Marketupdate

Categorie: Columns

  • Traag economisch herstel drukt olieprijs steeds verder omlaag

    De afgelopen maanden is in de markt enkele malen gewezen op de sterk fluctuerende olieprijs. Vooral de steeds maar weer oplaaiende politieke spanningen deden de oliemarkt geen goed. Tegelijkertijd groeide de aandacht voor enkele belangrijke nieuwe trends in de oliemarkt, die de prijs van olie structureel omlaag lijken te duwen. De belangrijkste is wel de wederopstanding van de Verenigde Staten als producent van olie en gas.

    Ondanks alle geopolitieke spanningen verloopt de aanvoer nog steeds ongestoord en soepel. Dat is voor de meeste beleggers reden om die spanningen vooralsnog te negeren en de aandacht uitsluitend te wijden aan economie. Wie alleen naar economische factoren kijkt, kan eigenlijk alleen maar concluderen, dat de prijs voor olie voorlopig onder druk blijft. Vrijdag 13 september maakte het Nationale Bureau voor de Statistiek van China bekend, dat de productie in de fabrieken in augustus met 6,9% was gestegen. Dat klinkt indrukwekkend, maar er was gerekend op een groei van 8,8%. Dat doet weer twijfels rijzen over de kracht van de Chinese economie. Die twijfel leeft alweer bijna twee jaar.

    Olieprijs daalt door zwakke economische groei

    Zwakke economische groei

    Ook buiten China overheersen de zorgen over de economie. De Oeso heeft zich onlangs zeer bezorgd uitgelaten over de kracht van het herstel. De organisatie is bijzonder ongerust over Europa, waar na een korte opleving de groei alweer lijkt te verpieteren Belangrijke landen als Frankrijk en Duitsland lieten over het afgelopen 2de kwartaal alweer een krimp zien. De Oeso is dan ook bang, dat er in 2015 amper of geen groei zal zijn bij de aangesloten landen met als uitzondering de VS en het Verenigd Koninkrijk.

    column-cor-grafiek-olieprijs

    De olieprijs is sinds juli sterk gedaald

    Een afnemende economische groei gaat altijd gepaard met een afnemende vraag naar olie en die is nu al zichtbaar. Volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA) zal de vraag naar olie in 2015 toenemen met 1,3% naar pakweg 93,8 miljoen vaten per dag. Dat is een indrukwekkend aantal, maar dat zijn toch 165 000 vaten per dag minder dan het IEA nog pas een maand geleden voorspelde. Het is voor Saoedi Arabië reden om de productie naar het laagste niveau in drie jaren terug te schroeven.

    column-cor-productie-olie

    Meer olieproductie in de VS

    De Saoedi ’s hopen uiteraard op die manier de prijs voor een vat olie op peil te houden. Om al hun hervormingsplannen te kunnen financieren hebben ze een olieprijs van tenminste $ 100, - per vat. Of de pogingen van Saoedi Arabië veel zullen uithalen, mag betwijfeld worden. Zij mogen dan minder gaan produceren, andere landen brengen daarentegen meer olie op de markt. Ondanks alle politieke en militaire verwarring slaagt Libië er nog steeds in veel olie te exporteren. Op dit moment gaat het om 870 000 vaten per dag, maar volgens OPEC zal het niet lang meer duren of er worden dagelijks meer dan 900 000 vaten opgepompt en geëxporteerd. Maar de grootste sta-in-de-weg voor een stevig prijsherstel vormen De Verenigde Staten. Dit land produceert dagelijks meer dan 8 à 9 miljoen vaten energie per dag met uitschieters naar wel 11 miljoen vaten. Voor het komende jaar voorziet de Energy Information Administration de hoogste productie in meer dan 45 jaar. De VS lijken daarmee in staat om nagenoeg in hun eigen energiebehoefte te kunnen voorzien. Als zo een belangrijke partij niet meer verschijnt op de internationale oliemarkten, dan kan een verdere prijsdaling niet uitblijven. Het lijkt daarmee nog slechts een kwestie van tijd voordat de prijs van een vat WTI structureel tot onder $ 90 gaat dalen. Cor Wijtvliet BELANGRIJK:

  • Over Columbus en de Mona Lisa‏

    De aandeelhoudersbrieven van Warren Buffett’s Berkshire Hathaway zijn onder beleggers alom bekend. Dat geldt in beduidend mindere mate voor Buffett’s brieven uit de periode voor Berkshire. Die brieven waren gericht aan de investeerders in zijn toenmalige partnerships en waren beslist net zo interessant…

    Hieronder treft u drie vrij vertaalde citaten van Buffett aan uit zijn partnershipbrieven van begin jaren ’60. Buffett was toen begin dertig. Steevast benadrukte hij in die brieven het indrukwekkende effect van compounding oftewel rente op rente (exponentiële groei).

    Wanneer een wat hoger rendement gecombineerd wordt met een wat langere periode blijkt hoe krachtig het effect van compounding is. Buffett, die begin jaren ’60 zelf al een behoorlijk kapitaal vergaard had met zijn partnership, kon door dit effect uitgroeien tot de rijkste persoon op aarde.

    Aan het achterliggende wiskundige principe van exponentiële groei is de afgelopen halve eeuw uiteraard niets veranderd. Dus u kunt hier evenals Buffett van profiteren. Nu over naar de aansprekende voorbeelden waarover de nog jonge Buffett begin jaren '60 in zijn partnershipbrieven vertelde. 18 januari 1963 - Warren Buffett

    "Ik weet uit onbetrouwbare bron dat de expeditie van Christopher Columbus (in 1492), goedgekeurd door de Spaanse koningin Isabella, ongeveer US $ 30.000 kostte. Op deze expeditie, waarbij Columbus voor ogen had een nieuwe zeeroute naar Azië te vinden, ontdekte hij de 'nieuwe wereld' (Amerika).

    Alom wordt deze expeditie van Columbus waarbij hij per ongeluk de nieuwe wereld ontdekte als een succes gezien. Maar vanuit investeringsperspectief bekeken is dat nog maar de vraag...

    Zou de genoemde US $ 30.000 namelijk geïnvesteerd zijn tegen 4% dan zou dit bedrag inmiddels zijn uitgegroeid tot meer dan US $ 2.000.000.000.000 (US $ 2 biljoen) in 1962."

    18 januari 1964 - Warren Buffett

    "Afgelopen jaar, om het effect van 'compounding' duidelijk te maken, vertelde ik over de Spaanse koningin Isabella en haar 'financiële adviseurs'. U herinnert zich hun investering die leidde tot de ontdekking van Amerika, een investering die puur financieel bezien behoorlijk bedenkelijk was.

    Omdat het onderwerp van compounding zo interessant is heb ik dit jaar een ander voorbeeld, namelijk uit de wereld van de kunst. De Franse koning Francis I betaalde in 1540 een bedrag van 4.000 ecus voor de Mona Lisa van Leonardo da Vinci. En voor het geval u de fluctuaties van de ecu sindsdien niet bijgehouden heeft: 4.000 ecu komt ongeveer overeen met US $ 20.000.

    Was koning Francis I met beide voeten op de grond blijven staan en had hij het bedrag tegen 6% geïnvesteerd dan zou zijn nalatenschap heel wat indrukwekkender zijn: ruim US $ 1.000.000.000.000.000 (US $ 1 triljoen), meer dan 3.000 keer de huidige staatsschuld en dat met slechts 6%.

    Ik hoop dat ik met dit voorbeeld een einde gemaakt heb aan huishoudelijke discussies over de aankoop van schilderen en andere kunst onder het mom van 'investering'."

    18 januari 1965 - Warren Buffett

    "Onze twee laatste uitstapjes in de wereld van compounding hebben duidelijk gemaakt dat de verondersteld goede investeringen van koningin Isabella (financiering van de expeditie van Columbus) en koning Francis I (aankoop van de Mona Lisa) financieel bezien beroerde investeringen waren.

    Ik bied mijn excuses aan aan iedereen die hier aanstoot aan genomen heeft. Maar uiteraard verandert daarmee de wiskunde achter compounding niet. Niettemin, een kritiekpunt is toch een beetje blijven hangen. Dat betreft dat mijn historische voorbeelden een wat negatieve toon hadden doordat ik enkel voorbeelden gaf van financieel bedenkelijke investeringen.

    Voor het volgende voorbeeld geldt dat niet... Mona_LisaIn 1626 betaalde de 'gulle' Nederlander Peter Minuit, werkzaam voor de West-Indische Compagnie, een bedrag van US $ 26 (60 gulden) aan de Canarsie-indianen in ruil voor Manhattan. Het is wat lastig de huidige waarde van de grond onder Manhattan te bepalen maar op basis van recente grondtransacties becijfer ik de waarde daarvan momenteel op zo'n US $ 12,5 miljard. In eerste instantie lijkt Minuit vooral voor hem (en de West-Indische Compagnie) een goede deal gedaan te hebben. Maar hadden de Canarsie-indianen een rendement van 6,5% weten te behalen - in reclamefolders van beleggingsfondsen valt te lezen dat zo'n rendement best reëel is - dan hadden zij als laatst gelachen... Tegen 6,5% zou een bedrag van US $ 26 in 338 jaar zijn uitgegroeid tot ruim US $ 42 miljard. En met een half procentje meer (7% dus) zelfs tot US $ 205 miljard." Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van ‘s werelds beste beleggers en is tevens oprichter van http://www.warrenbuffett.nl/. Disclaimer: De artikelen van gastschrijver Hendrik Oude Nijhuis zijn op persoonlijke titel geschreven en hoeven daarom niet altijd de visie van Marketupdate te vertegenwoordigen. Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en de artikelen van Hendrik Oude Nijhuis moeten ook niet als zodanig worden aangemerkt. Marketupdate heeft geen geld ontvangen of betaald voor deze bijdrage.

    >> Klik hier om de bestseller “Leer beleggen als Warren Buffett” gratis te downloaden <<

  • Vijf vragen aan Frank Knopers over de goudprijs

    Dit najaar publiceert Edelmetaal-info een nieuwe serie interviews met marktdeskundigen, hobbyisten, goldbugs en sceptici als vervolg op de “10 vragen aan” interviews. Edelmetaal-info interviewde Frank Knopers van Marketupdate. Hieronder leest u zijn visie op de goudmarkt.

    1. Welke factoren zorgen er nu voor jou voor dat de prijs maar in die fase blijft hangen?

    De interesse in goud valt weg als andere beleggingscategorieën het beter doen. Obligaties en aandelen hebben de laatste jaren een uitstekend koersrendement laten zien, waardoor het goud de wind uit de zeilen wordt genomen. Dit is volgens mij de reden waarom de goudprijs zijwaarts en naar beneden beweegt. We zagen het ook terug in de uitstroom van goud uit de ETF’s. In 2013 ging het om honderden tonnen goud, maar die daling lijkt nu te zijn gestopt. Beleggers deden vorig jaar massaal afstand van goud, omdat de prijs van het edelmetaal niet verder steeg.

    Op de middellange en lange termijn verwacht ik ook geen significante stijging van de goudprijs. Dat komt omdat de goudprijs tot stand komt op een markt waar alleen papieren claims verhandeld worden. Banken kunnen iedere stijging van de goudkoers counteren door nog meer goudcontracten aan te bieden. Dat gebeurt ook in de zilvermarkt.

    We hebben in de goudmarkt de unieke situatie dat de prijs voor een papieren claim op goud de prijs van fysiek goud dicteert. Dit is een situatie die alleen stand kan houden zo lang er marktpartijen bereid zijn fysiek goud te verkopen tegen die ‘papieren’ prijs. Men kan nu nog overal fysiek goud kopen voor de spotprijs (plus een kleine premie), maar het is de vraag of men ook grote volumes fysiek goud kan afnemen voor die prijs.

    Mijn verwachting is dat de goudmarkt op een gegeven moment zal breken. Dat is het moment waarop het vertrouwen in de papieren claims op goud wegvalt. Vergelijk het met het verlies van vertrouwen in papiergeld gedurende een hyperinflatie. De papieren claims zullen eerst tegen een discount verhandeld worden ten opzichte van het fysieke goud. Daarna volgt een vlucht richting het fysieke metaal, waardoor de twee prijzen nog verder uit elkaar gaan lopen. Al snel zal blijken dat de papieren claims op goud niets meer waard zijn dan het papier waarop het geschreven staat. Resterende contracten worden waardeloos of worden afgewikkeld in het waardeloze papiergeld. Wat ik niet verwacht is een goudprijs die in een mooie stijgende lijn terug gaat naar $2.000 per troy ounce, zoals we dat gezien hebben tussen 2002 en 2012. Eerder verwacht ik het opdrogen van het volume in de papieren goudmarkt, omdat men in toenemende mate bewust wordt van het verschil tussen papier en fysiek goud en voor die laatste optie zal kiezen. Een opdrogend handelsvolume zal gepaard gaan met grote volatiliteit.

    2. Welke factoren gaan er voor zorgen dat de goudprijs zal stijgen?

    Zoals ik hierboven heb aangegeven verwacht ik niet dat de prijs van goud weer snel naar de $2.000 per troy ounce of hoger zal stijgen. Wel ben ik van mening dat fysiek goud zeer ondergewaardeerd is en dat het edelmetaal daarom een vaste plek verdient in iedere beleggingsportefeuille. De onderwaardering komt pas aan het licht bij het uiteenvallen van de papieren goudmarkt. Wanneer dat gebeurt is moeilijk te zeggen. De herwaardering van goud zal samenvallen met het einde van de overwaardering van de dollar. Die twee gaan hand in hand.

    3. Welke factoren zijn denkbaar waardoor de goudprijs zal gaan zakken?

    De goudprijs wordt negatief beïnvloedt door een oplopende rente en door goede macro-economische cijfers. Ook zal een stijgende aandelenmarkt de belangstelling voor goud verminderen. Maar zoals eerder gezegd kan de goudprijs ook zakken omdat er simpelweg minder belangstelling is voor goudcontracten. Deze markt moet je apart kunnen zien van de fysieke goudmarkt.

    4. Welk 'broodje-aap-verhaal' over goud wil je graag ontzenuwen?

    Dat de goudprijs volledig bepaald wordt door vraag en aanbod. Er is meer dan genoeg goud in de wereld, ruim 170.000 ton. Daar staat een jaarlijkse vraag van ongeveer 4.000 ton tegenover. Met een bovengrondse voorraad die ruim veertig keer zo groot is als de jaarlijkse vraag zou je verwachten dat de prijs naar nul zou dalen. Maar dat gebeurt niet, omdat goud niet zomaar een grondstof is. Niet de schaarste, maar juist de stabiele voorraad van goud geeft waarde. Het overvloedige aanbod van bovengronds goud (ten opzichte van de jaarlijkse vraag) zorgt voor een zekere mate van prijsstabiliteit. Omdat het de mensheid nog niet gelukt is goud te vervalsen en omdat het opgraven van goud ieder jaar moeilijker wordt is er een bepaalde zekerheid die ervoor zorgt dat de prijs stabiel blijft. Ik ben van mening dat goud juist zo waardevol is omdat het metaal zo weinig nuttige toepassingen heeft. Het is de ultieme spaarreserve, omdat er niemand benadeeld wordt door het oppotten van goud*. Terwijl een stijgende olieprijs de hele economie kan ontwrichten, zo heeft een stijging van de goudprijs nauwelijks gevolgen voor het dagelijkse leven van veel mensen. Vermogende mensen en centrale bankiers weten dit en houden daarom een goudreserve aan. Omdat overheden geen grip krijgen op fysiek goud is het de ultieme veilige haven. Papiergeld kan tot in het oneindige vermeerderd worden, net als goudcontracten, aandelen van goudmijnen en ETF’s. Alleen het fysieke goud is gelimiteerd beschikbaar en daarom interessant voor vermogende mensen die geld over hebben. Zij kopen goud omdat ze weten dat er andere vermogende mensen en instituties zijn die ook een hoge waarde hechten aan het edelmetaal. Daarom is de stock to flow ratio zoveel belangrijker dan vraag en aanbod. Er is in principe altijd genoeg goud voor iedereen, omdat de prijs doorslaggevend is. Anders dan bij basismetalen, waarvan de industrie een bepaald gewicht nodig heeft, heeft een belegger niet een bepaald gewicht nodig. Als iemand €100.000 in goud wil omzetten zal het hem weinig uitmaken of dat nou 3 kilo is tegen een prijs van €33.333 per kilo of 1 kilo tegen een prijs van €100.000. De vraag naar goud wordt in dit geval uitgedrukt in valuta, niet in gewicht.

    5. Welk alternatief zou je graag voor goud willen aandragen?

    Naar mijn mening bestaat er geen enkel alternatief voor fysiek goud. Zilver, platina en palladium zijn industriële metalen met andere fundamentals dan goud. Papieren afgeleiden van goud bieden nooit de zekerheid van fysiek goud.  

    Frank voorziet geen stijging van de goudprijs zoals we die zagen tussen 2002 en 2012

  • “Graanoogst wordt steeds groter, prijzen kunnen alleen maar omlaag”

    Al vanaf het late voorjaar van 2014 kwamen de eerste berichten naar buiten over de grote graanoogst, die in de VS en in grote delen van de rest van de wereld op het veld staat. Vooral de oogst van sojabonen en maïs zou een recordomvang bereiken. Het was daarmee duidelijk dat de prijzen voor beide graansoorten steeds verder onder druk zouden komen.

    Van uitermate groot belang voor de internationaal prijsvorming van landbouwgrondstoffen is het Wasde rapport van het Amerikaanse ministerie van landbouw (USDA). In dit rapport spreekt het Amerikaanse ministerie zijn verwachtingen uit over de kwaliteit en de omvang van de oogst die op het veld staat. Wasde is een afkorting voor World Agriculture Supply and Demand Estimates. Het spreekt voor zich, dat iedereen, die geïnteresseerd is in agriculture, elke maand weer met de nodige spanning naar dit rapport uitkijkt. Dat was op 11 september niet anders. De hamvraag was of het ministerie opnieuw de oogstverwachtingen opwaarts zou gaan bijstellen.

    graan-corwijtvlietHoewel de meeste ingewijden ervan uitgingen dat de verwachtingen opwaarts bijgesteld zou worden, bleek die bijstelling toch nog aanzienlijk groter dan verwacht. Zo zal de maisoogst waarschijnlijk op 171,7 bushel per acre uitkomen. Dat zijn er 4,3 per acre meer dan een maand geleden. Alleen al in de VS zullen de voorraden oplopen tot boven 2 miljard bushel en dat is niet meer gebeurd sinds 2002. Het slechte nieuws daarbij is wel, dat toen prijzen daalden in de richting van $ 2 per bushel. Dat is nu minder waarschijnlijk, omdat er een grote vraag naar mais uit de hoek van de ethanolindustrie is bijgekomen. Een daling tot onder $ 3 per bushel lijkt niet meer te vermijden. Het verhaal over soja verschilt niet zoveel van dat van maïs. Ook hier valt de oogst met 46,6 bushel per acre weer hoger uit. Ook hier nemen voorraden met 475 miljoen bushel een omvang aan die in meer dan 20 jaar niet meer is gezien. Evenals bij mais lijkt het ook bij sojabonen zoeken naar een basis voor de prijs. Voor de komende maanden zou $ 9 per bushel een stevige barrière te vormen. Het zou echter niet uit te sluiten zijn, dat in de loop van 2015 de grens van $ 8 per bushel in zicht komt. Dat zal het geval kunnen zijn, als exporten gaan tegenvallen door bijvoorbeeld mooie oogsten in Zuid Amerika en bijvoorbeeld China. Dat was de trend in de commentaren vlak na het verschijnen van het Wasde rapport.

    graanprijs-corwijtvliet

    Prijs van mais daalt weer 

    graanprijs-corwijtvliet2

    Prijsontwikkeling soja

    Zoals bovenstaande tabel laat zien reageerde de markt in eerste instantie furieus op het sojaverhaal van de USDA. In tweede instantie trad er echter snel herstel op in de prijs. Dat was toe te schrijven aan geruchten als zouden de noordelijke en westelijke staten aan de vooravond van een vorstperiode staan. Bovendien kroop het gerucht de markt in als zou de USDA al dan niet met opzet het aantal acres met sojabonen stelselmatig hebben overdreven, evenals het aantal bushels per acre! Dergelijke geruchten maken het moeilijk op de korte termijn iets met zekerheid over de trend in de markt te beweren. Het is misschien voor het ogenblik beter om afstand te nemen van de markt voor sojabonen. Als het om prijsvorming gaat, was tarwe tot nu toe de gunstige uitzondering. De omvang van de oogst mocht dan wel groot zijn, maar de kwaliteit ervan zou bijvoorbeeld in Europa echter te wensen overlaten. Daardoor zou veel tarwe tot veevoer verwerkt. Tarwe geschikt voor menselijke consumptie zou daarom zijn waarde houden. Het laatste Wasde rapport heeft aan die illusie een einde gemaakt. Er komt een tsunami aan tarwe aan en de concurrentie op de internationale exportmarkten zal heftig zijn. Insiders houden er rekening mee, dat de prijs voor tarwe wel eens voor langere tijd door de grens van $ 5.00 gaat zakken. Dat is in jaren niet gebeurd.

    graanprijs-corwijtvliet3

    De tarweprijs daalt ook weer

    Cor Wijtvliet BELANGRIJK:

  • Leert de geschiedenis toch lessen?

    Dankzij de nog steeds voortdurende crisis van 2008 blijft de belangstelling voor die van de jaren ’30 alleen maar groeien. We weten natuurlijk allemaal hoe die crisis uiteindelijk is opgelost. Er was een wereldoorlog voor nodig, die zowel Europa als grote delen van Azië in de as legde. Uiteraard laat de situatie anno 2014 zich niet een op een vergelijken, maar er zijn wel degelijk overeenkomsten. Het aantal mensen, dat teleurgesteld raakt in het systeem is ook vandaag de dag hoog. Die wanhopen of verbitterd raken eveneens. Steeds meer burgers kijken angstig naar de toekomst en dat kan weleens verkeerd uitpakken.

    lehman-collapse-newspaper

    Toekomst

    Het zou zomaar kunnen, dat de crisis in Oekraïne zijn basis vindt in het gebrek aan vertrouwen in de toekomst. Zowel Rusland als Oekraïne beleefde gouden tijden in de periode 2002 -2008. In die vijf jaar groeide het inkomen per hoofd in Oekraïne met maar liefst 52% en in Rusland met 46%. Sindsdien is de verbetering van het inkomen gewoon opgehouden. Het zou zomaar kunnen, dat een uitblijven van verdere verbetering in beide landen ontevredenheid en wanhoop heeft gestimuleerd. Was het niet obligatiebelegger die voor het eerst een naam gaf aan de uitzichtloosheid: the new normalcy! In de jaren '30 werd dit Secular Stagnation genoemd en beschouwd als een voedingsbodem voor veel onheil. Een ander begrip, dat opgang maakte aan het einde van de jaren '30, was onderconsumptie. Burgers wilden steeds meer sparen als appeltje voor de dorst voor moeilijke tijden. Het bedrag aan gewenste besparingen overtrof bovendien de mogelijkheden voor investeringen. Dat betekent, dat de drang om te besparen de economie alleen maar afremde. Begrippen als Secular Stagnation en onderconsumptie staan symbool voor een maatschappij, waar het pessimisme domineert. Dan ligt het niet voor de hand, dat er meer gespendeerd wordt. Veeleer worden angstige en pessimistische burgers intolerant en soms zelfs agressief. Dat onderstreept weer wel het belang van een stijgende levensstandaard. Dat is niet alleen prettig voor de individuele burger, maar dient ook als cement voor de samenleving. Een stijgende levensstandaard liefst gecombineerd met een stijging op de maatschappelijke ladder doet veel goeds voor het ego van de gemiddelde man of vrouw. Het wijst op maatschappelijk succes en daar is bijna iedereen gevoelig voor. We vergelijken nu eenmaal graag met onze buurman!slak-economie

    Vertrouwen

    Ook het idee, dat we het nu beter hebben, dan vroeger of dan onze ouders streelt ons gevoel voor eigenwaarde. Dat gevoel van eigenwaarde staat al jaren onder druk. De angst is dat het alleen nog maar minder kan worden. Voor velen is het zeer denkbaar, dat de crisis in Oekraïne niet alleen dat land en Rusland in een nieuwe recessie kan storten, maar ook heel Europa. Voor veel Europeanen is dat een zeer onplezierige gedachte die het fragiele zelfvertrouwen nog verder aantast. Een fragiel zelfvertrouwen kan ook betekenen, dat steun aan democratische instituties niet langer vanzelfsprekend is. Die wetenschap zou beleidsmakers in de Verenigde Staten en zeker die in Europa moeten manen voorzichtig om te gaan met het sanctiebeleid. Het zou wel eens een boemerangeffect kunnen hebben. Cor Wijtvliet Bron: Robert J. Shiller, Parallels to 1937. Project-Syndicate, September 11 2014 BELANGRIJK:

  • Democratie en ongelijkheid in de 21ste eeuw

    De aanhoudend heftige discussie over ‘Capital in the twenty-first century’ van de Fransman Thomas Piketty verraadt, dat het boek een open zenuw in onze maatschappij heeft geraakt. We worstelen er als samenleving mee, dat steeds meer rijkdom en vermogen terecht komt in de handen van steeds minder mensen. Dat raakt ons zo, dat sommigen de groeiende ongelijkheid botweg willen negeren.

    Piketty maakt in zijn boek aannemelijk, dat de periode van ongeveer 30 jaar na WO II een anomalie in de geschiedenis was. In deze jaren viel een sterke economische groei samen met een unieke sociale cohesie. Daardoor was de onderkant van de samenleving relatief het best uit! Het aantreden van het conservatieve duo Margaret Thatcher en Ronald Reagan markeert min of meer het aflopen van deze periode. Hun hervormingen vertraagden het tempo van groei en een happy few trok profijt van de groei die overbleef.

    cartoon-grotebedrijven

    Het belang van het boek is, dat een grote toename in vermogen niet langer gepaard gaat met een stijging van de lonen. Reële lonen stagneren al decennia in de VS, maar ook in Europa. Dat kan het gevolg zijn van het gegeven, dat het toegenomen vermogen niet samengaat met een dito stijging van het geïnvesteerd productief kapitaal. Vermogen kan groeien als de waarde van het onroerend goed stijgt. Het valt niet te ontkennen, dat de wereld aan de vooravond van 2008 in een geweldige onroerend goed bubbel was beland. En het is nog maar zeer de vraag of die bubbel helemaal voorbij is. Competitie tussen rijken voor de beste plekjes houdt prijzen in sommige steden en regio’s onnatuurlijk hoog! gold-desk-officeFinanciële rijkdom kan ook het gevolg zijn van veranderde omstandigheden, die meestal wijzen op een vermindering van de economische prestatie. De facto, monopolies verhogen de winst van een bedrijf en is uit te drukken in termen van een grotere financiële rijkdom. Hetzelfde gebeurt als bijvoorbeeld banken en verzekeraars erin slagen hun klanten dubieuze producten als de woekerpolis te slijten. Ook dat verhoogt de winst van de bank en de financiële rijkdom van de bankiers en de gemeten rijkdom van een heel volk. Maar het gaat wel ten koste van het sociaal welzijn en van de economische efficiency. Te gemakkelijk gaan we eraan voorbij, dat die verrijking ten koste gaat van het welzijn en welvaart van de doorsnee burger. Soortgelijke ontwikkelingen hebben we in de crisisjaren zien gebeuren. Bankiers slaagden erin hun verliezen op de maatschappij af te wentelen en hun woekerwinsten voor zich te houden. Ondanks de diepe crisis verbeterde de bancaire sector zijn positie. Te gemakkelijk gingen beleidsmakers in hun dadendrang voorbij aan de verzwakte financiële positie van de belastingbetaler na de reddingsoperaties.

    1462691a

    In alle bovenstaande gevallen is er, behalve van een toenemende rijkdom bij sommigen, sprake van een stagnatie van de lonen van de meerderheid en een daaraan verbonden groeiende ongelijkheid. Dat is niet de uitkomst van een normaal functionerende markteconomie, maar veeleer van het falen van het politieke systeem. Het is het systeem, dat er voor gezorgd heeft door regelgeving, dat de werking van markten verstoord raakt. Daardoor kunnen bedrijven en de rijken de doorsnee burger onder druk zetten en misbruiken. Markten kunnen immers niet in een vacuüm bestaan. Zij kunnen alleen maar binnen een systeem werken. Het is het politiek proces, dat voor de regels binnen het systeem zorgt.

    obama-maximum-wage

    Heeft de verstoring zijn negatief werk gedaan, dan groeit er een samenleving waar geen gelijke kansen meer bestaan. Dat ontaardt weer in een wereld van zeer geringe sociale mobiliteit. Volgens Piketty zal de ongelijkheid alleen maar toenemen. Hierin lijkt hij echter te pessimistisch. De huidige trend hoeft niet onontkoombaar en onomkeerbaar te zijn, juist omdat de politiek zoveel invloed op het systeem kan uitoefenen. Het is, kort door de bocht gezegd, een kwestie van vernieuwde wetgeving op het vlak van bijvoorbeeld vermogensbelasting, maar ook wetgeving gericht op verbetering van de toegankelijkheid van het onderwijs en een gedegen antitrust wetgeving, gekoppeld aan corporate-governance regelgeving die bijvoorbeeld een einde maakt aan de veel te hoge beloning van het topmanagement van bedrijven en instellingen. Tenslotte moet er een veel strengere wetgeving komen voor de financiële sector. Die moet het onmogelijk maken, dat deze sector er opnieuw in kan slagen de burger en de maatschappij op grote schaal te misleiden en naar haar pijpen te laten dansen. Waar het uiteindelijk om draait, is of de politieke wil aanwezig is om de juiste stappen te nemen in de richting van een samenleving en economie, die lijkt op die van de naoorlogse jaren. Het gaat dus om de vraag hoe de democratie van de 21ste eeuw wil en kan functioneren! Cor Wijtvliet Bron: Joseph E. Stiglitz, Democracy in the twenty-first century. Project-syndicate, September 1 2014 BELANGRIJK:

  • Westen moet verzwakt Rusland ondersteunen, niet isoleren

    Het is alweer 15 jaar geleden, dat de Muur viel. Dat veroorzaakte een kettingreactie in Oost-Europa. Het Warschaupact werd opgeheven, de Sovjet Unie desintegreerde en West Europa trakteerde zichzelf op het vredesdividend. De nadrukkelijke bemoeienis van Poetin met zijn buurlanden en in het bijzonder Oekraïne was dan ook een wreed ontwaken.

    Het Westen ziet zich nu gesteld voor de opgave de territoriale ambitie van Rusland in te tomen zonder dat land volledig van zich te vervreemden. Er spelen wereldwijd immers genoeg kwesties, waarbij de hulp van Poetin zeer gewenst is. Gelukkig heeft geen van beide zijden veel te winnen bij een opnieuw oplaaien van de Koude Oorlog. Er zijn dus mogelijkheden voor een vergelijk. Daar komt nog bij, dat het Rusland van Poetin los van alle bravoure en tromgeroffel een land in neergang is. Bovendien kun je grote vragen stellen bij zijn huidige strategie om de steven naar het oosten te wenden, in concreto naar China. Rusland loopt daarmee een reële kans om de goedkope toeleverancier van energie te worden, terwijl het zich afsnijdt van Westerse investeringen en knowhow. Op termijn is dat een onverstandige werkwijze.

    russia-flag

    Rusland isoleren?

    Het isoleren van Rusland en het aan zijn lot van neergang overlaten kunnen bovendien onvoorziene consequenties hebben. De geschiedenis biedt hier voldoende leerzame voorbeelden van. Het zomaar uiteenvallen van het Oostenrijks-Hongaars Keizerrijk vertroebelde de inter-Europese verhoudingen tijdens het interbellum. Er zijn met andere woorden voldoende motieven om tot een werkbare verhouding te komen, zodat Rusland meer aandacht aan zijn binnenlandse ontwikkeling kan en gaat besteden. russia0mapDe problemen zijn groot. Zo is het land wel heel erg afhankelijk geworden van de productie van olie en gas. Energie vormt meer dan twee derde van de export van het land, het is goed voor 20% van het bruto nationaal product en maakt de helft van het overheidsinkomen uit. De Russische economie is erg inefficiënt en een groeiende institutionele corruptie verandert daar weinig aan. Eerder is het omgekeerde het geval. Corruptie en een gebrekkige juridische structuur vormen geen goede basis voor het aantrekken van investeringen. Corruptie zorgt er bovendien voor, dat een haperende gezondheidszorg eerder verslechtert dan verbetert. Het land dreigt bovendien af te stevenen op een demografische ramp. Het geboortecijfer tuimelt naar beneden, terwijl de gemiddelde leeftijd van de Russische man amper boven 65 jaar uitstijgt. Zoals de zaken er nu voorstaan, zal de bevolking de komende decennia met ongeveer 25 miljoen in aantal dalen. Dan sluimeren er onder de oppervlakte nog steeds etnische tegenstellingen. Niet-Russen vormen 20% van de bevolking van de Russische Federatie en hebben 30% van de oppervlakte ervan in bezit. Een en ander wil weer niet zeggen, dat de situatie hopeloos en reddeloos is. Het land ontbeert het niet aan talent of aan grondstoffen. Maar er moet wel een wil en overtuiging groeien om echt te hervormen en moderniseren. Een man als de vroegere president Dimitri Medvedev was daarvan goed doordrongen. Hij heeft plannen gesmeed om te moderniseren, maar tot dusverre is de uitvoering ervan vastgelopen in een stroperige bureaucratie en een alsmaar uitdijende corruptie. Onder Poetin is elke aanzet tot modernisering gesmoord. Het land vertoont sindsdien zijn vertrouwde historische karaktertrekken. Het voorziet voor zichzelf een prominente plaats in de wereldgeschiedenis en eist die ook op. Het worstelt bovendien met zijn historische identiteit. Wil het land aansluiten bij de Europese traditie en beschaving of glorieert het liever zijn Slavische herkomst.

    drunk-russians

    Omdat Poetin geen lange termijnvisie heeft, speelt hij in op eveneens traditionele onlustgevoelens. Er is altijd weer de externe dreiging voor moedertje Rusland. Het beste antwoord op deze dreiging is de aanval en het liefst gericht op die partijen die zwak lijken en zijn. Daarmee tast hij welbewust of onbewust de internationale status quo aan. Aan mogelijkheden ontbreekt het Poetin niet om deze destabiliserende rol te spelen. Hij heeft de beschikking over kernwapens, meer dan voldoende olie en gas en beschikt over een bewezen cyber technologie. Rusland grenst bovendien aan een immer twijfelend Europa, dat gevoelig is voor chantage. Het zal dus niet meevallen om een strategie te ontwikkelen, die enerzijds de Russische beer temt, maar die anderzijds Poetin en de zijnen succesvol uitnodigt deel te nemen aan het oplossen van internationale problemen. Cor Wijtvliet

    putin-obama

    BELANGRIJK:

  • Maïsoogst overtreft wereldwijd elke verwachting

    In de maanden mei/ juni van dit jaar begon het te dagen, dat er in de VS en daarbuiten een fantastische graanoogst op het veld stond. Sinds die tijd heeft het Amerikaanse ministerie van Landbouw (USDA) de oogstverwachting keer op keer bijgesteld. De laatste keer gebeurde dat op 12 augustus jl. In dit rapport staat onder meer te lezen, dat er waarschijnlijk 167,4 bushels maïs per acre van het veld gaan komen. Dat is een absoluut record. Een bushel weegt 25,4 kilogram. In de VS zijn er in 2014 91,6 miljoen acres ingezaaid. Onder druk van de ene na de andere opwaartse bijstelling is de prijs van mais de afgelopen maanden steeds verder onder druk gekomen.

    mais

    Het ziet er echter niet naar uit, dat er spoedig een einde gaat komen aan de prijsval. Het blijft immers positieve bijstellingen regenen. Volgens de bank Morgan Stanley kunnen er in de VS wel 174,5 bushel per acre van het veld komen.

    corn-price

    Aan prijsdaling is nog geen einde gekomen

    Maar ook buiten de VS zwelt het optimisme over de maïsoogst van dit jaar steeds verder aan. Zo gaan de Russen ervan uit, dat er dit jaar minimaal 12 miljoen ton graan binnen gehaald wordt. Dat zou de grootste oogst zijn sinds 2008. Van die 12 miljoen ton is zeker 4 miljoen bestemd voor de internationale exportmarkten. Volgens de International Grains Council staan er niet alleen in de VS en in Rusland recordoogsten maïs op het veld. Datzelfde is het geval in landen en regio’s als Europa, Brazilië en Oekraïne. In haar voorspelling gaat the Council zelfs verder dan de USDA. Ze schat dat er dit jaar 9763 miljoen ton geoogst gaat worden. Dat zou daarmee de beste oogst in 15 jaar worden. De overvloedige oogsten betekenen eveneens, dat wereldwijde voorraden naar recordhoogte stijgen en uitkomen op 190 miljoen ton. Dat niveau is sinds 1988 niet meer gezien.

    crop-yields

    Op basis van al deze duizelingwekkende getallen zou het vreemd zijn, als de prijs zich zou gaan herstellen. Sommige marktpartijen geloven zelfs, dat prijs per bushel kan gaan dalen naar $ 3,30 per bushel. Dat heeft niet alleen te maken met de oogst van dit jaar, maar ook met die van komend jaar, 2015. Volgens CF Industries, een producent van kunstmest, zullen Amerikaanse boeren dit najaar zeker 90 miljoen acres inzaaien met maïs. Dat is ver boven het tienjarig gemiddelde van 82,8 miljoen acres. Het bedrijf voorziet een daling van de prijs naar $ 3,30 per bushel. Echter, dankzij de sterk gedaalde prijzen voor kunstmest is deze prijs nog steeds aantrekkelijk voor de Amerikaanse boer! Cor Wijtvliet BELANGRIJK: - Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected] - Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen - U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen! - U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze nog niet automatisch ontvangt. - Klik HIER (u downloadt een pdf) en maak kennis met de Crash Investor, een waardevolle bijdrage voor de actieve belegger!

  • Ongelijkheid: soms goed, meestal slecht

    Ongelijkheid tussen mensen is van alle tijden. In sommige periodes neemt de ongelijkheid toe en soms neemt die af. In het westen is de ongelijkheid de afgelopen decennia bijna stiekem omhoog gekropen. Er was een diepe financiële crisis voor nodig om duidelijk te maken hoe groot de maatschappelijke en economische verschillen in het Westen geworden zijn. Daarmee is ongelijkheid een door etterend maatschappelijk probleem geworden. Alleen de rijken profiteren ten volle van het beetje groei, dat er is!

    piketty

    Voor een goed verstaan van dit probleem is het noodzakelijk zicht te krijgen tussen groei en ongelijkheid. Is ongelijkheid slecht of goed voor economische groei. In landen als de VS en China is de ongelijkheid heel groot, maar de economische groei is er fors. Is ongelijkheid nodig om te groeien? Is er zoiets als een positieve correlatie tussen groei en ongelijkheid? Doe conclusie is te voorbarig. Als we de hele wereld in ogenschouw nemen, dan neemt de ongelijkheid juist af! Steeds meer opkomende landen zijn in staat hun burgers deel te laten nemen aan de welvaart dankzij een onstuimige economische groei.

    Toch zijn er aanwijzingen die aannemelijk maken dat snel toenemende ongelijkheid slecht voor de groei is. Als een samenleving te weinig kansen biedt, dat kan dat als gevolg hebben dat de sociale consensus voor een groei georiënteerd beleid gaat afbrokkelen. Juist het maatschappelijk en economisch uitsluiten van bevolkingsgroepen op basis van willekeur kan funeste gevolgen hebben voor het onderschrijven van het economisch beleid. Maatschappelijke stijgers vormen een aanwijzing, dat een samenleving kansen biedt. Er mag ongelijkheid bestaan binnen een maatschappij, maar die samenleving moet dan op aan aantal vlakken iedereen gelijke kansen bieden. Iedereen heeft recht op goede gezondheidszorg en op goed onderwijs. Als bijvoorbeeld het onderwijs kwalitatief verslechtert, dan zal de bovenkant van de maatschappij zijn eigen onderwijs gaan organiseren. Een dergelijk verschijnsel verkleint de kans op maatschappelijke stijgers en daarmee op mobiliteit tussen verschillende generaties.

    wallstreet

    Er zijn nog meer voorbeelden van een negatieve correlatie tussen ongelijkheid en groei. Hoge inkomens en grote vermogens gaan vaak hand in hand met groeiende politieke invloed. Dat kan er in uitmonden, dat beleidsmakers kiezen voor het handhaven van de status quo om de gevestigde belangen te beschermen. Het kan er ook toe leiden, dat de economie meer gesloten raakt om diezelfde gevestigde belangen tegen externe concurrentie te beschermen. Daarmee verliest de economie aan dynamiek. Dat maakt duidelijk, dat er verschillende vormen van ongelijkheid zijn, die niet per se allemaal slecht zijn. Als ongelijkheid de uitkomst is van afschermen van bestaande belangen, dan kan dat slecht voor de maatschappelijke cohesie uitpakken. Ongelijkheid, die de uitkomst is van meritocratische beginselen, kan maatschappelijk juist gunstig uitpakken. De inspanning wordt uiteindelijk beloond. Daarom is de anti-corruptie campagne in China zo belangrijk voor de Communistische Partij. Door corruptie wordt de toegang tot markten en transacties beperkt tot de happy few. Dat kan op den duur de geloofwaardigheid van de partij aantasten.

    broken-dollar

    In landen als de VS, maar ook in Europa, kan groeiende ongelijkheid ongelukkige beleid tot gevolg hebben. Te veel burgers gaan te hoge schulden aan om toch hun consumptie op peil te houden. Verkeerd beleid is ook, dat overheden grootschalig gaat lenen om consumptie en werkgelegenheid op peil te houden. Zulk beleid kan problemen scheppen op het gebied van productiviteitsontwikkeling en concurrentievermogen. Als verschillende landen, dan ook nog dezelfde munt hebben, dan worden die problemen alleen maar groter. Vraag dat maar aan de Grieken en de Spanjaarden. Maar wat kun je eigenlijk tegen de groeiende ongelijkheid doen? Op korte termijn is dat maar heel weinig. Een vorm van inkomensondersteuning voor die groepen die slachtoffer zijn van de nieuwe structurele problemen is zonder meer wenselijk. Voor de langere termijn zou de overheid er streng op moeten toezien, dat publieke diensten en het bijzonder het onderwijs voor iedereen toegankelijk blijft. De overheid moet ook toezien op de kwaliteit van de publieke dienstverlening. Alleen op die manier benut een samenleving zijn economisch potentieel ten volle. Cor Wijtvliet Bron: Michael Spence, Good and bad inequality. Project-syndicate, August 26 2014 BELANGRIJK: - Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected] - Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen - U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen! - U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze nog niet automatisch ontvangt. - Klik HIER (u downloadt een pdf) en maak kennis met de Crash Investor, een waardevolle bijdrage voor de actieve belegger!

  • Waarom zilver niet terug komt als geld

    Waarom zilver niet terug komt als geld

    Een van de redenen die vaak genoemd wordt in om zilver te beleggen is dat het metaal in de toekomst mogelijk weer de status krijgt van monetair metaal. Dat men weer terug zal grijpen naar de zilveren munten als alternatief betaalmiddel voor het ‘waardeloze’ fiat geld, omdat zilver haar waarde door de jaren heen wist te behouden. Toch is het zeer onwaarschijnlijk dat overheden en centrale banken weer zilver gaan gebruiken voor muntgeld. Daarvoor hoeven we alleen maar aandachtig de Amerikaanse ‘Coinage Act’ van 1965 te lezen, een wet die door toenmalig president Lyndon B. Johnson ondertekend werd…

    Zilver als geld

    Eeuwenlang werd zilver gebruikt als muntgeld, omdat het metaal een aantal gunstige eigenschappen heeft. Zo was de totale voorraad zilver altijd relatief groot ten opzichte van de jaarlijkse mijnbouwproductie, wat een zekere stabiliteit gaf aan de waarde van het metaal. Ook is zilver goed bestand tegen corrosie en heeft het anti-bacteriële eigenschappen, waardoor het  bij uitstek geschikt is voor muntgeld.

    Twee generaties geleden werd zilver wereldwijd nog volop gebruikt voor het slaan van muntgeld, maar vandaag de dag is het zilver volledig uit circulatie verdwenen. De zilveren munten zijn er nog wel, maar worden door hun intrinsieke waarde opgepot en voor de zilverprijs verhandeld. In het betalingsverkeer heeft het zilveren muntgeld plaats gemaakt voor muntgeld van basismetalen als zink en nikkel. Ook worden steeds meer kleine bedragen tegenwoordig giraal afgehandeld met een bankpas.

    In 1967 stopte de productie van de Nederlandse guldens en rijksdaalders met een zilvergehalte van 72%. In 1970 en in 1973 werden er nog wel zilveren tientjes geslagen, maar sindsdien is het zilvergeld langzaam uit circulatie verdwenen. Door de hogere intrinsieke waarde verdwenen de zilveren munten uit circulatie, met als resultaat dat men anno 2014 nog steeds zakken met Nederlands muntgeld kan kopen tegen de actuele zilverkoers.

    Coinage Act

    Een paar jaar voordat Nederland definitief afscheid nam van het zilveren muntgeld werd in de Verenigde Staten de Coinage Act ondertekend. Op 23 juli 1965 hield president Johnson een toespraak voor het Amerikaanse Congres. In die toespraak gaf de president aan waarom het besluit genomen werd om niet langer zilveren munten te produceren. De volgende passage uit de toespraak lichten we er graag even uit:

    “Al deze veranderingen [lager zilvergehalte voor het Amerikaanse muntgeld] zijn noodzakelijk om één heel simpele reden: zilver is een schaars metaal. Het aantal toepassingen voor zilver blijft toenemen met de groei van de populatie en de economie. Het is een hard feit dat de vraag naar zilver nu twee keer zo groot is als de jaarlijkse zilverproductie. Dus, met een wereldwijd tekort aan zilver in het vooruitzicht, en met een groeiende behoefte aan muntgeld, is de enige verstandige keus om onze afhankelijkheid van zilver voor de productie van munten te verkleinen. Als we dat niet hadden gedaan, dan zouden we in de nabije toekomst geconfronteerd worden met een chronisch tekort aan muntgeld.”

    De kern van deze passage heb ik dikgedrukt gemaakt. Al in de jaren zestig begon de industriële vraag naar zilver te stijgen, waardoor het minder aantrekkelijk werd om zilver te gebruiken voor muntgeld. Met een dreigend tekort aan zilver zou niet alleen de kostprijs van het muntgeld stijgen, maar ook de kostprijs van alle consumentengoederen en andere producten waar zilver voor gebruikt wordt. Vanuit die gedachte werd besloten de productie van zilveren muntgeld te beëindigen.

    Zilver: van monetair naar industrieel metaal

    Het feit dat zilver zoveel industriële toepassingen kent is dus problematisch wanneer men ook het muntgeld van zilver wil maken. Anders gezegd: hoe meer zilver er gebruikt wordt in de industrie, hoe onwaarschijnlijker de terugkeer van zilver als muntgeld zal zijn. Want waarom zou men het zilver willen gijzelen in muntstukken, als het metaal zo extreem nuttig is voor waterfilters, computers, laptops, televisies, telefoons, koelkasten, zonnepanelen, accu’s, antibacteriële coatings enzovoort…?

    Willen we graag zilveren munten gebruiken, dan moeten we accepteren dan al die producten waar zilver voor gebruikt wordt in prijs stijgen. En waarom zou iemand dat willen, nu blijkt dat fiatgeld (chartaal en giraal) even goed geaccepteerd wordt door de maatschappij. Zoals ik al vaker gezegd heb is geld bovenal een boekhoudkundig systeem. Zo lang de integriteit van dat systeem goed bewaakt wordt kunnen ook banktegoeden en ‘waardeloze’ bankbiljetten en munten als geld circuleren.

    Laten we vervolgens eens kijken naar de hoeveelheid zilver die gebruikt wordt voor industriële toepassingen…

    Annual-Total-Demand-Silver

    Industriële vraag naar zilver vanaf 1977 tot 2009 (Bron: CPM Group)

    Zoals je ziet is het gebruik van zilver voor industriële toepassingen vanaf 1980 tot en met 2000 verdubbeld, waarmee de terugkeer naar zilver als muntgeld nog onwaarschijnlijker geworden is. De laatste jaren wordt er weer iets minder zilver gebruikt voor de industrie, maar het is nog altijd een substantieel gedeelte van de jaarlijkse zilverproductie. Vorig jaar was de industriële vraag naar zilver 586,6 miljoen troy ounce, omgerekend 60% van de wereldwijde zilverproductie. Al die industriële vraag zorgt ervoor dat er minder zilver beschikbaar is om munten van te slaan.

    Is de monetaire rol van zilver uitgespeeld?

    Zilver heeft eeuwen lang de rol van geld vervuld. Waarom zou dat in de toekomst dan niet meer het geval zijn?

    Daarvoor wijs ik naar twee veranderingen die de afgelopen decennia hebben plaatsgevonden. Als eerste is het geld zelf onderhevig aan verandering, zoals ik eerder al schreef in mijn column Goud is geen geld en zoals gastcolumnist 24 karaat schreef in zijn ingezonden stuk met de titel Vrijgoud: De ontkoppeling van goud en geld. Wereldwijd is er weinig draagvlak voor een nieuwe koppeling tussen goud en geld, wat ook blijkt uit het feit dat een groot aantal landen haar goudvoorraad waardeert naar de vrije marktprijs van goud. Daarnaast hebben centrale banken en overheden door de jaren heen niet alleen iedere koppeling tussen zilver en geld verbroken, ook hebben ze hun strategische zilvervoorraden van de hand gedaan.

    Een kleine minderheid van de bevolking voelt de behoefte terug te keren naar zilveren muntgeld. Een euro op de bankrekening of een bankbiljet werkt immers net zo goed als middel om transacties mogelijk te maken. Dat komt omdat fiat geld haar waarde ontleent aan het feit dat iedereen het accepteert in ruil voor goederen en diensten en door het feit dat belastingen in fiat geld betaald moeten worden.

    De tweede verandering van de afgelopen decennia is dat zilver nu voornamelijk gebruikt wordt als industrieel metaal. Dat was ruim honderd jaar geleden nog niet het geval. Voor de technologische revolutie leek zilver meer op goud, in de zin dat het weinig praktische toepassingen had en daarom maar gebruikt werd voor geld. Met alle industriele toepassingen die we de afgelopen decennia ontdekt hebben voor zilver is het gebruik van dit edelmetaal voor geld steeds moeilijker te rechtvaardigen, zoals Johnson ook al aangaf in de hierboven genoemde toespraak uit 1965.

    Conclusie

    Zilver blijft een bijzonder nuttig en daarom waardevol edelmetaal, maar de dagen dat zilver gebruikt werd als geld ligt definitief achter ons. Beleggers kopen nog steeds veel zilveren munten, omdat die intrinsieke waarde hebben. Fiat geld heeft geen intrinsieke waarde, maar blijkt uitstekend te functioneren voor het dagelijkse betalingsverkeer. De zilverkoers zal op de langere termijn voornamelijk bepaald worden door de industriële vraag en de productie van zilvermijnen.

    Volg Marketupdate nu ook via Telegram

    Waardeert u de artikelen en analyses op onze site, steun ons dan met een eenmalige of periodieke donatie. Met uw donatie kunnen we mooie artikelen blijven schrijven en worden we minder afhankelijk van inkomsten uit advertenties. Klik hier om te doneren!




  • De dollar wint! De euro en de yen verliezen

    De afgelopen maanden is er in de financiële pers bij voortduring bericht over de pogingen van de ECB en de Bank van Japan om de inflatie in de respectieve regio’s op te jagen en de waarde van de yen en de euro omlaag te brengen. Dat moet de sleutel vormen voor het herstel van de economische groei in zowel de eurozone als in Japan.
    Het toeval wil, dat de Amerikanen alweer maanden een beleid voeren, dat haaks staat op dat van Japan en Europa. Na jaren van monetaire verruiming zijn ze druk doende die geleidelijk af te bouwen. Tegelijkertijd is de Amerikaanse lucht zwanger van de geruchten als zou de Fed op het punt staan te breken met het huidige rentebeleid, dat erop gericht is die voor langere tijd op ongeveer 0% te houden.

    euro-dollar-yen-pondDe uitkomst van dit tegengestelde beleid is tot dusverre, dat de dollar de afgelopen weken steeds meer aan kracht heeft gewonnen ten opzichte van zijn internationale rivalen, zoals de yen en de euro. Aan dat proces lijkt voorlopig geen einde te komen. Sterker nog, de dollar lijkt nu versneld terrein te gaan winnen op al zijn rivalen. Dat is te danken aan het jaarlijks uitje van de centrale bankiers naar Jackson Hole, Wyoming, in de Verenigde Staten. Tijdens die bijeenkomst, die begon op donderdag 22 augustus, hield mevrouw Yellen, de president van de Amerikaanse centrale bank een toespraak. Daarin stelde ze onder meer dat de ontwikkelingen op het gebied van de arbeidsmarkt en de inflatie de goede richting op gingen. Toch viel er volgens haar nog veel te wensen. Nog te veel mensen blijven weg van de arbeidsmarkt en teveel mensen met een tijdelijke baan zouden die graag omgezet zien in een volledige baan. usdollarindex De toespraak van Janet Yellen was voor sommige een teleurstelling, omdat ze hoopten op meer concrete aanwijzingen. Voor de meeste was het echter duidelijk, dat een renteverhoging er aan zit te komen en dat die eerder zal komen dan 2016. Het normaliseringsproces en het herstel van de arbeidsmarkt lijkt al vrij ver gevorderd. De discussie zal zich daarom de komende maanden gaan richten op de vraag in welk tempo de renteverhogingen elkaar gaan opvolgen. De boodschap van Yellen en de daaropvolgende discussie over de renteverhoging staat in schril contrast met de boodschap van respectievelijk Mario Draghi (ECB) en Haruhiko Kuroda (BoJ). De eerste stelde vast, dat de economie in de eurozone in het tweede kwartaal van dit jaar tot stilstand is gekomen, terwijl de inflatie met een niveau van 0,5% hardnekkig te laag blijft. Draghi riep daarom de lidstaten op om hun starre beleid van bezuinigen los te laten en meer ruimte te scheppen voor investeringen. Voor de markt was het daarmee duidelijk, dat de ECB definitief de weg gaat inslaan van de monetaire verruiming.

    eur-usd

    De boodschap uit Japan was evenmin echt optimistisch. Het nieuwe beleid, Abenomics genaamd, kent onmiskenbaar successen. De werkloosheid daalt en de arbeidsmarkt toont weer tekenen van leven. Op andere terreinen moet er echter nog een lange weg afgelegd worden. Ook in Japan blijft de inflatie hardnekkig laag, evenals de loonontwikkeling. Veel consumenten blijven daarom doen wat ze al jaren doen en houden de hand op de knip. Volgens Kuroda zal Japan daarom moeten blijven stimuleren en misschien de intensiteit daarvan verder opvoeren. Het land stimuleert nu met een bedrag van $ 75 per maand. Dat kan wellicht naar $ 100 miljard!

    usd-jpy

    Dit was koren op de molen van veel marktpartijen en intraday belandde de dollar op een niveau van ¥ 104,19. De heftige reacties op de internationale valutamarkten op de toespraken in Jackson hole sterken ons in onze eerder geuite opinies. De dollar kan nog dit jaar een niveau van tenminste ¥ 110 bereiken. Voor de euro voorzien we een verdergaande verzwakking. Op 23 juli was de koers van de euro $1,34. Op moment van schrijven bedraagt de koers $ 13198. Een daling tot ver onder $1,30 is niet langer uit te sluiten. Cor Wijtvliet BELANGRIJK: - Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected] - Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen - U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen! - U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze nog niet automatisch ontvangt. - Klik HIER (u downloadt een pdf) en maak kennis met de Crash Investor, een waardevolle bijdrage voor de actieve belegger!