Categorie: Financiele Instellingen

In Amerika beschreef Matt Taibbi van Rolling Stone in 2010 hoe Goldman Sachs sinds haar oprichting betrokken was bij het ontstaan van alle zeepbellen in de Amerikaanse geschiedenis èn daar grof geld aan verdiende. Als er één zin legendarisch is geworden dan is het Taibbi's beschrijving van Goldman Sachs: “Goldman Sachs is een grote inktvis-vampier die zich vastgeklemd heeft over het aangezicht van de menselijkheid”. Zoals Taibbi in zijn stuk beschrijft zijn in Amerika de alumni van Goldman Sachs goed vertegenwoordigd in de Amerikaanse overheid. Zij zitten op cruciale plekken op ministeries, bij financiële toezichthouders en bij de Federal Reserve, en dat heeft Goldman veel opgeleverd.

Via Trends Research van Gerald Celente vonden we dit prachtige overzicht. Allereerst te beginnen met een overzicht ten aanzien van de Obama administration:

En in het verleden onder Bush en Clinton:

Op andere cruciale plekken elders:

En op andere posities:

Goldman Sachs in Europa
Maar hoe zit dat in Europa? Van de kersverse ECB-president Mario Draghi weten we dat hij een alumnus van Goldman is. Opvallend is ook de vertegenwoordiging van Goldman Sachs alumni in de nieuw gevormde Italiaans regering. Zo werkte de nieuwe premier Mario Monti in het verleden al eens als een speciale adviseur van Goldman. Naast dat hij voorzitter was van de Europese tak van de Amerikaanse lobbyclub de Trilateral Commission (zie: ledenlijst op haar website) is hij tevens ere-voorzitter van de Europees economische denktank Bruegel die in Europa de aanzet heeft gegeven voor de plannen om de publieke Europese schulden te gaan poolen. Een aanzet tot één fiscaal Europa. Rome zal niet het obstakel worden in de totstandkoming van een dergelijk Europa.

Maar in Italië is het daar niet bij gebleven. Onderminister van Financiën, Massimo Tononi is tevens Goldman Sachs alumnus. Maar ook oud-premier Romano Prodi adviseerde Goldman Sachs in het verleden. Hij deed dat overigens bij een deal waarbij Unilever het Italiaanse bedrijf IRI oveam en volgens de vermoedens en onderzoeken van de Italiaanse justitie, dat deed tegen een veel te lage prijs. Althans, dat schrijft Ambrose Evans-Pritchard die we kennen als buitengewoon goed ingevoerd.

Nu lijkt het alleen Italië te betreffen, maar Goldman Sachs was ook betrokken bij het Griekse drama. Die betrokkenheid staat bekend onder de constructie die via “Titlos PLC” verliep (zie hier en hier en hier). Goldman Sachs had via een exotische financiële constructie Griekenland geld uitgeleend, die Griekenland vervolgens boekhoudkundige rekende als een eigendom, zodat Griekland een veel lagere staatsschuld kon presenteren dan daadwerkelijk het geval was. Iets waarvan later bleek dat de ECB en Eurostat volledig van op de hoogte waren. Zij hadden echter geen enkele interesse om actie te ondeemen. Pas toen de Griekenland in 2010 in de problemen raakte, sprak men schande en verbood men dergelijke constructies. Saillant detail is dat ondanks dat de nieuwe Griekse premier nooit voor Goldman werkte, hij de centrale bankier was toen Griekenland deze deal sloot. Bovendien is ook hij lid van de Trilateral Commission. 

Welke rol Goldman Sachs in Nederland speelt houdt ook Ae van der Wal van Follow The Money bezig. Ook hij vraagt zich af hoe het toch kan dat ook in Europa de alumni van Goldman Sachs op sleutelposities zitten. Evenals Van der Wal blijven ook wij kijken naar de verwevenheid die Goldman Sachs bijvoorbeeld in Nederland heeft, want gezien het verleden van Goldman in de totstandkoming van financiële ellende, is hun bijdrage via maatschappelijke functies niet bepaald een succes te noemen. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Wie de presentatie van Deutsche Bank's allesomvattende plan voor Europa bekijkt, kan tot geen enkele andere conclusie komen dat de bankiers bij Deutsche Bank volledig losgeslagen zijn van de werkelijkheid. Logica van zombie-bankiers.

Deutsche Bank denkt kennelijk dat er in Europa draagvlak is om terug te keren naar de “goede tijden” van vroeger. CEO Josef Ackerman stelde in het verleden eens dat Deutsche Bank een rendement van 25% per jaar moest nastreven. Dat een dergelijke doelstelling waanzin is, werd door oud IMF-econoom Simon Johnson in een interview met Spiegel gesteld; hij noemde CEO van Deutsche Bank Josef Ackerman, 's werelds gevaarlijkste bankier. Iets dat Johnson geheel terecht stelde.

De crux van die waanzin is dat er een enorme hefboom noodzakelijk is om dergelijke rendementen te behalen. Het probleem is echter dat die hefboom op een bepaald moment breekt. En dat is gebeurd bij het uitbreken van de kredietcrisis. De hefboom is kapot en voorgoed gebroken. Dat wil zeggen dat banken gigantische bedragen van elkaar hebben geleend (enorme hefboom) en die belegd hebben in schuldpapieren waarvan nu blijkt dat zij meer risico's met zich meebrengen dan waarmee rekening werd gehouden en er grote verliezen genomen moeten worden.

Nu die beleggingen lager renderen – en dat uit zich in een lagere waarde van bijvoorbeeld staatsobligaties en hypotheekpakketten op financiële markten – moeten de verliezen genomen worden. Echter, omdat banken die beleggingen met  boekhoudkundige modellen waarderen en niet tegen de marktwaarde, wordt voorkomen dat zij verliezen boekhoudkundig erkennen en derhalve niet de verliezen nemen. De reden dat men dat doet is omdat afschrijvingen ten laste gaan van het eigen vermogen, en daaraan ontbreekt het. Althans, de buffers zijn volstrekt onvoldoende. De politiek heeft in 2008-2009 als één van de eerste crisismaatregelen die boekhoudkundige regels opgerekt, zodat banken hun activa op basis van modellen mag waarderen. Hierdoor is en blijft het onduidelijk bij wie welke lijken er in de kast liggen. Dexia slaagde niet voor niets voor alle stresstesten die werden gedaan.

Voor bankiers is de huidige situatie in feite een gevecht op leven of dood. De beleggingen van banken (financiële activa) zijn gefinancierd met excessief veel vreemd vermogen (passiva) die jarenlang banken excessieve winsten opleverden. Die winsten werden uitgekeerd aan aandeelhouders en aan de bankiers zelf in de vorm van exorbitante bonussen. In plaats van de winsten te gebruiken om kapitaalbuffers (passiva) te vergroten, stroomde het kapitaal de bank uit. Het bankenprobleem is met twee Engelstalige gezegden samen te vatten: “The best way to rob a bank is to own one”, en: “on the left side nothing is right, and on the right side nothing is left”.

Nu de risico's op de beleggingen (de activa) evident zijn en de verliezen genomen moeten worden, wil Deutsche Bank een andere oplossing. Zij wil dat de risico's op de activa-zijde van de balans worden verkleind door de ECB. En daar is de geldpers voor nodig. Bovendien pleit Deutsche Bank voor meer staatssteun in de vorm van garanties bij de verplichte herkapitalisering.

Laten we een kijkje nemen in de denkwijze van de compleet mesjogge bankiers van Deutsche Bank. Allereerst beginnen zij de presentatie met het benadrukken dat het definitieve omslagpunt voor Europa is bereikt. Het is maken of kraken. Daarvoor geeft men een overzichtje met quotes van  “gerespecteerde” mensen die stellen dat Europa het omslagpunt heeft bereikt en dat daarom actie is vereist:

De conclusie van de presentatie is dat de ECB moet aankondigen dat zij de komende twaalf maanden voor €200 miljard aan Europese staatsobligaties gaat opkopen. Dat betekent dat de ECB haar mandaat volledig over boord moet gooien en met vers geprint geld perifeer schuldpapier opkoopt en daarmee de rente's gaat zetten. Voor banken als Deutsche betekent dit dat de waarde van hun beleggingen worden ondersteund omdat er een marginale koper op de markt komt die een bodem legt onder die waarde. De waarde van de obligaties in de boeken van banken moeten wat betreft Deutsche Bank met deze geldpersfinanciering gesubsidieerd worden en het opkopen van €200 miljard betekent niets minder dan het verplaatsen van privaat gedragen risico's (op publieke beleggingen) naar de balans van de ECB. De winsten zijn privaat en de risico's op verliezen en daadwerkelijke verliezen zijn voor de belastingbetaler. Het probleem is dat als de ECB hieraan begint, er geen weg terug is.

Deutsche Bank pleit ervoor dat de ECB haar aankopen van staatsobligaties onder het SMP permanent maakt, niet beperkt en niet langer steriliseert. Anders gezegd, de ECB moet op grote schaal inflatie creëren. Inflatie die u in de portemonee voelt, en waarvan we in Europa bij de invoering van de euro hebben afgesproken: “dat nooit!”.

Deutsche Bank schetst de vier pilaren van de Europese oplossing:

Deutsche Bank heeft een lang verhaal nodig om de kenmerken van de exotische EFSF-constructie uiteen te zetten en te eindigen bij haar belangrijkste aanbeveling: de ECB moet de geldpers aanzetten wil dit kunnen werken. Waarom nu vraagt Deutsche Bank zich af en geeft antwoord: de Europese besmetting is een feit en het noodfonds functioneert niet:

Deutsche Bank wil in Europa eenzelfde soort hedgefund als in Amerika en pleit voor eenzelfde balans voor de ECB als die van de Federal Reserve. Dat de balans van de Fed nog niet geïmplodeerd is onder het gewicht van slechte schulden komt door de status van de dollar als wereldreservemunt. Zolang die status gehandhaafd blijft en de Amerikaanse overheid het vertrouwen geniet, dan kan de Federal Reserve blijven doorgaan met het opkopen van Amerikaanse schulden, net zolang totdat het illusoire beleid ten einde komt omdat het vertrouwen per paard verdwijnt.

Voor de bankiers bij Deutsche Bank is de balans van de Fed echter hèt voorbeeld van een “geloofwaardig” monetair beleid..

Wat betreft Deutsche Bank mist Europa's “Grote Plan” een belangrijk ingrediënt en dat is dat de ECB niet doet (en kan, nog wil) wat de Federal Reserve wel doet. Dat moet wat betreft Deutsche Bank veranderen want de geldpers is de oplossing! 

Na het lezen, blijft er slechts één gedachte over: het is tijd voor een speciaal psychiatrische instelling die controleert of bankiers in staat zijn tot het uitoefenen van hun beroep en hen hiervoor onderwerpt aan een psychologische test die uitwijst of zij in staat zijn om de fiduciaire verplichting die bankiers aan al hun kredietverschaffers hebben, kunnen uitoefenen. Zakken zij voor die test dan moet er een beroepsverbod komen. Enfin, de hele presentatie van Deutsche Bank's psychiatrisch hulpbehoevende bankiers is te vinden op: Scribd.com.

Beide heren bespreken daaaast verschillende manieren waarop de goudstandaard zou kunnen worden geimplementeerd en welke goudprijs daar aan verbonden zou kunnen zijn. Bekijk hieronder de uitstekende discussie tussen Grant en Rickards.
 

Rickards Says Fed Making Same Mistakes as Japan door Bloomberg

Het Europese noodfonds werd groots gepresenteerd door de leiders van de Eurozone. Midden in de nacht kwam toen de persverklaring waarin de heren Barroso en Rompuy hun plannen voor een hefboomconstructie van €1.000 miljard kenbaar maakten. De mooie beloftes werden al snel doorgeprikt door premier Papandreou, die de Griekse bevolking via een referendum wilde laten stemmen over de voorgestelde bezuinigingsmaatregelen. Papandreou most onder druk van Europa, een gedeelte van zijn eigen achterban en van de oppositiepartijen het toneel verlaten, om vervolgens te worden vervangen door Loukas Papademos (werkzaam geweest bij de ECB).

Na het 'democratische bommetje' van Papandreou kwam ook opeens Italië in de schijnwerpers. Beleggers verloren hun vertrouwen in de regering van Berlusconi, waardoor de rente op Italiaans schuldpapier steeg tot een record van 7,5%. Inmiddels is de rente weer wat gezakt (waarschijnlijk door ingrijpen van de ECB), maar is het vertrouwen onder beleggers nog altijd niet terug.

Het gebrek aan vertrouwen in de markten raakt ook het Europese EFSF-noodfonds, dat enerzijds afhankelijk is van de kredietwaardigheid van de verschillende Europese landen en anderzijds van extra geld uit opkomende economieën zoals Rusland en China. De kredietwaardigheid van Frankrijk staat al ter discussie en buitenlandse investeerders hebben door de hierboven genoemde precedenten hun twijfels over de levensvatbaarheid van het noodfonds. Een recente obligatieveiling van het EFSF werd al beperkt van €10 naar €3 miljard, omdat er simpelweg te weinig vraag was naar de obligaties.

Deze obligatieveiling is uiteindelijk wel geslaagd, maar volgens een bericht op The Telegraph speelde het EFSF hier zelf ook een rol in. Om het bedrag op te halen uit de financiële markten kocht het noodfonds voor honderden miljoenen aan eigen obligaties op en leende het zichzelf het resterende bedrag dat beleggers niet wilden kopen. Het EFSF wist €2,7 miljard aan obligaties uit te zetten op de markt, terwijl het resterende bedrag met 'eigen middelen' werd opgekocht.

Waar kwam het geld vandaan dat het EFSF gebruikte om haar eigen obligaties op te kopen? Voor zover wij weten kwam het geld niet van de ECB en kunnen we de conclusie trekken dat het EFSF-noodfonds middelen uit eerdere obligatieveilingen heeft gebruikt om zichzelf opnieuw te financieren. Ook andere fondsen van de Europese Unie hebben zich gemeld voor het schuldpapier van het EFSF. Zie daar het piramidespel dat het Europese noodfonds speelt.

Het EFSF en het IMF doen hun uiterste best om buitenlandse investeerders te overtuigen van het noodfonds, maar totnogtoe met weinig succes. De kansen dat ze alsnog met geld over de brug komen om ons te helpen zijn met dit nieuws nog verder geslonken. Vorig jaar waren Chinese en Japanse investeringsfondsen nog actief met het aankopen van de EFSF-obligaties, maar blijkbaar vertrouwen ze de situatie nu niet meer. De Europese leiders slagen er maar niet in de crisis te bezweren, terwijl het EFSF zo complex is geworden dat beleggers er nauwelijks nog wat van begrijpen en hun vingers er niet aan willen branden.

Als Europese leiders niet met een radicaal plan komen om de crisis op te lossen zijn we aangewezen op grootschalige geldpersfinanciering van de ECB, het IMF of een combinatie van beide. De methode die Amerika en Groot-Brittannië al een paar jaar financieel op de been houden en die zich heeft bewezen in achtereenvolgens onder meer de Weimar republiek, Hongarije, Argentinië en Zimbabwe. Het is een kwestie van tijd voordat mensen het ongedekte papiergeld links laten liggen en inflatie omslaat in een ongecontroleerde hyperinflatie. Het is te hopen dat het niet zover komt en dat politici en centrale bankiers beginnen in te zien dat meer geld niet de oplossing, maar juist het probleem is.

We verwijzen u graag naar een recente analyse van FOFOA, die het concept geld onder de loep neemt en de ke van de zaak weet te scheiden van de randverschijnselen.

Het officiële mandaat van het EFSF

Zo wil de regering via een 'Obama Christmas Tree Tax' voor ongeveer $2 miljoen aan extra belastinggeld ophalen op de feestelijke boom die in december de Amerikaanse huiskamers siert. Op zich nog niet zo vreemd, want er zijn nogal wat maatregelen nodig om het enorme gat in de Amerikaanse begroting te dichten. Ware het niet dat een een complete constructie achter deze belastingen zit die we graag even met u delen.

De Amerikaanse regering gaat de opbrengsten uit deze 'kerstboombelasting' namelijk gebruiken om een nieuw overheidsorgaan op te starten: het 'Christmas Tree Promotion Board'. Deze organisatie gaat het geld gebruiken om personeel in te huren met expertise op het gebied van kerstbomen (en de verkoop daarvan), die vervolgens een advertentiecampagne zullen starten om ''het imago van de kerstbomen en de kerstbomenindustrie in de VS wat op te vijzelen''.

Op deze manier creëert de Obama regering een handvol banen, over de rug van de Amerikaanse burgers die van plan zijn een kerstboom te kopen. Ook veroorzaakt de belasting extra rompslomp voor ondeemers, die waarschijnlijk aparte formulieren moeten aanvragen en invullen. Misschien zijn er zelfs controleurs nodig om erop toe te zien dat alle kerstboomverkopers in het land de belasting wel heffen, zodat er geen oneerlijke concurrentie ontstaat.

Al met al is het een bijzonder gedachtenkronkel die voort lijkt te komen uit een Keynesiaanse denkwijze, die stelt dat de overheid 'actief en stimulerend' moet optreden in tijden van economische crisis. Het promotieprogramma vóór kerstbomen dat draait op belasting óp kerstbomen is een merkwaardig verschijnsel dat we niet direct zouden plaatsen in een kapitalistische economie. Daar zorgen ondeemers immers zelf voor de promotie van hun producten en niet een door politiek gedreven overheid. Daaaast suggereert de 'Obama Christmas Tree Tax' dat de kerstbomen en de industrie die daar achter zit op dit moment geen goede reputatie hebben, opmerkelijk.

Het plan voor de kerstboombelasting (en het nieuwe 'Christmas Tree Promotion Board') moeten nog worden aangenomen door het Congres. Het is niet bekend of het plan ook van toepassing is op kunstkerstbomen, over concurrentievervalsing gesproken (sarcasme).

Europa en het IMF verwachten steun vanuit China om het Europese noodfonds op te pompen naar €1.000 miljard, maar China heeft het al druk genoeg met het stabiliseren van de situatie in eigen land. Niet alleen kent het een hoge inflatie, ook heeft het een bankensector die kwetsbaar is voor een crisis elders in de wereld. Zo gaat het verhaal dat China van plan is om nog voor het einde van dit jaar 1.200 miljard yuan (omgerekend met de wisselkoers op moment van schrijven is dat ruim €137 miljard) in haar eigen banken te pompen. Deze stimuleringsmaatregel moet de rente op leningen omlaag brengen en zal naar verwachting de aandelenkoersen van de banken ondersteunen.

Ook denkt China met deze monetaire verruiming de waarde van haar munt weer wat omlaag te brengen, waardoor Chinese bedrijven makkelijker kunnen exporteren. De yuan is sinds juli 2010 al wat aan het stijgen in waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar, mede onder druk van de Amerikanen. Het feit dat China haar eigen banken met vele miljarden moet ondersteunen doet de hoop op steun aan het Europese EFSF noodfonds temperen. De belofte van de Europese politici en het IMF is dat het EFSF met behulp van buitenlandse investeerders (vooamelijk zogeheten BRIC-landen) kan worden uitgebouwd tot een omvang van €1.000 miljard. Dat geld moet dan weer gebruikt worden als een soort vangnet voor de obligatiemarkten en de banken in Europa.

China wil eigen bankensector ondersteunen met injectie van 1.200 miljard yuan

Reuters heeft een interactieve applicatie op haar website gezet die in één oogopslag laat zien welke landen het schuldpapier bezitten van welke Europese landen. Ook toont de de omvang van de positie in staatsobligaties, die in het bezit zijn van banken, pensioenfondsen en beleggers. De afgelopen maanden ging het vooral over Griekenland, dat volgens de cijfers van Reuters nog $56,7 miljard moet betalen aan Frankrijk en $34 miljard aan Duitsland.

Het gedeeltelijk afschrijven op de Griekse staatsobligaties op de balansen van de banken werd door beleggers niet enthousiast ontvangen, want op de Franse beurs moesten de usual suspects als Société Générale, BNP Paribas, Crédit Agricole weer harde klappen incasseren. Ook in andere Europese landen gingen de banken hard onderuit, waarbij ING op een bepaalde dag 14,4% lager de dag uit ging. Maar dit is nog kinderspel vergeleken bij de gevolgen van een Italiaanse schuldencrisis. Italië is te groot om te laten vallen, maar tegelijkertijd ook te groot om te 'redden' via het EFSF. Van de plannen om het noodfonds via garanties en een hefboomconstructie op te pompen naar €1.000 miljard is nog niets gerealiseerd en buitenlandse investeerders zullen nu wel twee keer nadenken voordat ze geld in het noodfonds gaan storten.

Franse en Duitse banken hebben een enorme blootstelling aan Italiaans schuldpapier, dat een veelvoud is van de blootstelling die ze hebben aan de Griekse schuld. Zo hebben Frankse banken en beleggers in totaal voor $392,6 miljard aan Italiaanse obligaties in de boeken staan en hebben de Duitsers gezamenlijk ook nog een claim van $162,3 miljard op Italië. Vergeleken met de omvang van de Griekse schulden zijn de posities in Italiaans schuldpapier dus ruim 5 tot 8 keer zo groot (voor respectievelijk Duitsland en Frankrijk). Ook Nederland houdt het niet droog bij de Italiaanse schuldencrisis, want wij bezitten met elkaar voor $45,3 miljard aan obligaties.

Zodra banken op hun Italiaanse staatsschuld moeten afschrijven komen we in een acute bankencrisis terecht, die zich over heel Europa zal verspreiden. Daar komt dan nog eens bij dat ook de pensioenfondsen beleggingen hebben in bankaandelen en Italiaans staatspapier, die beide flink in waarde kunnen dalen.

De Europese beleidsmakers doen ons geloven dat de schuldencrisis houdbaar is als landen maar genoeg bezuinigen, terwijl dit juist de economische groei ondermijnt. Een krimpende economie en een hoge rente op de staatsobligaties is een gevaarlijke cocktail, die zichzelf kan versterken zoals dat in Griekenland en Ierland is gebeurd. Door hard te bezuinigen en niet tegelijkertijd de belastingen te verlagen hebben mensen minder te besteden, met als gevolg dat er ook minder werkgelegenheid is en de belastinginkomsten voor de overheid terugvallen.

Klik op afbeelding voor de interactieve versie op Reuters

Om de schuldenlast van een land weer draaglijk te maken zijn er een aantal opties:

1. Door economische groei kan het begrotingstekort worden weggewerkt en wordt de schuldquote lager, met als gevolg een lagere rente op nieuwe staatsobligaties.

2. Door schulden van een land (deels) kwijt te schelden kan het land makkelijker haar begroting rond krijgen en komt er weer ruimte voor economische groei.

3. Door een zeer hoge inflatie wordt de schuld minder waard, maar komen tegelijkertijd spaarders en pensioenfondsen zwaar onder druk te staan. Ook stijgen de kosten van levensonderhoud bij hoge inflatie, wat een drukkend effect heeft op de economie.

Betreft de economische groei: De Italiaanse economie groeide in de afgelopen tien jaar nauwelijks, gemiddeld werd er minder dan 1% per jaar aan het BBP toegevoegd. Er zijn drastische hervormingen nodig om de economie te versterken en die zullen onder het huidige politieke klimaat in Italië niet snel van de grond komen.

Betreft het kwijtschelden van schulden: Dit is niet haalbaar in de toestand waarin Europa nu terecht is gekomen. Alle landen in de Eurozone hebben een hoge staatsschuld, overal zijn begrotingstekorten, banken kunnen door te kleine kapitaalbuffers nauwelijks verliezen incasseren en het EFSF blijkt een lege huls te zijn.

Betreft het inflateren: Dit lijkt de meest gemakkelijke oplossing voor politici en banken. Ze hebben allemaal belang bij rust op de obligatiemarkten en daarvoor kan de geldpers van de ECB worden ingezet. Natuurlijk is dit in strijd met de doelstellingen van de ECB (inflatie beperkt houden en onafhankelijk blijven), maar deze doelstellingen zullen snel het onderspit delven als de stabiliteit van de Eurozone op het spel staat. Ook kan het IMF met hrt uitgeven van SDR's de financiële markten ondersteunen.

Voor het EFSF is geen rol weggelegd als het gaat om het ondersteunen van Italië. Daarvoor zijn de getallen simpelweg te groot. Daar komt bij dat het EFSF is opgebouwd uit garanties en middelen van andere Europese landen, die dankzij de kredietwaardigheid van Frankrijk en Duitsland de AAA-status mag dragen. Een crisis op de obligatiemarkt zal de positie van Europese banken en overheden nog meer onder druk zetten, waarbij het besmettingsgevaar ook de AAA-status van die landen in gevaar kan brengen. Zo lang politici niet met een fundamentele oplossing komen zullen de problemen zich blijven opstapelen. Het is de vraag hoe lang dat nog goed kan gaan.

Update:

Zero Hedge neemt ons wat werk uit handen door de een lijst samen te stellen van de banken die de grootste blootstelling hebben aan de Italiaanse staatsschuld. Natuurlijk komen hier ook veel Italiaanse banken in voor, die veel 'veilige' staatsobligaties uit eigen land hebben.

• Intesa €60.2 milljard
• UniCredit €49.1 milljard
• Banca Monte €32.5 milljard
• BNP Paribas €28.0 milljard
• Dexia €15.8 milljard
• Banco Popolare €11.8 milljard
• Commerzbank €11.7 milljard
• Credit Agricole €10.8 milljard
• UBI €10.5 milljard
• HSBC €9.9 milljard
• Barclays €9.4 milljard
• SocGen €8.8 milljard
• Deutsche Bank €7.7 milljard

De regering van Berlusconi staat onder grote druk om hervormingen en bezuinigingen door te voeren, maar de markten hebben er steeds minder vertrouwen in dat dit gaat lukken. De rente op de 10-jaars staatobligaties bereikte vanmorgen namelijk een nieuw record in het Eurozone-tijdperk. Toen de rente op de Italiaanse schuldpapieren afgelopen zomer een niveau van 6,3% bereikte greep de ECB in: door tientallen miljarden aan staatsobligaties uit de markt te halen wist men de rente op de Italiaanse en Spaanse 10-jaars staatsobligaties opeens terug te brengen tot ongeveer 5%.

Het heeft allemaal niet mogen baten, want sindsdien is de rente alweer flink opgelopen. De beleggers prijzen nu nog meer risico in, want de rente op het 10-jaars schuldpapier van Italië bereikte vanmorgen een nieuw hoogtepunt van 6,68%, gevaarlijk dicht bij de grens van 7% die Portugal en Ierland deed besluiten om aan te kloppen bij het Europese noodfonds.

De problemen rondom de Italiaanse staatsschuld komen op een zeer ongunstig moment, omdat het EFSF nog niet zodanig opgetuigd is dat het Italië kan voorzien in haar financieringsbehoefte. Van de geplande €1000 miljard is nog weinig terechtgekomen, omdat buitenlandse investeerders niet overtuigd zijn van de kredietwaardigheid van het noodfonds zelf en de waarde van de beloofde garanties. Om Italië langdurig van de kapitaalmarkt te houden zijn tientallen miljarden nodig, geld dat op dit moment alleen van het ECB (steunaankopen) en het IMF (uitgeven van SDR's) kan komen.

Het voorstel om de middelen van het EFSF aan te wenden voor het garanderen van staatsobligaties werkt op dit moment ook tegen Europa. Nu beleggers weten dat er plannen zijn om toekomstige obligaties te verzekeren zijn ze minder happig om nu staatsobligaties te kopen die nog niet verzekerd zijn. Mochten er in de toekomst werkelijk obligaties komen die door het EFSF verzekerd zijn, dan zou dat een negatief effect hebben op de waarde van het onverzekerde staatspapier dat nu in omloop is. Beleggers prijzen dit gegeven alvast in, waardoor de rente nog sneller oploopt.

Volgens een analist van Lloyds Bank Corporate Markets is het renteniveau van 6,50% erg belangrijk: ''Als de rente daar structureel boven blijft hangen kan het heel snel verder stijgen'', zo verklaarde de analist tegenover The Wall Street Joual. Volgens een handelaar op de obligatiemarkt is de ECB vandaag weer actief geweest, maar onduidelijk is hoeveel staatspapier ze hebben gekocht. De handelaar voegt eraan toe dat het ingrijpen van de ECB weinig effect heeft, omdat andere partijen in de markt even snel Italiaanse staatsobligaties in de verkoop doen. De aanwezigheid van de ECB op de obligatiemarkt zal door sommige beleggers immers worden aangegrepen als een uitgelezen moment om hun staatspapier tegen een goede prijs van de hand te doen. En zo lang de aankopen van de ECB en de verkopen van andere beleggers in evenwicht zijn zal de rente niet omlaag gaan.

Een ander zorgelijk fenomeen is de stijging van de rente op de Italiaanse staatsobligaties met een kortere looptijd. Normaal gesproken is er een correlatie tussen de looptijd en de rentevergoeding (ook bekend als de yield curve), maar zodra er twijfels komen over de kredietwaardigheid van een land kan de rente op korte termijn leningen een ware inhaalslag maken. Op dit moment noteren de rentes op 2-jaars en 5-jaars staatsobligaties van Italië respectievelijk 5,86 en 6,58 procent. Vaak wordt een hogere rente voor korte termijn leningen gezien als het voorteken van een crisis.

Renteontwikkeling Italiaans 10-jaars staatspapier over de laatste maanden, grafiek van Bloomberg

Silvio Berlusconi kondigde tijdens de G20 top in Cannes al aan dat het open stond voor de controleurs van het IMF, om op die manier vertrouwen uit te stralen naar de financiële markten. Het IMF gaat Italië nu helpen bij het opstellen en doorvoeren van een hervormings- en bezuinigingsprogramma dat de rijksbegroting weer in evenwicht moet brengen. Blijkbaar is ook Berlusconi inmiddels overtuigd van de est van de situatie. Of het allemaal gaat helpen is nog maar een tweede, want van de sancties die de ECB eerder oplegde is nog niets van de grond gekomen.

Een raadslid van de ECB gooit er nu nog een schepje bovenop, want in een interview met een Italiaanse krant maakte hij de positie van de ECB kenbaar. Als Italië de beloofde hervormingen niet doorvoert en haar doelstellingen betreft de begroting niet haalt wil de ECB stoppen met het opkopen van het Italiaans staatspapier. Het raadslid Yves Mersch zei het volgende: ''Als we waaemen dat onze interventies (het kopen van staatsobligaties) wordt ondermijnd door gebrek aan inspanning van nationale overheden, dan moeten we ons het probleem aanrekenen''. Op een directe vraag over het stopzetten van het opkoopprogramma van staatsobligaties zei Mersch het volgende: ''Als de ECB tot de conclusie komt dat de redenen om een beslissing te nemen er niet meer zijn, dan is het mogelijk om op elk moment een ander besluit te nemen''.

Volgens Yves Mersch wil de ECB geen rol van lender of last resort op zich nemen. Het is niet van plan de schuldencrisis van de Europese landen op te lossen door steeds staatsobligaties aan te kopen. Het ECB-raadslid verwacht in de toekomst meer moeilijkheden te krijgen met de overheden van landen die ''hun verantwoordelijkheid niet nemen''. Het is niet de bedoeling van de ECB om ''fouten van politici te herstellen'', aldus het raadslid.

Gelukkig hebben we nog het papieren noodsfonds van €1000 miljard, maar de G20 top in Cannes maakte al pijnlijk duidelijk dat er weinig belangstelling is vanuit het buitenland om hierin te investeren. Het ophalen van een kleine lening van €5 miljard bleek eerder al een probleem te zijn. IMF-directeur Christine Lagarde weet dat de tijd dringt en is al begonnen met een reis om vermogende investeerders te overtuigen van het EFSF.

Met een vleugellam noodfonds en een afwachtende houding van het ECB wordt in elk geval weinig vertrouwen uitgestraald naar de financiële markten. We zijn dan ook benieuwd hoe de beurzen morgen zullen openen met alle onzekerheid die erbij is gekomen. De rente op Italiaanse staatsobligaties staat nog altijd ruim boven de 6%, waardoor de ECB eigenlijk wel moet handelen. Zo lang er geen structurele oplossing wordt aangedragen zal de ECB tegen haar zin in toch veel Italiaans papier moeten blijven opkopen om de rust op de aandelen- en obligatiemarkten te bewaren. Berlusconi weet ondertussen ook wel dat de Italiaanse staatsschuld zo groot is dat vooral de bezitters van die schuld zich zorgen moeten maken.

Europese banken zullen ongetwijfeld ook veel blootstelling hebben aan het Italiaanse staatspapier. Het is te hopen dat deze voldoen aan de hogere kapitaalbuffers voordat één van de Amerikaanse kredietbeoordelaars Italie gaat afwaarderen, al zal het niet veel verschil maken gezien de omvang van de schuldencrisis. Italië moet de komende jaren opnieuw veel geld op de kapitaalmarkt ophalen om haar leningen te herfinancieren en de rentelasten op de staatsschuld te betalen. Zie ook onderstaande afbeelding, afkomstig van Zero Hedge.

Het verlagen van de rente kwam als een grote verassing. Van de 55 analisten die door Bloomberg werden gepolst, hadden er maar zes voorspeld dat het rentetarief met minstens 25 basispunten zou worden verlaagd. Volgens Draghi is het besluit unaniem door het bestuur van het ECB genomen. Draghi legitimeerde het besluit door te wijzen op de verslechterende economische situatie in Europa. Naast de verlaging van het belangrijkste rentetarief werd de rente waartegen banken voor korte termijn geld kunnen lenen bij de ECB met 25 basispunten verlaagd naar 2%. Ook het tarief waartegen  Europese banken hun geld voor korte termijn kunnen wegzetten bij de centrale bank, de depositofaciliteit, werd met 25 basispunten verlaagd van 0,75% naar 0,5%. De centrale bankiers hopen met de verlagingen de kwakkelende Europese economieën te stimuleren.