Marketupdate

Tag: economie

  • Hoe lang stagnatie in Duitsland?

    crisisEr rolde een schokgolf over de financiële markten. Dat het met het herstel in de eurozone maar niet wil vlotten, is tot daar aan toe. Maar dat nu ook Duitsland niet langer immuun blijkt voor de crisis, dat was pas echt teleurstellen. De groei in Duitsland valt terug en het is niet langer uit te sluiten dat er de komende tijd een of meer kwartalen met een negatieve groei te noteren zijn.

    De motor van de eurozone begint te sputteren. Maar mag dat eigenlijk een verrassing heten? Er zijn in de afgelopen jaren vanuit verschillende hoeken waarschuwende vingers opgestoken. De kritiek was steeds gelijkaardig van toon. Onderliggend is Duitsland helemaal niet zo sterk. De hervormingen van de afgelopen tien jaar zijn veel minder ingrijpend geweest dan gedacht en uitgedragen. De Duitse groei was en is gebaseerd op een onhoudbaar model, namelijk op investeringshausses in andere delen van de wereld. Maar die hausse is in landen als China en Rusland, maar ook in vele andere zogeheten opkomende markten, alweer een tijdje over zijn hoogtepunt heen. Als die hausse tot meer normale proporties is teruggekeerd, blijkt ook Duitsland zomaar een trage groeier.

    Duitse groeimotor sputtert

    Zal Duitsland zich in het debat over de toekomst van de eurozone nu wat soepeler en bescheidener gaan opstellen? Hier is waarschijnlijk de wens de vader van de gedachte. Vooralsnog lijkt het omgekeerde het geval. Duitse media en commentatoren blijven ongezouten kritiek oefenen op de voorstellen van Draghi voor verruiming en blijven Frankrijk en Italië fel attaqueren om de gekozen eigen route. Vooralsnog blijft het economisch kompas gericht op fiscale consolidatie. Het doel blijft om in 2015 en verder tenminste een evenwicht op de begroting te bereiken. Voor sommige politici is dat nog niet genoeg. Er zal en moet een overschot gekweekt worden. Als dat om bezuinigingen vraagt, dan moet het maar. Het doel heiligt de middelen. Het enige wat de Duitsers wellicht van het rechte pad van de fiscale zuiverheid kan wegleiden is misschien een snel oplopende werkloosheid. Maar niemand mag verbaasd opkijken, dat dan in eerste instantie gekozen zal worden aan het afbouwen van de financiële steun aan de periferie.

    schauble

    Figuur 1 Minister Schäuble van financiën weet van geen wijken

    Waar komt trouwens die plotselinge zwakte vandaan? Het land was immers vrij gemakkelijk aan de financiële crisis, die de eurozone zo zwaar trof, ontkomen. Het was niet nodig om draconische maatregelen te nemen. Zoals hierboven is gememoreerd, is de zwakte niet plotseling maar het gevolg van een te grote afhankelijkheid van de export, die weer voornamelijk is gebouwd op hoogwaardige industriële goederen en machines. Omdat het land te zwaar leunt op de export, is het ook gevoeliger voor veranderingen in vraag en aanbod. Veranderingen zijn er meer dan voldoende. Oorlog in het Midden-Oosten en spanningen in Oekraïne tasten het internationale vertrouwen aan. In veel opkomende markten zwakt de groei af. Het verhaal is ook, dat van een nieuwe investeringshausse in welk deel van de wereld geen sprake is. Ergo, waar moet nu de extra plus in de groei vandaan komen. De economische denktanks kunnen weinig anders dan een groei van 1,3% voor 2014 en 1,2% voor 2015 intekenen. Met dat percentage zou trouwens de rest van de eurozone dolblij zijn.

    Stagnatie

    Op de wat langere termijn ziet het er trouwens ook niet goed uit voor Duitsland. Het zit op een tikkende demografische tijdbom. Het aantal gepensioneerden gaat komende jaren exploderen. Het aantal toetreders tot de arbeidsmarkt wordt daarentegen elk jaar kleiner. Het gevolg is, dat de potentiële groei in het land onder 1% kan komen. Wat nu zichtbaar wordt, kan wel eens het begin zijn van een langdurige economische stagnatie! Cor Wijtvliet Bron: Wolfgang Münchau, Germany’s weak point is its reliance on exports. Financial Times, Oktober 12 2014

    demografie-duitsland

    De Duitse bevolking vergrijst

    BELANGRIJK:

  • In het land der blinden…

    De befaamde Groucho Marx zei ooit: “these are my principles. If you don’t like them, I have others.” Waarschijnlijk valt de humor van Groucho slecht in Europa, want het oude continent heeft zijn boodschap niet ter harte genomen. Daar waar de Fed in de crisisjaren er weinig moeite mee heeft om de gevestigde waarheden overboord te zetten, daar blijven we in Europa ons vastklampen aan de waarheden van voor 2008. Het resultaat is, dat in de VS het herstel steeds meer handen en voeten krijgt, terwijl Europa op zijn best al bijna zeven jaar op rij voort moddert zonder merkbare verbetering.

    column-cor-9okt-1

    Verschil ECB en Fed

    Het grote voordeel van de Fed boven de ECB is dat de eerste in feite alle goedbedoelde of kwaadwillende politieke verzoeken en adviezen aan de laars kan lappen. En dat hebben de centrale bankiers met de nodige flair en toenemend succes gedaan. Er is bijna niemand meer die nog gelooft in het spook van de hyperinflatie als gevolg van de politiek van kwantitatieve verruiming. Mario Draghi en zijn gevolg zijn echter al jaren de gevangenen van de wensen van de periferie en de verlangens van het Noorden. Dat beperkt zijn slagkracht en daarmee de mogelijkheid om problemen agressief te lijf te gaan. Het is in Europa voor Draghi altijd weer een laveren tussen Scylla en Charibdis.

    column-cor-9okt-2En natuurlijk moet je in tijden van crisis ook nog een goede portie geluk hebben. In januari 2009 slaagde de regering er in om een fiscaal stimuleringsplan ter waarde van $847 miljard door Capitol Hill geaccepteerd te krijgen. Het steunpakket kwam tot stand onder druk van een economische krimp van 8% op jaarbasis in het vierde kwartaal van 2008. Zeker achteraf is er veel reden voor kritiek op het overhaast in elkaar getimmerd plan, maar het bleek voldoende om de recessie te laten omslaan in een mager herstel. Beleidsmakers in Europa bleven met de armen over elkaar zitten.

    De meevaller voor de Amerikaanse overheid was dat de Tea Party toen nog geen doorslaggevende stem binnen de Republikeinse Partij had. Toen dat eenmaal in 2010 zover was, kwam de besluitvorming op Capitol Hill tot stilstand en die politieke impasse duurt voort tot vandaag de dag.

    Met enig gevoel voor overdrijving kun je beweren, dat Duitsland en gevolg in Europa de rel van de Tea Party vervullen. De Duitse economische beschouwingen over de financiële crisis hebben vaak een moraliserende ondertoon. Die crisis hebben we zogezegd over ons zelf afgeroepen en daarom moeten we boete doen voor onze zonden. Pas dan zal er weer herstel volgen. Los van een eventuele moralistische kijk op zaken is Europa ook simpelweg politiek te verdeeld om het voorbeeld van de Fed te volgen. Trouwens, als die eenheid er wel was, zou Europa waarschijnlijk een route tegengesteld aan die van de VS opgaan. Duitsland zou immers ook dan doorslaggevend zijn.

    column-cor-9okt-3

    Zwak herstel

    De Verenigde Staten mogen dan aan de beterende hand zijn, maar ook daar is het herstel nog steeds niet overtuigend. De werkgelegenheid stijgt weliswaar, maar de lonen niet. Die liggen nog steeds ver beneden het niveau van voor 2008. Ook laat de arbeidsparticipatie nog zeer te wensen over. Vooral veel mannen hebben de arbeidsmarkt de rug toe gekeerd. Er is met andere woorden nog absoluut geen gevaar voor inflatie. Toch roepen de haviken binnen de Fed en de politiek steeds harder, dat de rente zo snel mogelijk omhoog moet. In hun ogen is dat de beste manier op een opleving voor te zijn. Een te snelle renteverhoging is ook de beste manier om een pril herstel de kop in te drukken. Dat hebben de jaren ’30 van de vorige eeuw meer dan afdoende bewezen.

    column-cor-9okt-4

    Het is maar in gelatenheid afwachten wat de uitkomst van deze discussie zal zijn. De VS zijn echter wel in een fase van herstel terecht gekomen, waarin het zich de luxe kan veroorloven om over structurele hervormingen na te denken, hoe onrealistisch de voorstellen daartoe soms ook zijn. Voor Europa blijft het daarentegen vooral watertrappelen geblazen om zo het hoofd boven water te houden. Misschien zouden onze beleidsmakers de vingerwijzing van een tweede vermaarde persoonlijkheid ter harte moeten nemen. Ooit zei Albert Einstein: “the definition of insanity is to keep trying the same thing over and over and expect a different outcome”.

    Cor Wijtvliet

    Bron: Edward Luce, Blinded EU can learn from one-eyed US. Financial Times, October 6 2014

    column-cor-9okt-5

    BELANGRIJK:

  • Video: Warren Mosler over het geldsysteem

    In de volgende video legt econoom Warren Mosler uit dat het geldsysteem eigenlijk één groot boekhoudkundig systeem is van getallen op bankrekeningen en dat al het geld zijn oorsprong vindt bij de overheid, die geld in omloop brengt door het simpelweg te spenderen.. Mosler onderscheid de private sector en de overheid en komt daarbij tot de conclusie dat de private sector alleen besparingen kan hebben als de sector overheid tekorten maakt of als er een positief saldo is met het buitenland.

    Mosler geeft een interessante invalshoek op het moderne geldsysteem, ontdaan van alle nostalgie van gouden en zilveren munten en door edelmetaal gedekte geldsystemen. Volgens Mosler is het cruciaal dat de overheid in crisistijd meer geld uitgeeft dan er binnenkomt, zodat consumenten genoeg te besteden hebben en de werkloosheid laag blijft.

    Volgens de visie van Mosler is een hoge staatsschuld en een hoog begrotingstekort geen enkel probleem, zo lang het land zelf het beheer heeft over de valuta waarin de schulden gemaakt zijn. Wel merkt hij daarbij op dat het hebben van een eigen munt geen vrijbrief is voor de overheid om eindeloze tekorten te maken. Dat kan op termijn inflatie teweeg brengen. Verder legt de econoom uit dat het betalen van belastingen een essentieel onderdeel is in een modern geldsysteem. Door belastingen af te dwingen in een bepaalde valuta ontstaat er vraag naar de betreffende valuta. Ook zorgen belastingen ervoor dat er niet teveel geld in de handen van huishoudens is, want dat zou op termijn kunnen leiden tot een hoge inflatie. Via het belastingstelsel kan de overheid de bestedingen van verschillende inkomens- en vermogensgroepen sturen, denk aan de talloze subsidies, heffingen en belastingen die een moderne samenleving kent. Geïnteresseerd in het verhaal van Warren Mosler? Lees dan ook zijn werk Seven Deadly Innocent Frauds of Economic Policy (pdf).

  • Steve Keen: “Herstel economie zal mislukken”

    Volgens econoom Steve Keen is het magere economische herstel wat we links en rechts zien gedoemd te mislukken. De economie zal door de omvang van onze private schulden opnieuw afglijden richting een recessie, omdat de hoge schuldenlast het besteedbare inkomen van huishoudens onder druk zet. In de groeifase hadden huishoudens veel meer te besteden, omdat ze naast hun eigen inkomen ook met geleend geld consumeerden. Nu de inkomens stagneren en huishoudens schulden afbouwen is er sprake van vraaguitval in de economie.

    Steve Keen zegt dat de economische groei van de afgelopen twintig jaar voornamelijk gedreven werd door schulden. Toen de schuldengroei zo rond 2006 begon te vertragen kwam ook de economische groei onder druk te staan. Met monetaire stimulering door de centrale bank durven huishoudens weer meer schulden op zich te nemen, maar volgens Steve Keen zal dit economische herstel veel minder lang duren dan de groeifase van 1993 tot 2007. Hij verwacht dat de economische opleving hoogstens vijf tot zeven jaar zal aanhouden. Een stijging van de rente door de centrale bank kan het kantelpunt al zijn van economische groei richting contractie. Daalt de vraag naar hypotheekleningen, dan veroorzaakt dat een grote vraaguitval in de economie.

    Bekijk de hele video van Steve Keen door op onderstaande afbeelding te klikken.

    stevekeen-video

    Steve Keen verwacht een nieuwe recessie

  • Aandelenkoersen zeggen niets over de economie?

    In hoeverre zeggen aandelenkoersen iets over de gezondheid van de economie? Intuïtief zou je denken dat de twee aan elkaar gerelateerd zijn, omdat bedrijven meer kunnen verdienen als consumenten meer consumeren. Toch blijkt de beursgraadmeter geen goede indicator te zijn voor de gezondheid van de economie, zoals de volgende grafiek van Bloomberg laat zien. Sinds eind 2012 zijn de wereldwijde groeiverwachtingen alleen maar naar beneden bijgesteld, terwijl de MSCI World index van wereldwijde aandelen een stijging van ongeveer 20% wist te realiseren.

    Wat drijft dan die hogere aandelenkoersen? Is het de beschikbaarheid van een overvloedige hoeveelheid geld die de beurskoersen omhoog stuwt? Of nemen de financiële markten nu al een voorschot op economische groei die nog moet gaan komen? Of is de aandelenmarkt niets meer dan een weerspiegeling van het waardeverlies van valuta? Wie het weet mag het zeggen…

    gdp-versus-stockmarkets

    Aandelenkoersen versus wereldwijde economische groei (grafiek via Zero Hedge)

  • Duitsland is een blok aan het been

    Sinds de crisis is begonnen, kijkt menig lid van de eurozone met een scheef oog naar Duitsland. Daar loopt alles economisch op rolletjes en lijkt de crisis ver weg. Duitse beleidsmakers vinden daarom, dat de rest van Europa zich aan hun land moet spiegelen en het succesvolle beleid van de laatste tien jaar maar beter kan kopiëren. De Duitsers kunnen met recht trots zijn op hun land. Het land huisvest meerdere eersteklas multinationals, heeft een verhoudingsgewijs lage werkloosheid en heeft een triple A kredietbeoordeling.

    duitsland-machines1Maar naast alle lofuitingen moeten er ook wat minder vrolijke kanttekeningen geplaatst worden. De loonontwikkeling stagneert alweer jaren, de Duitse banken behoren tot de zwaksten in Europa, het investeringsniveau laat zeer te wensen over, evenals de groei van de productiviteit. Het land vergrijst verder in razend tempo en het voert een beggar-thy-neighbour beleid. Door de lonen kunstmatige laag te houden, subsidiëren de Duitsers de export naar de rest van de wereld. Desondanks begint de crisis toch greep te krijgen op onze Oosterburen. Over het afgelopen tweede kwartaal van dit jaar is ook de Duitse economie gekrompen. Maar ook de prestaties over de crisisjaren zijn minder indrukwekkend, dan ze op het eerste gezicht lijken. Zo is de Duitse economie sinds 2008 met een magere 3,6% gegroeid. Dat is minder dan de Zweden en de Zwitsers hebben laten zien. Misschien is het Duitse economische beleid over de afgelopen 10 à 15 jaar minder imponerend dan aangenomen. Nog aan het begin van deze eeuw gold het land als de zieke man van Europa. Om er weer bovenop te komen, heeft het land een politiek van kostenbeheersing geëntameerd. Dat mondde uit in een daling van het investeringsniveau van 22,3% van het Bruto Binnenland Product naar17% in 2013. De gevolgen van dit beleid zijn goed merkbaar. De infrastructuur van het land zou best een opknapbeurt kunnen gebruiken en op elk niveau schiet het onderwijs tekort. Volgens de OESO is het bovendien moeilijk zaken te doen in Duitsland. Het land mag dan veel topbedrijven binnen zijn grenzen hebben, maar er is daaronder geen enkel bedrijf, dat in dezelfde league speelt als Facebook of Google.

    Duitsland stagneert

    Met een schamele groei van 0,9% per jaar is het duidelijk dat Duitsland economisch praktisch gesproken stagneert. En het zijn de werknemers die de rekening betalen voor de stagnatie. In reële termen gesproken verdienen ze nu minder dan in 1999. De werkgevers zijn derhalve spekkopers, zij het dat deze onverwachte bonanza hen er van weerhouden heeft in nieuwe technologieën te investeren.

    duits-muntgeld

    De schaduwzijden van het Duitse bezuinigingsbeleid worden steeds duidelijker. De binnenlandse vraag groeit amper of niet en daarmee moet de groei uit de exportsector komen. Dat lukt steeds minder, omdat niet alleen de rest van de eurozone stagneert, maar ook een belangrijke groeimarkt als China.

    Overschotten

    Aanhangers van het Duitse model worden niet moe om te wijzen op het grote overschot op de handelsbalans. Dat is voor hen het bewijs van de kracht van het Duitse model. Je kunt de korting-vleesgedachtegang echter ook omkeren en beweren dat een te groot overschot een bewijs is van falen. Lonen stagneren, de vraag zakt in en de spaaroverschotten worden niet in het binnenland geïnvesteerd maar stromen de grens over. Voeg daar nog aan toe, dat het bancair systeem zwak is en dan blijkt de claim, dat Duitsland het anker van stabiliteit voor de eurozone is, pure bluf te zijn. De zwakke koopkracht treft trouwens niet alleen de Duitse werknemers, maar ook de rest van de eurozone. Die kan zijn spulletjes maar moeilijk kwijt op de grootste markt van de zone. Dat maakt het herstel weer moeizamer. De claim, dat landen als Griekenland nooit hun leningen zullen aflossen, krijgt iets van een self fulfilling prophecy. Duitsland zou er alleen al uit eigenbelang goed aan doen meer te investeren in een snelle verbetering van de productiviteit. Dat zou de koopkracht van burgers meer ten goede komen dan het huidige systeem te handhaven; het systeem van het eenzijdig verbeteren van het concurrerend vermogen door de kosten te verlagen. Daar zou de rest van Europa ook weer van kunnen profiteren en zou er wellicht een einde kunnen komen aan de crisis. Cor Wijtvliet BELANGRIJK:

  • De Keltische tijger brult al weer

    Jarenlang werd Ierland in een adem genoemd met erkende brekebenen als Griekenland en Portugal. Het land ging diep gebukt onder een huizen- en bankencrisis en stond onder curatele van Europa en het IMF. Het gold als een waarschijnlijke kandidaat om om te vallen. Maar het kan verkeren! Waar steeds meer landen van de eurozone dreigen ten prooi te vallen aan een langdurige economische stagnatie, zijn de Ieren anno 2014 de gunstige uitzondering. In het tweede kwartaal van dit jaar groeide Ierland met een verbazingwekkende 7,7% op jaarbasis.

    anglo-irish-bank

    Van achterblijver naar koploper

    Daarmee zijn de Ieren niet langer zielige achterblijvers, maar trotse koplopers. Dat werpt uiteraard de vraag op hoe ze dit kunststukje geflikt hebben. Een fikse dosis geluk mag uiteraard niet ontbreken. De twee belangrijkste handelspartners, de VS en Groot Brittannië, doen het beiden economisch ook redelijk tot goed. Maar geluk was niet de enige factor. Ierland heeft jarenlang een wel heel bitter medicijn moeten slikken. De uit de krachten gegroeide publieke sector werd hardhandig gesaneerd. Ontslagen en loonsverlagingen waren aan de orde van de dag. Maar ook de sanering van de private sector ging van dik hout zaagt men planken. Vier jaren op rij gingen de lonen met gemiddeld 2% omlaag. Maar het resultaat mocht er zijn. Ierland herwon zijn concurrentievermogen. Maar de grootste prestatie leverden de Ieren bij het bestrijden van de bankencrisis, die door zijn omvang het land daadwerkelijk aan de bedelstaf dreigde te brengen. Er kwam een zogeheten bad bank, de National Asset Management Agency, waarin banken verplicht hun toxische assets moesten storten en daarvoor in de plaats staatsobligaties op de balans moesten plaatsen. Die waren tenminste min of meer veilig. ghost-assetsDe kater van het grenzeloos optimisme van jaren zal nog lang te voelen zijn. In de goede oude tijden groeide de persoonlijke consumptie met maar liefst 6% per jaar. Die tijden zijn voorgoed voorbij. De torenhoge werkloosheid en de loonsverlagingen hebben de Ierse consument kopschuw gemaakt. In de nabije toekomst zal Ierland zijn groei vooral moeten halen uit de export en de instroom van buitenlandse investeringen. Die investeringsstromen beginnen al weer opgang te komen dankzij het herstelde concurrerend vermogen. Veel Europese landen kijken naar Europa voor de oplossing van hun ondermaats presterende economie. Vooral van de ECB wordt veel verwacht. De voorlopig belangrijkste les van Ierland luidt echter, dat een klein land met veel buitenland eerst intern orde op zaken moet stellen. Pas dan zijn de voorwaarden aanwezig om van externe mogelijkheden ten volle profijt te trekken. En dan kan de groei ook nog eens opvallend sterk zijn.

    Hoge schulden

    De Keltische tijger begint weer te grommen en te brullen, maar dat wil weer niet zeggen dat alle problemen voorbij zijn. Het land gaat nog steeds gebukt onder een staatsschuld van meer dan 120% van het bruto binnenlands product (bbp). Het ziet er niet naar uit, dat daar spoedig verandering in kan komen. De schuld in de private sector is zo mogelijk nog hoger, de banken worstelen nog steeds met teveel oninbare schulden, terwijl de huizenmarkt allesbehalve in evenwicht is. In Dublin hebben de prijzen voor onroerend goed weer de neiging door het dak te gaan, terwijl in de rest van het land de leegstand nog steeds domineert! Cor Wijtvliet BELANGRIJK:

  • Traag economisch herstel drukt olieprijs steeds verder omlaag

    De afgelopen maanden is in de markt enkele malen gewezen op de sterk fluctuerende olieprijs. Vooral de steeds maar weer oplaaiende politieke spanningen deden de oliemarkt geen goed. Tegelijkertijd groeide de aandacht voor enkele belangrijke nieuwe trends in de oliemarkt, die de prijs van olie structureel omlaag lijken te duwen. De belangrijkste is wel de wederopstanding van de Verenigde Staten als producent van olie en gas.

    Ondanks alle geopolitieke spanningen verloopt de aanvoer nog steeds ongestoord en soepel. Dat is voor de meeste beleggers reden om die spanningen vooralsnog te negeren en de aandacht uitsluitend te wijden aan economie. Wie alleen naar economische factoren kijkt, kan eigenlijk alleen maar concluderen, dat de prijs voor olie voorlopig onder druk blijft. Vrijdag 13 september maakte het Nationale Bureau voor de Statistiek van China bekend, dat de productie in de fabrieken in augustus met 6,9% was gestegen. Dat klinkt indrukwekkend, maar er was gerekend op een groei van 8,8%. Dat doet weer twijfels rijzen over de kracht van de Chinese economie. Die twijfel leeft alweer bijna twee jaar.

    Olieprijs daalt door zwakke economische groei

    Zwakke economische groei

    Ook buiten China overheersen de zorgen over de economie. De Oeso heeft zich onlangs zeer bezorgd uitgelaten over de kracht van het herstel. De organisatie is bijzonder ongerust over Europa, waar na een korte opleving de groei alweer lijkt te verpieteren Belangrijke landen als Frankrijk en Duitsland lieten over het afgelopen 2de kwartaal alweer een krimp zien. De Oeso is dan ook bang, dat er in 2015 amper of geen groei zal zijn bij de aangesloten landen met als uitzondering de VS en het Verenigd Koninkrijk.

    column-cor-grafiek-olieprijs

    De olieprijs is sinds juli sterk gedaald

    Een afnemende economische groei gaat altijd gepaard met een afnemende vraag naar olie en die is nu al zichtbaar. Volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA) zal de vraag naar olie in 2015 toenemen met 1,3% naar pakweg 93,8 miljoen vaten per dag. Dat is een indrukwekkend aantal, maar dat zijn toch 165 000 vaten per dag minder dan het IEA nog pas een maand geleden voorspelde. Het is voor Saoedi Arabië reden om de productie naar het laagste niveau in drie jaren terug te schroeven.

    column-cor-productie-olie

    Meer olieproductie in de VS

    De Saoedi ’s hopen uiteraard op die manier de prijs voor een vat olie op peil te houden. Om al hun hervormingsplannen te kunnen financieren hebben ze een olieprijs van tenminste $ 100, - per vat. Of de pogingen van Saoedi Arabië veel zullen uithalen, mag betwijfeld worden. Zij mogen dan minder gaan produceren, andere landen brengen daarentegen meer olie op de markt. Ondanks alle politieke en militaire verwarring slaagt Libië er nog steeds in veel olie te exporteren. Op dit moment gaat het om 870 000 vaten per dag, maar volgens OPEC zal het niet lang meer duren of er worden dagelijks meer dan 900 000 vaten opgepompt en geëxporteerd. Maar de grootste sta-in-de-weg voor een stevig prijsherstel vormen De Verenigde Staten. Dit land produceert dagelijks meer dan 8 à 9 miljoen vaten energie per dag met uitschieters naar wel 11 miljoen vaten. Voor het komende jaar voorziet de Energy Information Administration de hoogste productie in meer dan 45 jaar. De VS lijken daarmee in staat om nagenoeg in hun eigen energiebehoefte te kunnen voorzien. Als zo een belangrijke partij niet meer verschijnt op de internationale oliemarkten, dan kan een verdere prijsdaling niet uitblijven. Het lijkt daarmee nog slechts een kwestie van tijd voordat de prijs van een vat WTI structureel tot onder $ 90 gaat dalen. Cor Wijtvliet BELANGRIJK:

  • Waar blijft toch de economische groei?

    stocks-declineNog een paar weken en het is al weer zes jaar geleden, dat een enorme financiële crisis de wereld gijzelde. Sindsdien hebben beleidsmakers bij herhaling het definitieve herstel van de economische groei aangekondigd, maar even zo vaak bleek het loos alarm. Het IMF is daar een sprekend voorbeeld van. Al sinds 2011 ziet het IMF het herstel komen, maar steeds opnieuw constateerde the World Economic Outlook, dat het weer niet ging met de wereldeconomie zoals verwacht.

    Steeds opnieuw benadrukt het IMF echter, dat het eenmalige en incidentele factoren waren, die het herstel blokkeerden. Ook voor dit jaar voorziet deze instelling een groei van de wereldeconomie met pakweg 4%. Als dat niet het geval blijkt te zijn, zullen de beleidsmakers weer weten te wijzen op een reeks vervelende incidenten. Tot nu toe weigeren ze in ieder geval zelfs maar te overwegen, dat de financiële crisis een fundamentele wijziging in de wereldeconomie heeft blootgelegd of heeft bespoedigd. Is het vreemd te veronderstellen, dat de economie van de ontwikkelde landen in een lagere versnelling is geraakt na jaren van kunstmatig opgepompte groei? Is het verkeerd te veronderstellen, dat de zogeheten opkomende markten de komende jaren hun aandeel in de wereldeconomie zullen blijven vergroten. Als dat inderdaad het geval is, dan zal de concurrentie intensiever zijn, de groei minder en een lage inflatie een fact of life!

    inflation

    Figuur 1 Inflatie in Europa

    Verenigde Staten

    Neem de Verenigde Staten. Daar heten de voorwaarden voor een versnelling in de groei aanwezig te zijn. Schulden zijn omlaag gebracht en bedrijven zien hun winsten alleen maar toenemen en bulken letterlijk van het geld. Toch is de economie in de eerste helft van 2014 amper of niet van zijn plaats gekomen. Volgens de beleidsmakers was dat louter toe te schrijven aan de zeer koude winter. Die verklaring voldoet echter allang niet meer. De Amerikaanse consument wil gewoon niet. Hij heeft weinig vertrouwen in de dag van morgen. De maatregelen van de Fed hebben bovendien wel economische activiteiten gestimuleerd, maar niet nieuwe investeringen. Ook hier ontbreekt het heilige geloof in morgen. Toch blijven beleidsmakers ervan overtuigd, dat het oude model de economische motor wel aan het draaien kan krijgen. Ze doen dan met voorbij gaan aan het feit, dat het oude stapels-geldmodel juist allerlei zwaktes in het systeem weefde. Al die aankopen van nieuwe huizen of auto’s’ kon geschieden dankzij dubieus krediet. Niemand met gezond verstand wil toch niet terug naar de situatie van toen!

    Europa

    De twee diepgravende veranderingen hebben ook hun uitwerking op Europa niet gemist. Het oude werelddeel heeft nagenoeg elk voordeel op de nieuwe concurrentie verspeeld. Wat nu dreigt is een lage lonen competitie die vanzelf gaat uitmonden in deflatie. Het is allang duidelijk, dat de ECB ondanks alle goede bedoelingen Europa niet uit het economisch slop kan trekken. Het zou van een groot verantwoordelijkheidsgevoel getuigen, als de rest van de wereld een handje zou helpen de euro in waarde omlaag te praten. Daardoor zou de eurozone minder negatief op de wereldeconomie leunen en meer bijdragen aan het herstel van de wereldhandel. Maar daarvoor is wel vereiste, dat de wereld ervan overtuigd raakt, dat de oude economische wetten niet meer van kracht zijn. Dat is vast morgen nog niet het geval! Cor Wijtvliet

    (volg Cor Wijtvliet ook op twitter: @Wijtvliet)

    BELANGRIJK: - Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected] - Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen - U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen! - U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze nog niet automatisch ontvangt. - Maak ook kennis met de nieuwsbrief Crash Investor, een vrijwel onmisbaar document voor de actieve belegger!

  • IMF waarschuwt voor gevolgen van stijgende rente

    Het IMF waarschuwt voor de schadelijke gevolgen van een wereldwijde stijging van de rente, zo schrijft Reuters. Een plotselinge rentestijging kan het relatief zwakke economische herstel in opkomende economieën met twee procentpunt verlagen, aldus het IMF. Een eerder dan verwachte verkrapping van het monetaire beleid in de VS en in het Verenigd Koninkrijk kan volgens het Internationaal Monetair Fonds leiden tot hogere rentes elders in de wereld, met name in economieën als Argentinië, Brazilië, Rusland en Turkije.

    In eerdere rapporten werden de negatieve gevolgen van een rentestijging voor de opkomende economieën nog veel kleiner ingeschat door het IMF. Het effect van een rentestijging in de VS en het Verenigd Koninkrijk op andere economieën zou gedempt kunnen worden als de Eurozone vast blijft houden aan een ruim monetair beleid. Het nadeel is dat een zogeheten ‘asynchrone’ verkrapping van het monetaire beleid in de wereld voor een grotere volatiliteit in de wisselkoersen kan zorgen, zo stelt het IMF.

    Lage rente

    Centrale banken verlaagden tijdens de financiële crisis de rente naar een extreem laag niveau, om te voorkomen dat de economie volledig tot stilstand zou komen. Een lage rente stimuleert investeringen en ontmoedigt besparingen, precies wat nodig was na de eerste schrikreactie van de val van Lehman Brothers in 2008. De wereldhandel zakte toen in een mum van tijd ver terug, net als de waarderingen van bedrijven op de beurs.

    Opkomende markten

    De opkomende markten worden steeds belangrijker voor de wereldeconomie, dat erkent ook het Internationaal Monetair Fonds: "Hun bijdrage is de afgelopen decennia veel groter geworden en groeivertraging in deze landen kan verstrekkende gevolgen hebben voor de wereldeconomie".

    Sancties

    In haar nieuwste rapport wijst het IMF ook op de negatieve gevolgen van sancties tegen Rusland. Ze schrijven dat, wanneer het conflict ernstiger wordt, de levering van aardgas naar Europa verstoord kan worden. Ook zullen verschillende Europese banken die met Rusland zakendoen de negatieve gevolgen ondervinden. Met name de banken in Oostenrijk, Frankrijk, Italië en Zweden hebben volgens het IMF veel blootstelling aan Rusland.

    IMF waarschuwt voor negatieve gevolgen van een stijgende rente

    IMF waarschuwt voor negatieve gevolgen van een stijgende rente (Bron: Reuters / Philippe Wojazer)

  • Economisch herstel in twee grafieken

    Door ingrijpen van centrale banken en overheden groeit de economie weer. Overtuigend is het niet, maar het optimisme wint langzaam aan terrein. Maar is dat optimisme wel terecht? De groeiverwachting voor de economie wordt steeds verder naar beneden bijgesteld, terwijl de werkloosheid nog steeds veel hoger is dan voor de crisis. De stijgende aandelenkoersen zijn dan misschien een opsteker voor onze pensioenfondsen, het zegt weinig over het fundamentele herstel van de economie. Daar zijn banen voor nodig en die liggen sinds het uitbreken van de financiële crisis steeds minder voor het oprapen…

    Wereldwijde economische groei naar beneden bijgesteld

    Wereldwijde economische groei naar beneden bijgesteld

    Bedrijfswinsten en aandelenkoersen stijgen, maar werkgelegenheid neemt af

    Bedrijfswinsten en aandelenkoersen stijgen, maar werkgelegenheid neemt af (Bron: Zero Hedge)