Marketupdate

Tag: bretton-woods

  • Is het einde van de dollar als wereldmunt in zicht?

    De Amerikaanse dollar werd na de Eerste Wereldoorlog de belangrijkste valuta voor de internationale handel. Het Britse pond, dat voor de oorlog de belangrijkste munt was, verloor haar glans door een mislukte poging om terug te keren naar de goudstandaard. Het zou echter nog tot het einde van de Tweede Wereldoorlog duren voordat de status van de dollar als nieuwe wereldmunt formeel werd vastgelegd met het internationale akkoord van Bretton Woods.

    Met dat akkoord uit 1944 werd de dollar de facto de wereldreservemunt. De waarde van de dollar werd bepaald op basis van een goudprijs van $35 per troy ounce. Alle andere valuta werden tegen een vaste wisselkoers gekoppeld aan de dollar en daarmee indirect ook aan goud. Dit nieuwe stelsel bracht na de Tweede Wereldoorlog stabiliteit en zorgde ervoor dat de wereldhandel snel weer op gang kwam. De kracht van de Amerikaanse economie – en het feit dat het land de grootste goudvoorraad ter wereld had – zorgde voor een groot vertrouwen in de dollar.

    Dollar als wereldreservemunt

    Ruim zeventig jaar later is de dollar nog steeds de belangrijkste reservemunt ter wereld. De belangrijkste grondstoffen worden nog steeds vrijwel uitsluitend in dollars afgerekend en wereldwijd hebben bedrijven en consumenten voor vele miljarden aan leningen afgesloten in dollars. Daarmee is de munt stevig verankerd in het hedendaagse financiële systeem. Met de introductie van de euro kwam er een alternatief voor de dollar, maar door de Europese schuldencrisis hebben de internationale ambities van de euro vertraging opgelopen.

    Ondertussen is er steeds meer behoefte aan een alternatief voor de dollar, omdat het huidige geldsysteem ook de nodige nadelen met zich meebrengt. Het dollarsysteem bracht na de ellende van de Tweede Wereldoorlog en het interbellum weer een periode van economische stabiliteit en groei, maar tegelijkertijd maakte het de wereld erg afhankelijk van de Verenigde Staten. En dat terwijl het economische zwaartepunt in de wereld steeds meer richting Azië verschuift.

    Past de dominante rol van de dollar nog wel bij de hedendaagse multipolaire wereldorde? En zijn de goudaankopen van de afgelopen jaren door verschillende centrale banken een aanwijzing dat het einde van dit monetaire systeem in zicht is? Een interessant gesprek tussen Paul Buitink en Willem Middelkoop bij Café Weltschmerz.

    Dit artikel verscheen eerder op Goudstandaard




  • Jeff Christian: “Rusland koopt goud als diversificatie”

    Rusland blijft onafgebroken goud kopen, maar volgens analist Jeffrey Christian hoeven we daar niet verbaasd over te zijn. In een interview met Kitco zegt hij dat Rusland al langer de wens heeft om haar goudvoorraden te herstellen, maar dat ze daar na de val van de Sovjet-Unie simpelweg niet de financiële middelen voor had. Pas na de eeuwwisseling, toen de prijzen van olie en andere grondstoffen begonnen te stijgen, was Rusland in staat valutareserves aan te leggen en goud te kopen.

    Volgens Jeff Christian koopt de centrale bank van Rusland het edelmetaal als vorm van diversificatie, omdat ze niet te afhankelijk wil zijn van reserves die in vreemde valuta als Amerikaanse dollars genoteerd staan. Het land beschikt inmiddels over ongeveer 1.800 ton goud, maar dat was ook ongeveer de omvang van de goudreserve voor het uiteenvallen van de Sovjet-Unie begin jaren negentig. Volgens de analist van CPM Group lijkt het er meer op dat Rusland haar goudvoorraad weer terug wil brengen naar het oude niveau en dat dat toevallig samenvalt met de wens om te diversificeren van de dollar. Hieronder hebben we het interview vertaald en uitgeschreven.

    Toen de Sovjet-Unie in 1991 uit elkaar viel had ze een publieke goudvoorraad van naar schatting 65 miljoen troy ounce. En veel van dat goud verdween. Het verdween niet echt, het kwam terecht bij andere delen van de overheid dan de centrale bank. En toen, in de eerste tien jaar na de Sovjet-Unie, zag je dat veel van dat goud op een ongepaste manier door mensen werd verkocht namens de overheid. Zo rond 1996/1997 waren het Russische Ministerie van Financiën en het Kremlin zeer gefrustreerd dat ze maar heel weinig goud in hun reserves hadden, vergeleken met de periode vlak na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.

    Ze wilden hun voorraad opnieuw opbouwen, maar van 1997 tot en met 2005 hadden ze niet de valutareserves en niet de instroom van kapitaal die ze nodig hadden om geld om te zetten in goud. Maar toen de olieprijs, de palladiumprijs, de nikkelprijs enzovoort na 2005 begonnen te stijgen zagen de Russische overheid en de economie een gigantische instroom van Amerikaanse dollars, want alles werd betaald met de dollar. Toen hadden ze de middelen om te beginnen met het herstellen van de goudvoorraden die vlak na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie verkocht werden.

    Daarnaast kwam de gigantische instroom van dollars in een tijd dat de Amerikaanse overheid vrij vijandig werd tegenover de Russische regering. Dus hadden ze een kortere periode – zeg een periode van tien jaar – waarin ze al die dollars binnen kregen en meer blootstelling kregen aan de dollar. Een valuta die wordt uitgegeven door een land dat duidelijk heeft aangegeven dat ze een probleem heeft met de Russische overheid. Daarom ging men diversificeren. Deze korte termijn doelstelling sluit aan bij de lange termijn doelstelling van het herstellen van de Russische goudvoorraad.

    Ik zie de goudaankopen van Rusland sinds 2005 als business as usual. Ze zijn eindelijk in staat om hun lange termijn strategie uit te voeren en daarnaast willen ze diversificeren van de dollar. Daarmee sturen ze een boodschap naar de VS, net als China in het eerste kwartaal van 2009, toen ze veel goud kochten dat naar de China Investment Corp had gemoeten, een staatsfonds dat in december 2007 werd opgericht. Maar de Chinese overheid zei: Laten we dit toevoegen aan de monetaire reserves om een boodschap te sturen naar het Amerikaanse ministerie van Financiën dat we onze voorraad kunnen diversificeren.

    Dat zijn hele duidelijke boodschappen – niet alleen vanuit China en Rusland, maar ook vanuit de rest van de wereld – dat er een grote mate van ontevredenheid is over de monetaire hegemonie die de VS al sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft en dat we in de toekomst richting een soort post Bretton Woods systeem van vlottende wisselkoersen gaan. Dus ja, er zijn politieke boodschappen, maar de echte monetaire boodschap is dat overheden hun monetaire reserves willen diversificeren.

    Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.

  • Dimitri Speck over de onderdrukking van de goudprijs

    Journalist Lars Schall interviewde voor Matterhorn Asset Management goudkenner Dimitri Speck. In het eerste deel van het interview staat de onderdrukking van de goudprijs centraal, eerst door leasing van goud en later ook door verkoop van goud door verschillende centrale banken. De centrale banken hebben volgens Speck een zeer grote rol gespeeld in de ontwikkeling van de goudprijs over de afgelopen twintig jaar. Eerst door onderdrukking van de prijs en daarna door de prijs geleidelijke te laten stijgen. Dimitri Speck schrijft hier uitgebreid over in zijn nieuwe boek The Gold Cartel, dat eerder dit jaar verscheen.

    Onderdrukking goudprijs door leasing en verkopen

    Dat illustreert Speck aan de hand van onderstaande grafiek, die laat zien hoe banken begonnen het uitlenen en verkopen van goud en hoe ze daar geleidelijk weer mee gestopt zijn. De leasing van verkoop werd al rond de eeuwwisseling ingeperkt, omdat verschillende centrale banken zich committeerden aan het Central Bank Agreement on Gold (CBGA). Rond 2009 kwam er tenslotte ook een einde aan de grootschalige verkopen van goud door centrale banken.

    Centrale banken bouwen leasen en verkopen steeds minder goud

    Centrale banken bouwen leasen en verkopen steeds minder goud (Bron: Matterhorn interview)

    Goud als de tegenstander van geld

    In het tweede deel van het interview legt Dimitri Speck uit dat goud de natuurlijke tegenstander is van geld. Omdat de goudhoeveelheid door de natuur is vastgelegd kan alleen de goudprijs bewegen. Een stijgende goudprijs signaleert verzwakking van kredietgebaseerde valuta. Het was om die reden dat de rol van goud gemarginaliseerd moest worden in het Bretton Woods systeem van na de Tweede Wereldoorlog. Het buitenland mocht haar dollarreserves weliswaar inwisselen voor goud tegen een prijs van $35 per troy ounce, maar het was ‘not done’ om dat ook daadwerkelijk te doen. Het was dan ook niet vreemd dat de verliezers van de Tweede Wereldoorlog – Duitsland en Japan – loyaal bleven aan de nieuwe ‘dollarstandaard’.

    In het tweede deel van dit interview verwijst Speck naar de ‘Blessing Lettre‘, een brief die de Duitse Bundesbank op 30 maart 1967 stuurde naar de Federal Reserve. In deze brief stelt Karl Blessing (president van de Bundesbank) de Verenigde Staten gerust, door kenbaar te maken dat Duitsland niet grootschalig dollarreserves zal inwisselen voor Amerikaans goud. De Amerikanen wisten dat ze hun belofte van $35 per troy ounce niet meer waar konden maken, omdat de uitgaven van de Amerikaanse overheid de pan uit rezen. Door de oorlog in Vietnam en door het optuigen van een verzorgingsstaat stak de VS zich steeds dieper in de schulden. Destijds waren Europese landen de grootste crediteur van de VS en de Amerikanen waren er bang voor dat Europa de stekker uit het systeem zou trekken door dollarreserves om te wisselen voor goud.

    Bretton Woods

    Dat gebeurde en in een paar jaar tijd verloren de Amerikanen een substantieel deel van hun goudvoorraad. In 1971 deed Nixon de goudkluizen op slot, door een einde te maken aan de inwisselbaarheid van dollars voor goud. Daarmee kwam ook de positie van de Verenigde Staten onder druk te staan, want niemand kon toen vertellen hoe lang de rest van de wereld die ongedekte dollars zou accepteren. Ruim veertig jaar na het uiteenvallen van Bretton Woods heeft de VS nog steeds haar dollarprivilege van na de oorlog. Nog steeds kan ze veel meer consumeren dan ze produceert en het verschil goedmaken met dollars. Claimbewijzen die niet meer ingewisseld kunnen worden voor goud, maar alleen maar voor nog meer claimbewijzen.

    Dimitri Speck zegt dat goud geen beperking oplegt aan de groei van de geldhoeveelheid, zo lang mensen in het ongedekte geldsysteem blijven. Doordat de massa goud nog steeds niet omarmt als waardereserve kan er een gigantische kredietbubbel opgeblazen worden. Volgens Speck zal de massa op een gegeven moment ontdekken dat het niet zinvol meer is om spaargeld op een bankrekening te laten staan. Zodra men op zoek gaat naar alternatieven en de omloopsnelheid van het geld begint te stijgen zal de inflatie sterk toenemen.

    Goud is belangrijk voor centrale banken

    Dimitri Speck legt uit dat fysiek goud voor centrale banken een veel grotere rol van betekenis speelt dan voor de rest van de economie, omdat centrale banken niet veel verschillende mogelijkheden hebben om hun reserves in om te zetten. Vanwege hun omvang kunnen ze eigenlijk alleen richting de markt van staatsobligaties en de goudmarkt, terwijl het vermogen op privaat niveau ook omgezet kan worden in andere activa als aandelen, vastgoed, bedrijfsobligaties enzovoort.

    h/t: Marcel

     

  • Column: Is de rol van de dollar uitgespeeld?

    Vorige week woensdag verraste Bernanke de financiële markten door toch niet te beginnen met tapering, het afbouwen van het stimuleringsprogramma van $85 miljard per maand. Toch waren wij niet verrast, want achter de schermen is er een trend begonnen waar de Federal Reserve geen controle over heeft. Het buitenland, dat voorheen haar overschot aan dollars inwisselde voor staatsobligaties van de Amerikaanse overheid, begint een stilzwijgend protest. Dat ziet er als volgt uit.

    Buitenlandse positie in Amerikaans schuldpapier

    Buitenlandse positie in Amerikaans schuldpapier

    Let goed op de ontwikkeling van de afgelopen maanden, helemaal rechts op de grafiek. Daar zien we dat het bedrag aan staatsobligaties in handen van het buitenland voor het eerst sinds jaren weer daalt. Dat is opmerkelijk, want het aanbod van staatsobligaties groeit uiteraard mee met de Amerikaanse staatsschuld. Koopt het buitenland het schuldpapier niet, dan zal een andere koper zich aan moeten dienen om het verschil goed te maken…

    Staatsschuld VS groeit exponentieel

    De Amerikaanse staatsschuld loopt steeds sneller op. Halverwege oktober naderen we alweer het schuldenplafond, de zesde in het presidentschap van Barack Obama! We hoeven alleen maar naar de exponentiële groei van de Amerikaanse staatsschuld te kijken om tot de conclusie te komen dat dit op den duur verkeerd zal aflopen. Al die schulden (de miljarden dollars aan Amerikaanse Treasuries) kan de VS niet aflossen, tenzij het land haar productiviteit enorm weet op te krikken. Gezien de hoogte van de private schuldenlast is dat bijna niet voor te stellen.

    Staatsschuld VS

    Staatsschuld VS (Bron: St. Louis FED)

    De omvang van de Amerikaanse staatsschuld wordt pas een probleem als het toevoegen van nog meer schulden geen economische groei meer oplevert. In dat geval stijgt de rentelast niet alleen in absolute, maar ook in relatieve zin. Met andere woorden, de regering zal steeds meer belastinginkomsten kwijt zijn aan de financiering van schulden die ze in het verleden gemaakt heeft. Eenmaal gevangen in die vicieuze cirkel is het moeilijk om er nog weer uit te komen. Daarvoor hoeven we alleen maar naar Japan te kijken. Onderstaande grafiek laat zien dat we dicht bij het omslagpunt zijn gekomen waarop meer schulden de economie niet meer vooruit helpt.

    Schulden versus economische groei

    Schulden versus economische groei (Bron: Incrementum)

    Bretton Woods

    Hoe kon dit allemaal zo uit de hand lopen? Waar ging het mis? Daarvoor moeten we terug naar het einde van de Tweede Wereldoorlog, toen in Bretton Woods het fundament werd gelegd voor een nieuw internationaal geldsysteem. De Verenigde Staten hadden toen een comfortabele positie, omdat de grootschalige verwoesting van WO II hen bespaard was gebleven. Natuurlijk heeft de VS verliezen geleden in de oorlog, maar die waren niet te vergelijken met de schaal van verwoesting in diverse Europese landen. Ook beschikte de VS over een omvangrijke goudvoorraad, die ze voor een deel te danken had aan de verkoop van goederen aan Europese landen gedurende de oorlog. Daarvoor werd met goud betaald.

    In Bretton Woods werd besloten dat de Amerikaanse dollar de wereldreservemunt zou worden. Niet langer was goud het enige middel om internationale handel in af te rekenen. Voortaan konden ook dollars deze functie vervullen. Centrale banken hielden vanaf dat moment naast goud ook structureel dollarreserves aan, in de vorm van staatsobligaties. Exportlanden ontvingen dollars voor hun goederen, leenden deze weer uit aan de VS in ruil voor staatsobligaties en gebruikten die schuldpapieren als onderpand voor de kredietexpansie in eigen land.

    Recycling van dollars

    Het stabiele monetaire anker in de vorm van goud werd losgelaten. In het Bretton Woods systeem werden Amerikaanse schuldverplichtingen reserves die de potentie hadden om vrijwel onbeperkt in aantal te groeien. Dezelfde dollars die de exportlanden ontvingen uit de handel met de Verenigde Staten werden weer uitgeleend aan de Amerikaanse overheid. De staatsobligaties waren immers veilig onderpand. Het leverde ook nog eens rente op!

    Ondertussen werd er steeds meer krediet gecreëerd. Toen de Vietnam oorlog uitbrak liepen de Amerikaanse overheidsuitgaven drastisch op, omdat er tegelijkertijd veel geld werd uitgegeven aan oorlogvoering en aan de uitbreiding van de verzorgingsstaat. De schulden waren zo groot geworden dat goud tegen de oude koers van $35 per troy ounce extreem ondergewaardeerd raakte ten opzichte van de Amerikaanse valuta.

    Charles de Gaulle

    De Franse president Charles de Gaulle waarschuwde in 1965 al voor de gevolgen van dit systeem, waarin Amerikaanse dollarreserves op gelijke voet werden geplaatst met goud. Het Bretton Woods systeem gaf het startschot voor een onbeperkte inflatie, waarbij exportlanden hun dollars steeds weer terug stuurden naar de Verenigde Staten in ruil voor staatsobligaties. Alleen de Verenigde Staten hadden in dit systeem het privilege om een tekort op de handelsbalans af te dekken met papieren claims. Een privilege dat Amerika een groot voordeel gaf op de rest van de wereld.

    Charles de Gaulle over het privilege van de dollar

    Dit systeem liep in de jaren zestig spaak, toen verschillende Europese landen naar de VS gingen om hun dollars in te wisselen voor goud. President Nixon verbrak daarop de koppeling van de dollar aan goud, om te voorkomen dat de resterende 8.133 ton uit de kluis zou verdwijnen. Bij het gebrek aan een alternatief voor de Amerikaanse dollar accepteerde de wereld het besluit van Nixon. Veel goud dat in de oorlog naar Amerika vloeide kwam aan het eind van het Bretton Woods systeem weer terug in handen van de exporterende Europese landen.

    Goudvoorraad centrale banken

    Goudvoorraad centrale banken (Bron: Dollardaze.org)

    Onbalans

    De rest van de wereld beseft dat geen enkele fiat valuta het eeuwige leven heeft en dat ook de Amerikaanse dollar daar geen uitzondering op vormt. Waarom zouden exportlanden nog langer in het schuldpapier blijven sparen en daarmee de vruchten van hun productiviteit aan de Verenigde Staten overdragen…

    Amerikanen kunnen waardevolle goederen importeren, zonder daar dezelfde waarde aan export tegenover te stellen. De VS buit deze situatie uit, want haar chronische tekort op de handelsbalans wordt in feite mogelijk gemaakt door het exportoverschot van de rest van de wereld. Zo lang de rest van de wereld een tandje harder blijft werken kan Amerika met haar dollar een hogere levensstandaard genieten. Dat ziet er ongeveer als volgt uit: een handelsbalans die vanaf 1971 permanent uit het lood werd geslagen…

    Amerikaanse handelsbalans uit het lood geslagen

    Amerikaanse handelsbalans uit het lood geslagen (Bron: Incrementum)

    Amerika heeft haar krediet verspeeld

    Door de financiële crisis van 2008 werd duidelijk dat er zand in de motor van het schuldensysteem was gekomen. Door de dalende huizenprijzen en het oplopende aantal wanbetalingen ging het vertrouwen in veel schuldpapieren verloren. De Federal Reserve greep in en begon met monetaire stimulering om acute schulddeflatie te voorkomen. Ze kocht staatsobligaties en hypotheekleningen op met ‘nieuw geld’, geld waar geen enkele productiviteit meer tegenover stond. Dat was voor de exporterende landen het signaal dat Amerika bereid was alle middelen in te zetten om de schuldenpiramide overeind te houden.

    Sindsdien heeft de Federal Reserve alleen maar meer schuldpapier gekocht en heeft het China zelfs al ingehaald als grootste bezitter van Amerikaanse staatsobligaties. Eind augustus schreven we op Marketupdate dat de centrale bank van Amerika al $2 biljoen op haar balans heeft staan. De dollarreserves waar Chinezen jarenlang hard voor moesten werken zijn in een mum van tijd door de Federal Reserve uit het niets gecreëerd.

    Balanstotaal Federal Reserve groeit

    Balanstotaal Federal Reserve groeit (Bron: Casey Research)

    Centrale banken kopen goud

    Steeds meer landen zeggen daarom stilzwijgend het vertrouwen in de Amerikaanse dollarreserves op, door aankopen van Treasuries te verminderen en door dollarreserves wereldwijd om te zetten in ‘hard assets’. Exportlanden als China, Rusland en diverse oliestaten kopen bijvoorbeeld veel vastgoed op goede locaties. Ook wordt er met name door China veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van landbouw, mijnbouw en infrastructuur in andere landen. Landen sluiten onderling ook steeds meer handelsovereenkomsten die het gebruik van Amerikaanse dollars overbodig maken.

    Het is rond diezelfde tijd dat centrale banken van opkomende markten hun goudvoorraden begonnen uit te breiden. China, Rusland, India, Turkije, Zuid-Korea, Brazilië en tal van andere landen voegden meer goud aan hun reserves toe. Venezuela haalde haar goudreserve zelfs terug uit Londen, om maar aan te geven hoe diep het vertrouwen gezonken was. Ook Duitsland liet weten dat het menens is, door een deel van haar goudvoorraad terug te halen uit de Verenigde Staten.

    Centrale banken kopen geen goud om te profiteren van een ‘bull market’, zoals sommige beleggers misschien denken. Ze breiden hun goudvoorraad uit om de klap op te vangen van een dollarcrisis. Verliest de Amerikaanse dollar om wat voor reden dan ook een groot gedeelte van haar waarde, dan hebben centrale banken een alternatief achter de hand om op terug te vallen.

    Centrale banken kopen weer goud

    Centrale banken kopen weer goud (Bron: Bloomberg)

    Transitie van valutareserves naar goud

    Om deze transitie van valutareserves naar goud geleidelijk te laten verlopen waarderen steeds meer centrale banken hun goudvoorraad naar de marktprijs. In plaats van de goudprijs vast te zetten tegen een bepaalde koers wordt deze periodiek opnieuw gewaardeerd naar de marktprijs. De gedachte hierachter is dat een daling van de waarde van valutareserves (door devaluatie of hyperinflatie) opgevangen kan worden met een waardestijging van goud. Door een bepaald percentage van de totale reserves in fysiek goud aan te houden kan de omslag worden gemaakt van het oude systeem op basis van schuld (dollarreserves) naar een nieuw systeem op basis van vermogen (goud).

    De hoeveelheid valutareserves en goud op de balans van centrale banken blijft tijdens deze transitie gelijk, maar wat veranderd is de waarde van het goud in verhouding tot de valutareserves. Dat ziet er ongeveer als volgt uit.

    De transitie van goud- en valutareserves

    De transitie van goud- en valutareserves

    Euro

    Met de komst van de euro kreeg het mark-to-market model voor goud (goud herwaarderen in plaats van koppelen) een solide basis. Europese landen die deelnemen aan het Eurosysteem beschikken over aanzienlijke goudreserves, die ieder kwartaal opnieuw gewaardeerd worden naar de actuele marktprijs. Daarmee erkent het Eurosysteem in feite dat hun munt door de jaren heen minder waard is geworden. Het is voor iedereen zichtbaar dat de euro aan waarde verliest tegenover goud, terwijl de Federal Reserve ons wil laten geloven dat goud nog steeds een waarde heeft van $42 per troy ounce.

    De introductie van het mark-to-market model is zo simpel dat steeds meer andere landen het systeem van de ECB hebben overgenomen. Rusland haakte ook aan en begon in 2005 weer goud te kopen. Inmiddels heeft hun centrale bank ongeveer 10% van de reserves in fysiek goud. De erkenning van goud als monetaire reserve die vrij kan bewegen ten opzichte van het geld is een belangrijke drijfveer geweest voor de goudmarkt. Het is niet heel toevallig dat de goudprijs sinds 2002 stijgt, want dat is het jaar waarop de euro geïntroduceerd werd. En het is de euro die een bedreiging begint te vormen voor de Amerikaanse dollar. Tegelijkertijd omarmt de euro goud als waardereserve, terwijl de VS die rol zoekt in dollars (of desnoods de SDR’s van het IMF).

    Valuta- en goudreserves Eurosysteem

    Valuta- en goudreserves Eurosysteem

    Is de rol van de dollar uitgespeeld?

    De dollar heeft jarenlang genoten van haar privilege als wereldreservemunt, maar de wereld is anno 2013 niet meer dezelfde als die van 1944. De wereld is geglobaliseerd en andere economieën hebben zich razendsnel ontwikkeld. De BRICS-landen zetten grote stappen en laten zien dat de ze Amerikaanse dollar niet meer nodig hebben om handel te drijven. De Chinezen kopen goud en gebruiken hun dollarreserves – voor zover dat mogelijk is – om te investeren in de infrastructuur, olieproductie en mijnbouw in andere landen. Ze hebben zoveel dollars dat ze daar niet al te zuinig mee hoeven om te springen. Eind vorig jaar zei Medvedev nog dat hij de euro verwelkomt als nieuwe wereldreservemunt.

    Het tijdperk dat Amerika kon bepalen wat er in de wereld gebeurd lijkt nu definitief voorbij. We zitten al in ‘overtime’ (geldpersfinanciering) en eigenlijk is het wachten op de grote reset van dit schuldensysteem, waarvan de dollar de grote aanjager is geweest.

    Een kortere versie van dit artikel verscheen vorige week in de Marketupdate Weekendeditie. Wilt u dit soort artikelen zonder vertraging lezen? Schrijf u dan nu gratis in voor onze wekelijkse nieuwsbrief!

    [mc4wp-form]

  • Tweet van de dag (16 augustus 2013)