarschijnlijk het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk Duitsland demografisch overvleugeld hebben. Om de groei op termijn op peil te houden moet de productiviteit veel sterker toenemen dan nu het geval is. Die is nu allerminst overtuigend en het is daarmee de vraag of die een-twee-drie kan verbeteren. Dat alles maakt van het land op termijn een reus op lemen voeten.

    economische-groei-duitsland-vol-te-houden
    Duitsland is een reus op lemen voeten

     

  • Tesla is voer voor speculanten

    Nog maar een week geleden waarschuwde Elon Muskie. CEO van Tesla, de beleggersgemeenschap dat het aandeel Tesla zwaar overgewaardeerd is. Op het eerste gezicht heeft Muskie helemaal het gelijk aan zijn kant. Aan het begin van het jaar bedroeg de koers van het aandeel $ 27 om vervolgens door te stijgen naar $ 194,50 aan het einde van september.

    Voor de goede orde, Tesla is een uiterst modieuze elektrische auto met een actieradius van 265 mijl.

    Muskie is niet de enige CEO, die aandacht vraagt voor de in zijn ogen doorgeslagen koersstijgingen. Enkele dagen voordat hij met zijn uitspraken kwam, deed Reed Hastings hetzelfde. Hastings is de ceo van Netflix. Toch is het een zeldzame boodschap die beleggers niet zomaar in de wind mogen slaan.

     

    Kritiek op Tesla

    En terecht. Al in augustus verscheen er een kritisch verhaal over Tesla in het blad Forbes. Toen schommelde het aandeel rond een koersniveau van $ 150. Volgens de auteur, David Trainer, had het verhaal Tesla alle kenmerken van een bubbel. Hij wees daarbij op de enorme koersstijging in 2013, maar ook op de gevaren die het aandeel bedreigden. Volgens Trainer had Tesla aan het einde van 2012 voor een bedrag van $ 25 miljoen aan personeelsopties uitstaan. In augustus was de waarde daarvan gestegen naar $ 3,1 miljard of wel een vijfde van de marktkapitalisatie van die dagen. Trainer uitte zijn bezorgdheid, dat beleggers onvoldoende doordrongen waren van de mogelijke verwaterende effecten als die opties op de markt komen.

    Een tweede argument sneed zo mogelijk nog meer hout. Het ging om de winstgevendheid van het bedrijf. Die laat nog op zich wachten. Volgens de auteur zou Tesla 10 jaar lang met 35% moeten groeien om zijn waardering waar te maken. Dat is niet onmogelijk, maar het ligt evenmin voor de hand. Tesla heeft nu een unieke positie in de automarkt, maar hoelang zal het die kunnen handhaven? De markt is uiterst concurrerend en wordt gedomineerd door enkele grote spelers.

    Speculatief

    Trailer komt in augustus al tot de conclusie, dat Tesla voor veel beleggers een speculatief aandeel is. Beleggers laten zich meevoeren door het momentum in de hoop dat de koersstijging doorzet. Trailer staat niet alleen in zijn opinie. Volgens John Lovallo, analist bij Bank of America, is het aandeel Tesla fors overgewaardeerd. Dat spreekt wel uit zijn koersdoel van $45. De analist stelt vast, dat sinds mei van dit jaar institutionele beleggers afscheid zijn gaan nemen van het aandeel. Hun plaats is ingenomen door de particuliere belegger. Die surfen vooral mee op de golven van het momentum. Maar dat momentum lijkt op zijn einde te lopen. Dat is deels toe te schrijven aan enkele recente incidenten. Nog niet zolang geleden vloog een Model S spontaan in brand. Bovendien lijkt de expansie in Europa minder vanzelfsprekend dan gedacht. Lovallo gelooft daarom niet, dat de recente koersdaling van tijdelijke aard is. Meer zekerheid zal op 5 november komen. Dan publiceert Tesla haar cijfers over het derde kwartaal. Die zullen in ieder geval meer uitsluitsel geven over Europa. De analist van Barclays Bank, Brian Johnson waarschuwt ervoor, dat meevallende cijfers de waardering van het aandeel nog verder omhoog kunnen duwen, liever gezegd naar een te hoog niveau. Te hoge waarderingen verhogen alleen nog maar het speculatief karakter van het aandeel. Zijn koersdoel is dan ook $ 141.

    Het succesnummer van Tesla is de Model S

    Het succesnummer van Tesla is de Model S, een 5-deurs sedan met relatief veel bagageruimte en een ongekende acceleratie.

  • Nieuwe columnist: Patrick Koopman

    De redactie van MarketUpdate verwelkomt Patrick Koopman als nieuwe vaste columnist. Patrick is een professionele trader die werkt vanuit het principe van doordachte eenvoud. De redactie van MarketUpdate hoopt met Patrick de financiële markten vanuit een nieuwe invalshoek te belichten.

    De huidige berichtgeving is gericht op macro-economische ontwikkelingen, de instabiliteit van het monetaire systeem en de rol van goud in de meest brede zin. Toch vinden er wekelijks interessante koersbewegingen plaats op de (wereldwijde) beurzen die de nodige aandacht verdienen. De redactie van MarketUpdate wil dat dit onderdeel van de financiële markten met de expertise van Patrick nu meer aandacht geven.

    Patrick zal wekelijks op vrijdag een videocolumn publiceren waarin hij zijn licht laat schijnen op interessante koersontwikkelingen die de afgelopen week hebben plaatsgevonden. Er is echter maar één iemand die precies kan vertellen wat Patrick zijn visie is. Daarom geven wij hem nu het woord.

    MU: Waarom zijn futures volgens jou interessant, en voor welke groep beleggers zijn ze interessant?

    Futures zijn een heel goed instrument om korte termijn koersbewegingen mee te handelen. Zelf gebruik ik futures louter voor daghandel.

    MU: Vaak worden futures getypeerd als een zeer risicovolle belegging. Wat kun je daar over zeggen?

    Een future is een zogenaamd hefboom product en dat kan bij beperkte koersbeweging al resulteren in grote fluctuaties in een positie, dat kan dus risico’s opleveren als je niet kort op de bal speelt. Daarom vind ik per definitie hefboomproducten niet geschikt om mee te beleggen, louter om mee te handelen. Ik beschouw beleggen en handelen nadrukkelijk als verschillende takken van sport.


    MU: Bieden futures toegevoegde waarde voor een gespreide beleggingsportefeuille? Zo ja, in welk opzicht?

    Futures kunnen zeer veel toegevoegde waarde hebben  om een kapitaal zo efficiënt mogelijk te laten renderen. Veel beleggers wenden een deel van hun werkkapitaal aan voor handel met futures, bijvoorbeeld in een verhouding 75% beleggingen en 25% futurehandel. Vaak zie je dan dat het deel van 25% per saldo meer rendement oplevert dan het deel van 75%.


    MU: Hoe omschrijft je jouw handelsstrategie?

    Ik noem mijn manier van handelen een Trend & Momentumstrategie. Dat wil zeggen dat ik in de richting van de trend het momentum (de acceleratie van de koers) kies om mijn trades te doen.

    Die momenten bepaal ik puur op basis van technische analyses.

    MU: Welk type beleggingen komen terug in jouw strategie? Aandelen, obligaties, valuta, grondstoffen?

    Mijn manier van analyseren is geschikt voor alle type effecten en derivaten. Zelf pas ik het enkel toe op futures voor daghandel en aandelen voor swingtrades.


    MU: Wat is volgens jou de toegevoegde waarde van jouw handelsstrategie voor het publiek van Marketupdate?

    Het geeft de mogelijkheid om vandaag geld te verdienen met beurshandel. Investeren en beleggen is doorgaans gericht op vermogenstoename op de langere termijn en niet op een constante cashflow.

    MU: Patrick, jij bent sinds jaren futurehandelaar. Zoals je weet zien wij derivaten als één van de symptomen van de constructiefouten en misstanden in het  financiële systeem. Hoe kijk jij hier tegenaan?

    Ik zal daar een zeer politiek incorrect antwoord op geven:

    Daar hou mij in het geheel niet mee bezig. Futures – maar ook aandelen – zijn voor mij een instrument om mee te handelen. Het directe doel daarvan is rendement maken.

    Hieronder de eerste videocolumn.

    In de video ziet u een technische analyse van de AEX-index. Het is mijn bedoeling u hiermee een inzicht te geven in mijn manier van analyseren van een grafiek. De analyse geeft mijn visie weer op mogelijke toekomstige scenario’s is in relatie tot koerspatronen uit de afgelopen dagen en weken.

    De video geeft u geen handelssignalen of adviezen om posities in te nemen of af te sluiten. Mijn handelssignalen komen voort uit intraday grafieken.

     

    Patrick Koopman is een professionele trader die jarenlange ervaring heeft op de future markten en werkt op basis van technische analyse.

    ‘Gelijk krijgen over de koersrichting op termijn is mooi, maar nú geld verdienen met de bewegingen van vandaag is waar het om gaat.’

    http://www.momentumtrades.nl/

  • Azië kiest zijn toekomst, maar welke?

    De uitspraak, dat Azië de dominerende regio wordt, is nagenoeg een cliché geworden. Ongeveer 60% van de wereldbevolking woont er en is goed voor 25% van het wereldwijde bruto nationaal product (BNP). In de regio zijn ook zo ongeveer alle invloedrijke landen. China, Rusland, de VS, ze zijn er allemaal te vinden.

    Spanningen in Azië
    Een veel interessantere vraag is hoe Azië zich in deze eeuw gaat ontwikkelen. Wordt het een regio, die zich economisch steeds verder ontwikkelt en zijn dreigende conflicten diplomatiek oplost? Of wordt het een regio, waar de spanningen oplopen, militaire budgeten stijgen, wat uiteindelijk ten koste gaat van de economische voorspoed. Oplopende spanningen kunnen snel ontaarden in (militaire) confrontaties, omdat nu al zee- en luchtmachten van verschillende landen steeds dichter in de buurt van elkaar opereren. Cyberspace is natuurlijk een domein waar ook allerlei spanningen kunnen groeien.

    Kortom, gaat Azië lijken op het Europa van de eerste helft van de 20ste eeuw. Het oude continent kende toen twee alles verwoestende oorlogen. Of gaat het de weg van het Europa van de 2de helft van de 20ste eeuw. Dankzij vooruitstrevend politiek leiderschap zijn de oude tegenstanders geleidelijk opgegaan in een groter politiek geheel. Het idee van een intra-Europese oorlog is zodoende een zachte dood gestorven, terwijl welvaart en welzijn naar hoge niveaus zijn gestegen.

    Van oudsher
    Eerlijk gezegd, zijn de voortekenen niet erg bemoedigend. Juist in Azië zijn er weinig bovenstatelijke instituties of overeenkomsten. Dat is in het bijzonder het geval op militair en veiligheidsvlak. Daarenboven spelen er in de regio talloze conflicten en geschillen van zeer oude datum, die zomaar uit de hand kunnen lopen. Korea en China hebben stevige anti-Japan gevoelens die al van voor WOII dateren. Japan en Rusland hebben officieel nooit vrede gesloten en maken regelmatig ruzie over de Koerilen Eilanden. Ook tussen India en China botert het al decennia niet.

    Het heeft er bovendien de schijn van, dat die spanningen van oudsher recentelijk aan kracht winnen. China begint zich steeds meer als de allesbepalende regionale supermacht te ontplooien. Het land wil zeer nadrukkelijk zijn zeggenschap vestigen over de verschillende zeeën en zeestraten. Dat doen de Chinezen zo nadrukkelijk, dat van de weeromstuit Japan zijn pacifisme steeds meer laat varen en kiest voor een snelle herbewapening.

    Pax Americana
    Het aloude nationalisme viert hoogtij en het ontbeert de regio aan instituties om de langlopende geschillen op hoog diplomatiek niveau te bespreken en op te lossen. Laat staan, dat er een regionale organisatie is die vrijhandel bevordert. Maar misschien kan Europa hier opnieuw als voorbeeld fungeren. De Pax Americana heeft min of meer de interne vrede in Europa afgedwongen of in ieder geval zeer wel bevordert. De VS grenzen ook aan de Pacific en zijn als zodanig ook een regionale speler. Het land zou daarom in de Pacific dezelfde rol kunnen spelen als in het naoorlogse Europa. Het kan de onderlinge vrijhandel bevorderen. De Amerikanen kunnen tegelijkertijd door een combinatie van militaire macht en diplomatiek initiatief China meer en meer integreren in de regio. Dat zou de machtshonger van dat land kunnen intomen. De macht van de VS is echter te klein voor een Pax Americana in de Pacific. Daarmee is de loop van de geschiedenis erg ongewis.

    Cor Wijtvliet

    Content:
    Richard N. Haase, Which Asian Century? Project-syndicate, October 28, 2013

  • Mevrouw Merkel is des duivels

    Dat landen elkaar bespioneren is gebruikelijk. De VS staan echter de komende maanden voor een zware taak om de woede van Europese bondgenoten te sussen. Die zijn verontrust en kwaad over de omvang

    van het spionageschandaal en ook over het gedrag dat de Amerikanen daarbij aan de dag hebben gelegd. Het ziet er naar uit, dat president Obama nog heel veel herstelwerkzaamheden zal moeten verrichten.

    Natuurlijk, ook in het recente verleden hebben Europeanen en Amerikanen heftig gebotst over een scala aan onderwerpen, variërend van de inval in Irak tot de aanpak van de klimaatverandering. Deze keer is het echter anders. Er is sprake van een snelgroeiend wederzijds wantrouwen. Dat komt ook nog op een moment, dat nadere samenwerking politiek, economisch en om veiligheidsredenen meer dan ooit gewenst is.

    Bagatelliseren

    Het is ook een tactische blunder van jewelste, de ene bondgenoot na de andere werd in zijn thuisland een blauwoog bezorgd. Mevrouw Merkel reageerde zo furieus op het afluisternieuws, omdat juist zij het in eerste instantie voor de Amerikanen had opgenomen. Juist mevrouw Merkel trachtte het gedrag van de NSA te bagatelliseren. Het nieuws was daarmee politiek een dreun en persoonlijk een slag in het gezicht.

    De houding van president Obama heeft de verhoudingen onnodig verder op scherp gezet. Hij heeft niet persoonlijk de telefoon gepakt om met mevrouw Merkel het schandaal te bespreken. Hij liet het over aan zijn Pr-man Jay Carney om een weifelachtige verklaring de wereld in te sturen.

    En mevrouw Merkel was niet de enige Europese politicus, die zwaar op de ziel getrapt is. François Hollande werd volledig verrast door het Amerikaanse besluit niet op te treden in Syrië. Er kon blijkbaar niet eens een seintje af. Ook dit is een inschattingsfout of pure Amerikaanse arrogantie.

    Leiderschap

    De Amerikanen hebben daarmee voor zichzelf onnodig een extra groot probleem geschapen. Hoe denkt president Obama eigenlijk nog de EU te kunnen overtuigen van de noodzaak het zogeheten TTIP verdrag (Transatlantic Trade and Investment Partnerschip)af te sluiten? Veel, vooral Duitse en Franse, politici voelen hier nog bijzonder weinig voor. Het is een eerste bewijs, dat de Amerikaanse geloofwaardigheid in het geding is. Geen enkele politicus betwijfelt de grote wederzijdse economische voordelen, die aan TTIP verbonden zijn. Het gebrek aan daadwerkelijk leiderschap van president Obama kan ertoe leiden, dat de VS geïsoleerd komen te staan op het wereldtoneel. Niet alleen in Europa is het wantrouwen jegens de VS sterk gegroeid, maar ook in een land als Brazilië. Daar is in eerste instantie het land zelf, maar in tweede instantie ook Europa niet bij gebaat. Het oude continent is te zwak om zelfstandig een rol van betekenis op het wereldtoneel te spelen.

    Kwaad kersen eten tussen Merkel en Obama

    Het is daarom aan Obama zelf om zijn blunders te herstellen. Om te beginnen zou hij oprecht zijn excuses aan mevrouw Merkel moeten aanbieden. Maar voor velen in de VS is een excuus het ultieme bewijs van zwakheid. Tegelijkertijd vinden meer en meer Europeanen dat het eigenlijk al te laat is voor een Amerikaans gebaar van verzoening. Ooit zei Henry Kissinger, dat hij niet wist wie hij in Europa in tijden van nood en crisis moest bellen. Vandaag de dag is dat duidelijk. Mevrouw Merkel is de absolute nummer Een in Europa. Als zij niet als zodanig behandeld wordt, dan is het kwaad kersen eten met haar. Dat maakt een gemakkelijke oplossing nagenoeg onmogelijk. President Obama had allang gewaarschuwd moeten zijn.

    VS weigert excuses te geven aan Merkel
    Angela Merkel eist excuses van de Verenigde Staten

    Bron: Karl-Theodor zu Guttenberg, Merkel’s American minders. Project-syndicate. October 28 2013

  • Column: “To QE or not to QE” is níet de vraag

    Op 16 december 2008 begon een uitzonderlijk hoofdstuk in de moderne monetaire historie van de Verenigde Staten: de Federal Reserve verlaagde de officiële rente naar 0 procent. De val van zakenbank Lehman Brothers sleurde het Amerikaanse financiële stelsel richting de afgrond. En omdat die sector zeer groot was, betekende dat ook dat de hele economie onderuit ging. Gevolg: In het jaar 2009 kromp de Amerikaanse economie met 3,1 procent.

    Onconventionele stimulering: QE

    Nul procent rente was niet voldoende de economie vlot te trekken. Vandaar dat de Federal Reserve  in 2009 begon met het op grote schaal opkopen van de Amerikaanse staatsobligaties en hypotheekleningen, de zogeheten kwantitatieve verruiming. Controversieel en onconventioneel, maar alles leek geoorloofd om de economische groei aan te jagen.

    Fast forward naar 2013 en we zien onder meer dat de Amerikaanse economie met ruim 2 procent op jaarbasis groeit. Niet bijzonder hoog, maar vergeleken met de krimp van 2009 is het een wereld van verschil. De huizenprijzen stijgen weer behoorlijk en kredietverlening groeit. Kortom, het is tijd om de krukken – zijnde kwantitatieve verruiming – weg te halen. Zo dacht Bernanke er ook over. Vandaar dat de Amerikaanse centrale bank enkele maanden geleden aankondigde om vanaf eind dit jaar het opkopen van staatsobligaties en hypotheekleningen te verminderen. Tegen de zomer van 2014 zou de Federal Reserve in een positie verkeren om er helemaal mee te stoppen.

    Hoewel slechts werd aangekondigd dat de krukken weggehaald zou worden, kreeg de patiënt het al zwaar te verduren. De lange rentes liepen behoorlijk op en de rente op Amerikaanse 10-jaars Treasuries bereikten een niveau van 3%. Het was zelfs zo erg dat de centrale bank het niet aandurfde om daden bij haar eigen woorden te voegen.

    Geen tapering

    Terwijl bijna iedereen er zeker van was dat de bank in september zou starten met het afbouwen van QE besloot Bernanke dat plan in de ijskast te zetten. De verwachting is nu dat de Fed pas in de loop van volgend jaar begint met het afbouwen van QE..

    Het is echter maar zeer de vraag of dat zal gebeuren. De Fed heeft zich met zijn QE-beleid en communicatiebeleid in een zeer lastige positie gemanoeuvreerd. Met de aankondiging alleen al om met QE te stoppen riskeert de bank het economisch herstel – daar waar het allemaal om te doen was – de nek om te draaien. Maar doorgaan met QE terwijl de economie blijft groeien riskeert oplopende inflatie (-verwachtingen). En dat betekent, in een normale markt, opwaartse druk op de lange rentes. Iets wat op zijn beurt ook het economisch herstel kan verstoren.

    Woorden, geen daden

    Ik vrees dat al het gepraat over het afbouwen van QE precies dat zal zijn, gepraat. In de praktijk kan de Fed niet uit het QE-moeras komen zonder veel economische schade. Het enige wat mogelijk is, is doorgaan met QE net zolang totdat de inflatie (-verwachtingen) roet in het eten gaat gooien. Dat kan enige tijd duren en ik denk dat de Fed daarvoor zal kiezen.
    De vraag binnen de Fed is dan ook niet ‘to QE or not to QE’, de vraag is hoe het QE-beleid voort te zetten zonder dat de lange rentes oplopen. Ik ken maar één manier: nóg meer de rentemarkt manipuleren ofwel QE opvoeren in plaats van afbouwen. Totdat de wal het Fed-schip keert.

    Het kan even duren voordat het zo ver is, maar vroeg of laat zal dat gebeuren. Fijn zal het niet zijn….

    Ben Bernanke

    “To QE or not to QE” is niet meer de vraag

    Over Edin Mujagic

    Edin Mujagic is monetair econoom, journalist en auteur van de boeken Tien jaar euro: biografie van een jonge wereldmunt (2009), Het Inflatiespook (2010) en Geldmoord (2012). In zijn boeken wijst hij de lezer op de gevaren en gevolgen van inflatie. Mujagic was van 2005 tot 2010 tevens redacteur macro-economie van het zakenweekblad FEM Business.

    Volg Edin Mujagic:

    Twitter: @edinmujagic

    Linkedin: Edin Mujagic

  • Teveel milieumisbaar is misplaatst

    De mensenwereld is sinds het begin der tijden grofweg in twee groepen in de delen. Aan de ene zijde staan de pessimisten. Zij zien overal het gevaar loeren. Voor hen is het einde van de wereld eigenlijk constant nabij. De huidige generatie is vooral somber over het milieu, de opwarming van de aarde en alles wat ermee samenhangt.

    Aan de andere kant stellen zich de optimisten op. Voor hen is de geschiedenis van de mensheid er een van een voortdurende verbetering van zijn dagelijkse leefomstandigheden. Voor hen is vooral de markt de sleutel voor het oplossen van alle problemen, die de vooruitgang in de weg staan.

    Onderzoek

    De bekende Deen Björn Lomborg behoort tot de 2de groep en hij heeft een breedvoerig en diepgravend onderzoek geëntameerd om te bezien welke groep het gelijk het meest aan de eigen kant heeft. Maar liefst 21 economen hebben 10 belangrijke problemen voor het menselijk bestaan, zoals onderwijs, geslacht en milieuvervuiling over een periode van 150 jaar aan een kritisch onderzoek onderworpen. Elk te onderzoeken segment kreeg dezelfde vraag van de economen: wat zijn de relatieve kosten van dit probleem gedurende elk jaar in de periode 1900 – 2013 en wat kunnen we vervolgens op basis van de uitkomsten voorspellen tot het jaar 2050. Om een beetje greep te krijgen werd de omvang van het probleem gerelateerd aan het totaal van de beschikbare middelen om het probleem op te lossen. Op die manier kon het onderzoeksteam de relatieve kosten relateren aan het bruto nationaal product.

    Klimaatverandering

    De uitkomsten van het onderzoek zijn vaak verrassend. Zo kost klimaatverandering ons weinig tot niets, maar levert het juist op. In de periode 1900 tot 2025 kan de bijdrage oplopen tot 1,5% van het bnp. Dat komt, omdat klimaatverandering meerdere consequenties heeft. Bij een gematigde opwarming zijn er meer voor- dan nadelen. Zo is meer CO2 een zegen voor de landbouw. Dat alleen al levert 0,8% aan het bruto nationaal product. Een warmer klimaat eist bovendien minder doden dan een kil klimaat. Dankzij een aangenamer klimaat gaan de stookkosten omlaag en dat levert 0,4%. Daarentegen knabbelen waterstress en getroffen ecosystemen 0,3% van de groei af.

    Op den duur gaan de nadelen overheersen. Dat zal tegen 2070 het geval zijn. Dat gegeven is belangrijk genoeg om nu al in oplossingen te gaan investeren.

    Gezondheid

    De werkgroep geeft en passant ook antwoord op de vraag wat de belangrijkste verbetering was voor de leefomstandigheden van de mens sinds 1900. Dat is de daling van de kindersterfte. Nog in de jaren 70 van de vorige eeuw werd ongeveer 5% van de baby’s gevaccineerd tegen een reeks van ziektes als de mazelen en kinkhoest. Sinds 2000 is dat 85%. Dat scheelt jaarlijks 3 miljoen mensenlevens.

    De kosten van de magere gezondheidszorg aan het begin van de 20ste eeuw waren trouwens enorm. Het bedroeg 32% van het wereldwijde bnp. Nu is dat nog 11% en tegen 2050 zal het nog 5% à 6% zijn.

    Met andere woorden, de wereld doet het veel beter dan pessimisten voorspiegelen. Dat neemt niet weg – dat erkent de werkgroep ook – dat er nog reeksen grotere en kleinere problemen om een oplossing vragen. Zaken als ondervoeding en luchtvervuiling zijn beslist geen gelopen race. Maar dat is iets heel anders dan met veel misbaar het einde der tijden aan te kondigen.

    Bron:
    Björn Lomborg, A better world is here. Project-syndicate, October 16, 2013

  • De dollar is aangeschoten wild

    De dollar is aangeschoten wild

    Het is nog maar een maand geleden, dat de wereld in bange afwachting was van de beslissing van de Fed om wel of niet te gaan afbouwen. In september was bijna iedereen ervan overtuigd, dat het stond te gebeuren. Al wachtend op dit besluit won de dollar aan waarde ten opzichte van alle overige internationale valuta’s en steeg de rente op Amerikaans schatkistpapier. Veel Opkomende Landen zagen tot hun grote schrik, dat een brede stroom van dollars het land verliet, wat hun eigen valuta’s zwaar onder druk zette.

    Politiek geharrewar

    Vervolgens deed de Fed niet waar iedereen bang voor was. In een reactie daarop daalde de rente op het Amerikaans schatkistpapier en maakte ook de dollar een smak naar beneden. Het uitstel betekende immers, dat de Amerikaanse economie er minder florissant voor stond dan eerder aangenomen. Dat betekende simpelweg, dat het verruimingsprogramma ter waarde van $ 85 miljard nog geruime tijd kon aanhouden.

    De financiële markten waren nog maar amper van de schrik bekomen of Amerikaanse politici begonnen opnieuw olie op het vuur te gooien. Het overheidsapparaat kwam tot stilstand en het was niet langer ondenkbaar, dat blind politiek geharrewar de VS de status van wanbetaler zou bezorgen. De effecten waren opnieuw merkbaar in de vorm van oplopende rentes en druk op de dollar. Het was uiteindelijk kantje boord, maar het Congres vond een uitweg uit de impasse, waardoor het schuldenplafond tijdelijk verhoogd kon worden.

    Groei

    Is nu eind goed al goed? Dat is wel heel prematuur. Natuurlijk ging de rente op het schatkistpapier omlaag en stegen de aandelenkoersen toen eenmaal duidelijk was, dat het gezonde verstand had gezegevierd.

    De daling van de rente en de smak van de dollar omlaag vertellen ook een minder geruststellende boodschap. Beleggers hebben de rekening opgemaakt van de kosten van de shutdown en zijn tot de conclusie gekomen dat die wel eens kunnen gaan tegenvallen. Het idee is dat in ieder geval de economische groei over het vierde kwartaal gaat tegenvallen en dat kan nadelige gevolgen hebben voor de winstcijfers van bedrijven. Dat alles maakt het onwaarschijnlijk dat de Fed zelfs maar zal overwegen of ze dit jaar nog zal gaan afbouwen.

    Sterker nog, dat kan wel voorjaar 2014 worden. Het uitstel voor een definitieve beslissing over verhoging van het schuldenplafond loopt tot uiterlijk 7 februari. Dat betekent dat de VS al vroeg in dat jaar opnieuw kunnen wegzakken in politiek onzindelijke discussies. In januari geeft bovendien Fed voorzitter Ben Bernanke het stokje over aan zijn opvolgster Janet Yellen. Het is onwaarschijnlijk, dat de huidige president zo kort voor het aantreden van zijn opvolger het beleid fundamenteel gaat wijzigen. Van Yellen is bekend, dat ze al helemaal geen voorstander is van een te snelle afbouw van het monetaire verruimingsprogramma.

    Sentiment

    Al die tijd zal de druk op de dollar groot blijven. Er zijn echter meer redenen voor aanhoudende druk behalve het verruimingsprogramma. Het lijkt zeker dat het huidig politiek geharrewar slecht is geweest voor de economie en het economisch sentiment. Economische data die nu naar buiten komen, zijn door de shutdown tamelijk onbetrouwbaar. Met een nieuwe discussie over het schuldenplafond in aantocht kan de onzekerheid over de kracht van het herstel groot blijven. Dat is niet goed voor de dollar. Volgens Nomura is de huidige zwakte van de dollar ten opzichte van de overige internationale valuta’s het bewijs dat meer en meer beleggers een politieke risicopremie aan de dollar verbinden. Als het huidig politiek gesteggel een vervolg krijgt in januari, dan is het niet ondenkbaar dat beleggers met hun voeten stemmen en bijvoorbeeld kiezen voor de veilige euro. Bij Citibank denken ze dat in dat geval de barrière van 1,40 moeiteloos genomen gaat worden. Het is dan nog maar de vraag waar de daling eindigt.

    dollar-is-aangeschoten-wild

  • Hoge schulden ondergraven de democratie

    Afgelopen week zijn de VS er maar ternauwernood in geslaagd om een default af te wenden. De dreiging is echter nog lang niet voorbij, want over 90 dagen begint de discussie over het schuldenplafond weer van voor af aan.

    Zowel in de VS als in Europa neemt het thema schulden een belangrijke plaats in de publieke discussies. In Europa ligt daarbij de nadruk op de aard van de schuld. Hoe is die ontstaan en is ze in strijd met de regels? In de VS gaat het erom, waarvoor de schuld gebruikt wordt. In de onlangs afgesloten discussie ging het erom of die gelden gebruikt mochten worden om Obamacare te financieren.

    Waar de discussie in feite om draait of in ieder geval om hoort te draaien is het toenemend belang van schuld voor het besturen van een land. De reden is, dat de belastingen al lang niet meer voldoende liquide middelen genereren om aan alle wensen van het kiezersvolk te voldoen.

    Zeer liquide internationale markten voor schuldpapier stellen politici in staat, in hun streven het kiezersvolk te behagen, om moeilijke en lastige vragen te vermijden. Een lastige vraag is uiteraard of het niet verstandig is om belastingen te verhogen of om keuzes te maken bij het alloceren van financiële middelen.

    Deze manier van werken lijkt nu echter tegen zijn grenzen aan te lopen. De schulden worden zowel in de VS als in Europa gewoonweg te hoog. Het wordt steeds moeilijker om de schuldenlast af te betalen. Er zit echter nog een aspect aan het stelselmatig opbouwen van schulden door overheden. Wat de overheid wel en niet kan, wordt niet langer door de kiezer bepaald, maar door het schema van afbetaling. Het is gebleken, dat de schuldeisers  in tijden van nood de toon zetten. Het zijn niet langer de politici en de kiezers.

    Door schulden aan te gaan, leveren overheden als het ware een stukje soevereiniteit in. Ze doen dat om lastige discussies met het electoraat te omzeilen. De schuldenlast ontneemt hen tegelijk wel de flexibiliteit om van koers te veranderen als het electoraat daar om vraagt.

    Het probleem is ook, dat het Westen geen vitale instituties kent om schulden te beheren en te managen. In Europa bepaalt een verdrag de hoogte van de schuld. In de praktijk blijkt zo’n verdrag van nul en generlei waarde. In de VS is de hoogte van de schuld constitutioneel bepaald. Maar ook hier kleven grote nadelen aan, zoals nog onlangs gebleken is. Een kleine minderheid kan dankzij een effectief veto misbruik maken van deze grondwettelijke bepaling. Zeker als blijkt, dat de schuld vooral in handen is van het buitenland. De democratie moet leren omgaan met schulden. Zo niet, dan komt deze vorm van burgerlijk zelfbestuur in gevaar. De belofte om nooit de belastingen te verhogen, blijkt in de praktijk levensgevaarlijk. De regering en de overheid blijken dan gemakkelijk slachtoffer te worden van fanatici.

    Cor Wijtvliet

    Bron:
    Katharina Pistor, America’s debt-ceiling debacle. Project-syndicate October 17 2013

  • Waarom stijgt die aandelenmarkt?!?

    MSCI World aandelenindex stijgt naar recordhoogte

    Waarom stijgt die aandelenmarkt?!?

    Hoe kan dit nu!? We hebben een aanhoudende Westerse schuld-systeemcrisis en tegelijkertijd een flink stijgende aandelenmarkt. Misschien is het antwoord daarop vrij eenvoudig.

    Om deze crisis te lijf te gaan, zwellen de ECB & FED balansen sterk aan door beheerste Quantitatieve Easing. De inflatoire effecten, die munt-devaluerend zijn, worden voorlopig op afstand gehouden. Daarom zit gans de Westerse economie in een stagflatie. Normaal gesproken zou de Amerikaanse dollar als lang als eerste gedevalueerd moeten zijn. Dat zou tevens een catastrofale ramp voor de hele wereld betekenen. We zitten namelijk nog steeds in een vlottend wereld muntsysteem met de $-reservemunt als spil. Een devaluerende dollar zou overal in de wereld het inflatiemonster loslaten!

    Het komt er dus op aan om de Amerikaanse dollar relatief stabiel te houden. De olieprijs en de goudprijs mogen de $ niet devalueren. Je mag keizer $ niet in z’n blootje zien staan. Dan maar de beurzen omhoog stuwen met gemakkelijk beschikbaar geld aan zero rente (huurprijs). Dan heb je tenminste de illusie dat er economisch-financieel-monetair niks aan de hand is. Stijgende beurzen houden de $ sterk en daarmee ook de €.

    Onhoudbaar

    Dit kan natuurlijk niet zo heel lang volgehouden worden, omdat er economisch steeds minder rechtvaardiging is voor zo’n grote overwaardering van de aandelenmarkt. Het gratis geld moet daarom de financiële markten (financiële industrie) blijven ondersteunen zodat de schuldmisère niet te veel gaat afstralen op de economie en de valuta. De stijgende aandelenmarkt komt dus tot stand met manipulatieve interventies van de centrale banken. De financiële industrie blijft disproportioneel groeien ten overstaan van de stagnerende economie. Dit is een onhoudbare situatie.

    In 2014 zal dan de forse rekening van dit alles komen bovendrijven. De stagnerende economie zal dan hyper-inflatoir op gang moeten gebracht worden. Daar komt onvermijdelijk looninflatie van. En dan is echt het hek van de dam! De verschillende inflaties gaan dan ook flink devaluerend doorwerken op alles. Allemaal in de hoop dat de Westerse economie uit z’n stagnering geslingerd kan worden. Dat gaat pijn doen…

    ————————————————————————————————-

    Deze bijdrage is afkomstig van Goudstudieforum.com, een besloten discussieforum waar men de ontwikkelingen in de goudmarkt op de voet volgt en bediscussieert. Een levenslange registratie voor het Goudstudieforum kost €125 of één Krugerrand van 1/10 troy ounce. Marketupdate noch Goudstudieforum heeft betaald (gekregen) voor deze bijdrage.

    www.goudstudieforum.com

    ————————————————————————————————-

    Goudstudieforum

    Goudstudieforum heeft al verschillende columns geschreven voor Marketupdate.

    goudstudieforum-logo