Marketupdate

Tag: herstel

  • Economisch herstel is niet vanzelfsprekend

    De lucht is er vol van. Overal valt het te horen. De crisis in de eurozone is na vijf jaar nagenoeg voorbij. Is dat wel zo? Is het niet erg aanmatigend om na een of twee kwartalen van zeer lichte groei al te claimen dat de problemen voorbij zijn?

    2012

    Dat het beter gaat, staat buiten kijf. Denk maar eens terug naar het begin van 2012. Toen verlaagden kredietbeoordelaars de kredietwaardigheid van maar liefst tien landen. De economische activiteit zakte als een plumpudding in elkaar en beleggers wisten niet hoe snel ze de relatie met de zuidelijke banken moesten beëindigen.

    Het grootste drama speelde zich echter in en om Griekenland af. In dat land werden verkiezingen gehouden en instanties als het IMF en de Europese Unie vreesden voor het ergste. Het land kon na de verkiezingen wel eens de plannen voor financiële gezondmaking naar de prullenbak verwijzen. Dat zou de opmaat zijn voor een Grexit met daaraan gekoppeld de mogelijkheid van een domino-effect. Andere landen zouden zich ook gedwongen kunnen zien om het Griekse voorbeeld te volgen. Als dat gebeurde, dan zou dat het einde betekenen van de eurozone en de euro.

    Scepsis

    Laten we eerlijk zijn, velen onder ons hebben in 2012 geen cent gegeven voor de toekomst van de euro. Die leek gedoemd. Die is uiteindelijk gered door de opstelling van het leeuwendeel van de Europese politici en de partijen, waar ze toe behoorden. Zelfs in Griekenland wilde de gevestigde politiek niet weten van een ‘nee’ tegen Europa. In het sceptische Duitsland is het nog maar zeer de vraag of de anti-Europa partij, Alternative für Deutschland de kiesdrempel gaat halen. Het euro-scepticisme heeft noch onder politici, noch onder de bevolking echt wortel geschoten. Los daarvan was iedereen toch ook wel erg benauwd voor het onbekende. Wat stond er te gebeuren als de euro echt zou stranden en de eurozone uit elkaar vallen? Niemand durfde het risico aan. Iedereen was daarom bereid het misselijk smakende medicijn voor de gezondmaking te slikken.

    Beslissend

    De waarschijnlijk beslissende wending in de crisis kwam achteraf bezien in de zomer van dat jaar. In juli beloofde Mario Draghi, dat de ECB alles zou doen wat in haar vermogen lag om de euro overeind te houden. Enkele dagen later lanceerde de ECB the Outright Monetary Transactions programma. Dat beloofde dat er in geval van nood ongelimiteerd staatsobligaties opgekocht zouden worden. Mochten beleggers weer eens hypernerveus worden, dan hoefde dat geen zwaarwegende gevolgen meer te hebben voor de financiële markten. Vanaf dat moment was de ECB the Lender in last Resort, waar financiële instellingen in tijden van nood op konden terugvallen. Het maakte de weg vrij voor steun om opnieuw, maar ditmaal kritisch, naar de gezondheid van de banken te kijken. Die audit leerde bijvoorbeeld, dat Spaanse banken zeker € 100 miljard nodig hadden voor hun herkapitalisatie. Hiermee werd ook een belangrijke stap in de richting van een bankenunie gezet. Die is er nog niet en dat kan ook nog wel even duren. Het principebesluit ligt er echter. Daarmee is de grote angst voor een ineenstortende Europese bankensector van de baan.

    Gebreken

    Dat is allemaal zonder meer goed nieuws. Maar daar is niet alles mee gezegd. Europese banken zijn en blijven zwak, ook de Duitse en de Nederlandse. Ze maken ook amper aanstalten om de herkapitalisatie serieus op te pakken. De benodigde bedragen zijn waarschijnlijk veel te groot. Zolang dat echter niet gebeurd is, zal de kredietverlening in Europa wankel blijven.

    Hetzelfde geldt voor verschillende overheden in Europa. Die willen er maar niet aan om een deel van de overheidsschulden af te schrijven. Dat doen ze om de houders van die schulden te beschermen. Ze hebben echter wel de belastingen verhoogd om de schulden af te betalen. De resultaten van dat beleid zijn inmiddels genoegzaam bekend. Het zou voor het herstel beter zijn de ECB, het IMF en het Europese Stabiliteitsmechanisme te laten opdraaien voor de kosten van de afschrijvingen. Daar horen de lasten, niet bij de burger en bedrijf.

    Daar is echter veel daadkracht voor nodig en daar beschikken maar weinig politici en beleidsmakers over. Dat maakt ook de duurzaamheid van dit herstel zo onzeker.

    Cor Wijtvliet

    Bron: Barry Eichengreen, Is Europe out of the woods? Project-syndicate, September 11 2013

    >> Wilt u de dagelijkse column van Cor Wijtvliet zonder een dag vertraging ontvangen? Klik hier om u aan te melden voor de gratis Wijtvliets Investment Insider nieuwsbrief! <<

  • Prinsjesdag: Nederlandse economie blijft kwakkelen

    De cijfers die het CPB op Prinsjesdag zou presenteren zijn nu al naar buiten gebracht, omdat RTL Nieuws al eerder inzage kreeg in het rapport (PDF). Uit dit rapport komt een vrij somber vooruitzicht voor de Nederlandse economie. Hoewel de wereldhandel weer wat aantrekt en de economie in de Eurozone weer wat herstelt, zal de Nederlandse economie geplaagd worden door een oplopende werkloosheid en een dalende koopkracht. Beide zijn voor een belangrijk gedeelte te herleiden tot de bezuinigingen, die nodig zijn om het begrotingstekort beneden de 3%-norm te krijgen.

    Groei in 2014?

    Zoals het er nu naar uitziet gaat de Nederlandse economie dit jaar 1,5% krimpen, maar mogen we voor volgend jaar alweer 0,5% groei verwachten. Dat klinkt hoopgevend, maar het verleden heeft uitgewezen dat de ramingen van het planbureau er soms behoorlijk naast zitten. Onderstaande grafiek die we tegenkwamen op Geenstijl illustreert de discrepantie tussen de werkelijkheid en de talloze ramingen voor de economische groei. Zelfs als de groeiverwachting van het CPB klopt is er weinig reden tot vreugde, want de Nederlandse economie zal dan nog steeds achterblijven bij de gemiddelde groei in de Eurozone (één procent in 2014).

    CPB ramingen zitten er soms ver naast

    De ramingen van het CPB komen niet altijd uit (Grafiek via Geenstijl)

    Koopkracht omlaag

    In koopkracht gaan de Nederlandse huishoudens er dit jaar en volgend jaar nog verder op achteruit. Door de bezuinigingen en door de relatief hoge inflatie daalt de gemiddelde koopkracht dit jaar met 1,25%. Voor 2014 verwacht het CPB een koopkrachtdaling van 0,5%.

    Werkloosheid stijgt

    De werkloosheid zal verder oplopen, zo denkt het CPB. Dit jaar zit 7% van de beroepsbevolking zonder baan, volgend jaar loopt dat verder op naar 7,5%. Dat percentage laat zich vertalen naar 685.000 werklozen.

    Europese normen niet gehaald

    Nederland slaagt er niet in de Europese norm te halen ten aanzien van het begrotingstekort en de staatsschuld. Het tekort zal dit jaar naar schatting uitkomen op 3,2% van het BBP, volgend jaar loopt dat verder op tot 3,3%. Zonder de bezuinigingsmaatregelen zouden we de norm waarschijnlijk nog meer overschreden hebben. De staatsschuld was al veel te hoog en stijgt volgend jaar met 1,3% naar 76,3% van het BBP. Dat is ver boven de Europese norm van 60% staatsschuld ten opzichte van het BBP.

    Wat de bezuinigingen in het nieuwe kabinetsbeleid voor u gaat betekenen leest u in het volledige verslag.

     

  • Opkomende markten bedreigen herstel

    Het herstel in de VS en Europa krijgt steeds meer handen en voeten. Dat is reden tot voorzichtige vreugde. Dat herstel kan van korte duur blijken te zijn, zoals vaker het geval is geweest in de afgelopen jaren. Maar bovendien pakken zich donkere wolken samen boven de Opkomende Markten. Ze dreigen het slachtoffer te worden van de groeivertraging in China en van het einde van de politiek van monetaire verruiming door Westerse centrale banken.

    Crisis

    Gelet op de negatieve ervaringen uit het niet zoverre verleden luidt de bange vraag of en in hoeverre deze landen dit keer het hoofd aan een crisis kunnen bieden. De voortekenen stellen niet volledig gerust. Landen met een tekort op de lopende rekening, zoals Brazilië, India en Zuid Afrika worden momenteel voor deze zonden zwaar gestraft door de financiële markten. Hun munt verliest snel aan waarde. Daar staat gelukkig tegenover, dat deze landen beter toegerust zijn om klappen te incasseren. Ze kennen flexibele wisselkoersen, hebben grote internationale reserves opgebouwd en hebben geen schulden in buitenlandse valuta’s.

    Kwetsbaar

    Dat zijn positieve ontwikkelingen. Maar is het voldoende? Landen als Venezuela en Argentinië hebben niet genoeg hervormd en leunen te zwaar en te eenzijdig op een goede prijs voor hun grondstoffen. Het is momenteel onduidelijk in hoeverre andere Opkomende Landen wel voldoende aanpassingen hebben gepleegd. Als dat niet zo mocht zijn, dan is dat reden tot zorg. De financiële markten zijn daar nog steeds tamelijk illiquide en daarom kwetsbaar voor aanpassingen in de portfolio van de grote institutionele beleggende partijen.

    Paniekerig

    Tot voor kort was het voor deze partijen een vanzelfsprekendheid aanwezig te zijn in Opkomende Markten. Daar was gestage economische groei gebaseerd op een sterk groeiende middenklasse die voor grote politieke stabiliteit zorgde. Beleggers houden van rust en groei.

    Aan die basisvoorwaarden is weliswaar geen einde gekomen, maar de verschillen in groei lopen wel terug en dus vragen beleggers zich af of ze daar wel moeten blijven.

    Sommige reacties van Westerse beleggers doen zonder meer paniekerig aan. Er staat geen herhaling voor de deur van de Latijns-Amerikaanse crisis van de jaren tachtig van de vorige eeuw, noch van de Aziatische crisis van de jaren negentig. Dat wil weer niet zeggen dat er niets mis kan gaan. Landen in het nauw kunnen proberen onder hun schulden uit te komen door geld bij te drukken. Dat zou fnuikend zijn voor de binnenlandse economische ontwikkeling. Ze zouden er ook voor kunnen kiezen de uitstroom van kapitaal te verbieden, zoals de Europese landen deden na WO II. Dat heeft slechts een tijdelijk positief effect. Dit type maatregelen verhindert de groei van gezonde kredietmarkten en dat benadeelt op den duur de groei.

    Zwak

    Is de wereld wel opgewassen tegen een ernstige groeivertraging in de Opkomende Markten? Daar mogen we niet zeker van zijn. Vooral in Europa is de groei nog pril en de bankensector nog uitgesproken zwak. Ook is onduidelijk welke lessen het IMF tot dusverre getrokken heeft uit de financiële crisis in Europa. Is die bovendien wel bereid die lessen toe te passen op Opkomende Landen in de problemen?

    Min of meer geruststellend is wel de gedachte dat beleggers er wel voor zullen waken al hun beleggingen in een keer uit de Opkomende Markten terug te trekken. Het mag dan wel beter gaan in Europa, maar het herstel is zeer zwak. Het ontbreken van structurele hervormingen in landen als Frankrijk en Italië doet vraagtekens zetten bij de duurzaamheid van het herstel. In de VS blijft de politieke patstelling een bedreiging van de economie. Dit keer is het de onenigheid over het politieke schuldenplafond dat weer zand kan strooien in de raderen van herstel.

    Misschien is een vertraging in de Opkomende Landen wel nuttig. Het dwingt het Westen om door te gaan met de eigen (politieke) hervormingen. Er is allerminst reden voor zelfgenoegzaamheid. Dat alleen al zou een nuttige uitkomst zijn.

    Cor Wijtvliet

    Bron:

    Kenneth Rogoff, Are emerging markets submerging? Project-syndicate September 2 3013

    >> Wilt u de dagelijkse column van Cor Wijtvliet zonder een dag vertraging ontvangen? Klik hier om u aan te melden voor de gratis Wijtvliets Investment Insider nieuwsbrief! <<

  • De Nederlander wordt armer

    Enkele maanden terug riep onze premier, Mark Rutte, de Nederlandse burgers op om niet te moeilijk te doen en geld uit te geven. Inmiddels heeft minister van Financiën, Jeroen Dijsselbloem, zich hierbij aangesloten. De consument moet volgens de beleidsbepalers weer gaan consumeren om de economie aan te wakkeren.

    Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laten echter zien dat de Nederlandse consument sinds medio 2011 maandelijks minder uitgeeft. In de maand juni daalde de consumptie met 2,4% ten opzichte van een jaar eerder. Sinds het begin van de crisis zijn de bestedingen al met 7% gedaald. De consumptie van duurzame gebruiksartikelen neemt het hardst af en vooral de autoverkopen zijn dramatisch. De verkopen van nieuwe auto’s waren de afgelopen twee maanden maar liefst 55% lager dan in dezelfde periode van vorig jaar!

    Waarom geven de burgers dan minder geld uit? Veel beroepsgroepen zijn op een nullijn gezet en zullen dat gezien de nieuwe bezuinigingen, waar de coalitie gisteren overeenstemming over vond, de komende tijd blijven. Volgens sommigen moeten mensen die hun inkomen zien dalen – nominaal dan wel reëel – gewoon tijdelijk een lening afsluiten en daarvan consumeren. Cijfers van het CBS laten echter zien dat het bedrag dat uitstaat voor mensen met een persoonlijke lening en doorlopend krediet de laatste jaren afneemt.

    Burger teert in op spaargeld

    Het CBS laat echter ook zien dat de Nederlanders meer uitgeven dan dat ze verdienen. Als dit niet door leningen wordt opgevangen is er maar één conclusie mogelijk: de burger ontspaart. Met andere woorden, de Nederlander spreekt al zijn financiële mogelijkheden aan om zijn koopkrachtverlies enigszins te compenseren. Zonder dat ze zich hierbij blootstellen aan meer financiële verplichtingen i.e. leningen.

    De politiek slaat de plank dan ook volledig mis. Enerzijds worden onder het mom van bezuinigingen de mensen hard in de portemonnee geraakt en worden mensen aangemoedigd om minder te lenen. Zowel hypothecair als persoonlijk. Anderzijds moeten de mensen wel meer uitgeven. Dit is op zijn minst paradoxaal te noemen. Ziet de politiek niet dat ze de Nederlander financieel in het nauw heeft gedreven? Is de politiek verblind door het begrotingstekort? Een ding is zeker: lastenverzwaringen structureel bezuinigingen noemen is niet de oplossing.

    Bronnen:
    Crash Investor week 34
    CBS

  • Wie trekt de Amerikaanse huizenmarkt uit het dal?

    De Amerikaanse huizenmarkt krabbelt weer op uit het dal, dat zult u ongetwijfeld vernomen hebben uit de media. Maar wie koopt die huizen, met in het achterhoofd de stijgende vraag naar voedselbonnen en een historisch lage participatiegraad op de arbeidsmarkt? De middenklasse werd toch steeds verder uitgehold? Het antwoord op deze vragen ligt besloten in de volgende grafiek van Zero Hedge, die het aantal huizenverkopen afzet tegen het aantal hypotheekaanvragen….

    Huizenverkopen VS versus hypotheekaanvragen
    Huizenverkopen VS versus hypotheekaanvragen

    Minder hypotheken

    De grafiek laat zien dat er de laatste maanden steeds meer huizen gekocht worden zonder hypotheek (zou dat verband houden met de stijgende rente in de VS?). Kennelijk zijn er veel vermogende particulieren of beleggingsfondsen die de kansen zien op de woningmarkt. Dat werd onlangs bevestigd door analisten van Goldman Sachs, die hebben vastgesteld dat er vandaag de dag meer dan twee keer zoveel woningen volledig met cash betaald worden dan zeven jaar geleden.

    De Wall Street Journal schrijft dat de helft van alle woningen in de VS op dit moment verkocht wordt zonder hypotheek. Voor de crash op de Amerikaanse woningmarkt was dat bij slechts 20% van alle woningen het geval (gemeten naar dollars 30%). Toen werden er naar verhouding veel meer huizen met hypotheek gekocht door minder vermogende huishoudens. Sinds de crisis is niet alleen de bereidheid om een hypotheek af te sluiten verminderd, ook hebben banken hun kredietvoorwaarden verder aangescherpt.

    Nu de prijzen gedaald zijn en minder Amerikanen zich een eigen woning kunnen veroorloven zien vermogende particulieren en beleggingsfondsen hun kans schoon om goedkoop vastgoed op de kop te tikken. Een belangrijk deel van de stijging van de huizenprijzen over de afgelopen twee jaar is te verklaren door de toename van het aantal woningverkopen met volledige cash betaling. Het aantal hypotheekaanvragen bleef namelijk ver achter. Waarschijnlijk is het een mix van vermogende particulieren, beleggingsfondsen en buitenlandse investeerders die hun dollars omzet in vastgoed.

    Analisten van Goldman Sachs schatten in dat van iedere $1 aan verkochte woningen ongeveer 44 cent door de bank gefinancierd wordt. Voor de crisis was dat nog ongeveer 67 cent op elke dollar. De Wall Street Journal schrijft dat het aantal verstrekte hypotheken gezakt is van $1,5 biljoen in 2005 naar $500 miljard in zowel 2011 al 2012. Die daling is het gevolg van een afnemende vraag naar hypotheken en natuurlijk ook van de lagere huizenprijzen.

    Analisten van Goldman Sachs verwachten dat de hypotheekaanvragen in 2016 weer zullen toenemen tot $1,1 biljoen.

  • Nederland is het zwakke jongetje van de klas

    Woensdag 14 augustus zal in de annalen van de geschiedenis van de eurozone waarschijnlijk opgenomen worden als een dag van historisch belang. Wellicht zal het de dag blijken te zijn, waarop de eurozone zich opmaakte om definitief afscheid te nemen van de langste economische crisis sinds de Grote Recessie van de jaren Dertig van de vorige eeuw.

    Belangrijke landen als vooral Duitsland en in mindere mate Frankrijk presenteerden met 0,7% en 0,5% beter dan verwachte groeicijfers over het tweede kwartaal van 2013. De beste prestatie kwam echter op naam van Portugal. Dat mag absoluut een verassing heten. Dat de slechtste prestatie op naam van Cyprus staat, zal eigenlijk niemand verbazen. Maar dat Nederland op de voorlaatste plaats eindigt, mag zonder meer als een klap omschreven worden.

    Krimp

    De cijferregen van het Centraal Bureau voor de Statistiek van woensdag loog er niet om. De centrale boodschap was, dat Nederland nog steeds in een recessie zit. De economie is in het tweede kwartaal van 2013 met 0,2 procent gekrompen ten opzichte van het vorige kwartaal. Dat is het vierde opeenvolgende kwartaal met krimp. Enigszins troostend, wilde de woordvoerder van het CBS nadrukkelijk stellen, dat de krimp kleiner geworden is. Hij vergat er echter bij te zeggen, dat dit de derde periode van krimp is in minder dan vijf jaar tijd. Het erge is, dat de recessie nu slachtoffers maaktt in de volle breedte van de economie. Niets en niemand lijkt gespaard te worden.

    Consumptie

    De diepere oorzaak van de krimp zit voornamelijk in het binnenland. Met de consumptie gaat het nog niet goed. Die blijft maar dalen. Over juni noteerde de detailhandel een daling van 4% van de omzet. Sinds het tweede kwartaal van 2012 is de omzet permanent gedaald en het lijkt erop alsof aan die daling niet spoedig een einde komt.

    Politici en beleidsmakers breken zich het hoofd hoe de consument tot meer uitgaven te verleiden. Dat is echter geen gemakkelijke opgave. Sedert het uitbreken van de crisis in 2008 is het gemiddelde loon in Nederland met 6,2% gedaald. Dat is na Griekenland de grootste loondaling in heel de eurozone. Dat is geen gezonde basis voor het opvoeren van bestedingen. Dat is een oorzaak, waar politici gemakshalve over heen kijken, maar waarvan de burger en consument dagelijks de nadelige gevolgen van ondervindt. En dus houden hij en zij de hand strak op de knip. Dat betekent, dat ze niet alleen minder naar de winkel gaan, maar overal op beknibbelen waar mogelijk.

    Ook dat is terug te zien in de cijfers van het CBS. Huishoudens gaven in het tweede kwartaal 2,4 procent minder uit aan goederen en diensten. Daarmee krimpt de consumptie nu al ruim twee jaar.

    Grootste banenverlies

    Maar er was meer slecht nieuws, nog veel meer. Het CBS moest ook vaststellen, dat de arbeidsmarkt maar blijft verslechteren. De werkgelegenheid in Nederland is in het tweede kwartaal met maar liefst 147.000 banen gekrompen. Dat is de sterkste daling sinds het begin van de metingen in 1995. De daling deed zich voor in alle bedrijfstakken. De meeste banen gingen verloren in de bouw en de zakelijke dienstverlening.

    Het grote verlies aan banen gaat gepaard met een snelle groei van de werkloosheid. Die is in juli opgelopen tot 8,7 procent van de beroepsbevolking. Het CBS telde vorige maand in totaal 694.000 werklozen. Dat waren er weer 19.000 meer dan een maand eerder. In juni van dit jaar stond de werkloosheid in Nederland nog op 8,5 procent. In juli vorig jaar had 6,5 procent van de beroepsbevolking geen betaalde baan. De werkloosheid loopt al sinds juli 2011 vrijwel onafgebroken op en de groei lijkt vooralsnog te versnellen. De groei maakt ook voorspellingen van het Centraal Planbureau (CPB) waardeloos. Die ging uit van 670 000 werklozen in 2014. Natuurlijk is het niet vreemd, dat onder genoemde omstandigheden het aantal vacatures gestaag blijft dalen. Onheilspellend is echter, dat de daling volledig voor rekening van het particuliere bedrijfsleven komt. Daar moeten uiteindelijk de nieuwe banen geschapen worden.

    Hiermee was wat het CBS betreft de gifbeker nog niet leeg. Want het bureau wist ook nog te melden, dat de ontwikkeling van de export zeer te wensen overlaat. Over het tweede kwartaal liet die een krimp zien van 0,3%. En ten slotte, daalde ook nog het niveau van de investeringen. Dat kon er nog wel bij!

    Voorspelbaar

    Leden van het kabinet ventileerden na al dit slechte nieuws hun voorspelbare opinies. Het viel niet te ontkennen dat de cijfers slecht waren, maar Nederland moet maar voor het vijfde jaar op rij door de zure appel heen bijten. Als het tekort eenmaal tot onder 3% is terug gebracht wordt alles vanzelf beter. Nederland komt sterker uit de crisis heet het dan parmantig. Diezelfde regering gaat echter onverdroten verder met het verzwaren van de lasten. De befaamde € 6 miljard aan extra bezuinigingen moeten in 2014 kost wat kost behaald worden. Dat de bezuinigingsdrift niet helpt, lijkt niet ter zake te doen. Volgens het CPB zal het tekort in 2014 uitkomen op 3,9%.

    Nederland wordt zodoende steeds meer het zwakke jongetje van de klas! Hoe dat komt? Misschien heeft de winnaar van de Nobelprijs voor economie, de Amerikaan Paul Krugman, het juiste antwoord. In een van zijn laatste columns kwam hij tot de conclusie, dat in Nederland in grote harmonie alleen maar de verkeerde dingen gedaan worden. Het is om het schaamrood op de kaken te krijgen.

    Cor Wijtvliet

    >> Wilt u de dagelijkse column van Cor Wijtvliet zonder een dag vertraging ontvangen? Klik hier om u aan te melden voor de gratis Wijtvliets Investment Insider nieuwsbrief! <<

     

    Crisis in Nederland

  • Europa sust zichzelf weer in slaap

    Het is weer augustus en de meeste beleidsmakers van enig gewicht vertoeven weer aan zonnige stranden om bij te komen van weer een rumoerig jaar. Maar dit jaar is het anders. Er lijkt een nieuwe wind opgestoken, de wind van herstel. De Europese economie laat weer sporen van groei zien na bijna 2 jaar van krimp. Volgens president van Rompuy is de rust nu definitief terug gekeerd in Europa. De dreiging van versnippering en uiteenvallen lijkt bezworen! Dat is geen grootspraak gelet op rust op de financiële markten. De rente is laag, de euro is sterk en de aandelenkoersen stijgen.

    Hindernissen
    Maar schijn bedriegt. Beleidsmakers wachten ook na augustus talloze problemen en hindernissen op weg naar duurzaam herstel. Sterker nog, eigenlijk vragen die problemen om zonder veel uitstel aangepakt te worden. De urgentie daarvan was en is hoog. Het gaat de komende tijd niet om het oplossen van problemen op macroniveau, maar veel meer op microniveau. Het gaat om problemen die het leven van dag tot dag in de eurozone zeer negatief beïnvloeden en die daarom verstrekkende consequenties kunnen hebben voor de Europese samenleving.

    Uitzichtloos
    De wijd verbreide werkloosheid in de Eurozone (12%) vraagt dringend om een nieuwe aanpak. De stijging ervan is nog steeds niet in een daling omgeslagen. De jeugdwerkloosheid is met een Europees gemiddelde van 24% niets minder dan een toekomstige sociale tijdbom.

    In het verlengde van de werkloosheid groeit de onvrede met het eindeloze beleid van aanpassen en nog eens aanpassen. Eindeloze bezuinigingen hebben zeker van de langdurig werklozen grote offers gevraagd, maar een verbetering van hun lot is nog steeds niet in zicht. Vroeg of laat moet de huidige uitzichtloosheid om slaan in een diepe verbittering die op zijn beurt gemakkelijk kan uitmonden in heftige sociale onrust. Recente bijna crises in Griekenland en Portugal kunnen een voorafschaduwing zijn van wat Europa de komende maanden tot jaren nog te wachten kan staan. De geloofwaardigheid van het Europees democratisch bestel staat op het spel, niet meer en niet minder.

    Weerzin
    Van een heel andere orde is de groeiende tegenstelling tussen Noord en Zuid. De kloof tussen beide regio’s van Europa wordt steeds dieper en breder. In het Noorden groeit de weerzin om de rekening voor de gaten in de begrotingen van het Zuiden te betalen.

    Het uitblijven van enige vorm van verbetering en succes is hier vooral debet aan. Het is nog maar zeer de vraag of politici die graag herverkozen willen worden, in staat zijn aan deze druk weerstand te bieden. Als crediteurenlanden niet langer bereid of in staat zijn om hun financiële steun goed te coördineren, dan staat de zuidelijke landen nog veel meer onheil te wachten. Het zal de kloof alleen maar breder en dieper maken.

    Thema
    Het laatste thema, dat dringend om aandacht vraagt van beleidsmakers, is dat van de kredietverlening aan de private sector. Inderdaad is Europa erin geslaagd rust te brengen op het rentefront en op de obligatiemarkten. Maar dat heeft een prijs.

    Europese beleidsmakers zijn druk doende banken terug in hun hok te jagen. Zij, de banken, moeten hun vermogen versterken en hun balansen verkorten. Dat betekent voor veel banken, dat ze onderdelen moeten verkopen om hun vermogen te versterken. Dat heeft wel als nadeel, dat er minder en minder krediet voor handen is voor het MKB, de motor van de economische groei en voor het scheppen van nieuwe banen.

    Kortom, Europa kan zich nog steeds absoluut niet veroorloven om weg te soezen aan het strand. De groeimachines voor nu en later sputteren op zijn best. Zonder de benodigde aandacht zullen ze niet aanslaan en zal de huidige, weinig aantrekkelijke situatie van te lage groei alsmaar blijven voortbestaan. Enige hulp van buitenaf is niet te verwachten. Zelfs de Chinese motor begint steeds nadrukkelijker te sputteren en die van de VS bromt evenmin geruststellend. Europa zal zich grotendeels op eigen kracht aan de malaise moeten ontworstelen, maar de tijd begint op te raken. Er is de afgelopen jaren teveel onopgelost blijven liggen!

    Cor Wijtvliet,

    Bron:

    Mohammed A El-Erian, Europe’s fake normal. Project-syndicate, August 5 2013

    >> Wilt u de dagelijkse column van Cor Wijtvliet zonder een dag vertraging ontvangen? Klik hier om u aan te melden voor de gratis Wijtvliets Investment Insider nieuwsbrief! <<