Jarenlang gold Nederland als een veilige haven voor beleggers die weinig tot geen vertrouwen hadden in landen als Italië, Griekenland of Spanje. Dankzij de aanhoudende toestroom van vluchtgeld kon hier ten lande de rente naar historisch lage niveaus dalen. Aan het begin van 2013 bedroeg de rente op 10 jaars staatsleningen slechts 1,5%.
Spread
Er zijn echter talloze aanwijzingen, dat Nederland ondanks zijn Triple A status door een groeiend aantal beleggers niet langer als een veilige haven wordt gezien. Afgelopen week verkocht de Nederlandse staat voor een bedrag van € 2,2 miljard obligaties met een looptijd van drie maanden tegen een vergoeding van 0%. Dat klinkt zeer aantrekkelijk, maar nog in juli accepteerden beleggers een negatieve rente van 0,01%.
Er waren echter al eerder tekenen, dat Nederland het vertrouwen van de internationale obligatiebeleggers aan het verliezen is. Zo is sinds eind 2012 het verschil in rente tussen Nederlands en Duits staatspapier, de zogeheten spread, opgelopen van 18 naar 39 basispunten. Op zich is dat niet zo vreemd, want ook andere Triple A landen zoals Oostenrijk en Finland zagen hun spread met Duitsland oplopen. Dat land is immers onbetwist de economische nummer een in Europa.
Zorgwekkender is echter dat de spread met Frankrijk in de loop van de maanden steeds kleiner is geworden. Aan het begin van dit jaar bedroeg die spread nog 0,5%. Daar is nu nog slechts 0,15% van over. Frankrijk gold aan het begin van 2013 als het Europese zorgenkindje bij uitstek.
Kredietbeoordelaars
Het is duidelijk, dat de beleggende buitenwacht zich zorgen maakt over Nederlandse ontwikkelingen. Die zorgen kregen een officieel tintje, toen kredietbeoordelaar Fitch Ratings de Nederlandse economische vooruitzichten verlaagde van stabiel naar negatief. Ter rechtvaardiging verwees de beoordelaar naar de oplopende schulden in de publieke sector, naar de aanhoudende daling van de prijzen voor onroerend goed en naar de wankele staat van de bankensector. In juli van dit jaar kwam kredietbeoordelaar Moody’s tot dezelfde conclusie en ook deze instelling verlaagde nog in juli de beoordeling naar negatief. Als klap op de vuurpijl is nu het nieuws naar buiten gekomen, dat de grootste obligatiebelegger, het Amerikaanse PIMCO zijn Nederlandse obligaties in de verkoop gaat doen. Bij monde van Ben Emons, een Nederlandse portfoliomanager bij PIMCO, wijst het bedrijf op de toegenomen risico’s, waardoor de rente op Nederlands schuldpapier weer gaat oplopen.
Beleggers prijzen, volgens Emons, extra risico in voor Nederland, vanwege de problemen op de arbeidsmarkt en de huizenmarkt. De werkloosheid staat op het hoogste niveau in twee decennia en de huizenprijzen blijven maar dalen. Vooral dat laatste zorgt voor onzekerheid, omdat Nederland in verhouding tot de economie een zeer grote bankensector heeft.
Het is volgens Emons duidelijk, ‘dat er een hogere risicopremie wordt toegekend aan Nederland. De rente kan zelfs stijgen tot het niveau van Frankrijk, indien Nederland een afwaardering krijgt van kredietbeoordelaars en de economie krimpt.’
Politieke impasse
Het Duitse Handelsblatt schrijft dat er nog meer factoren een rol spelen bij de oplopende rente. De politieke impasse in Nederland baart zorgen. ‘De coalitie wil bezuinigen om aan de Europese normen te voldoen, maar er is een risico dat ze het niet eens zullen worden en dat er halfbakken maatregelen uit komen”, zo verklaarde strateeg Jan van Gerich van Nordea Bank uit Helsinki. Een halfslachtig zigzagbeleid zal de toch al zwakke conjunctuur verder verslechteren. Dat zal het weer moeilijker maken om aan de 3% norm te voldoen en dus moet er weer meer bezuinigd worden. Maar Nederland lijkt bezuinigingsmoe te worden bij gebrek aan concrete vooruitgang na jarenlange bezuinigingen en lastenverzwaringen.
Het is duidelijk dat er maatregelen genomen moeten worden om Nederland economisch weer op de rails te krijgen, maar dat blijkt niet zo eenvoudig. Niet alleen nemen de politieke spanningen toe, maar het kabinet Rutte verliest snel zijn geloofwaardigheid bij de kiezer. Allemaal zaken die wijzen op een groeiende impasse. Nederland dreigt daarom in buitenlandse ogen van de regen in de drup te komen en gaat daar een hoge prijs voor betalen!
Cor Wijtvliet
