De reden waarom de rente op Amerikaanse staatsobligaties omlaag ging, zou wel eens te maken kunnen hebben met één van de “monetaire” instrumenten van de Federal Reserve. Afgelopen zaterdag verscheen een zeer opmerkelijke videopresentatie op YouTube waarin financieel analist Eric deCarbonnel uiteenzet welke methoden de Federal Reserve kan toepassen om de lange rente op Amerikaans schuldpapier kunstmatig omlaag te krijgen.
DeCarbonnel bestuurde de notulen van de Federal Open Market Committee (FOMC) en las een wel heel bijzondere presentatie. De FOMC is de commissie van de Federal Reserve die besluiten neemt over het rentebeleid, de monetaire groei (de groei van de geld- en krediethoeveelheid) bepaalt en beslist hoeveel en welke Amerikaanse staatsobligaties en andere schuldpapieren de Fed op de “open markt” koopt.
DeCarbonnel zet in zijn videopresentatie uiteen op welke drie manieren de Federal Reserve (en in theorie ook andere centrale banken) de lange rente kan beïnvloeden en kunstmatig omlaag kan krijgen*:
(1) een centrale bank kan de gemiddelde duur van de obligaties op haar balans verlengen en daarmee meer langlopende obligaties kopen; dit is door de Fed reeds toegepast.
(2) een centrale bank kan met vers gedrukt geld nieuw (staats)schuldpapier op de markt kopen en daarbij een prijssignaal afgeven waar zij de middellange en lange rente wil hebben; dit is bij QE II toegepast.
(3) een centrale bank kan door middel van het verkopen van derivaten, of simpel gezegd “put opties” beleggers verzekeren voor waardeverlies op staatsobligaties. Een put optie is het recht om tegen een vooraf afgesproken prijs binnen een bepaalde termijn een waardepapier te verkopen**.
In het algemeen geldt dat als de rente stijgt op staatsobligaties de prijs van de obligaties daalt. Een dergelijke prijsdaling is een beleggingsrisico. Een hogere rente wordt doorgaans veroorzaakt omdat verwacht wordt dat de inflatie oploopt of omdat bijvoorbeeld de kredietwaardigheid wordt afgeboekt. Wanneer de markt om deze redenen staatsobligaties verkoopt dan betekent dit voor de verkopers van de put opties dat zij die staatsobligaties moeten kopen voor de overeengekomen (en hogere) prijs.
Het gebruik van dit derde instrument moet gezocht worden in de risicobeleving van beleggers ten aanzien van Amerikaanse staatsobligaties. Als de prijs van deze put opties laag is, dan zal het risico als klein worden ervaren. Tegelijkertijd ontlokt het aanbod van deze goedkope verzekeringen speculatie: er kan gespeculeerd worden “tegen” Amerikaanse staatsobligaties. Daarbij komt dat het op grote schaal verkopen van deze put opties alleen goed gaat, wanneer het optierecht nooit wordt uitgeoefend. Indien dat wel gebeurt dan zijn de verliezen al snel gigantisch (omdat er onvoldoende reserves zijn).
DeCarbonnel legt aan de hand van de notulen van de FOMC uit 2003 uit wat deze derde methode om de lange rente laag te houden betekent voor de Fed als zij hiermee eenmaal is begonnen: zij is in dat geval een gevangene van haar eigen beleid; er is namelijk geen exitstrategie mogelijk.
De Federal Reserve zal om de rente blijvend laag te houden steeds meer put opties moeten verkopen. Want wanneer de Fed stopt met het verkopen hiervan, dan kan de markt dit interpreteren als een signaal dat de rente toe zal nemen. Immers, er is geen goedkope verzekering meer te kopen om beleggingsrisico op Amerikaans schuldpapier af te dekken. En wanneer de rente omhoog gaat, dan loopt de Fed het risico om de Amerikaanse staatsobligaties tegen de afgesproken prijs van de put optie te moeten kopen. Het is dus in het belang van de Fed om dit te voorkomen.
Dat de Federal Reserve deze laatste techniek toepast, wordt aan de hand van de FOMC-notulen en de winst- en verliesrekening van de Fed, afgeleid. Daaaast blijkt bijvoorbeeld ook dat het aanbod van dergelijke put opties op Amerikaanse staatsobligaties (erg) goedkoop op de markt verkrijgbaar is.
Het spijkerharde bewijs is echter niet geleverd. Dit komt omdat deze derivaten – indien gebruikt – niet in het openbare gedeelte van de boekhouding van de Federal Reserve zijn opgenomen. De secundaire bronnen zijn echter van dien aard dat deze methode – hoe absurd het ook is om verzekeringen op je 'eigen schuld' te verkopen – wel degelijk wordt toegepast.
Indien blijkt dat dit waar is, dan neemt de Federal Reserve een soortgelijk risico als de genationaliseerde Amerikaanse verzekeraar AIG. Die blies zichzelf op als gevolg van haar derivatenpositie op hypotheeksecurisaties. Eén duidelijk verschil met AIG; zij had geen geldpers tot haar beschikking. De Fed wel.
Wanneer de put opties uitgeoefend worden omdat de rente oploopt, en de Federal Reserve dus Amerikaanse staatsobligaties moet kopen, dan zullen de verliezen bij de Fed zichtbaar worden. Tegen die tijd is het al te laat en kan de Federal Reserve eigenlijk alleen maar teruggrijpen naar de geldpers om haar eigen faillissement, en een crash van de dollar, te voorkomen.
* Centrale bankiers zijn “prijszetters” van de korte rente; de lange rente wordt door de markt bepaald (ook al hangen de korte en lange rente samen, maar dat ter zijde).
** Zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Optie.