Tag: cor wijtvliet

Onvrede met Europa zal alleen maar groeien

Voor de meesten onder ons was de boodschap van de Europese Verkiezingen meer dan duidelijk. Het was een uiting van desillusie en wanhoop. Het was ook een keuze tegen de gevestigde orde. De daling van de levensstandaard, de zeer hoge werkloosheid en de uitzichtloosheid voor grote groepen burgers in nagenoeg alle landen van de eurozone hebben het vertrouwen in de beleidsmakers uitgewist. Die zagen wel het nut om de banken en hun crediteuren te redden, maar legden de rekening daarvoor zonder blikken of blozen bij de bevolking.

Fnuikend voor overheden en politieke partijen is, dat ze zich totaal verkeken hebben op de duur en de intensiteit van de crisis. Fnuikend voor de Europese burger is, dat al die overheden zich de wet hebben laten voorschrijven door Duitsland. Dat land heeft beleid gevoerd, dat volledig verkeerd heeft uitgepakt en zwaar ten koste van de burger is gegaan. Het is daarom niet overdreven mevrouw Merkel verantwoordelijk te houden voor de snelle opkomst van extremistische en populistische partijen.

Griekenland wordt geknecht door Europa
Neem als voorbeeld Griekenland. Dat land is op instigatie van Duitsland en met medeweten van de Europese Commissie en de ECB min of meer geknecht. De Grieken zijn draconische bezuinigingsmaatregelen opgedwongen om zo hun schuldenlast te verminderen. Het zijn echter vooral Franse en Duitse banken die het meest van deze bezuinigingsmaatregelen hebben geprofiteerd. Zo konden ze hun potentiele verliezen beperken. Deze banken hadden immers grote leningen uitstaan bij de Griekse overheid. Het resultaat was, dat het land in een recessie terecht kwam die erger was dan die in de jaren Dertig in Duitsland. Is het dan vreemd, dat in 2014 de steun voor partijen, die dit dictaat hebben uitgevoerd, terug is gevallen van 69% in 2009 naar 31%? Is het dan vreemd, dat de winnaars partijen zijn die opereren aan de extremen van links en rechts?

Tekening van Angela Merkel
Maar ook landen als Spanje, Portugal en Ierland moesten onder de knoet van de as Berlijn-Brussel-Frankfurt. Ook in deze landen moest de bevolking onevenredig lijden om het foute beleid van veel buitenlandse banken te herstellen. En net als in Griekenland groeide ook in die landen de steun voor extremistische partijen. Uiteindelijk hebben echter alle lidstaten te maken gekregen met het funeste bezuinigingsbeleid van Duitsland. Dat cumuleerde in de jaren 2011-2013 in een forse krimp in heel de eurozone. Brussel heeft er echter nog steeds amper of geen oog voor. Olli Rehn, verantwoordelijk commissaris voor dit rampzalige beleid, verklaarde na de uitslag van de verkiezingen, dat er desondanks geen reden was het beleid te herzien. Deze Brusselse arrogantie zal echter nog meer kiezers naar extreem links of rechts jagen. Het nieuws over de pijlsnelle opkomst van Marine Le Pen in Frankrijk is blijkbaar nog steeds niet aangekomen in Brussel. De uitkomst van de verkiezingen heeft onomstotelijk bloot gelegd, dat Europa niet alleen in een economische crisis is beland maar ook in een politieke. Links en rechts zullen komende jaren op het centrum inbeuken. Maar hoe reageert de politiek tot dusverre? De Raad van Ministers gaat gewoon verder met haar achterkamertjespolitiek. Mevrouw Merkel wil dat het huidig falend beleid wordt voortgezet en voor José Manuel Barroso is de verkiezingsuitslag een bewijs dat Europa het crisisbeleid steunt. Het voorspelt allemaal weinig goeds voor de komende jaren. Het centrum is ziende blind en horende doof. De rekening zal echter alleen maar hoger worden bij de volgende verkiezingen. Nu nog kan een deel van het kiezersvolk gepaaid worden met het idee, dat het economisch herstel er aan komt. Maar hoe lang zal men nog blijven geloven in deze mooie, maar waarschijnlijk loze belofte? Cor Wijtvliet Bron: Philippe Legrain, the disenchantment of Europe. Project-Syndicate, June 5 2014 BELANGRIJK: - Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected] - Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen - U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen! - U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze nog niet automatisch ontvangt. - Maak ook kennis met de nieuwsbrief Crash Investor.

10 juni 2014
Regen en schrikreactie beleggers duwen prijs tarwe omlaag

Aan het einde van de maand mei is het gaan regenen in grote delen van de VS, waar het tot dan toe droog was geweest. Bovendien ging in veel staten de temperatuur omhoog. Het resultaat was, dat veel beleggers hun long position in tarwe gingen afbouwen. Warmer weer impliceert in hun ogen, dat de wintertarwe nog kans krijgt enigszins te herstellen en dat het zaaiprogramma voor het voorjaar alsnog voorspoedig afgewerkt kan worden. Bovendien druppelden er de afgelopen week berichten binnen uit Oekraïne en Rusland dat de oogst van wintertarwe er beter voorstond, dan tot nu toe aangenomen werd. Ook hier speelt regenval schijnbaar een doorslaggevende rol. In de Oekraïne verhindert de politieke onrust de boeren niet door te gaan met hun werkzaamheden!

Tarweprijs daalt

Schrikreactie
Het resultaat van al dat goede ‘slechte’ nieuws was, dat veel institutionele beleggers hun long posities hebben afgebouwd en in sommige gevallen hun verliezen hebben genomen. Markinsiders wijzen erop, dat veel beleggers schrikachtig geworden zijn door ervaringen uit het verleden. Door niet adequaat te handelen hebben ze grote verliezen geleden. Dat wilde ze liever niet nog een keer meemaken. Resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor het heden. Dat zou ook nu wel eens het geval kunnen zijn. Als we naar het Amerikaans Ministerie van Landbouw (USDA) luisteren, dan kan de beslissing om uit tarwe te stappen wel eens prematuur blijken. Volgens het USDA is er inderdaad veel regen gevallen in het zuidelijk deel van de Great Plaines, maar het ministerie denkt dat die regenval toch te gering is om nog een positieve invloed te hebben op de ontwikkeling van de wintertarwe. In Oklahoma bijvoorbeeld viel er te weinig regen om de ondergrond door en door nat te maken en in Kansas, de belangrijkste tarwestaat van de VS, ging het percentage van de oogst dat er slecht voorstaat, met een procent omhoog naar 62%.

Droogte in grote delen van de VS

Zware regenval
Het USDA stelt verder vast, dat de zware regenval in voorkomende gevallen de kwaliteit van de wintertarwe kan aantasten. Die is al gedaald door de langdurige droogt. De vooruitzichten lopen door het atypische weer van de afgelopen maanden sterk uiteen. Zo zal de oogst in het noorden van Texas variëren van 5 tot 25 bushels per acre. Misschien wel de belangrijkste reden, dat regen nog weinig kan betekenen voor de wintertarwe is het simpele feit, dat in sommige delen van de Great Plaines de combines al aan het rijden zijn en de oogst wordt binnengehaald. Als de USDA het gelijk aan zijn kant heeft, dan kunnen prijzen voor tarwe in de komende weken gaan herstellen. Zeker als blijkt, dat de kwaliteit en de kwantiteit van de wintertarwe te wensen over laat. Dat kan trouwens ook gevolgen hebben voor de oogst van 2015. Zaaizaad van mindere kwaliteit brengt bijna automatisch een mindere oogst op het veld! Als die prognose waar is, dan zullen prijzen zeker gaan herstellen! Cor Wijtvliet BELANGRIJK: - Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected] - Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen - U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen! - U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze nog niet automatisch ontvangt. - Maak ook kennis met de nieuwsbrief Crash Investor.

5 juni 2014
Het Europa van de tegenstellingen

De uitslag van de Europese verkiezingen vormt met een beetje geluk de aanzet voor een zelfonderzoek. Dat zelfonderzoek moet resulteren in een herwaardering van de werking van de Europese Unie. De nadruk moet minder op de instituties komen te liggen. Minstens zo belangrijk is, dat het zelfonderzoek uitmondt in meer inzicht wat de fundamenten van de Unie eigenlijk zijn. De uitslag van de verkiezingen heeft immers het beeld van twee strijdige Europa ’s opgeleverd. Er is het Europa van de verdergaande integratie van het politiek en sociaal systeem en er is het Europa dat juist weinig tot niets wil weten van gedeelde soevereiniteit.

Het zelfonderzoek en het daaruit voortvloeiend debat over de ziel van Europa moet verder gaan dan het bediscussiëren van technische oplossingen van de institutionele problemen van vandaag. Het moet veeleer gaan over de vraag hoe lidstaten van de eurozone zich zo organiseren, dat ze met succes kunnen overleven in een globaliserende wereld. Dat betekent niet, dat er weer nieuwe blauwdrukken ontwikkeld moeten worden. De aandacht zal eerst en vooral moeten uitgaan naar het vergroten van de sociale dynamiek en innovatie! Daar kan de doorsnee burger ook beter van worden.

Pro-Europeanen zijn steeds van mening geweest, dat de verkiezingen het bewijs zouden leveren, dat een pan-Europese democratie geleidelijk aan vorm krijgt. Pan-Europese partijen zouden hun eigen kandidaat presenteren als mogelijk nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. Sceptici daarentegen claimden, dat burgers de verkiezingen zouden aangrijpen om eerst en vooral de eigen overheid een draai om de oren te geven. Hun stem zou eveneens een protest zijn tegen de door Europa opgelegde doorgedraaide bezuinigingen.

Geen van beide kampen heeft gelijk gekregen. Er zijn geen overtuigende, nieuwe leiders gepresenteerd. De verkiezing van een nieuwe voorzitter is nu al gedevalueerd tot ordinair handjeklap in de achterkamertjes van Brussel. Er was evenmin een Europa breed gedragen anti-stem. Zelfs in zwaar getroffen landen als Spanje bleef een meerderheid van de kiezers trouw aan Europa en in meer of mindere mate aan de zittende regering. Het beste voorbeeld daarvan is Italië, waar de nieuwe regering van Matteo Renzi de protestbeweging van Beppe Grillo terug wees. De grootse verrassing leverde misschien wel Nederland, waar de PVV, gedoodverfde winnaar van de verkiezingen, een onverwachte nederlaag leed.

Succes voor de populisten in Europa
Daar staat echter tegenover, dat in Frankrijk en in Engeland het succes van de populisten het politieke landschap in een klap totaal op zijn kop heeft gezet. De overwinning van het Front National en de UKIP is een stem tegen Europa, maar ook een stem tegen immigratie. Beide partijen hebben dit thema hoog op de agenda staan. In beide landen nemen de regeringspartijen in hun wanhoop nu al dit thema over. Het nee tegen Europa van zowel het Verenigd Koninkrijk als Frankrijk laat zich misschien nog het best verklaren door hun verleden. Beide landen waren tot aan de eerste helft van de 20ste eeuw wereldmachten. Dat glorieuze verleden beheerst (kennelijk) nog steeds hun politieke reflexen in de 21ste eeuw. Ze willen eigenlijk niets weten van een geglobaliseerde en onderling zeer verbonden wereld. Ze staan liever op zichzelf. Dat is ook deels af te lezen aan het economisch systeem van beide landen. In het Verenigd Koninkrijk weegt de financiële sector wel heel zwaar. Dat is terug te voeren op het 19de eeuwse idee, dat financiën het economisch leven domineren en coördineren. Ook de Franse economische structuur leunt nog op opvattingen uit die eeuw. De nadruk ligt daarbij op het optuigen van vooral grote bedrijven, die allemaal nauwe banden koesteren met het politieke establishment. Zowel in het Verenigd Koninkrijk als in Frankrijk is een breed gespreid midden- en kleinbedrijf nagenoeg afwezig. Het is juist dit rijk geschakeerde MKB, dat een land als Duitsland zo succesvol maakt. De crisis van 2008 heeft de zwaktes in beide economische systemen onbarmhartig blootgelegd. In beide landen woedt ook een heftig debat hoe het Duitse voorbeeld gekopieerd kan worden. Een succesvolle economische heroriëntatie van vooral Frankrijk is wezenlijk voor de toekomst van Europa. Europa kan nog wel zonder de Britten, maar zonder Frankrijk lijkt het gedoemd te mislukken. Dan moet Europa zelf zijn weinig geloofwaardig en krakkemikkig politiek bestel hervormen. De burger moet er zich in kunnen herkennen. Dat betekent, dat hervormingen en aanpassingen verder moeten gaan, dan het optimaliseren van de overheidsbestedingen of het entameren van grote projecten. Zoals gezegd, moeten hervormingen van Brussel uiteindelijk als oogmerk hebben de sociale en economische dynamiek van het oude continent te vergroten. De voortekenen zijn echter niet hoopgevend. Het oude politieke centrum neigt er naar alles bij het oude te willen laten en te kiezen voor wat optische aanpassingen. De koehandel rondom de verkiezing van de nieuw voorzitter van de Europese Commissie is wat dat betreft zeer illustratief.
Cor Wijtvliet BELANGRIJK: - Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected] - Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen - U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen! - U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze nog niet automatisch ontvangt. - Maak ook kennis met de nieuwsbrief Crash Investor.

29 mei 2014
Politiek van Europa moet zich herpakken

De schrik zit er goed in bij de gevestigde politieke partijen in de diverse hoofdsteden in Europa en in Brussel. Populistische partijen ter linker en ter rechterzijde van het politieke spectrum hebben het politieke landschap op zijn kop gezet. In Frankrijk en in het Verenigd Koninkrijk zijn Front National en UKIP als grootste partijen uit de stembus gekomen.

Het is daarmee onmogelijk geworden om het populisme af te doen als de woede van een enkele ontevreden laagopgeleide met extremistische opvattingen. Het wordt tijd, dat de gevestigde partijen van het centrum eindelijk de moed vinden om in de spiegel te kijken en iets aan zelfonderzoek gaan doen. Daar is alle reden en noodzaak toe, want veel te veel Europeanen vinden, dat ze gefaald hebben. Ze zijn er in ieder geval niet of onvoldoende in geslaagd om hun intellectueel en moreel gedachtegoed aan te passen aan de wereld van de Europese Unie. Als ze daar niet snel in slagen, dan staan de populisten nog maar aan het begin van een lange opmars.

Het beste voorbeeld van een gedachtegoed dat is blijven steken in de 20ste eeuw, is dat van de sociaal democraten. Van begin af aan leefde er onder de socialisten het morele goed van de herverdeling van welvaart en welzijn. Dit proces heeft ook in menig Europees land plaatsgevonden. Maar in een integrerende Eurozone wordt dit steeds moeilijker. Bedrijven en burgers kunnen steeds gemakkelijker hun boeltje pakken en naar een ander land verhuizen als hen bijvoorbeeld het heersende belastingregime niet aanstaat. Om op Europees niveau met succes een welvaartstaat te bouwen, is het een vereiste dat er grote sommen geld van het Noorden naar het Zuiden overgemaakt worden. Dat is onder de huidige omstandigheden volstrekt onmogelijk.

Het tweede grote blok, dat van de Christen democraten, kan evenmin bogen op een grote intellectuele aantrekkingskracht. Het gedachtegoed van de Christen democraten is vooral gebaseerd op dat van de Katholieke Kerk. In een steeds verder seculariserende wereld wordt dat gedachtegoed steeds meer een ver van mijn bed show. De Christen democraten worden vooral gezien als behoudend en intellectueel volstrekt oninteressant. Dat geldt misschien nog meer voor de liberalen. Hun economisch laissez faire, laisser passer wordt algemeen gezien als een van de oorzaken van de crisis. Daarmee is de liberale visie min of meer failliet verklaard.

Europa heeft behoefte aan nieuwe visie
Een nieuwe visie en nieuwe ideeën zijn broodnodig. De vraag is waar die vandaan moeten komen. Dat laat zich niet dwingen. We zouden al een stuk verder zijn, als de nieuwe ideeën gebaseerd zouden worden op opvattingen en gedachtegoed van Frankrijk en Duitsland. Hoe je het ook wendt of keert, dat zijn wel de twee belangrijkste en grootste landen in de eurozone. Daarbij kan het gedachtegoed van Thomas Piketty, Capital in the Twenty-First Century als uitgangsbasis dienen. Dit boek analyseert de snel toenemende ongelijkheid in een economie die nagenoeg niet groeit. Die moeten we volgens Piketty niet bestrijden door hogere belastingen op inkomen, maar op vermogen! Dat laatste zal veel Duitsers als muziek in de oren klinken. De Duitsers willen niet opdraaien voor de schuldenlasten van de perifere landen. Een overdracht van financiële middelen van noord naar zuid is in hun ogen niet wenselijk, nee, zelfs onverdedigbaar. Het verzet is vooral ingegeven door de opvatting dat veel Zuidelijke gezinnen en families over meer vermogen beschikken, dan de Duitsers zelf. Een belasting op vermogen zou in het Zuiden zelfs positieve gevolgen kunnen hebben. Teveel vermogen zit verstopt in onroerend goed en land, waar niets mee gebeurt. Een hogere belasting zou de eigenaar tot actie kunnen aanzetten. Hij kan besluiten zijn bezit te verkopen of er economisch mee aan de slag te gaan. In beide gevallen groeit er iets van een economische stimulans. Een vermogensbelasting op onroerend goed en land heeft nog enkele voordelen. Je kunt het in elk afzonderlijk land toepassen en je jaagt er bedrijven mee over de grens. Of de gevestigde partijen bereid en in staat zijn tot zelfonderzoek mag betwijfeld worden. Nu al klinken stemmen, dat de populistische stem verbrokkeld is in het Europese parlement en er weinig toe zal doen. Dat zou een grote fout zijn. De groei van het populisme is niet alleen het falen van Brussel, maar ook het falen van de nationale politiek. Ook die is niet in staat gebleken een effectief antwoord te formuleren op de grote problemen van de 21ste eeuw. De uitkomst van de Europese verkiezingen mag en moet gezien worden als een schot voor de boeg voor Cameron, Holande, Merkel, maar ook voor onze eigen premier Rutte. Negeren van deze waarschuwing zal ontaarden in een nog grotere afstraffing bij de volgende verkiezingen. Cor Wijtvliet

De politiek van Europa vraagt om nieuwe visie
Bron: the Reconstruction of European Politics. Project-Syndicate, May 15 2014 BELANGRIJK: - Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected] - Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen - U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen! - U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze nog niet automatisch ontvangt. - Maak ook kennis met de nieuwsbrief Crash Investor.

27 mei 2014
Van manufacturing naar brainfacturing

In Nederland willen beleidsmakers en hooggeleerden nog wel eens minzaam de schouders ophalen, als het onderwerp maakindustrie ter sprake komt. Maakindustrie is hun ogen een laagwaardige economische activiteit die Nederland alweer een tijdje geleden verlaten heeft en nooit meer zal terugkomen. ‘We zijn te duur’. Die geestelijke insteek is helemaal fout, althans als we Antoine van Agtmael mogen geloven. Van Agtmael heeft wereldfaam verworven door in 1982 het begrip Opkomende Markten te introduceren. Hij bedacht de term om zo op een positieve manier aandacht te vragen van beleggers voor de grote mogelijkheden die ontwikkelingslanden in zijn ogen boden. Niemand zal nu nog het succes van het initiatief van Van Agtmael durven betwisten.

Patrick O'Connell

Concurrentievermogen
Tijden veranderen. Dat blijkt wel uit het nieuwe boek van deze oud medewerker van the International Finance Corporation. In Back in business. From Rustbelt to Brainbelt voorziet hij dat het economisch initiatief weer meer bij het Westen komt te liggen. In veel Opkomende Landen en in het bijzonder in China heeft de zelfvoldaanheid plaats gemaakt voor twijfel. De angst dringt zich steeds meer op, dat ze hun competitieve voorsprong aan het verspelen zijn. Dat hangt enerzijds samen met de sterke loonstijgingen in veel Aziatische landen. In China bijvoorbeeld zijn de lonen sinds 2001 met ruim 400% gestegen. In de VS daarentegen zijn de loonkosten sinds 1995 met 12% gedaald. En dus komt er uit Azië een exodus van bedrijven op gang die hun heil weer in de VS of Mexico zoeken. Kosten zijn echter niet het enige argument volgens Van Agtmael voor een wederopleving van de industrie in de Verenigde Staten. Het is ook wat hij omschrijft als de creative response van het Westen. Hij doelt uiteraard op de snelle opkomst van fenomenen als 3D printen en/of robotics. Deze en andere trends hebben in het westen de ontwikkeling in gang gezet van manufacturing naar brainfacturing. Bovenstaande wil overigens niet zeggen, dat het tijdperk van de Opkomende Markten passé is. Geenszins, volgens Van Agtmael is en blijven ze voor veel bedrijven het Beloofde Land. Niet langer is de rol van de Amerikaanse consument doorslaggevend voor de wereldeconomie, maar die in India en China. Dat zijn de absolute groeimarkten voor de leveranciers van consumentenproducten als auto's, wasmachines en stofzuigers. Een tragere groei van China is allesbehalve een ramp voor dat land of voor de rest van de wereld. Een koopkrachtige Chinese consument zal een zegen blijken.

Autoproductie

Brainfacturing
Maar de echte innovaties vinden even niet meer plaats in de Opkomende Markten maar opnieuw in de VS. Van Agtmael wijst daarbij op de bijna wildgroei aan innovatieve centra in dat land. Hij wijst eveneens op de reshoring van industriële activiteiten door bedrijven als GE en Apple. Dat geeft de VS een hernieuwd zelfvertrouwen in eigen industrieel kunnen. Dat zal zich vertalen in een nieuwe reeks van innovaties in manufacturing, waarop steeds vaker de term brainfacturing van toepassing zal blijken. Brainfacturing maakt het mogelijk, dat ook het Westen met succes een gooi kan doen naar de gunst van miljarden koopgrage consumenten in de Opkomende Markten.

Brainfacturing neemt steeds prominentere rol in
Van Agtmael is niet uniek in zijn visie. Al eerder kwam the Boston Consultancy Group met een rapport, waarin beschreven werd dat een industriële renaissance in het Westen mogelijk is. In Europa wordt hier uiteraard nog maar nauwelijks over nagedacht. Dat is jammer, want het beetje industrie dat we nog in huis hebben, bleek in de afgelopen jaren veel crisisbestendiger dan al die schone en hoogwaardige dienstverlening. Daar bleken veel burgers en bedrijven in tweede instantie weinig behoefte aan te hebben. We zouden al een stuk op de goede weg raken, als we in Nederland los kunnen komen van het absurde idee dat maakindustrie laagwaardig is! Cor Wijtvliet

Maakindustrie. Laagwaardig?
BELANGRIJK: - Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected] - Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen - U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen! - U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze nog niet automatisch ontvangt. - Maak ook kennis met de nieuwsbrief Crash Investor.

22 mei 2014
Nee tegen de overname van AstraZeneca
In het Verenigd Koninkrijk en daar buiten laait de discussie over het wel of niet doorgaan van de overname van AstraZeneca door het Amerikaanse Pfizer steeds hoger op. Ook de zakenkrant Financial Times heeft bij monde van stercolumnist Martin Wolf stelling genomen. De opinie van Martin Wolf mag op zijn zachtst gezegd verrassend genoemd worden.

Al in de eerste regels van zijn column wordt duidelijk, dat Wolf tegenstander is van de overname. Cynisch merkt hij op, dat de overname eerst en vooral is ingegeven door de fiscale problemen bij Pfizer. Hij vindt het verder onverteerbaar, dat Pfizer die problemen wil oplossen door een van de kroonjuwelen van de Britse industrie op te kopen. Nog erger is het in zijn ogen, dat de Britse regering hier amper of niet door in beweging komt. Wolf vraagt zich ook af wie het eigenlijk voor het zeggen heeft bij de grote NV’s van deze wereld. Zijn dat het management en in het verlengde daarvan de aandeelhouders of moeten er nog andere partijen invloed hebben? Zijn bedrijven alleen maar bedoeld om de aandeelhouders rijk te maken of hebben ze ook nog de taak goederen en diensten aan de maatschappij te leveren?

Wat dat betreft is duidelijk, dat de sector waarin AstraZeneca acteert grote maatschappelijke waarde heeft. Dus moeten er bij een mogelijke overname belangrijke vragen gesteld worden. Verhoogt de overname de concurrentie? Zal de overname de investeringen in R&D nog verhogen en zijn de verzekeringen van Pfizer hieromtrent te vertrouwen? Voor Wolf is het duidelijk. Bij alle drie de vragen past het antwoord nee.

Aandeelhouders
Dat neemt niet weg, dat de kans dat de overname doorgaat aanzienlijk is. Het zijn immers de aandeelhouders die het hier voor het zeggen hebben en dan doet het er niet toe of ze de aandelen een minuut of 10 jaar in bezit hebben. Voor veel beleggers is het kopen of verkopen van aandelen niet veel anders dan het kopen van een zak aardappelen. Ook heeft Wolf weinig waardering voor de rol van het management in veel bedrijven. Die is er te vaak op gericht de aandeelhouders te behagen en zichzelf indirect te bevoordelen. Het manipuleren van de beurskoers heeft immers niet te maken met waken over de gezondheid van het bedrijf.
Dan moet opnieuw de vraag beantwoord worden van wie het bedrijf, van wie de naamloze vennootschap is? Het is te gemakkelijk om dan als enige de aandeelhouder op te voeren. Was het recht om bezit uiteindelijk niet gekoppeld aan het risico. Je kunt moeilijk volhouden, dat de aandeelhouder de meeste risico’s draagt. Dat zijn voor Wolf toch eerst en vooral de werknemers. Zij zijn, in tegenstelling tot de aandeelhouders, veel minder in staat zich tegen risico’s in te dekken. Dat geldt zeker voor die werknemers, die kennis en vaardigheden bezitten, die bedrijfsspecifiek zijn. Een belegger kan zijn risico afdekken door een gespreide beleggingsportefeuille op te bouwen. Toch heeft deze partij het voor het zeggen en wordt de stem van de werknemer, die persoonlijk het meest te duchten heeft, niet gehoord. Voor Wolf is de rol van de aandeelhouder ook niet zo doorslaggevend voor een bedrijf. Ze zijn in zijn ogen geen echte kapitaalverschaffers. Bedrijven investeren meestal uit eigen zak. De aandeelhouder verschaft en versterkt het eigen vermogen van een bedrijf, dat bedoeld is om schokken en eventualiteiten op te vangen. In die zin zijn aandeelhouders het best te vergelijken met verzekeraars. Als dat zo is, dan verdienen ze niet de onverdeelde aandacht van het management, dat op zijn beurt weer verplicht is meer aandacht aan de belangen van het bedrijf te besteden. Ben je daarvan doordrongen, dan is de vraag of het verantwoord is AstaZeneca in de verkoop te doen gemakkelijk te beantwoorden volgens Wolf: absoluut niet!
Wolf zelf is min of meer verrast door de uitkomst van zijn denken. Naar eigen zeggen was hij nog maar tien jaar geleden overtuigd van het grote belang van de aandeelhouder. Diens belangen moesten prevaleren. Blijft de vraag over of de opvattingen van Wolf op zichzelf staan of dat ze breder gedragen worden binnen de club waartoe de columnist behoort. Als het laatste het geval is, dan kunnen we de komende tijden nog interessante discussies tegemoet zien. Wolf zet immers de bijl aan de wortel van het ongebreidelde aandeelhouderskapitalisme, waarbij alles en iedereen moet wijken voor de geldzucht van aandeelhouder en management. Cor Wijtvliet Bron: Martin Wolf, AstraZeneca is more than investors’ call. Financial Times, May 8 2014 BELANGRIJK:
- Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
- Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen.
- U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
- U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze
- nog niet automatisch ontvangt.
13 mei 2014
Nu wordt nikkel ook al duurder
De afgelopen twee jaren waren moeilijk voor beleggers in grondstoffen. Prijzen stonden voortdurend onder druk. Maar in 2013 lijkt alles anders te worden. Vooral de prijzen van soft commodities als koffie, tarwe, mais en soja zitten al enkele maanden in de lift. Het ziet er echter naar uit, dat nu ook de prijzen voor enkele metalen, zoals zink, koper en nikkel weer omhoog gaan. In alle gevallen is de oorzaak een dreigend tekort!

En dan te bedenken, dat nog in 2013 prijzen voor een ton nikkel tot onder $ 14 000 tuimelden en dat zeker een derde van de producenten in de rode cijfers belandden. De oorzaak was een fors toegenomen Chinese productie. Nu, amper een jaar later is het beeld totaal veranderd. Begin mei kostte een ton nikkel op de London Metal Exchange $ 18.250. Dat bedrag vertegenwoordigt een stijging. Het einde is volgens de Australische bank Macquarie, gespecialiseerd in grondstoffen, nog lang niet in zicht. De prijs kan in 2016 wel een niveau van meer dan $ 30 000 per ton bereiken. Maar dan moet Indonesië, de grootste producent van nikkelerts wel zijn verbod op export handhaven. Daarmee zijn we ook bij de oorzaak van de sterke prijsstijging. Op 12 januari van dit jaar verbood de overheid van dat land de export van het onbewerkte nikkelerts. De Filipijnen produceren ook veel nikkel, maar de kwaliteit van dat erts laat zeer te wensen over.

Welke landen produceren nikkel?
Daar had diezelfde overheid al sinds 2009 mee gedreigd, maar het dreigement was nooit werkelijkheid geworden. De initiële reactie op het verbod was dan ook rustig. De prijs ging aanvankelijk maak met 2,5% omhoog. De markt ging ervan uit, dat het allemaal niet zo’n vaart zou lopen. Bovendien hadden Chinese bedrijven, die het erts omwerkten tot pure nikkel, uit voorzorg grote voorraden aangelegd. Het was juist die bewerking door buitenlandse bedrijven van het erts, die de Indonesiërs een doorn in het oog was. Juist die bewerking voegde waarde toe, niet het erts zelf. De bedoeling van het exportverbod was dan ook afnemers te dwingen in Indonesië zelf deze waardeketen in bewerking op te zetten. Op die manier zou Indonesië zelf het meest profiteren van het bezit van deze grondstof. De Chinezen hebben echter buiten de waard gerekend en hebben zich verkeken op de vasthoudendheid van Indonesië. Bovendien zijn sommige handelaren hun eigen nikkel vast gaan houden in de hoop, dat prijzen verder gaan stijgen. En daar is een gerede kans op. Dit jaar zullen naar verwachting vraag en aanbod redelijk in evenwicht zijn, maar in 2015 zal er een tekort optreden als alles blijft zoals het is. Daar ziet het wel naar uit, want de kans dat de ban op korte termijn herroepen wordt, is klein. In deze zomer zijn er verkiezingen in Indonesië en een nieuwe regering zal op zijn vroegst ergens in het najaar aantreden. En dan nog is het de vraag of er iets gaat gebeuren. De meeste grote politieke partijen scharen zich tot dusverre achter het exportverbod. Daar komt nog bij, dat multinationale mijnbouwers als Glencore Xstrata zich vierkant achter het verbod hebben geplaatst. De reden is duidelijk. Ze trekken misschien wel het meeste profijt van de relatieve schaarste en de hogere prijzen. Elke 10% prijsstijging brengt voor Glencore $ 170 miljoen extra in het laatje. Enkele Chinese bedrijven hebben zich bij het onvermijdelijke neergelegd en zijn productiefaciliteiten in Indonesië aan het opzetten. Maar het duurt zeker tot het midden van 2015 voordat die op stoom komen en op grote schaal het erts kunnen gaan bewerken. Voor de optimisten onder de nikkelhandelaren is het duidelijk: prijzen van meer dan $ 20.000 per ton zijn zeker niet meer uit te sluiten. De goede oude tijden van voor 2012 zijn weer helemaal terug!

Welke bedrijven produceren nikkel?
Cor Wijtvliet BELANGRIJK:
- Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
- Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen.
- U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
- U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze
- nog niet automatisch ontvangt.
8 mei 2014
Nederlands bedrijfsleven te royaal voor aandeelhouders?
Afgelopen weekeinde kreeg de Raad van Bestuur van menig beursgenoteerd bedrijf een brief uit totaal onverwachte hoek. Niemand minder dan Larry Fink, oprichter van Blackrock en daarmee de grootste buitenlandse belegger in AEX-fondsen, spoorde in die brief de bedrijven aan minder van hun middelen te besteden aan het uitkeren van dividenden en inkoop van eigen aandelen en meer aan investeringen in het eigen bedrijf. Alleen op die manier stelde het management toekomstige groei van het bedrijf veilig en daarmee uiteraard ook de toekomstige beurswaarde van het bedrijf.

Heeft Larry Fink een punt en geven Nederlandse bedrijven teveel geld terug aan hun aandeelhouders en zetten ze daarmee impliciet de toekomst van hun bedrijf op het spel? Volgens het financieele dagblad boekten de 25 grootste Nederlandse beursfondsen in 2013 een gezamenlijke winst van € 26,4 miljard. Van dit bedrag werd maar liefst een bedrag van € 20,4 miljard terug gegeven aan aandeelhouders. Dat is 77,3%. De massieve uitkering is volgens de krant niet ten koste gegaan van de financiële positie van de bedrijven zelf. Bedrijven zijn sinds 1990 stelselmatig de kapitaalsinvesteringen verlaagd ten gunste van de aandeelhouder.

Is Nederland een uitzondering?
Loopt het Nederlands bedrijfsleven hiermee in de pas met de rest van de wereld? Volgens Citigroup is er al enkele jaren sprake van een rebalancing ten faveure van de aandeelhouder. Sinds 2010 is de uitkering aan aandeelhouders door het wereldwijd beursgenoteerd bedrijfsleven met maar liefst 40% gestegen tot een bedrag van $ 1,4 biljoen. Maar in tegenstelling tot de Nederlandse situatie is dat niet ten koste gegaan van de kapitaalsinvesteringen. Die zijn in dezelfde periode met 26% gestegen tot een bedrag van $ 1,6 biljoen. Ook de kapitaalsinvesteringen zijn dus gestegen. Is Nederland daarmee een negatieve uitzondering? Dat is nog maar de vraag. Het is in ieder geval, duidelijk dat er in de ontwikkelde economieën een beweging gaande is, waarbij er geleidelijk meer en meer geld naar de aandeelhouder vloeit. Volgens Citigroup besteedde het grote Amerikaanse bedrijfsleven in 2001 tweemaal zoveel aan kapitaalsinvesteringen dan aan uitkeringen aan de aandeelhouder. In 2013 zijn de bestedingen in evenwicht. De bedrijven voldoen hiermee aan de wensen van de aandeelhouder. Die wijzen op het verband dat er bestaat tussen de uitkering aan aandeelhouders en waarderingen. Hoe meer er aan aandeelhouders wordt uitgekeerd, des te hoger is waarde die de markt aan een bedrijf toekent.

Figuur 1: Nederlandse beursgenoteerde fondsen zijn erg royaal
Die relatie bestaat niet tussen de omvang van de kapitaalsinvesteringen en de waardering door de markt. Hoe meer een bedrijf investeert, des te lager wordt de toekomstige winstgevendheid. Het beste bewijs voor deze stelling is misschien wel jet Japanse bedrijfsleven. Sinds jaar en dag besteden Japanse bedrijven tot wel vijfmaal zoveel aan kapitaalsinvesteringen dan aan dividenden. De winstgevendheid is desondanks steeds verder onder druk gekomen. De aandeelhouder heeft echter niet de mogelijkheid het management van bedrijven ter verantwoording te roepen om een einde te maken aan overinvesteringen. In de Verenigde Staten kan dat wel en dat houdt het management scherp. Toch stelt Citigroup vast, dat vandaag de dag de aandeelhouder wel erg wil beknibbelen op kapitaalsinvesteringen ten gunste van de eigen uitkering. Dat, stelt de bank vast, moet op den duur ten koste gaan van de winstgevendheid van het bedrijf, de economische groei en de werkgelegenheid. Op den duur is daar niemand bij gebaat, behalve misschien de aandeelhouder. Gelet op de toonzetting van zijn brief twijfelt Larry Fink in het Nederlandse geval ook daaraan. Nederland wil graag een gidsrol spelen in de wereld. Of we in dit geval hier zo blij mee moeten zijn, is nog maar de vraag! Cor Wijtvliet

Figuur 2 Aandeelhouders zouden ook algemeen belang moeten meewegen
BELANGRIJK:
- Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
- Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen.
- U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
- U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze
- nog niet automatisch ontvangt.
17 april 2014
Handel heeft weer geloof in commodities

Nog onlangs organiseerde the Financial Times zijn jaarlijkse Commodities Global Summit in Lausanne, Zwitserland. De sfeer onder de aanwezigen was er een van gematigd optimisme. Dat is verrassend, omdat 2013 voor de meeste commodities een bijzonder moeilijk jaar was. Eventuele zorgen over bijvoorbeeld een afzwakkende Chinese economie of oplopende spanningen rondom Oekraïne werden in Lausanne geminimaliseerd.

Prijsontwikkeling grondstoffen in eerste kwartaal 2014

Voor Archer Daniel Midland, groot in het verhandelen van agrarische producten, staat het wel vast, dat de wereldwijde economische groei in 2014 en toch zeker in 2015 gaat versnellen. Het is belangrijk om te weten hoe de handel denkt. In tegenstelling tot producenten van commodities, moeten handelshuizen het vooral hebben van de juiste interpretaties van de richting van de markt. Daar verdienen ze hun geld mee.

Olie
Het minste perspectief ziet de markt voor energieprijzen. De prijs voor een vat Brent olie zal voorlopig blijven bewegen tussen $ 100 en $ 110. Dat is al drie jaar zo. De schalieboom in de VS is niet terug te zien aan de internationale prijsvorming. Dat is eerst en vooral te danken aan de verstoringen van de productie in Het Midden Oosten, in landen als Irak en Libië. De olieprijs zal pas omlaag kunnen als de Amerikanen een deel van hun schalieolie gaan exporteren. Dan kan er een daling optreden van wel 20%.
Gas
Uitgesproken negatief is de markt over de mogelijkheden van aardgas. In februari was de prijs van aardgas in de VS door het dak gegaan door de extreme winter. Maar nu is de prijs weer terggevallen naar hetzelfde niveau als voor de winter en wel naar $ 4,35 BTU. Er is weinig geloof, dat er dit jaar nog veel verandering in dat niveau komt. Hetzelfde beeld is min of meer zichtbaar in Europa. Ondanks de spanningen rondom Oekraïne en de grote afhankelijkheid van Europa van Russisch aardgas, heeft de prijs de neiging om omlaag te gaan. De markt gaat er vooralsnog van uit, dat ernstige verstoringen in de aanvoer achterwege zullen zijn.

Figuur 1 extreem winterweer in de VS is voorbij

Soft commodities
Heel andere geluiden waren er te horen over de prijsontwikkeling van landbouwproducten. In het eerste kwartaal van dit jaar zijn prijzen fors gestegen vanwege extreme weersomstandigheden in diverse belangrijke producerende regio’s. Volgens Cargill moet de wereld er serieus rekening gaan houden, dat instabiele weersomstandigheden een fact of life zijn geworden. Volatiliteit vreet aan de mogelijkheden om grote voorraden aan te leggen en dat jaagt de prijzen omhoog. Er mag dan immers nog maar weinig misgaan. Daar komt nog bij, dat de vraag naar bijvoorbeeld vlees alleen maar blijft stijgen. De nieuwe middenklasse in de Opkomende Markten wil nog steeds proeven van het Westerse dieet.

Figuur 2: Dit wordt een normaal beeld

Hard commodities
Op de korte termijn gaat het minder met de prijzen voor grondstoffen als koper, aluminium en ijzererts. De oorzaak daarvan heet China. Het land groeit minder hard en investeert ook minder in zijn infrastructuur en de capaciteit van de industrie. Kortom, China is een veel minder dominante partij op de markt voor hard commodities. Daar komt nog bij, dat veel producenten hun productiecapaciteit steeds hebben vergroot en dus komt de wereld (tijdelijk)met een overaanbod. Pas als de overschotten uit het systeem zijn verwijderd, kunnen prijzen weer omhoog. Maar dan is er ook ruimte voor forse prijsstijgingen denken ze bij Goldman Sachs. Over twee of drie jaar kan de prijs voor aluminium zomaar 40% hoger liggen dan vandaag het geval is. De koperprijzen kunnen tegen 2016 tussen 10% - 15% hoger liggen. De goede oude tijd van 2003 en 2004 kan zomaar weer terugkomen. Soms zijn dromen geen bedrog. Cor Wijtvliet Bron: Financial Times, Big traders look beyond commodities price gloom, April 4 2014 Voor vragen of opmerkingen kunt u mailen naar [email protected]

8 april 2014
Hoe stoppen we Poetin?

Sinds de bemoeienis van Poetin met de gang van zaken op de Krim stellen beleidsmakers in de verschillende Westerse hoofdsteden zich maar één vraag: hoe stoppen we Poetin? Daarmee bedoelen ze niet, dat ze op manieren zinnen om de Russen uit de Krim te verdrijven. De Russische bezetting van het schiereiland lijkt een fait accompli. Veeleer is de angst, dat het hernieuwde Russische zelfbewustzijn grotere en verder reikende ambities heeft dan de Krim. Een Amerikaanse generaal denkt dat het nietige Transnistrië, op de grens tussen Oekraïne en Moldavië, het volgende doelwit is. Zelfs een trouw bondgenoot van Poetin, Alexander Lukashenko van Wit-Rusland toont zich ongerust over de expansiedrang van zijn vriend. In Wit-Rusland wonen ook veel Russen en die zouden zomaar kunnen besluiten aansluiting te zoeken bij het moederland.

Poetin op de motor
Iedereen, in west en oost, is ongerust over de nabije toekomst, de stabiliteit en de veiligheid van de regio rondom Oekraïne. Tot nu toe hebben politieke leiders in het westen zeer terughoudend gereageerd. Een aantal Russen uit de onmiddellijke nabijheid van Poetin is op een zwarte lijst geplaatst, maar vooral de Europese Unie deinst er voor terug om verder te gaan. Dat is misschien voor het moment ook maar het beste. Het is zeer goed denkbaar, dat snelle economische sancties contraproductief kunnen en zullen uitpakken. Natuurlijk zijn Europese leiders (oprecht) boos, maar Poetin weet ook heel goed dat onder die woede verdeeldheid schuilt. Daar zal hij gebruik van proberen te maken. Zullen Duitsers en Italianen een energieboycot voor langere tijd accepteren? Dat is moeilijk te geloven als de komende winter strenger is dan de andere. Zal Londen het oké vinden, als steeds meer Russische miljardairs de City gaan mijden. Ook dit is moeilijk te geloven. Trouwens, een economische boycot van Rusland kan de regio, die we willen helpen, juist zwaar treffen. Het is goed voor te stellen, dat een economische boycot van Rusland juist Oekraïne zwaarder zal treffen met als gevolg een snel oplopende politieke en economische destabilisatie. Het zou de ideale uitnodiging zijn voor de Russen om ook daar orde op zaken te stellen. En tenslotte is het belangrijk om je kruit niet in één keer te verschieten.

G7 bijeen op het Catshuis
De annexatie van de Krim is naar alle waarschijnlijkheid niet de aanloop naar WO III. De Krim is geen Sudetenland 1938. Dus een gepaste reactie is op zijn plaats. Als de kalmte terug keert kan de EU, gesteund door de VS, tamelijk eenvoudig de diplomatieke boycot van Rusland intact houden. Het opzeggen van het lidmaatschap van de G8, het opschorten van het lidmaatschap van het Internationaal Agentschap en OECD maken op de korte termijn helemaal geen indruk op Poetin. Maar blijft dat ook zo, als die diplomatieke boycot lang, heel lang voortduurt?

Russisch gas naar Europa

Economische boycot?
Mocht de situatie ernstig verslechteren, dan kan een economische boycot altijd nog. En dan nog is het waarschijnlijk onverstandig om over te gaan op een all-out boycot. Ook dan is een stapje-voor-stapje benadering waarschijnlijk de beste manier. Bijvoorbeeld: eerst alle Russische tegoeden bevriezen en pas in tweede instantie Russische banken weren van de euro- en dollarmarkten. De onderliggende gedachte van het beleid van de EU moet zijn, dat dit een gevecht van de lange adem en van wilskracht wordt. Poetin is niet de man om op korte termijn concessies te doen. Hij is een machtsdenker pur sang met als motto: the weak get beaten. Op de korte termijn heeft het Westen weinig in te brengen. Op de langere termijn keren de kansen. Het is nog maar de vraag of Poetin een gematigde boycot over een periode van drie jaar politiek en economisch overleeft. Ook de doorsnee Russische burger heeft steeds meer te verliezen. Een gematigde boycot is temeer op zijn plaats, omdat het de EU tijd en gelegenheid geeft zich minder afhankelijk te maken van Russisch gas en geld. Bovendien geeft het gelegenheid een echte strategie te ontwikkelen voor de landen die zuchten onder de schaduw van de Russische ambitie. Ook daar heeft het tot nu toe aan ontbroken.

Londen zou graag nog meer Russische miljardairs verwelkomen
Cor Wijtvliet Vragen en opmerkingen kunt u richten aan [email protected]

27 maart 2014
Een geloofwaardig alternatief voor het Neoliberalisme

Eén van de opvallende constateringen van de crisisjaren is dat linkse partijen noch vakbonden geen of amper profijt hebben kunnen trekken van de wandaden van Wall Street. Volgens Francis Fukuyama is dat te wijten aan bruikbare ideeën in het linkse kamp. Toch bood de crisis van 2008 meer dan voldoende ammunitie om de neoliberale opvatting over het kapitalisme definitief naar de vuilnisbelt van de geschiedenis te verwijzen. Het minst erge verwijt dat je de neoliberale visie kunt toedichten is dat, over een periode van 35 jaar, het vigerende systeem minder economische groei gegenereerd heeft in verhouding tot de daar voorafgaande 30 jaar. Het heeft de financiële stabiliteit ondermijnd en de sociale rechtvaardigheid nagenoeg ten grave gedragen.

De financiële economie

Alternatief?
Zoiets roept - nee schreeuwt - om een geloofwaardig alternatief, maar dat vormt zich slechts mondjesmaat en in een slakkengang. Een alternatief hoeft overigens niet te betekenen, dat het kapitalisme ansich moet verdwijnen. Dit systeem heeft wel de nodige aanpassingen nodig. Zo zouden instituties weer een prominentere en krachtdadigere rol moeten gaan spelen. De crisis was in 2008 eveneens mogelijk door zwakke instituties die wegkeken van hun verantwoordelijkheid. Instituties moeten de financiële en arbeidsmarkten stutten, moeten zorg dragen voor corporate governance, moeten kwalitatief goed onderwijs garanderen en op nationaal niveau een werkend systeem voor innovatie uitrollen.

The power of the market

Redelijkheid
Instituties komen echter niet uit de lucht vallen. De staat moet zorgen dat ze er komen en dat ze naar behoren functioneren. In het geval van de arbeidsmarkt kan en moet de staat desnoods als mediator optreden. Binnen het alternatieve systeem zou het bruto binnenlands product niet langer de enige maatstaf mogen zijn om de economische prestatie van een land te meten. Het is nu een onhoudbare stelling, dat een economie beter functioneert in een land waar de top, 1% van de bevolking, het leeuwendeel van de welvaart voor zich opeist. Tenslotte zal redelijkheid belangrijker moeten zijn dan gelijkheid. Het is nagenoeg ondoenbaar om in een markteconomie een egalitaire gelijkheid na te streven. Redelijkheid in het economisch en maatschappelijk bestel is daar beter op zijn plaats. Overigens lijkt een gemodificeerd kapitalisme de enige manier voor het Westen om te overleven. De nieuwe globale economie lijkt steeds meer een race naar de bodem van het dal. Bedrijven gaan steeds maar weer op zoek naar nog goedkopere arbeid, land en kapitaal. Overheden proberen die bedrijven aan zich te binden door nog meer te dereguleren en de sociale wetgeving navenant aan te passen, in te perken dus. Het westen moet en kan overleven door de trek naar de top te beginnen. Daarbij moet de nadruk op hogere toegevoegde waarde komen te liggen en op innovatie, waardoor de concurrentiekracht toeneemt. Het is aan de staat om bedrijven in staat te stellen die nieuwe rol in de economie te spelen.

De vierde industriële revolutie?
Cor Wijtvliet Bron: David Sainsbury, a new progressive political economy. Project-syndicate, March 5 2014

13 maart 2014