Marketupdate

Tag: abenomics

  • Succes Abenomics blijft onzeker

    abenomicsOok Europa is gezwicht en heeft zijn eigen programma voor Quantitative Easing (QE). De ECB gaat maandelijks voor een bedrag van € 60 miljard schatkistpapier en ander schuldpapier opkopen. In totaal heeft de centrale bank € 1,2 biljoen euro uitgetrokken om het Japanse scenario te voorkomen. Dat land kampt grosso modo al 20 jaar met deflatie met alle negatieve gevolgen van dien.

    Het land van de Rijzende Zon heeft ook zijn eigen QE programma, dat alweer bijna twee jaar loopt en dat voorlopig tot in 2016 doorloopt. Na een spetterend begin lijkt het erop, dat het herstelprogramma – Abenomics genaamd – begint te verzanden. In razend tempo verloor de yen aan waarde ten opzichte van bijvoorbeeld de dollar en de euro. Een zwakke yen moest de inflatie opstoken en tegelijkertijd de exportpositie verbeteren. De eerste tegenslag viel al in het tweede kwartaal van 2014 te noteren. De regering Abe verhoogde de btw van 5% naar 8% met desastreuze gevolgen. Japan moest deze beslissing bekopen met twee kwartalen van negatieve groei! De Japanse consument zag zijn toch al geringe koopkracht nog verder aangetast en hield de hand nog steviger op de knip dan voorheen.

    usd-jpy-wisselkoers

    Yen heeft veel terrein verloren op de US dollar

    Abenomics

    Premier Abe, die glansrijk een tussentijdse verkiezing won, was echter van mening, dat de terugslag tijdelijk zou zijn. Een winstgevender bedrijfsleven zou immers een deel van die winst omzetten in klinkende munt voor de werknemers. In het vierde kwartaal moest daar het eerste bewijs van te zien zijn. En inderdaad, in het laatste kwartaal van 2014 keerde de groei terug. Het werd echter geen stevige 2,2%, maar een minder overtuigende 1,5%. Nog steeds staan veel verkeerslichten op rood. De eerste tegenvaller is, dat bedrijven in het vierde kwartaal hun voorraden niet opbouwden met 0,7%, maar met hetzelfde percentage afbouwden. De tweede tegenvaller is zwaarwichtiger van aard. Voor het derde kwartaal op rij deden de bedrijfsinvesteringen met een krimp van 0,3% een stap terug. Gerekend was op een stap vooruit met 0,4%. Het zijn vooral de bedrijven op de binnenlandse markt, die niet willen investeren. Zij ondervinden heel veel last van zwakke yen, die alles zoveel duurder maakt voor de consument. Het was echter wel diezelfde consument die voor de verassing en de opluchting zorgde. Zijn bestedingen groeide met maar liefst 2% in plaats van 1,1% waar eerder rekening mee werd gehouden. Heeft Japan nu het lek boven en is de groei terug? Het is veel te vroeg om te juichen en om de vlag uit te steken. Het herstel is niet breed gedragen en beperkt zich vooral tot de export sector. Dat is het domein van de grote corporates. Die lieten over het vierde kwartaal mooie cijfers zien met een gemiddelde winststijging van 14% en een omzetstijging van 5%. Ondertussen is de Nikkei 225 sinds het begin van het QE programma met meer dan 50 procent gestegen. Betekent zulks, dat ook de gemiddelde salary man profiteert van de sterke opleving in de exportsector en op de financiële markten? Geenzins, de reële lonen zijn in 2014 zelfs licht gedaald. Ook in de exportsector blijven de bedrijven op hun kisten met geld zitten. Ze wantrouwen nog steeds de effectiviteit van het bedrijf. En zo kan het gebeuren, dat nu slechts 7% van de Japanse bevolking verwacht, dat het daadwerkelijk beter zal gaan.

    nikkei225

    Nikkei is met meer dan 50% gestegen

    En de grootste uitdaging wacht de regering Abe nog. De derde pijler van zijn beleid is de herstructurering van het Japanse economische model. Nog voordat er duidelijkheid komt over de aanpak van de herstructureringen, hebben de belangengroeperingen al de nodige schoten voor de boeg gegeven. Bij regionale verkiezingen zijn kandidaten, die de steun van premier Abe genoten, naar huis gestuurd! Het is de vraag of premier Abe dit verzet kan breken door nog meer geld te gaan bijdrukken, zoals centrale bankier Kuroda zou graag zou doen! Cor Wijtvliet Cor WijtvlietOver Cor Wijtvliet: Als econoom studeerde Wijtvliet af op economische geschiedenis en kent hij als geen ander de valkuilen en mogelijkheden van crises. Wijtvliet werkte tot de vorige crisis van 2008 als onderzoeker, analist en vermogensstrateeg voor banken en instellingen zoals het Nederlands Instituut voor het Bank- en Effectenbedrijf (NIBE), Centraal Bureau voor de Statistiek, KBW-Wesselius, Friesland Bank Securities en Van Lanschot Bankiers. Die wereld laat hij in 2009 achter zich en vestigt zich succesvol als onafhankelijk analist. Hij schrijft in 2009 onthullende commentaren en vileine columns en wordt regelmatig gevraagd zijn doortastende kijk op geld- en beleggingszaken te geven in de Nederlandse media. Zo was Dr. Wijtvliets opinie onder andere te zien, te horen en te lezen in RTLZ, Business Nieuws Radio (BNR) en Het Financieele Dagblad (FD). Meer informatie:

  • Tekort handelsbalans Japan naar recordniveau

    De economie van Japan komt maar niet uit het schuldenmoeras, zo blijkt uit de nieuwste macro-economische cijfers die gisteren naar buiten kwamen. Zo groeide het tekort op de handelsbalans in de eerste maand van het nieuwe jaar met 7,1% naar een recordniveau van ¥2,79 biljoen. Ook de lopende rekening (handelsbalans plus de netto geldstromen als rente en dividend) bereikt een nieuw diepterecord van ¥15 biljoen yen. Beleggers reageerden teleurgesteld op het nieuws, want de Nikkei index verloor maandag meer dan 0,6%.

    De handelsbalans en de lopende rekening van Japan zijn de afgelopen twee jaar dramatisch verslechterd. Dat is voor een deel te verklaren door de aardbeving en de tsunami die vandaag precies drie jaar geleden plaatsvond. Naast de verwoesting van de overstroming en de aardbeving volgde een nucleaire ramp in Fukushima, waardoor de Japanse regering besloot alle kerncentrales in het land stil te zeggen. Sindsdien moet het land veel meer fossiele brandstoffen importeren uit het buitenland.

    Abenomics

    De Japanse premier Shinzo Abe beloofde tijdens de verkiezingscampagne een herstel van de Japanse economie. Hij onthulde grootschalige stimuleringsprogramma's om de inflatie aan te wakkeren en de munt te verzwakken ten opzichte van andere valuta. Dat laatste zou de exportpositie van Japanse bedrijven moeten verbeteren, maar daar komt in de praktijk maar weinig van terecht. Het land, dat tussen 2000 en 2008 te boek stond als één van de grootste exporteurs te wereld, is nu een importland geworden. De volgende grafieken spreken boekdelen...

    Lopende rekening Japan in januari dieper in het rood

    Lopende rekening Japan in januari dieper in het rood

    Tekort op de betalingsbalans zwelt aan tot 15 biljoen yen

    Tekort op de betalingsbalans zwelt aan tot 15 biljoen yen

    Economie Japan blijft zwak

    Net als in grote delen van Europa kwakkelt ook de economie van Japan een beetje voort. Het gaat niet veel slechter, maar van het herstel waar men op hoopt is voorlopig nog geen sprake. In 2013 groeide de economie van Japan met 0,7%, terwijl men aanvankelijk nog rekende op een groei van 1%. Van oktober tot en met december 2013 was de economische groei 0,2%, ook lager dan de eerdere schatting van 0,3% groei.

    De zwakke resultaten van een jaar lang economie stimuleren beloven weinig goeds voor de toekomst van de Japanse economie. In april wordt een omstreden belastingverhoging doorgevoerd, waardoor de consumentenbestedingen naar alle waarschijnlijkheid zullen dalen. Het betreft een belastingverhoging van 5% naar 8% op alle verkooptransacties. De regering probeert de schok van deze belastingverhoging te dempen met een nieuw stimuleringsprogramma van ¥5,5 biljoen dat in december onthuld werd.

    Economie Japan nog steeds vast in schuldenmoeras

    Economie Japan nog steeds vast in schuldenmoeras

  • Japan is ons afschrikwekkende voorbeeld

    Een van de heikele onderwerpen in de westerse politiek is de vergrijzing. In de meeste westerse landen wordt de groep ouderen en gepensioneerden steeds groter, terwijl de groep jongeren en middelbaren verhoudingsgewijs steeds kleiner wordt. Dat heeft grote sociale en economische gevolgen, die om een andere strategie en politiek van de overheid vraagt.

    Vergrijzing en ontgroening

    Maar hoe moet zo’n nieuwe strategie er uitzien om de problemen van de vergrijzing te bestrijden? Niemand in het westen die het weet. Maar in Japan kampen ze alweer jaren met de problemen, die verbonden zijn aan een vergrijzende maatschappij.

    Daar is de bevolking door ontgroening en vergrijzing al sinds 2010 aan het dalen. Als er niets gebeurt, zal de bevolking in een halve eeuw tijd terugvallen van 127 miljoen nu naar 86 miljoen in 2060. In dat jaar zal ook 40% van de bevolking ouder zijn dan 65 jaar.

    De grote groep ouderen heeft grote politieke invloed, niet alleen omdat ze talrijk zijn. Het zijn ook nog eens trouwe stemmers. Dat is goed te merken. Op alle sociale uitkeringen wordt stevig gekort, maar niet op pensioenen en andere sociale uitkeringen voor ouderen. Voor starters op de arbeidsmarkt is het nagenoeg onmogelijk om een vaste baan te krijgen. Dat voorrecht is nog slechts weggelegd voor de ouders en soms de grootouders. Bijna 38% van de jongeren verkeert in zulke economisch onzekere omstandigheden, dat ze geen eigen bestaan kunnen opbouwen.

    Overheden in veel Westerse landen moeten goed bestuderen wat er in Japan aan de hand is. Een land als Duitsland ziet zijn bevolking ook al krimpen, maar ook veel perifere landen in het oosten en zuiden van Europa kampen met een snelle vergrijzing en een dreigende krimp van de bevolking.

    Kosten

    Maar dat is nog niet alles. Vergrijzing en ontgroening zijn duur. De Japanse staatsschuld is met 230% van het bruto nationaal product (BNP) een van de hoogste ter wereld. Zelfs in deze wereld van extreem lage renteniveaus gaat ongeveer 25% van de jaarlijkse begroting op aan de kosten voor sociale zekerheid. Het vervelende is bovendien, dat de Japanse economie sinds de vastgoedbubbel van meer dan twintig jaar geleden amper of niet groeit. Alle maatregelen tot dusverre om de economie een impuls te geven hebben niet gewerkt of hebben zelfs verkeerd uitgepakt. Het beleid om de rente ultra laag te houden heeft verkeerd uitgepakt. Zwakke banken konden zo gemakkelijk overleven en nu kampt Japan met zogeheten zombiebanken die niet naar behoren kunnen functioneren. Het is dan ook zonder meer zorgwekkend, dat het fenomeen zombiebank ook opgang maakt in Europa. Ook hier weigeren overheden om de gezondheid van banken flink te testen.

    Sociaal

    Japan verkeert in zwaar weer en voor een niet onbelangrijk deel is dat toe te schrijven aan de hang naar grote onderlinge solidariteit en sociale cohesie. Daarom accepteren jongeren, dat ze geen vaste baan kunnen krijgen, maar hun ouders wel. Daarom accepteren veel ouderen, dat ze een robot naast hun bed aantreffen. Ze willen niet dat er op grote schaal immigranten het land binnen stromen.

    Het zijn uiteindelijk de hoge kosten van deze solidariteit en de alsmaar rijzende staatsschuld die de overheid nu aangezet hebben tot wel zeer radicale stappen. De huidige premier, Shinzo Abe, heeft in innige samenwerking met de Bank van Japan een monetair stimuleringsprogramma opgesteld, waarbij dat van de Fed wel heel bleekjes afsteekt. De doelstelling is om 2015 een inflatie te hebben van 2%, waardoor een einde komt aan een periode van 20 jaar deflatie. Dat is dodelijk gebleken voor de economische groei. Inflatie moet de groei terugbrengen, waardoor de kosten van de vergrijzing dragelijker worden.

    Radicaal

    Het zijn radicale stappen, waarvan niemand eigenlijk weet hoe ze gaan uitpakken. Maar een ding wordt al wel duidelijk. De bevolking heeft zijn jarenlange apathie afgeworpen en er schijnt zich een nieuw elan van het land meester te maken. Japan mag dan een weinig aantrekkelijk voorbeeld in het oosten zijn, dat absoluut geen navolging verdient, zijn huidige leider is dat zeker wel.

     

  • Het Japanse bedrijfsleven profiteert volop van Abenomics

    De verkiezingen voor het Hoger Huis in Japan werden,  zoals verwacht, een grote overwinning voor zittende premier Shinzo Abe. Door deze overwinning verwierf hij de meerderheid in beide kamers van het Japanse parlement. Daardoor komt er een einde aan de patstelling in de politiek die jarenlang de besluitvorming frustreerde.

    Leiders uit de hele wereld van het bedrijfsleven riepen de premier dan ook op om snel de noodzakelijke hervormingen door te voeren, waardoor Japan inc. weer kan concurreren op het wereldtoneel.

    Yen
    Maar ook zonder nieuwe en verdergaande maatregelen door de overheid, profiteert het Japanse bedrijfsleven al flink van Abenomics. Het gaat dan vooral om bedrijven in de exportsector. Die hebben dat vooral te danken aan het monetaire verruimingsbeleid van de politieke bongenoot van de premier, de centrale bankier Haruhiko Kuroda. Op zijn gezag pompt de Bank of Japan (BoJ) maandelijks $ 75 miljard in de Japanse economie. Hij doet dat in eerste instantie om de inflatie op te jagen en zo de deflatie definitief uit te bannen. Een neveneffect van de stimulering is echter dat de Japanse Yen stevig aan waarde heeft ingeboet ten opzichte van andere wereldmunten. Gemiddeld was de Yen in het afgelopen tweede kwartaal ¥ 99 waard ten opzichte van de dollar en ¥ 129 ten opzichte van de euro. Een jaar geleden gingen er slechts ¥ 80 in de dollar en ¥ 103 in de euro.

    Resultaten
    Het effect van de waardedaling van de Yen kan enorm doortikken bij bedrijven. Toyota bijvoorbeeld liet weten dat elke daling met slechts een cent het bedrijf ¥ 40 miljoen aan operationele winst bezorgt. De verwachtingen voor de winstcijfers over het 2de kwartaal van de grote exporterende bedrijven zijn hooggespannen. Volgens UBS zullen 14 van de 27 grootste bedrijven van Japan de winstverwachting met tenminste 5% overtreffen. Vooral de exportsector gaat goed presteren, denk de Zwitserse bank. Daar kan de winst wel tot 75% hoger uitvallen in vergelijking met vorig jaar. Maar ook binnenlands georiënteerde bedrijven mogen rekenen op een stijging van 33%. Nissan, de tweede autoproducent van het land, gaf een voorproefje van wat te wachten staat. De winst van het bedrijf steeg over het tweede kwartaal met maar liefst 14% en kwam uit op ¥ 82 miljard. Het mooie resultaat was, zo zei het management, vooral te danken aan de zwakke Yen die hogere verkopen in het buitenland stimuleerde.

    Lonen en inflatie
    De mooie winstverwachtingen zijn uiteraard een flinke opsteker voor het bedrijfsleven, maar daar is de Japanse economie in de brede zin van het woord nog niet mee geholpen. Die is er vooral bij gebaat, dat de Japanse bevolking eindelijk wat meer gaat spenderen. Dan zal echter aan ten minste twee voorwaarden voldaan moeten worden. Dan zal de inflatie moeten gaan stijgen. Als dat gebeurt, dan worden producten duurder. Op die manier komt er een einde aan het al 20 jaar durende deflatoire idee, dat morgen alles weer goedkoper is. Wat dat betreft zijn de eerste tekenen niet ongunstig. In juni van dit jaar viel de inflatie 0,4% hoger uit dan in juni van 2012. Dat was de sterkste stijging in jaren. Er zit echter een ‘maar’ aan dit verhaal. De prijsstijgingen in juni waren niet te danken aan sterkere consumentenbestedingen maar aan hogere importprijzen. De import wordt immers duurder door de goedkopere Yen.

    Lonen
    Het is dus zaak om de lonen te verhogen, waardoor burgers meer kunnen spenderen. Dat is de enige manier om de inflatie naar het gewenst niveau van 2% te brengen. Vooralsnog maakt het bedrijfsleven geen aanstalten om de lonen structureel te gaan verhogen. Het is nog te onzeker of het huidig herstel van blijvende aard is.

    Nu Shinzo Abe de meerderheid in beide kamers heeft, is het zijn eerste opdracht het vertrouwen van het bedrijfsleven in zijn beleid te vergroten. Dan kan door maatregelen in de sfeer van de belastingen te nemen, zo hebben bedrijven al gesuggereerd. Zijn belangrijkste opdracht is echter diezelfde bedrijven over te halen hogere lonen uit te keren en meer mensen aan het werk te zetten. Pas dan kan de deflatie, waar Japan al twintig jaar onder gebukt gaat, definitief verslagen worden met behulp van een stijgende inflatie.

    Cor Wijtvliet

    >> Wilt u de dagelijkse column van Cor Wijtvliet zonder een dag vertraging ontvangen? Klik hier om u aan te melden voor de gratis Wijtvliets Investment Insider nieuwsbrief! <<