Marketupdate

Tag: balans

  • Grafiek: Welke centrale bank balans groeide het snelst?

    Grafiek: Welke centrale bank balans groeide het snelst?

    Welke centrale bank balans is sinds 2003 het meest gegroeid? Is het de Federal Reserve, die sinds het uitbreken van de crisis honderden miljarden aan staatsobligaties en hypotheekleningen uit de markt haalde? Of is het misschien de Zwitserse centrale bank, die tijdens de Europese schuldencrisis miljarden francs op de valutamarkten dumpte om de wisselkoers te verdedigen? Allebei fout, want de volgende grafiek van Bloomberg laat zien dat de koppositie is weggelegd voor de People’s Bank of China. De balans van de Chinese centrale bank groeide al veel langer dan die van veel Westerse centrale banken.

    Manipulaties

    De centrale bank van China heeft jarenlang de waarde van haar munt kunstmatig laag gehouden, door dollarreserves om te zetten in Amerikaanse staatsobligaties. Die obligaties dienden vervolgens als onderpand voor de creatie van nieuwe Chinese yuan, zodat de Chinese munt jarenlang veel te goedkoop was ten opzichte van de dollar. De laatste jaren laat de Chinese centrale bank haar munt langzaam in waarde stijgen tegenover de dollar. Dat zien we ook terug op de grafiek, want na 2008 groeide de balans van de People's Bank of China minder hard dan die van andere centrale banken. En zoals China voor de financiële crisis de waarde van haar munt omlaag manipuleerde, zo begonnen Westerse centrale banken als de Federal Reserve, de Bank of England en de ECB de rente omlaag te manipuleren. De vlucht van kapitaal richting Zwitserland werd uiteindelijk zo groot dat ook de Swiss National Bank (SNB) zich genoodzaakt voelde in te grijpen. Er werd een plafond ingesteld voor de waarde van de franc ten opzichte van de euro, een plafond dat verdedigd werd met grootschalige interventies door de centrale bank. Het is een interessant schouwspel dat gevangen wordt in deze grafiek. Onder al het geweld van monetaire verruiming en muntmanipulaties steeg de goudprijs van ongeveer $350 per troy ounce in 2003 naar ongeveer $1.200 per troy ounce in 2014.

    central-bank-assets

    Ontwikkeling balans centrale banken sinds 2003 (Grafiek van Bloomberg)

  • Grafiek: Balans centrale banken sinds 2008

    Centrale banken hebben sinds het begin van de kredietcrisis veel liquiditeit in de markt gebracht om een deflatoire depressie te voorkomen. De volgende grafiek van Merk Investments laat de ontwikkeling van het balanstotaal van acht verschillende centrale banken zien sinds augustus 2008. Sindsdien is de balans van de Federal Reserve bijna vier keer zo groot geworden en is ook de balans van de Bank of England ruim drie keer zo groot geworden. In beide gevallen groeide het balanstotaal door ongekende monetaire stimulering.

    Ook de centrale bank van Zwitserland zag haar balanstotaal door de jaren heen fors toenemen, wat voor een groot deel te wijten valt aan het verdedigen van de wisselkoers met de euro. In 2011 maakte de Swiss National Bank bekend dat de Zwitserse frank niet verder mocht appreciëren dan 1,20 frank tegenover de euro. In de praktijk betekende het dat de centrale bank grote hoeveelheden francs ‘bij moest drukken’ om deze vervolgens in te wisselen voor andere valuta. Toen in 2012 de Europese schuldencrisis uitbrak en de euro verzwakte moest de centrale bank van Zwitserland opnieuw de geldkraan aanzetten om de waarde van haar eigen munt te onderdrukken.

    Op gepaste afstand volgt de Bank of Japan, dat pas later begonnen is met monetaire stimulering. Haar balanstotaal is nu 150% groter dan in augustus 2008 en dat zal in de toekomst alleen maar verder toenemen. Afgelopen week kondigde de centrale bank een verdere uitbreiding van haar QE-programma aan, waardoor er nog meer schuldpapier op de balans komt te staan. De ECB lijkt een uitzondering te zijn in de grafiek, wat haar balanstotaal is sinds het begin van 2013 alleen maar gedaald. Dat komt door de afwikkeling van het LTRO programma en door de lagere waardering van de goudvoorraad van het Eurosysteem. Internationaal wordt de druk op de Europese centrale bank opgevoerd om ook de geldkraan open te zetten en daar is de centrale bank onder leiding van Draghi voor gezwicht. Naar verwachting zal de ECB de komende jaren voor honderden miljarden euro's aan schuldpapier uit de markt halen en op haar eigen balans parkeren. Lees ook:

    balans-centrale-banken

    Balanstotaal centrale banken sinds augustus 2008 (Bron: Merk Investments)

  • Centrale banken ondersteunen economie met $200 miljard per kwartaal

    De vier grootste centrale banken hebben sinds het uitbreken van de financiële crisis ongekende hoeveelheden euro’s, dollars, yen en ponden in de economie gestopt middels verschillende stimuleringsprogramma’s. De research afdeling van Citigroup maakte een overzicht van alle monetaire stimulering van de Federal Reserve, de ECB, de Bank of Japan en de Bank of England, met als resultaat de volgende grafiek. In het bijgevoegde commentaar schrijven analisten van de bank dat deze vier centrale banken in feite ongeveer $200 miljard per kwartaal in de economie gepompt hebben om een crash van de financiële markten op afstand te houden.

    Merk op dat de ECB de enige centrale bank is uit dit lijstje die ook liquiditeit uit de markt haalde. Dat komt omdat het LTRO programma bestond uit leningen die binnen drie jaar weer afgelost moesten worden. Die aflossingen zien we op de grafiek terug aan de negatieve blauwe balkjes in 2013 en in 2014. Ook laat deze grafiek mooi zien hoe groot de omvang is van het Japanse stimuleringsprogramma, dat begin 2013 onder druk van een nieuwe Japanse regering werd ingevoerd door de Bank of Japan.Ook zien we dat de collectieve monetaire stimulering de laatste maanden wordt afgebouwd. Is dat een voorbode voor een correctie op de financiële markten? Of is het een teken dat de wereldeconomie weer op haar eigen benen kan staan? Wie het weet mag het zeggen…

    citi liquidity injection 2

    Centrale banken ondersteunen de economie met gemiddeld $200 miljard per kwartaal (Grafiek van Citi Research, via Zero Hedge)

  • Draghi: “Uitbreiding balans ECB laatste instrument”

    Het uitbreiden van het balanstotaal is de laatste stimuleringsmaatregel die de Europese Centrale Bank nog over heeft om de inflatie aan te jagen, zo verklaarde ECB-president Mario Draghi afgelopen weekend tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van het IMF. Er is echter geen doelstelling van hoe ver de balans opgerekt zal worden om dat doel te bereiken. De centrale bank zit gevangen in een lastige situatie, want het rente-instrument lijkt amper nog wat uit te halen in de eurozone. In de zomer verlaagde de ECB de korte rente in twee stappen naar een ongekend laag niveau van 0,05%, maar het lijkt niets uit te halen om de inflatie aan te wakkeren. Consumenten blijven terughoudend met het opnemen van krediet en overheden hebben de opdracht gekregen om hun begrotingstekort nu echt onder de 3% te houden.

    De inflatie in de eurozone is dit jaar gezakt naar het laagste niveau in vijf jaar tijd, terwijl er amper sprake is van economische groei. Bloomberg meldt dat de Eurozone voor de derde keer sinds 2008 in een recessie dreigt te raken. Het grote probleem is dat huishoudens, bedrijven en overheden sinds het uitbreken van de crisis terughoudend zijn geworden met respectievelijk consumeren en investeren. De schulden groeien minder hard dan voor de crisis, met als resultaat dat ook de geldhoeveelheid minder snel groeit. Het effect daarvan zien we terug in een steeds lagere inflatie, die in de eurozone bijna om dreigt te slaan in deflatie.

    Monetaire stimulering ECB

    De ECB kan proberen die negatieve spiraal te doorbreken, bijvoorbeeld door leningen over te nemen van commerciële banken en die op haar eigen balans te parkeren. Het LTRO en het TLTRO programma waren de eerste stappen in deze richting. Banken konden voor honderden miljarden aan schuldpapier stallen bij de centrale bank, waardoor het balanstotaal van de ECB groeide tot een record van €3,1 biljoen in het jaar 2012. Anders dan de stimuleringsprogramma's van de Federal Reserve had LTRO geen permanent karakter, maar een looptijd van maximaal drie jaar. Gedurende deze periode moesten banken de LTRO leningen ook weer aflossen en het onderpand terugnemen. Daardoor kromp het balanstotaal van de ECB naar €2,1 biljoen*. De ECB zoekt met haar nieuwste stimuleringsprogramma de grenzen van haar mandaat op. De centrale bank gaat opnieuw honderden miljarden euro's aan schuldpapier kopen, waardoor haar balansomvang weer zal toenemen. Het is nog maar de vraag of dit tot nieuwe kredietverlening en een hogere inflatie zal leiden...

    draghi

    Mario Draghi tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van het IMF (Foto door Andrew Harrer voor Bloomberg)

    *De daling van het balanstotaal van de ECB is voor een deel te verklaren door de daling van de goudprijs in euro's. De ECB waardeert de goudreserve van het Eurosysteem (ongeveer 10.000 ton) ieder kwartaal naar de goudprijs van dat moment. Door de daling van de goudprijs sinds 2012 staat het goud vandaag de dag tegen een veel lagere waardering op de balans dan in 2012.

  • Grafieken: Centrale bank balansen sinds 1900

    Tijdens het ECB Forum in de Portugese plaats Sintra presenteerden historicus Niall Ferguson, economisch historicus Moritz Schularick en Harvard student Adreas Schaab hun paper over de ontwikkeling van centrale bank balansen sinds 1900. In de presentatie laten ze zien dat de balansen van verschillende centrale banken sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer zo groot zijn geweest in verhouding tot de omvang van de economie. ook laten ze zien dat er in de afgelopen jaar zelden sprake was van een nominale verkleining van het balanstotaal. De omvang van de balansen daalde alleen in verhouding tot de omvang van de economie, omdat de economie zich na de tweede wereldoorlog weer kon herstellen.

    Sinds 2008 zijn de balansen sterk toegenomen, omdat het wereldwijde financiële systeem op omvallen stond. Het historische overzicht geeft ons verschillende inzichten over het handelen van centrale banken. Zo waren de meeste balansuitbreidingen te relateren aan de financiering van overheidsschulden. Meer recent grepen centrale banken in om als lender of last resort te functioneren (denk aan de QE-programma's en het Europese LTRO-programma). Ook moest er in het verleden onder de goudstandaard vaak geïntervenieerd worden door centrale banken. We hebben een aantal grafieken uit deze presentatie voor u geselecteerd. De hele presentatie kunt u hier vinden.

    Centrale bank balans daalt alleen ten opzichte van bbp, in nominale zin stijgt deze

    Centrale bank balans daalt alleen ten opzichte van bbp, in nominale zin stijgt deze

    Expansie en contractie van centrale bank balans vertoont sterke correlatie met overheidsschulden

    Expansie en contractie van centrale bank balans vertoont sterke correlatie met overheidsschulden

    Jaren waarin de balansomvang van centrale banken groeide en kromp

    Jaren waarin de balansomvang van centrale banken groeide en kromp

    De historische drijfveren voor een expansie of contractie van de centrale bank balans

    De historische drijfveren voor een expansie of contractie van de centrale bank balans

    Voor 1980 was er nog een vrij sterke correlatie tussen balansgroei en de inflatie

    Voor 1980 was er nog een vrij sterke correlatie tussen balansgroei en de inflatie...

    ... maar sindsdien is die correlatie lang niet overal aanwezig

    ... maar sindsdien is die correlatie lang niet overal aanwezig

  • Grafiek: Federal Reserve koopt de schulden van de VS

    Grafiek: Federal Reserve koopt de schulden van de VS

    De Federal Reserve haalt sinds het begin van de crisis bijna onafgebroken tientallen miljarden dollars aan schuldpapier uit de markt. Wie dacht dat we het ergste nu achter de rug hebben gehad moet eens goed naar de volgende grafiek kijken.

    De centrale bank van de Verenigde Staten heeft in vijf jaar tijd meer schuldpapier op haar balans gezet dan wat alle commerciële banken in tientallen jaren op organische wijze hebben opgebouwd… Is dit het voorspel van een Weimar hyperinflatie?

    Schulden bij Federal Reserve en commerciële banken

    Schulden bij Federal Reserve en commerciële banken (h/t: Goudstudieforum.com)

  • Grafiek: Federal Reserve helpt de aandelenmarkt?

    Grafiek: Federal Reserve helpt de aandelenmarkt?

    Er is een bijzonder sterke correlatie tussen het koersverloop van de S&P 500 index en het balanstotaal van de Federal Reserve, zo blijkt uit onderstaande grafiek. Het is dan ook niet verwonderlijk dat aandelenbeleggers aandachtig luisteren als Bernanke wat te vertellen heeft. Maar in hoeverre is de stijging van de aandelenmarkt ook te verklaren door de expansie van de totale balans van de Amerikaanse centrale bank? De Federal Reserve koopt geen aandelen, maar staatsobligaties en hypotheekleningen. Het geld waarmee ze dat doen komt ook vrijwel niet in de reële economie terecht. Anticiperen beleggers op een oplopende inflatie? Of weerspiegelen de hoge aandelenkoersen de sterk toegenomen bedrijfswinsten?

    Sterke correlatie tussen aandelen en balanstotaal Federal Reserve

    Sterke correlatie tussen aandelen en balanstotaal Federal Reserve (Bron: Global Financial Data, via Ritholtz)

  • Grafiek: Balans centrale banken sinds 2008

    De balans van veel centrale banken is sinds 2008 explosief gegroeid als gevolg van interventies in valuta- en obligatiemarkten. De volgende grafiek van Axel Merk (@AxelMerk) laat zien met hoeveel procent de balans van verschillende toonaangevende centrale banken gegroeid is sinds het begin van de financiële crisis.

    Staatsobligaties, hypotheekleningen en valuta

    In vijf jaar tijd bleek de Bank of England de zwakste schakel met een balansgroei van meer dan 320%, die voor een groot gedeelte veroorzaakt is door het stimuleringsprogramma van in totaal £375 miljard. De Federal Reserve volgt op een tweede plaats met een groei van meer dan 280%, die ze te danken heeft aan het opkopen van honderden miljarden aan staatsobligaties en hypotheekleningen.

    Op de derde plaats staat de Zwitserse centrale bank met een balansuitbreiding van eveneens ~280%. Anders dan bij de Britse en Amerikaanse centrale bank groeide het totaal niet door aankopen van langlopend schuldpapier, maar door uitgifte van valuta. Om het plafond van de Franc ten opzichte van de euro in stand te houden moest de Swiss National Bank in vijf jaar tijd drie keer hard ingrijpen. Door vele miljarden Francs ‘bij te drukken’ en in te wisselen voor buitenlandse valuta werd voorkomen dat de Zwitserse munt zou aansterken ten opzichte van de euro.

    De andere centrale banken hebben een minder spectaculaire balansgroei meegemaakt. Opvallend genoeg wist de Zweedse centrale bank een groot deel van de monetaire expansie in 2010 weer ongedaan te maken, een zeldzaam fenomeen. De balansomvang van de ECB is dit jaar ook behoorlijk ingezakt, wat voornamelijk toe te schrijven valt aan de herwaardering van de goudvoorraad van het Eurosysteem. Door de lagere goudprijs is er goudwaarde ‘verdampt’ op de balans. Dat verlies werd afgeschreven van de herwaarderingsreserve aan de passivazijde van de balans van de ECB.

    Balanstotaal centrale banken sinds 2008

    Balanstotaal centrale banken sinds 2008 (Bron: Merk Investments)

  • Grafiek: Goud versus valutareserve Eurosysteem

    Jim Sinclair plaatste deze week op zijn blog een ingezonden email van goudstudieforum.com. Op dit forum wordt de rol van goud in het toekomstige monetaire systeem besproken en geanalyseerd. De stijgende goudprijs van de afgelopen tien jaar laat de geleidelijke transitie zien van een systeem dat gebaseerd is op de Amerikaanse dollar naar een systeem waarin goud als ultieme reserve fungeert voor alle valuta.

    Ze schreven het volgende in de email aan Jim Sinclair:

    “Jim,

    De Aziatische producenten van welvaart in de fysieke economie (exportlanden) en de grote olie- en gasproducerende landen sympathiseren met het euro goudconcept, het concept waarin de goudvoorraad (periodiek) gewaardeerd wordt tegen de marktprijs en het los staat van iedere valuta (denk aan de Duisenberg speech van 9 mei 2002).

    Goud, de waardereserve (dus niet de valuta), zal vrij gewaardeerd worden op de wereldwijde goudmarkt. Het is het overlijden van de oude dollarstandaard en de geboorte van een Goud-Waarde-Standaard en reserve.

    Echte waarde zou geprijsd en verhandeld moeten worden in een valuta die ook goud erkent en promoot als waarde-standaard. Die valuta is niet de Amerikaanse dollar, maar de euro (€ systeem en regime).

    Dit (briljante) idee/concept is niet nieuw. De eerste pioniers waren Jacques Rueff en Triffin. Lees bijvoorbeeld het boek The Monetary Sin of The West (PDF). Beide wilden – maar waren het oneens over – een vrij bewegende goudprijs (waarde) tijdens de Londen Gold Pool periode van de jaren zestig. Hun standpunt was dat financiele, monetaire en economische wereldwijde stabiliteit bewerkstelligd kon worden met een Goud-Waarde-Standaard. Het dollar regime weigerde dat en drong aan tot de acceptatie van de absurde SDR (papiergoud).

    Maar de goudmarkt van twee snelheden was geboren: monetair ($)goud en niet-monetair goud. De olie-exporterende landen en de Aziatische export-economieen blijven fysiek goud kopen en geven de voorkeur aan de € valuta die de vrij vlottende goudprijs aanmoedigt. Stabiliteit betekent dat iets van waarde alleen geruild kan worden voor iets anders van waarde. Valuta die de waarde van goud erkennen als waarde-reserve zijn het waard om gebruikt te worden voor het kopen van olie en andere producten. De bezitters en producenten van waardevolle goederen krijgen op deze manier de zekerheid dat hun vermogen veilig opgeslagen kan worden als een reserve met een vrij vlottende goudwaarde, de enige geschikte manier om vermogen in op te slaan.

    Dat is de transitie uit het $-systeem dat deze echte waarde niet erkent.”

    Transitie van dollar naar goud

    De stijgende goudprijs is als een bedreiging voor de Amerikaanse dollar, omdat het een signaal afgeeft dat de valuta minder waard is geworden. De Amerikaanse centrale bank weigert te erkennen dat haar munt steeds minder waard wordt ten opzichte van goud, door het edelmetaal op de balans te zetten tegen de historische (gefixeerde) koers van $42,22 per troy ounce. In 1971 brak de Amerikaanse overheid haar belofte om buitenlandse dollarreserves in te ruilen voor fysiek goud tegen een vaste prijs van $35 per troy ounce. Door de enorme uitgaven van de Amerikaanse overheid (de Vietnam oorlog en het uitbreiden van de verzorgingsstaat) werd duidelijk dat teveel dollars in omloop waren ten opzichte van de goudreserve, met als gevolg dat het buitenland in een versnellend tempo haar dollars kwam inwisselen voor goud tegen de  inteationaal afgesproken prijs van $35/oz. Om te voorkomen dat Amerika al haar goud zou kwijtraken verbrak Nixon in 1971 de overeenkomst om dollars in te ruilen voor goud tegen die prijs van $35/oz.

    Sindsdien was het Amerikaanse goud veilig gesteld en kon het land jaar in jaar uit een tekort op de handelsbalans volhouden op basis van het vertrouwen dat men nog steeds had in de Amerikaanse economie. Ook was er in die tijd nog geen goed alteatief voor de dollar, waardoor exporterende landen nog enkele decennia lang een betaling in dollars accepteerden. Die dollars werden steeds ‘gerecycled’, omdat de exportlanden hun dollaroverschotten weer opnieuw uitleenden aan Amerika. Zodoende kon de Amerikaanse overheid goedkoop aan financiering komen en bleef de (prijs)inflatie in eigen land beperkt.

    Jarenlang wisselden Europese en Aziatische exportlanden en diverse olieproducerende landen hun dollars weer in voor Amerikaanse staatsobligaties, maar sinds een paar jaar is die buitenlandse steun voor Amerika aan het afbrokkelen. In plaats van nog meer Amerikaanse staatsschuld te accumuleren kiezen steeds meer exportlanden ervoor om hun claims op waarde ($) in te ruilen voor echte waarde (goud). Landen als Rusland, China, India, Brazilie, Zuid-Korea, Mexico enzovoorts kochten de afgelopen jaren massaal goud als diversificatie van hun reserves.

    Dat is niet zonder reden, want sinds de komst van de euro is de geleidelijke transitie in gang gezet van valutareserves (primair de Amerikaanse dollar) naar goudreserves. Door goud tegen de marktprijs te waarderen kan men langzaam maar zeker ontsnappen uit een oud systeem waarin dollarreserves (schulden) als bezit worden aangemerkt. Binnen het Eurosysteem werd deze transitie in gang gezet, door het goud elke drie maanden opnieuw te waarderen tegen de marktprijs. Verschillende landen zijn op dit concept overgestapt, zoals deze wereldkaart op Wikipedia laat zien.

    Niet geheel toevallig zijn dat precies de landen die nog over een substantiele bovengrondse (of ondergrondse…) goudvoorraad beschikken of die sinds enkele jaren (of maanden!) massaal goud aan het inkopen zijn. Deze landen willen aanhaken op het systeem waarmee buitenlandse valutareserves langzaam maar zeker plaats kunnen maken voor fysiek goud dat gewaardeerd wordt tegen de marktprijs.

    Eurosysteem

    Onderstaande grafiek is geinspireerd op de grafiek die FOFOA gebruikt in het artikel Euro Gold. Deze grafiek laat de verschuiving zien die sinds 1999 gaande is op de balans van het Eurosysteem (verzameling van de zeventien landen waaruit de eurozone bestaat). De goudcomponent vertegenwoordigt een steeds groter gedeelte van de totale reserves van het Eurosysteem, terwijl de component die bestaat uit buitenlandse valuta langzaam maar zeker afgebouwd wordt. Deze geleidelijke transitie is al vanaf het millennium bezig en zal zich de komende jaren blijven voortzetten.

    Onderstaande grafiek is niets meer of minder dan een geactualiseerde versie van de grafiek die FOFOA leende voor het artikel Euro Gold. De data komt van deze statistiekenpagina op de website van de ECB (hat tip: @freegolds). Deze laat zien hoe de waarde van de goudvoorraad op de geconsolideerde balans van het Eurosysteem naar verhouding steeds groter wordt ten opzichte van de valutareserves. Dat is toe te schrijven aan de driemaandelijkse herwaardering van goud naar de marktprijs, want zoals ik eerder al liet zien heeft het Eurosysteem tussen 1999 en 2009 bijna 2.000 ton goud van haar totale voorraad verkocht. Sinds 2009 is de hoeveelheid goud op de balans van het Eurosysteem vrijwel constant gebleven.

    De goudreserve neemt steeds meer plaats in van de valutareserve in het Eurosysteem (Bron: ECB)

    Voor de liefhebbers van de oorspronkelijke grafiek: de geactualiseerde versie met dezelfde opmaak