Het IMF waarschuwt in een nieuw rapport wederom voor financiële repressie en voor het wegstrepen van schulden. In een nieuw working paper voor het IMF schrijven Reinhart en Rogoff dat de Westerse wereld te maken heeft met een ongekend groot schuldenprobleem, met schulden die zijn opgelopen tot het hoogste niveau in 200 jaar. De schulden zijn nu zo groot geworden dat ook het ‘rijke’ Westen weer geconfronteerd zal worden met de afschrijving en kwijtschelding van schulden op een schaal die we sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer hebben meegemaakt.
Rigoureuze maatregelen die het IMF genomen heeft om de schulden van ontwikkelingslanden van tijd tot tijd te verlichten moeten ook in de Westerse economieën genomen worden, maatregelen die een diepe kras in het onkreukbare imago van de westerse wereld veroorzaken. Schulden (en daarmee financiële bezittingen!) wegstrepen is iets dat niet past bij onze beschaafde en ontwikkelde economie, toch?? Decennia lang bouwde de westerse wereld een reputatie op van degelijkheid en betrouwbaarheid, maar die staat nu op het spel. Volgens Ambrose Evans Pritchard houdt de politieke elite in het Westen nog steeds vast aan de illusie dat wij fundamenteel anders zijn dan wat wij de ‘Derde Wereld’-landen noemen en dat onze schuldenproblematiek weg gemasseerd kan worden met een aantal jaren bezuinigen, een beetje meer inflatie en wat milde economische groei.
Totale schuldengroei in het Westen (Bron: Reinhart en Rogoff, 2013)
Schulden wegstrepen
Reinhart en Rogoff leggen in hun working paper getiteld “Financial and Sovereign Debt Crises: Some Lessons Learned and Those Forgotten” (PDF) de vinger op de zere plek. De maatregelen die totnogtoe genomen zijn in Europa en in de VS hebben de fundamentele problemen alleen maar naar de lange baan geschoven. Met symptoombestrijding en ad-hoc genomen maatregelen strompelt de economie voort, maar op een krachtig herstel rekent niemand meer. Hoe lang is dat nog vol te houden?
In het rapport verwijzen de twee professors naar de onervarenheid van het Westen als het aankomt op het herstructureren van schulden. Door de omvang van het probleem te ontkennen en door een fundamentele oplossing (schuldverlichting) tegen te houden wordt er uiteindelijk meer schade toegebracht dan wanneer de pijnlijke maatregelen snel genomen zouden worden. Binnen de Eurozone zien we dat de relatief sterke economieën nu omlaag worden getrokken door de zwakkere economieën in de periferie. Belastingbetalers in de sterkere landen betalen het grootste deel van de rekening, een situatie waar volgens Reinhart en Rogoff uiteindelijk niemand beter van zal worden.
Volgens de twee is het vrijwel onvermijdelijk om de pijnlijke maatregelen toch te nemen. "De omvang van het probleem suggereert dat herstructurering noodzakelijk is, bijvoorbeeld in de periferie van Europa. En dat gaat verder dan alles wat tot op heden publiekelijk besproken is", aldus de professors van Harvard.
In het working paper is een tabel opgenomen van eerdere schuldverlichtingen in de jaren dertig. Veel landen konden hun schulden van de Eerste Wereldoorlog niet meer terugbetalen en besloten uiteindelijk om dat ook maar gewoon niet meer te doen. Tal van obligaties zijn in het verleden al waardeloos geworden, omdat overheden ten einde raad hun belofte niet meer konden waarmaken. Ook de VS heeft in het verleden haar belofte niet nagekomen, toen ze de dollar devalueerde ten opzichte van goud. Door de prijs aan te passen van $20,67 naar $35 zat er opeens 40% minder goud in de valuta die de man op straat gebruikte en spaarde.
Bewustwording
Dat besef zal zo langzamerhand weer terugkeren. Decennia lang hebben we in het Westen niet zulke schuldenproblemen gehad en is de collectieve ervaring van financiële repressie langzaam uit ons geheugen gewist. De financiële repressie komt de laatste jaren steeds meer terug. Denk aan de extreem lage rente op je spaargeld, die al lang niet meer compenseert voor de inflatie. Denk aan bail-in, waarbij spaarders en achtergestelde obligatiehouders mede moesten opdraaien voor de verliezen van een omvallende bank. Door de negatieve reële rente verliezen spaarders en worden de lasten van de schuldenaren verlicht. Dat gebeurt nu al een paar jaar op beperkte schaal, maar vlak na de Tweede Wereldoorlog was dat volgens Reinhart en Rogoff nog veel erger. Toen was de reële rente in de VS en in het Verenigd Koninkrijk jarenlang -2%. In Italië en in Australië verloor de spaarder na correctie voor inflatie ieder jaar zelfs 5%.
In een systeem van spaarders en schuldenaren krijgen de spaarders de rekening gepresenteerd. Dat is ook wat Reinhart en Rogoff constateren in hun onderzoek naar kwijtscheldingen van schulden. Soms werden staatsobligaties gewoon niet meer betaald, in andere gevallen werden de leenvoorwaarden aangepast ten nadele van de crediteur. In sommige gevallen maakte hyperinflatie de schuld (en daarmee ook de claim op die schuld) compleet waardeloos.
De schuldencrisis heeft direct gevolgen voor de spaarders, omdat we in de westerse wereld de gewoonte hebben om te sparen in schulden. Denk bijvoorbeeld aan uw spaargeld op de bank en de obligaties in uw beleggingsportefeuille of pensioenfonds. Het zijn dit soort bezittingen die in een schuldencrisis gevaar lopen.
[polldaddy poll=7699810]
