Interview Sander Boon ALM-congres 2011
Wat zijn de uitdagingen van dit moment voor pensioenfondsen in het beleggingsbeleid? En hoe past goud hierin?
Naast een scala aan goveance en compliance issues, hebben pensioenfondsen te maken met grote onzekerheden in zowel de vastrentende waarden, de vastgoedportefeuille als de aandelenportefeuille. Na de subprimecrisis in 2007 kwam in 2008 de bankencrisis, gevolgd door de landencrisis.
Ondanks de enorme steunmaatregelen van overheden en centrale banken weten we nog steeds niet of de economie autonoom kan groeien als de steunmaatregelen worden afgebouwd. Dat betekent dat de belangrijkste categorieën waar pensioenfondsen in beleggen voorlopig nog zijn omgeven met grote onzekerheid.
Goud kan verschillende rollen innemen in tijden van crisis, het is zeer liquide, het kan dienst doen als collateral, het is een inflatie- én deflatie hedge. Overigens bedoel ik met ‘crisis’ niet dat de wereld en in haar kielzog de financiële markt vergaat, maar 'Value at Risk', met andere woorden het risico dat de portefeuille 20%+ averij oploopt. Denk hierbij aan afwaardering van de vastgoedportefeuille (mark-to-market), haircuts op de obligatieportefeuille en scherp dalende aandelenmarkten. Goud is een verzekering tegen onverwachte crises in elk van deze categorieën, het is namelijk het enige financiële product dat geen tegenpartijrisico kent.
Hoe past goud in de strategische asset mix van pensioenfondsen? Wat zijn de voor- en nadelen van goud?
Goud behoort volgens ons een plek te hebben in iedere beleggingsportefeuille, zowel in de meer defensieve als in de meer offensieve asset mix. Het nadeel van goud is dat het geen rente of dividend kent, maar dat is ook logisch, het kent tenslotte geen tegenpartijrisico. De fysieke opslag van goud brengt bovendien kosten met zich mee. Er wordt ook wel gezegd dat de prijsontwikkeling van goud volatiel is, maar uit recent onderzoek van de World Gold Council blijkt dat binnen de asset class ‘commodity’s’, goud de laagste volatiliteit kent.
Het grote voordeel is al gezegd: geen tegenpartijrisico. Het is daarom een uitstekende verzekering tegen staartrisico’s. Normaal gesproken vlucht men in tijden van onzekerheid in dollars en Amerikaanse staatsobligaties, maar omdat deze beleggingsvluchthavens nu zelf met onzekerheid zijn omgeven, wordt goud aantrekkelijker. Er is wereldwijd bovendien sprake van erg lage rente in combinatie met stijgende prijsinflatie. Hierdoor is er sprake van negatieve reële rente, wat de zogenaamde oportunity costs voor het aanhouden van goud heeft verlaagd.
GSGC Market Intelligence prijst goud aan als een veilige beleggingsoptie, maar de DNB ziet een gevaar in een concentratierisico, hoeveel % goud als belegging is ‘verstandig’ om aan te houden?
De recente ingreep van DNB in de compositie van de beleggingsportefeuille van Stichting Pensioenfonds Vereenigde Glasfabrieken waar je op doelt, is wat ons betreft ongefundeerd, maar getuigt ook van een dubbele moraal. Het is onbegrijpelijk omdat DNB niet op de hoogte schijnt te zijn van de laatste beleggingsinzichten omtrent goud in portefeuille. Doorgaans kun je zeggen dat een percentage tussen de 3 en 15% in portefeuille prudent is. De World Gold Council, de belangenorganisatie voor de goudindustrie, komt in een onderzoeksrapport over de staartrisico’s uit op een percentage tussen de 2,5 en 9%. De Britse bank HSBC hanteert momenteel zelfs een percentage van 15%. Dat is overigens ook gerechtvaardigd als je kijkt naar langjarige ontwikkeling van aandelen, obligaties en de goudmarkt.
De dubbele moraal blijkt uit het feit dat DNB zelf het merendeel van haar reserves aanhoudt in goud. In de statuten van de ECB staat bovendien dat goud kan en mag worden gebruikt om in geldmarkten te interveniëren, en ook op de balans van de ECB speelt goud een belangrijke rol. De ECB houdt goud als een aparte asset class aan in haar reserves naast buitenlandse valuta en waardeert deze reserve ieder kwartaal naar marktwaarde. Bij de introductie van de Euro bedroeg goud 15% van de reserves, inmiddels is dat aandeel (dankzij de waardering tegen marktwaarde en de stijgende prijs) gegroeid tot ruim 60%. Goud is blijkbaar voor centrale banken een vorm van geld, maar voor ‘gewone’ beleggers een grondstof. Het wordt volgens ons tijd dat onze DNB hier duidelijkheid over verschaft.