Introductie
Volgens de Erste Group wordt de rol van goud als valuta in plaats van goud als grondstof de afgelopen tijd steeds duidelijker. Hier liggen verschillende redenen aan ten grondslag. Ten eerste is goud de enige vorm van eigendom waar geen financiële verplichting aan ten grondslag ligt. Dit is ook de reden waarom er geen rente wordt uitgekeerd over goud. Er is namelijk geen sprake van risico. Daaaast neemt het vertrouwen in banken en overheden wereldwijd af. Dit komt onder andere door de sterk oplopende tekorten en de exorbitante toename van de geldhoeveelheid. De door overheden en banken gecontroleerde valuta’s verliezen hierdoor hun geloofwaardigheid. Goud heeft daarentegen een ‘track record’ van meer dan 6000 jaar en is in zijn geschiedenis nog nooit zijn volledige waarde verloren.
Excessieve structurele schuld suggereert verdere appreciatie van de goudprijs
De schuld van de Verenigde Staten bedraagt $14 biljoen. Dit betekent dat de schuld 93% van het Bruto Binnenlands Product (BBP) van de VS bedraagt. 40% van de over 240 jaar geaccumuleerde schuld van de VS is er sinds 2008 bijgekomen. De belastingen hadden in 2010 2,4 keer hoger moeten zijn om het begrotingstekort van 2010 te laten verdwijnen. De begrotingstekorten lijken tot minstens 2021 niet te worden weggewerkt en de schuld zal dan ook snel groter zijn dan het Amerikaanse BBP. Daaaast heeft de VS te maken met een sterk vergrijzende bevolking
Er zijn enkele oplossingen om het Amerikaanse schuldprobleem op te lossen. De VS zou net als na de Tweede Wereld Oorlog uit de schulden kunnen groeien, dramatisch kunnen bezuinigingen, belastingverhogingen moeten doorvoeren, inflatie kunnen creëren, de dollar laten depreciëren, negatieve reële renten kunnen stimuleren en eventueel een nationaal faillissement afkondigen. Volgens Erste Group zal goud uit bijna elk van de bovengenoemde scenario’s voordeel halen.
Negatieve reële rente
Goud draagt geen risico en daarom wordt er over goud geen rente ontvangen. Dit betekent dat de “opportunity cost” om goud aan te houden de reële rente is die over andere financiële producten wordt ontvangen. De reële rente is de nominale rente gecorrigeerd voor inflatie. Bij negatieve reële rente zal goud in tegenstelling tot rentedragende financiële producten goed presteren omdat de rente de waarde van goud niet direct raakt. Sinds 2000 is de reële rente in 47% van de maanden negatief geweest en dit vertaalt zich in de sterke groei die de goudprijs sinds 2000 heeft laten zien.
Op weg naar een nieuwe goudstandaard?
Een goudstandaard leidt, zo is een veelgenoemd argument, tot deflatie en afbraak van economische groei. Volgens Erste Group is dit geen valide argument. Er is altijd angst voor deflatie omdat dit in een schuldeconomie de schulden doet toenemen (de afnemende waarde van valuta betekent dat er meer valuta betaald moeten worden om dezelfde schuld af te lossen). In een goudstandaard is er echter geen sprake van een economie die volledig gebaseerd is op schuld en valt dit argument weg.
Erste Group wijst op de periode 1870-1914 waarin de wereld, onder een goudstandaard, grote prijsstabiliteit, sterke economische groei en bovenal vrede kende. Politici hebben van nature een afkeer jegens de goudstandaard. Een goudstandaard dwingt politici immers om een gebalanceerd budget te handhaven. Wereldwijd lijken zich langzaam initiatieven te ontplooien om terug te keren naar een goudstandaard.
Goud als portfolioverzekering
Onderzoek toont aan dat goud binnen een portofolio zowel het risico van een portofolio verlaagt als de prestatie ervan verhoogt. De monetaire rol van goud en de afwezigheid aan financiële verplichting, dat goud in tegenstelling tot aandelen en obligaties heeft, zijn unieke eigenschappen. Deze eigenschappen zorgen ervoor dat goud uitermate geschikt is om een portofolio te diversifiëren. Daaaast wijst onderzoek uit dat goud goed presteert tijdens een correctie in de aandelenmarkt.
Mogelijke prijsdoelen voor goud
Erste Group verwacht dat de prijs van goud op lange termijn tenminste zal stijgen tot de voor inflatie gecorrigeerde recordprijs van $2.300. Als zij zich echter baseren op historische data en scenario’s voorstellen waarin overheden hun schulden koppelen aan goud, of zelfs een (gedeeltelijke) herinvoering van de goudprijs voorstellen, komen veel hogere goudprijzen in beeld.
Waarom is goud nog steeds geen zeepbel?
Erste Group stelt dat om verschillende redenen er nog geen sprake is van een goudzeepbel. Goud wordt momenteel nog weinig genoemd in de media. Daarbij zijn de media in veel gevallen negatief over goud. Tijdens de vorige goudzeepbel die plaatsvond aan het eind van de jaren 70 werd er op verschillende voorpagina’s melding gemaakt over een goudmanie.
Daaaast is goud in vergelijking met dagelijkse goederen (het rapport laat een grafiek zien van de waarde van goud uitgedrukt in de prijs van bier tijdens Oktoberfest) nog steeds niet duur. Ook zijn prijsverwachtingen van analisten over het algemeen conservatief en is er geen sprake van de euforische prijsverwachtingen die kenmerkend zijn voor een zeepbel. Als laatste benadrukt Erste Group dat een relatief laag percentage van 1% van al het wereldwijd geïnvesteerd vermogen in goud zit.
De geschiedenis herhaalt zich
Het Romeinse rijk was in haar tijd de leidende wereldmacht. Fundament van de groeiende Romeinse economie en het rijk waren haar gouden munt, aureus, en zilveren munt, denarius. De sterke groei van het Romeinse rijk zorgde echter voor steeds meer problemen. Groeiende bureaucratie en overregulering als gevolg van het enorme rijk legde een steeds zwaardere druk op de financiën van Rome. Om alles te kunnen financieren werden er steeds kleinere hoeveelheden goud en zilver in de aureus en denarius gestopt. Dit leidde uiteindelijk tot een Romeinse welvaartstaat (van de 1 miljoen inwoners van Rome ontvingen er 300.000 gratis water en brood) met hyperinflatie. Een bekende term voor deze evolutie van een wereldrijk is “imperial overstrech”. De analogie met de Verenigde Staten is duidelijk. De afname van de hoeveelheid goud en zilver in de aureus en denarius kan gelijk worden gesteld aan de geldpersfinanciering (Quantitative Easing) van de VS.
Adieu privilege
De dollar is sinds het einde van de Tweede Wereld Oorlog de wereldreservemunt. Momenteel bestaat 60% van de wereldwijde valutareserves uit dollars terwijl de VS nog maar 25% van de wereldeconomie op zich neemt. De dollar verliest, mede door het lage rentebeleid van de Fed, haar rol als veilige vluchthaven. Het aanbod van dollars is groter dan de vraag en zelfs kredietbeoordelaar Standard&Poor’s verlaagde het vooruitzicht voor de kredietwaardigheid van de VS naar negatief. Langzamerhand wordt de introductie van een nieuwe wereldreservemunt steeds vaker genoemd. Als voorstellen voor een nieuwe wereldreservemunt worden onder andere de Special Drawing Rights (SDR), de Bancor (idee van Keynes) en goud genoemd
China op weg naar wereldreservemunt
China heeft door haar jarenlange handelsoverschot enorme dollarreserves opgebouwd en begint deze steeds meer te diversifiëren. Volgens Erste Group werkt China aan volledige goudinwisselbaarheid van de Yuan zodat de Yuan in het post-dollar tijdperk de rol van wereldreservemunt kan oveemen. Dit betekent dat China in de komende jaren grote hoeveelheden goud zal blijven kopen. Ook wijst Erste Group erop dat de Chinese middenklasse nog meer goud zal gaan consumeren. Toch plaatst Erste Group een kanttekening bij het Chinese succesverhaal. Ze wijzen erop dat oneindige economische groei, zelfs voor China, niet houdbaar is.
Vraag naar goud
De vraag naar goud blijft volgens Erste Group sterk stijgen. De vraag naar goud is wereldwijd in 2010 in totaal met 10% gestegen en de vraag naar goud voor investeringen met 35%. In het eerste kwartaal van 2011 steeg de vraag naar goud met 11%. China en India zijn verantwoordelijk voor liefst 60% van de vraag. Erste Group verwacht dat de vraag naar goud zal blijven toenemen. Volgens hen zullen institutionele beleggers ook steeds meer goud gaan kopen. Daaaast waren centrale banken in 2010 voor het eerste netto kopers van goud en zal deze trend volgens Erste Group doorgezet worden.
Naar aanleiding van het rapport werd de schrijver van het rapport, Ronald Stoeferle, door Bloomberg geïnterviewd. Stoeferle stelt dat we nog ver verwijderd zijn van een goudmanie en dat daarom goud zich niet in een zeepbel bevindt. Nog steeds investeert het publiek weinig geld in goud. Als dit gaat toenemen zal dit samen met de constante vraag naar goud uit India en China, volgens Stoeferle, op termijn leiden tot een prijs van $2.300 per troy ounce goud.