Tag: qe

Ook China start nieuw stimuleringsprogramma

In navolging op de ECB komt nu ook de Chinese centrale bank met een omvangrijk stimuleringsprogramma op de proppen. De People’s Bank of China (PBoC) injecteert 500 miljard yuan (omgerekend $81 miljard) in de vijf grootste Chinese banken. Deze banken krijgen dit jaar, volgend jaar en in 2016 een tegoed van 100 miljard yuan bijgeschreven van de centrale bank. Met deze maatregel wordt de liquiditeit in de Chinese bankensector verbeterd, een maatregel die blijkbaar nodig wordt geacht.

Hoewel de stimulering nog niet officieel door de centrale bank is aangekondigd reageerden de financiële markten al wel op het nieuws. De Chinese bankaandelen stegen in waarde en zelfs de Amerikaanse S&P 500 beurs maakte een sprongetje omhoog. Ook kwam er na vier dagen een einde aan de waardedaling van de yuan, een teken dat de markt weer meer vertrouwen heeft gekregen door het stimuleringsprogramma.

Volgens Louis Kuijs van de Royal Bank of Scotland was er een dreiging dat de economische groei in China zou dalen tot onder het niveau waar beleidsmakers zich aan gecommitteerd hebben. Volgens Hua Changchun, econoom van Nomura Holdings Inc uit Hong Kong, laat deze maatregel zien dat ook de PBoC meer neigt naar een monetair stimuleringsbeleid. "Dat het stimuleringsprogramma van 500 miljard yuan niet grootschalig werd aangekondigd laat zien dat de centrale bank geen sterk signaal wil uitzenden", zo concludeert Changchun. Toch zijn niet alle deskundigen het eens over de motieven van de Chinese centrale bank. Zo verklaarde Chang Jian van Barclays uit Hong Kong dat dit niet meer was dan een reguliere 'liquiditeitsoperatie'. De centrale bank voorziet de komende weken, vanwege een vakantie in China, een grotere behoefte aan contant geld. Daarom hebben de banken tijdelijk extra reserves nodig, zo concludeerde Jian.
Groeivertraging
Kort na het uitbreken van de financiële crisis in 2008 kon de wereldeconomie zich nog optrekken aan de zogeheten BRICS-landen, waar ook China toe behoort. Maar de laatste tijd is ook de Chinese groeimotor gaan haperen. In veel gebieden dalen de huizenprijzen weer en ook de kredietverlening aan burgers en bedrijven zakte verder weg. In augustus was de kredietverlening volgende de ruimste definitie 40% lager dan in dezelfde maand van vorig jaar. Volgens analisten van Goldman Sachs moet hier ook de verklaring in gezocht worden voor het nieuwe QE-programma van de PBoC. "We verwachten dat het monetaire beleid iets soepeler wordt, waarmee de zo noodzakelijke economische groei wat steun krijgt", zo schreef de bank onlangs in een research note. De manier waarop de Chinese centrale bank het stimuleringsprogramma brengt is overduidelijk anders dan die van andere centrale banken. Stimuleringsprogramma's van de Federal Reserve, de ECB, de Bank of England en de Bank of Japan werden altijd grootschalig aangekondigd tijdens persconferenties, waar de pers ook gelijk de mogelijkheid kreeg vragen te stellen. De extra monetaire stimulering uit China komt op een moment dat de Amerikaanse centrale bank juist de stimulering afbouwt. Naar verwachting zal Fed-voorzitster Yellen bij de eerstvolgende persconferentie het QE programma met nog eens $10 miljard afbouwen. Vanaf volgend jaar koopt de Fed helemaal geen obligaties en hypotheekleningen meer.

People's Bank of China kondigt nieuw stimuleringsprogramma aan (Foto door Tomohiro Ohsumi voor Bloomberg)

17 september 2014
Bank of Japan koopt 70% van alle nieuwe obligaties

De centrale bank van Japan koopt 70% van alle nieuw uitgegeven staatsobligaties van de Japanse overheid, zo meldt The Economist. De Bank of Japan koopt iedere maand ¥7 biljoen (~€51 miljard) aan schuldpapier, met als doel de inflatie aan te wakkeren en de waarde van de munt omlaag te drukken. Dat laatste is geen officiële doelstelling, maar het heeft er alle schijn van dat de verdediging van de exportpositie van Japan één van de redenen is voor het stimuleringsprogramma.

De Federal Reserve en de Bank of England, die hun monetaire stimuleringsprogramma’s al vrij snel na de crisis opstartten, trappen het monetaire gaspedaal minder diep in. Hoewel de extreem lage rente gehandhaafd blijft heeft de centrale bank van het Verenigd Koninkrijk al enige tijd geen nieuwe staatsobligaties meer uit de markt gehaald. Dat terwijl de Amerikaanse centrale bank begonnen is met het terugschroeven van de maandelijkse aankopen van Treasuries, de zogeheten ‘tapering’.

Bank of Japan domineert obligatiemarkt
In Japan lijkt het opkopen van schuldpapier niet veel op te leveren. De markt zit muurvast en de rente blijft zeer stabiel rond de 0,50% voor een 10-jaars lening aan de Japanse overheid. De totale Japanse staatsschuld is nu al voor 20% in handen van de centrale bank en op de obligatiemarkt wordt er steeds minder in het schuldpapier gehandeld. The Economist schrijft dat er op een bepaalde dag in april zelfs helemaal geen handel meer was in Japanse staatsobligaties. De rente blijft dus alleen maar zo stabiel liggen op 0,5% door de inmenging van de Bank of Japan. De grootste bezitters van Japanse staatsobligaties hebben er alle vertrouwen in dat de Bank of Japan zal fungeren als lender of last resort. Financiële instellingen hebben hun portefeuilles van Japans schuldpapier nog steeds niet verkleind. Sterker nog: de kleinere regionale banken blijven schuldpapier van de Japanse overheid aan hun balans toevoegen. Hoe langer de Bank of Japan doorgaat met monetaire stimulering, hoe moeilijker het zal worden om ermee te stoppen. Als de prijs van de obligaties grotendeels bepaald wordt door de centrale bank, dan is het moeilijk te voorspellen hoe hard de rente weer zal stijgen wanneer de centrale bank haar aankopen vermindert. De grote Japanse banken kopen al bijna geen Japanse staatsschuld meer en ook Europese banken hebben hun portefeuille van Japanse obligaties verkleind.

Bank of Japan domineert de obligatiemarkt

1 september 2014
Analyse: Hoe werkt QE?

Quantitative Easing (QE) wordt vaak in verband gebracht met ‘geld drukken’ en ‘inflatiegevaar’. Ook zouden de banken flink meeprofiteren van de monetaire verruiming. Maar kloppen deze diep gewortelde overtuigingen wel? In 2009 begonnen zowel de Federal Reserve en de Bank of England met monetaire stimulering, door middel van het structureel opkopen van staatsobligaties. Toch is de inflatie niet uit de hand gelopen en is ook de omloopsnelheid van het geld niet explosief toegenomen. Hoe valt dat te verklaren? Marketupdate duikt in de materie en maakt het monetaire stimuleringsprogramma van de Bank of England inzichtelijk.

QE: Als het verlagen van de rente niet meer werkt

De centrale bank kan de geldhoeveelheid in de economie indirect sturen aan de hand van de rente. Door de rente te verhogen wordt het voor bedrijven en consumenten minder aantrekkelijk krediet af te sluiten bij de bank, waardoor de geldcreatie afremt. Verlaagt de centrale bank de rente, dan gaan bedrijven en consumenten meer krediet afsluiten en neemt de geldcreatie juist toe. Onder normale omstandigheden is de bepaling van de rente een vrij krachtig instrument van een centrale bank, maar in een ernstige crisis werkt dat instrument niet goed meer.

U kunt zich voorstellen dat bedrijven niet happig zijn om geld te lenen bij de bank, indien de vooruitzichten verslechteren en consumenten de hand op de knip houden. Een bedrijf dat geen enkele noodzaak ziet om te investeren zal geen lening afsluiten, ook niet bij een zeer lage rente. Voor de consument is dat niet anders. Die heeft misschien al schulden of is door de crisis minder zeker van zijn of haar inkomen. De natuurlijke reactie is dan om schuldposities af te bouwen (zie het versneld aflossen op hypotheekschuld) en meer te sparen. De behoefte om nieuwe kredieten af te sluiten kan opeens wegvallen, zelfs als lenen heel goedkoop wordt gemaakt door een lage rente van de centrale bank.

U begrijpt dat het voor het individu heel verstandig is om schulden af te bouwen en te bezuinigen, maar als iedereen dat tegelijk doet levert dat grote problemen op. Het beste voorbeeld daarvan is de Grote Depressie van de jaren dertig, waarbij consumenten en bedrijven ook massaal hun schulden begonnen af te lossen en de geldhoeveelheid in een paar jaar tijd met 1/3 kromp. De centrale bank greep toen niet in, met als resultaat dat veel bedrijven over de kop gingen en veel sociale structuren verwoest werden. De werkloosheid was hoog en wat volgde was een periode van heel veel ellende.
Geldcreatie
Met de ervaring uit het verleden proberen centrale banken een allesverwoestende deflatie zoals die van de jaren '30 van de vorige eeuw te voorkomen. Daarvoor is Quantitative Easing in het leven geroepen. De centrale bank koopt activa - zoals staatsobligaties - en verstrekt in ruil daarvoor centrale bank reserves. Aan de hand van een schematisch overzicht van de Bank of England laten we zien hoe dat in zijn werk gaat. In dit voorbeeldscenario koopt de Bank of England £1 miljard aan staatsobligaties van een pensioenfonds. Hoe gaat dat in zijn werk?
Activaruil
De centrale bank zou in theorie £1 miljard aan bankbiljetten kunnen drukken en die kunnen overhandigen aan een pensioenfonds in ruil voor de staatsobligaties. Maar omdat zoveel cash geld niet praktisch is wordt de bank waar het pensioenfonds haar bankzaken regelt als tussenpersoon gebruikt voor de transactie. Anders dan een niet-financiële instelling (zoals een pensioenfonds) heeft een commerciële bank wel een rekening bij de centrale bank, wat de transactie vereenvoudigd. De commerciële bank waar het pensioenfonds bij aangesloten is schrijft £1 miljard bij op de bankrekening van het pensioenfonds, in ruil voor £1 miljard aan staatsobligaties. Netto krijgt het pensioenfonds er dus geen geld bij, omdat het bedrag aan staatsobligaties dat onttrokken wordt gelijk is aan het bedrag dat de bank crediteert aan het pensioenfonds. Er vindt alleen een verandering plaats in de samenstelling van de portefeuille van het pensioenfonds. Die £1 miljard aan staatsobligaties die in handen zijn gekomen van de commerciële bank worden meteen doorgesluisd naar de centrale bank. In ruil daarvoor verstrekt de centrale bank voor £1 miljard aan reserves aan de commerciële bank. Wat groeit is het balanstotaal van de centrale bank, die zojuist £1 miljard aan staatsobligaties verkregen heeft. Tegenover die bezitting staat een verplichting van £1 miljard aan de commerciële bank in de vorm van reserves. Die reserves kan een bank vervolgens aanspreken om contant geld op te vragen bij de centrale bank, bijvoorbeeld als klanten meer contant geld opnemen.

Wat is de impact van QE?

Wat betekent QE voor het pensioenfonds?
Het bovenstaande schema laat zien dat er bij het pensioenfonds niets veranderd aan de totale omvang van de balans. Slechts de samenstelling van de portefeuille verandert, omdat er geld is ingebracht in ruil voor de staatsobligaties. Het pensioenfonds kan de nieuwe tegoeden gebruiken om andere beleggingen te doen, bijvoorbeeld in bedrijfsobligaties of in staatsobligaties van andere landen. De staatsobligaties die eerder in handen waren van het pensioenfonds hebben een plekje gekregen op de activazijde van de centrale bank balans en zijn in feite aan de kapitaalmarkt onttrokken.
Wat betekent QE voor de commerciële bank?
De balans van de commerciële bank groeit als gevolg van QE, want het is de commerciële bank die het bedrag van £1 miljard heeft bijgeschreven op de rekening van het pensioenfonds. De bank heeft een nieuwe IOU aan het pensioenfonds verstrekt (deposits) en ontvangt tegelijkertijd een IOU van de centrale bank (reserves). Daar hoeft een commerciële bank niet per definitie beter van te worden. Zo lang het pensioenfonds op het nieuw verkregen banktegoed van £1 miljard blijft zitten moet de bank daar aan het einde van het jaar rente over betalen. Tegenover deze rentelasten staan ook rente-inkomsten, die de bank ontvangt van de centrale bank voor de nieuwe tegoeden die geparkeerd staan bij de centrale bank. Het is dus niet zo dat een commerciële bank 'gratis geld' krijgt van de centrale bank. De centrale bank kan de hoogte van deze depositorente van tijd tot tijd afstemmen op de actuele situatie.
Zorgen die extra reserves niet voor inflatie?
Vaak wordt beweerd dat al die extra reserves in het banksysteem een stuwmeer vormen voor toekomstige inflatie, omdat die reserves ook weer uitgeleend zullen worden. Dat is onjuist, want banken lenen geen reserves uit. Ook is het niet het spaargeld van uw buurman dat u leent bij de bank. Als een bank een nieuwe lening verstrekt voegt ze simpelweg het bedrag toe op de rekening van de klant (passiva zijde) en zet ze daar een vordering van hetzelfde bedrag tegenover (op de activa zijde). Banken hoeven noch reserves, noch het spaargeld van uw buurman aan te spreken om een nieuwe lening te kunnen verstrekken. De nieuwe reserves die binnen het banksysteem gecreëerd worden als gevolg van QE spelen dus geen centrale rol. Reserves zijn slechts een verplichting van de centrale bank naar de commerciële bank toe. Met deze reserves kunnen commerciële banken onderling betalingen doen, maar ze kunnen deze niet uitlenen in de reële economie. Uiteraard kunnen de reserves van banken dalen als iedereen besluit massaal contant geld op te nemen, maar het gevolg daarvan is dat de spaartegoeden in het banksysteem met dezelfde hoeveelheid afnemen. Ook dan vindt er netto geen verandering plaats van de hoeveelheid geld in omloop. Als gevolg van QE kan de hoeveelheid geld in omloop zelfs dalen. Indien een bedrijf op de obligatiemarkt goedkoper kan lenen dan bij de bank, dan kan een bedrijf besluiten nieuwe obligaties uit te schrijven en met het opgehaalde geld leningen bij een bank af te lossen. Als toevallig het pensioenfonds in het hierboven gegeven voorbeeld die bedrijfsobligaties koopt, dan verdwijnt er dus geld uit de economie.
Conclusie
Quantitative easing is een effectief instrument van de centrale bank om de lange rente omlaag te drukken. Door staatsobligaties of hypotheekleningen uit de markt te halen verschuift de balans tussen vraag en aanbod, met als resultaat dat de rente op het schuldpapier dat de centrale bank op haar balans plaatst daalt. Indirect geeft QE ook een neerwaartse druk op de rente van andere obligaties, omdat de vrij gekomen middelen door beleggingsfondsen gebruikt kunnen worden om andere obligaties te kopen. Het mag duidelijk zijn dat QE op de korte termijn een gunstig effect heeft op de economie, maar daarmee is niet het hele verhaal verteld. Het aankopen van staatsobligaties verstoort namelijk het rentesignaal, dat normaal gesproken een weerspiegeling geeft van risico. Als een centrale bank de obligatiemarkt ondersteunt met QE wordt het voor de financiële markten veel moeilijker om risico's te vergelijken op basis van de rente. Een ander mogelijk nadeel is dat de markt gewend raakt aan het stimulerende beleid van de centrale bank, waardoor het met het verstrijken van de tijd steeds moeilijk zal worden het stimuleringsprogramma af te bouwen. Het gevaar loert dat de kapitaalmarkt verslaafd raakt aan de monetaire stimulering en de kunstmatige lage rente die daar het gevolg van is. Wat als de stimulering stopt en de lange rente weer begint te stijgen? Kan de economie dat wel dragen? Bron: Money Creation in the modern Economy

10 april 2014
Verandering bankbalans door QE

In ons artikel ‘Banken lenen geen reserves uit!‘ legden we uit dat het monetaire stimuleringsprogramma van de Federal Reserve (QE) niet hetzelfde is als ‘geld bijdrukken’ en dat het ook niet hoeft te betekenen dat Amerikaanse banken opeens meer gaan uitlenen aan bedrijven en consumenten. Door QE is wel de samenstelling van de bankbalans veranderd. Schuldpapier in de vorm van staatsobligaties en hypotheken werden ingewisseld voor tegoeden bij de centrale bank, de zogeheten ‘Excess Reserves’. Soberlook laat dit aan de hand van een paar grafieken en diagrammen zien.

Kredietverleningen Amerikaanse banken loopt terug, ondanks QE

Verhouding tussen leningen en deposito’s naar 35-jaars dieptepunt

Samenstelling bankbalans VS tien jaar geleden

Samenstelling bankbalans nu (cash = grotendeels excess reserves bij de Fed)

21 februari 2014
Steve Keen: “QE is niet hetzelfde als geld drukken”

Veel economen zagen de financiële crisis van 2008 niet aankomen. Dat kwam omdat er in veel gangbare economische modellen geen rekening werd gehouden met het effect van schulden in ons geldsysteem en omdat veel modellen zich baseerden op de gedachte dat de economie een evenwicht kan bereiken.

De Australische econoom Steve Keen heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar bestaande economische modellen en heeft er zijn werk van gemaakt om de zwakheden en tekortkomingen hiervan aan te tonen. Ook bouwt hij alternatieve economische modellen, die gebaseerd zijn op de aanname dat de economie cyclisch beweegt en niet naar een zogenaamd evenwicht terugkeert.

In deze context kunnen we het volgende college van Steve Keen u van harte aanbevelen. In deze video van iets meer dan een half uur legt Keen uit waar de tekortkomingen zitten bij veel economische modellen en legt hij zijn alternatieve modellen uit. Ook legt Steve Keen in deze video uit waarom het QE programma van de Amerikaanse centrale bank niet gelijk staat aan 'geld drukken'. Door simpelweg de geldstromen en de mutaties in de bankbalansen te volgen kan iedereen binnen een paar minuten tot dit inzicht komen. Dit hebben we ook al eens uitvoerig behandeld in het artikel "Banken lenen geen reserves uit!"

13 februari 2014
Grafiek: De tapering is overal

In een recent rapport getiteld “Tapering Everywhere” van Sandler O’Neill kwamen we een interessante grafiek tegen die we u zeker niet willen onthouden. De grafiek laat zien wie het tekort van de Verenigde Staten de afgelopen jaren heeft gefinancierd. We zien een overzicht van september 2004 tot en met september 2013, aangevuld met schattingen voor de komende twee jaar.

Ieder balkje vertegenwoordigt de totale aankopen van staatsobligaties van de Verenigde Staten gedurende een kwartaal, uitgedrukt in miljarden dollars. De donkerblauwe balkjes geven de aankopen weer van binnenlandse beleggers en de lichtblauwe balkjes die van buitenlandse beleggers (met name centrale banken in de rest van de wereld). De oranje balkjes weerspiegelen tenslotte de aankopen van Treasuries door de Federal Reserve.

Niet alleen de Federal Reserve doet aan tapering (Bron: "Tapering Everywhere" van Sandler O'Neill)

Niet alleen de Federal Reserve doet aan tapering...
Als we deze grafiek bestuderen kunnen we er verschillende conclusies uit halen. Als eerste valt ons op hoeveel staatsobligaties Amerikaanse beleggers en het buitenland kochten in de de eerste jaren van de crisis. De aankopen van de Federal Reserve waren op dat moment nog relatief klein, in vergelijking met de totale vraag naar Amerikaans schuldpapier. Tijdens het QE2 programma veranderde de dynamiek. De centrale bank kocht veel meer staatsobligaties op en compenseerde daarmee voor de netto verkopen van Treasuries binnen de VS. Het buitenland bleef de Amerikaanse tekorten financieren, maar verzamelde in 2013 veel minder Treasuries dan in voorgaande jaren. Onder het huidige QE3 programma financiert de Amerikaanse centrale bank een nog groter deel van de tekorten, zoals onderstaande grafiek mooi laat zien. Ondertussen bouwen zowel Amerikaanse beleggers als het buitenland hun aankopen van schuldpapier af. De maker van de grafiek verwacht dat de Federal Reserve spoedig haar QE3 programma zal afwikkelen en dat Amerikaanse beleggers dat verschil goed zullen maken. Maar hoe groot is die kans?

29 januari 2014
België kocht de meeste Amerikaanse staatsobligaties

Deze week publiceerde de Federal Reserve nieuwe cijfers over de hoeveelheid Amerikaanse staatsobligaties in handen van het buitenland, de zogeheten ‘Foreign Holdings’. Uit deze cijfers blijkt dat België in november het meeste Amerikaanse schuldpapier heeft gekocht, namelijk voor $20,3 miljard. Dat was meer dan China en Japan, de landen die op de tweede en derde plaats komen met aankopen van respectievelijk $12,2 en $12 miljard. Rusland deed in november de meeste Treasuries van de hand, namelijk $10 miljard.

België, China en Japan kochten in november de meeste Amerikaanse Treasuries (klik voor grotere versie)

Welke landen kochten in 2013 de meeste staatsobligaties?

Aan de hand van de TIC-data van de Federal Reserve kunnen we de positie in Amerikaanse staatsobligaties tussen november en januari vergelijken. De resultaten daarvan ziet u in de volgende grafiek. Zoals u ziet verzamelden China en Japan in 2013 opnieuw veel Amerikaans schuldpapier, een ontwikkeling die samenhangt met het grote exportoverschot dat deze landen hebben met de Verenigde Staten. Ze importeren in feite dollars en zetten die op in langlopende Treasuries van de Verenigde Staten. Aan de rechterkant van de grafiek zien we de landen die in 2013 netto hun positie in het Amerikaanse schuldpapier hebben afgebouwd. Hier treffen we de olie-exporterende landen en Rusland aan. Deze landen zijn mogelijk minder bereid Amerikaanse dollarreserves uit te breiden. En andere verklaring is dat deze landen hun overschot op de handelsbalans hebben weten terug te brengen, waardoor ze simpelweg minder dollars overhouden.

China en Japan kochten in 2013 de meeste Amerikaanse staatsobligaties

Federal Reserve houdt dollar overeind

Misschien vraagt u zich af hoe deze cijfers zich verhouden tot het monetaire stimuleringsprogramma van de Federal Reserve. De Amerikaanse centrale bank koopt iedere maand immers voor tientallen miljarden aan staatsobligaties. We raadpleegden de database van de St. Louis Fed en verzamelden cijfers over de hoeveelheid Amerikaanse Treasuries op de balans van de centrale bank.

De drie onderstaande grafieken hebben betrekking op respectievelijk de aankopen in november 2013, de eerste elf maanden van 2013 en de totale aankopen sinds januari 2009. Nu ziet u hoe groot de impact van QE eigenlijk is. De Amerikaanse centrale bank koopt sinds 2009 meer Amerikaanse staatsobligaties op dan het buitenland!

De Federal Reserve kocht in november $47,7 miljard aan Amerikaanse staatsobligaties

De Federal Reserve kocht in de eerste elf maanden van 2013 voor $456,7 miljard aan staatsobligaties

Sinds begin 2009 kocht de Fed $1.669 miljard aan US Treasuries

17 januari 2014
Lezers Marketupdate verwachten weinig van tapering

Lezers van Marketupdate verwachten dat de tapering van de Federal Reserve slechts van korte duur is. Uit onze peiling van eind vorig jaar gaf bijna 70% van de respondenten aan dat het monetaire stimuleringsprogramma van de centrale bank weer zal worden opgeschroefd naar meer dan $75 miljard. Een kleine twintig procent denkt dat de tapering wordt voortgezet en dat de monetaire stimulering in de loop van 2014 wordt afgebouwd naar $50 tot $75 miljard per maand. Iets meer dan vijf procent is van mening dat de Amerikaanse centrale bank eind 2014 weer staatsobligaties en hypotheken terug kan verkopen aan de markt en dus van de balans kan halen. De resterende ~5% denkt dat de tapering wordt voortgezet naar minder dan $50 miljard per maand.

Meeste Marketupdate lezers verwachten geen verdere tapering

8 januari 2014
Europa ontkomt niet aan monetair stimuleren

Na enkele zomerse maanden vol optimisme over het economisch herstel in de eurozone, is de somberheid met de herfst teruggekeerd. De cijfers liegen er niet om. De groei is nagenoeg weer verdwenen en de inflatie is naar een alarmerend laag niveau gedaald. Frankrijk en Italië zitten weer in een recessie en zelfs de Duitse locomotief begint steeds meer stoom te verliezen.

Het is weer alle hens aan dek, maar de mogelijkheden om in te grijpen zijn beperkt. De ECB kan natuurlijk de rente naar 0% verlagen, maar dat zal nog maar weinig effect sorteren. Welbeschouwd resteert Mario Draghi nog maar een echt wapen en dat luistert naar de naam kwantitatieve verruiming.

Argumenten voor stimuleren

Er zijn drie argumenten die hiervoor pleiten. In de eerste plaats is dat natuurlijk het vooruitzicht van een zeer trage groei gecombineerd met een extreem lage inflatie. Die weinig aanlokkelijke toestand kan nog gemakkelijk twee jaar aanhouden. Het tweede argument is natuurlijk, dat de ECB eigenlijk geen ander wapen meer ter beschikking staat.

Het derde argument heeft betrekking op de rol van de ECB als lender-of-last-resort. In 2012 lanceerde Draghi het zogeheten Outright Monetary Transactions programma (OMT). Dat stelde de ECB in staat landen met ongelimiteerde hoeveelheden liquiditeiten bij te staan mochten ze in de problemen komen. Het OMT heeft een nuttig kalmerende uitwerking op de financiële markten gehad. Het is echter geen monetair instrument maar veeleer een verzekering. Daarin verschilt het van kwantitatieve verruiming. Dat is niet bedoeld om landen en beleggers gerust te stellen, maar om de rente te verlagen.

Grondwettelijk

Er is nog een verschil. Het is nog steeds goed mogelijk, dat het Hof te Karlsruhe het OMT programma buiten grondwettelijk verklaart. Het OMT is immers bedoeld om de schuld van een soevereine staat te verlagen. Dat valt buiten het regime van de Bank. Zoiets kan met een programma kwantitatieve verruiming nooit gebeuren. Het behoort wel tot de mogelijkheden van de ECB en het is grondwettelijk. De Bank kan derhalve besluiten bepaalde vermogenstitels te gaan opkopen en uit de markt te halen. Ze hoeft daarbij geen aandacht te besteden aan nationaliteit.

Gefragmenteerd

Het zal trouwens niet gemakkelijk zijn om een dergelijk programma in de eurozone op te zetten. De financiële markten zijn er immers zeer gefragmenteerd. Dat maakt een ingreep in de huizenmarkt nagenoeg onmogelijk. De ECB zou ervoor moeten kiezen om staats- en bedrijfsobligaties te gaan opkopen. Dat impliceert wel, dat de ECB het krediethongerige midden- en kleinbedrijf op zijn best indirect bereikt. Die sector leunt voornamelijk op de banken. Daarvoor zou er misschien een Europese variant van het Britse Funding For Lending programma ontwikkeld kunnen worden.

Succes

Het is overigens niet gezegd, dat kwantitatieve verruiming echt zoden aan de dijk zal zetten. Dat bewijzen de economieën van het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Maar er is eenvoudig weg geen alternatief. Dat hebben we hierboven uitgelegd.

Wie van mening is, dat verruiming de financiële stabiliteit bedreigt, moet zich afvragen of het vooruitzicht van een langdurige recessie of zelfs depressie aantrekkelijker is. Er is geen alternatief!

Bron:
Wolfgang Münchau, Why Europe needs to try unconventional policy. Financial Times, November 18, 2013

21 november 2013
Video: Taleb over schuld, Bernanke en Greenspan

Hoe overleven we in een onzekere wereld? Dit is het centrale thema in het werk van Nicholas Nassim Taleb. Taleb kent vele titels. Optiehandelaar, hedgefund manager, academicus en schrijver. Bovenal staat hij bekend als een van de grote dissidente denkers van dit moment.

Nassim Taleb werd voornamelijk bekend met zijn boek de Black Swan waarin hij waarschuwde voor tail-risk en de financiële crash van 2008 ‘voorspelde’. Hij ontpopte zich hiermee als angstgegner van de traditionele financiële sector. Een rol die hij met verve vervuld. Hij koestert een bovengemiddelde afkeer van alles dat zich bankier, journalist of econoom noemt en dit wordt in het volgende interview wederom duidelijk.

Taleb waarschuwt voor het destabiliserende effect van enorme schulden. Om zijn woorden te gebruiken maken hoge schulden het economische systeem fragiel. In het volgende filmpje trekt Taleb van leer tegen Quantitative Easing, Alan Greenspan en Ben Bernanke.

20 november 2013
Federal Reserve koopt 70% van Amerikaanse staatsobligaties

De Federal Reserve heeft de afgelopen zes maanden gemiddeld 70% van de netto uitgifte van Amerikaanse staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar gekocht. Dat blijkt uit onderstaande grafiek die afkomstig is uit een rapport van RBS en die we aantroffen op Zero Hedge. Sinds het begin van de monetaire stimuleringsprogramma’s is dat percentage nog niet eerder zo hoog geweest. De netto uitgifte van staatsobligaties corrigeert voor het doorrollen van de bestaande staatsobligaties en heeft dus betrekking op de financiering van het huidige begrotingstekort.

Het stijgende percentage in onderstaande grafiek is niet het gevolg van een uitbreiding van het stimuleringsprogramma van de Federal Reserve, maar van een kleiner begrotingstekort. In 2013 kwam het tekort uit op $680,3 miljard (4,1% van het bbp), veel lager dan het tekort van meer dan $1 biljoen per jaar in de vier voorgaande jaren. Het is een goed teken dat de Amerikaanse overheid haar tekorten eindelijk weet terug te dringen, maar blijkbaar is dat geen reden voor de Federal Reserve om haar stimuleringsprogramma af te bouwen. Met $85 miljard per maand aan QE haalt de Federal Reserve op jaarbasis ongeveer $1 biljoen aan schuldpapier uit de markt, waarvan ongeveer de helft bestaat uit langlopende staatsobligaties. De andere helft bestaat uit hypotheekleningen, waarmee de balans van banken wordt ‘opgepoetst’.

Federal Reserve neemt de obligatiemarkt over

De Federal Reserve heeft al meer dan $2 biljoen aan staatsobligaties op haar balans staan en is daarmee de grootste bezitter van Amerikaanse schuldpapier. Iedere maand groeit hun aandeel in de totale obligatiemarkt met tientallen miljarden dollars. Dat terwijl het buitenland al een aantal maanden op rij staatsobligaties van de hand heeft gedaan. De voortzetting van het QE programma van de Federal Reserve werpt een donkere schaduw over het zogenaamde herstel van de Amerikaanse economie. Er is geen weg meer terug voor de Amerikaanse centrale bank, nu ze een steunpilaar is geworden onder de obligatiemarkt.

Federal Reserve financiert 70% van het Amerikaanse begrotingstekort

14 november 2013