Tag: monetaire stimulering

Europa is weer zwakste leerling van de klas
Het is standaard. Als het in de VS en China economisch iets minder gaat, dan gaat het in Europa veel minder. Dat lijkt in 2019 weer het geval. Met een verwachte groei van 6 tot 6,5 procent doet de Chinese economie het heel slecht. In decennia is de groei niet zo laag geweest. Ook de verwachtingen voor de VS zijn omlaag bijgesteld. De kans dat de economie dit jaar nog met pakweg 3% gaat groeien is ongeveer 20%. Voor de Eurozone wordt de kans op een krachtige groei op nagenoeg 0% gesteld, terwijl de verwachting dat dit werelddeel wegzinkt in een korte recessie op 25% geschat wordt.

De kwetsbaarheid van Eurozone voor externe schokken mag geen verrassing zijn. Het belangrijkste land, Duitsland, leunt voor zijn economie zwaar op de internationale handel en daar zit door de handelsoorlog tussen China en de VS en het daarmee gepaard gaande protectionisme behoorlijk de klad in. Mocht de zone in een recessie wegzinken, dan is het zeer denkbaar dat de problemen van gisteren weer de kop op steken in de vorm van een mogelijke default van een of meerdere lidstaten. Ook kan de discussie over een mogelijk opbreken van de eurozone weer de oplaaien. Of we het nu leuk vinden of niet, het concurrerend vermogen van landen in het zuiden, noorden en oosten loopt zeer sterk uiteen. In tijden van recessie zullen landen in het oosten en zuiden onevenredig zwaar getroffen worden en dat kan in die landen, maar ook tussen landen, voor de nodige stress zorgen.

Wat kan Europa doen?

Het treurige van het verhaal is dat de Eurozone weinig middelen ter beschikking heeft om een neergang te bestrijden. Het is de ECB verboden het verruimingsbeleid op Japanse schaal te voeren. Tegelijkertijd zou een periode van deflatie voor de nodige stress in een aantal lidstaten kunnen zorgen. Het is dus begrijpelijk dat Mario Draghi op buitengewone stappen zint. De stand van zaken oogt zorgelijk. De kerninflatie is pakweg 1%, terwijl de ECB-rente nagenoeg 0% is.

Hoe moeten de centrale bank en de Eurozone een behoorlijke recessie te lijf gaan? Het lijkt logisch om het bestaande opkoopprogramma in ieder geval niet terug te draaien bij gebrek aan andere oplossingen. Het politieke probleem is dat dit programma in een aantal lidstaten als Nederland en vooral Duitsland nooit populair is geweest. Het tweede probleem is dat de ECB nu al tegen de grenzen aanloopt van wat wettelijk is toegestaan.

Een voorbeeld maakt dat duidelijk. De ECB mag pakweg 25% van de Duitse staatsschuld in bezit hebben. Nu al is dat 22%. De juridische spelregels beperken de slagkracht van de centrale bank. Terzijde, op zich zijn die beperkingen wel te begrijpen. Het is niet gezond dat de ECB de dominante financier in de zone wordt. Ook moet voorkomen worden dat het landen met grote schulden, zoals Italië, extra gaat steunen.

ECB loopt tegen grenzen van mandaat aan met haar opkoopprogramma (Bron: Financial Times, Bruegel)

Monetaire of fiscale stimulering?

Maar wat dan? Is fiscale expansie een mogelijkheid? Voor een land als Duitsland met zijn grote overschotten zou dat een probaat middel zijn. Op Europese schaal schiet een fiscale expansie in Duitsland te kort. Misschien moet de ECB de obligaties van een Europese instelling als de Europese Investeringsbank gaan opkopen. Zodoende zou het een zeer groot, op Europese leest geschoeid, investeringsprogramma kunnen ondersteunen.

Het is maar zeer de vraag of zoiets mogelijk zal blijken, zelfs als de Eurozone weer wegzakt in een crisis. Daar is weinig voor nodig, maar scherpslijpers zullen erop blijven hameren dat het beleid van de ECB illegaal of in ieder geval dom is. Daarbij verliezen ze de mogelijke schade van een nieuwe recessie voor het gemak uit het oog. Misschien moeten ze een voorbeeld nemen aan onze voorouders, de Romeinen. Dit zeer legalistisch ingesteld volk had als stelregen dat de veiligheid van de republiek het hoogste goed, de hoogste wet was. Immers, als het systeem niet meer veilig is, dan is niets meer veilig. Waarvan akte!

Cor Wijtvliet

Deze bijdrage is afkomstig van www.corwijtvliet.nl

Tot slot:
- Hebt u opmerkingen en/of vragen? Mail ze gerust aan: [email protected]
- Of via mijn twitteraccount: @wijtvliet
- Voor meer door mij geschreven artikelen bezoekt u mijn website: www.corwijtvliet.nl
- Of bezoek www.Beurshalte.nl
- Ontvangt u het Cor Wijtvliet Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
Vindt u deze columns van Cor Wijtvliet interessant, dan kunt voor €25 per jaar donateur worden van het CorWijtvlietJournaal. Ook kunt u een geheel vrijwillige bijdrage overmaken naar NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research.

Donateurs krijgen niet alleen zonder vertraging het CorWijtvlietJournaal in hun mailbox, maar kunnen ook rekenen op een wekelijkse extra nieuwsbrief met vijf beleggingstips van Cor Wijtvliet. Neem voor meer informatie contact op met Cor Wijtvliet via het hierboven genoemde mailadres.
12 maart 2019
Ray Dalio: “Tijdperk van monetaire stimulering is voorbij”

Het tijdperk waarin centrale banken de economie stimuleren loopt ten einde, zo schrijft miljardair en hedgefondsmanager Ray Dalio. Na negen jaar van bijna onbeperkte monetaire stimulering moet de wereldeconomie zich nu voorbereiden op een nieuw tijdperk, waarin centrale banken minder ondersteuning zullen geven.

Volgens de fondsbeheerder van Bridgewater Associates, het grootste hedgefonds ter wereld, moeten hedgefondsen en vermogensbeheerders op de spreekwoordelijke muziek blijven dansen, maar is het wel raadzaam om “dichter bij de uitgang te staan en alles goed in de gaten te houden”.

Volgens Ray Dalio hebben verschillende centrale banken inmiddels duidelijke signalen afgegeven dat de stimulering afgebouwd zal worden, waarmee een einde komt aan een periode van negen jaar waarin ze de rente alleen maar verder omlaag drukten en de geldkraan wagenwijd opendraaiden om de economie te ondersteunen.

Koersverandering centrale banken

De Federal Reserve heeft niet alleen een aantal renteverhogingen doorgevoerd, ook heeft ze haar plannen kenbaar gemaakt om de balans te verkleinen door staatsobligaties terug op de markt te brengen. Dat zal de lange rente in de Verenigde Staten verder doen stijgen. Ook andere centrale banken willen op korte termijn een andere monetaire koers gaan varen.

Hedgefondsmanager Dalio verwijst naar de toespraak van Draghi van ruim een week geleden, waaruit bleek dat ook de ECB bereid is het stimuleringsprogramma af te bouwen. Ook aan de andere kant van de wereld hangt er verandering in de lucht, want de Bank of Japan koopt de laatste maanden aanzienlijk minder staatsobligaties op. Daardoor is ook de lange rente in Japan weer wat verder opgelopen.

Centrale banken hebben jarenlang vastgehouden aan een ongekend ruim monetair beleid, maar nu de aandelenkoersen in verschillende landen weer op recordhoogte staan en nieuwe financiële bubbels dreigen te ontstaan vinden ze het mooi geweest. Door de geldkraan nu langzaam maar zeker dicht te draaien proberen centrale bankiers een oververhitting van de economie te voorkomen, maar de praktijk leert ons dat dit vroeg of laat meestal fout gaat. Daarover zegt Ray Dalio het volgende:

“Dit is het begin van de neergaande fase van de economische cyclus, waarin centrale banken het monetaire beleid proberen af te bouwen in een tempo dat precies goed is om de economische groei en de inflatie op het gewenste niveau te houden. Daarbij gaan ze vroeg of laat in de fout, waardoor de volgende crisis uitbreekt.”

Stijging rente

Een stijging van de rente kan een zeer grote impact hebben op huishoudens, bedrijven en overheden. De afgelopen jaren kon iedereen tegen een extreem lage rente geld lenen, met als gevolg dat de wereldwijde schulden tot een recordniveau van $217 biljoen stegen.

Een stijging van rente betekent dat het duurder wordt om die schulden te financieren, wat de economische groei in gevaar kan brengen. Denk bijvoorbeeld aan huishoudens die door de stijging van de hypotheekrente hogere maandlasten krijgen of geen huis meer kunnen kopen. Ook voor overheden wordt het dan duurder om te lenen, wat tot gevolg kan hebben dat de belastingen verder omhoog moeten.

Ray Dalio voorziet koerswijziging centrale banken (Bron: Bloomberg)

7 juli 2017
Bill Gross: “Monetaire verruiming is permanent”

Centrale banken proberen koste wat kost de waarde van financiële activa zoals aandelen en obligaties te ondersteunen en daarom is het zeer onwaarschijnlijk dat zij hun stimuleringsprogramma’s op een dag weer terug zullen draaien. Dat schrijft vermogensbeheerder Bill Gross van Janus Capital in zijn nieuwste column over de toestand van de wereldeconomie.

Sinds 2003 is de balans van alle grote centrale banken in de wereld samen toegenomen van ongeveer $2 biljoen naar $12 biljoen, wat betekent dat ze al voor $10 biljoen aan beleggingen uit de markt hebben gehaald. Dit deden ze niet alleen om de rente te verlagen, maar ook om de nominale waarde van al het schuldpapier kunstmatig te ondersteunen. Door structureel staatsobligaties, bedrijfsleningen en zelfs aandelen op te kopen zijn centrale banken een belangrijk steunpilaar geworden van onze economie. Zo belangrijk dat het volgens Bill Gross onmogelijk is geworden voor centrale banken om dit beleid weer ongedaan te maken.

Balanstotaal centrale banken explosief gestegen (Grafiek via Janus Capital)

Eindeloze stimulering

Centrale banken wisten met hun interventies een totale ineenstorting van het financiële systeem te voorkomen, maar de ongewenste bijwerkingen worden steeds meer zichtbaar. Daarover schrijft de vermogensbeheerder van Janus Capital het volgende:

“Zoals ik eerder al geschreven heb is het kapitalisme verstoord geraakt. Besparingen en investeringen worden ontmoedigd door een rendement dat te laag is in verhouding tot de historische productiviteitsgroei. Zombiebedrijven werden in leven gehouden, in tegenstelling tot de ‘creatieve destructie’ theorie van Schumpeter.

Schulden zijn alleen maar verder toegenomen ten opzichte van het bbp. Het financiële systeem is niet opgeschoond en hersteld naar een balans waar risico en rendement weer in verhouding tot elkaar staan. Dit evenwicht is vervangen door een onevenwichtigheid, maar het is lastig om deze economische illusie te zien zo lang de volatiliteit laag blijft.”

De Federal Reserve bouwde haar stimuleringsprogramma in 2014 af, maar het duurde toen niet lang voordat andere centrale banken het stokje overnam. Het lijkt erop alsof de afbouw van monetaire stimulering door de ene centrale bank opgevangen moet worden door een andere centrale bank. De Amerikaanse Federal Reserve, die formeel gestopt is met het opkopen van staatsobligaties en hypotheekleningen, blijft de schulden die ze op haar balans heeft staan gewoon doorrollen.

“De Amerikaanse 10-jaars rente blijft op 2,45%, omdat de ECB en de Bank of Japan iedere maand gezamenlijk voor $150 miljard aan eigen schuldpapier opkopen. Veel van het geld stroomt richting Amerikaanse staatsleningen die 2,45% rendement geven. Zonder deze financiële doping zou wereldwijd zowel de obligatiemarkt als de aandelenmarkt in elkaar zakken en een tranendal van significante proporties opleveren. Ik durf te stellen dat zonder de opkoopprogramma’s van de ECB en de Bank of Japan de rente op Amerikaanse 10-jaars leningen snel zou stijgen tot 3,5% en de Amerikaanse economie in een recessie zou belanden.”

Geldpersfinanciering

Zo op het eerste gezicht lijkt het monetaire beleid van centrale banken niet schadelijk. Ze hebben een ineenstorting van het wereldwijde financiële systeem weten te voorkomen, terwijl de waarde van aandelen en obligaties is de laatste jaren sterk is toegenomen. Toch is er reden om ons zorgen te maken, want met al deze opkoopprogramma’s is fiscaal en monetair beleid door elkaar heen gaan lopen. De rente die centrale banken krijgen op hun staatsobligaties vloeit in veel gevallen rechtstreeks terug naar de overheid, waardoor je in zekere zin al van monetaire financiering kunt spreken. Centrale banken financieren in steeds grotere mate de schulden van overheden.

Een ander probleem van de lage rente is dat pensioenfondsen en verzekeraars in deze wereld van extreem lage rente geen rendement meer kunnen maken, waardoor de solvabiliteit van deze instituten onder druk zal komen te staan. En dan hebben we het nog niet eens over de spaarders die vrijwel geen rente meer krijgen over hun spaargeld.

De financiële markten zijn gewend geraakt aan monetaire stimulering en bieden centrale banken geen gemakkelijke uitweg. De verwachting is dat de rente verder zal oplopen, zeker als centrale banken elders in de wereld hun stimuleringsprogramma’s gaan afbouwen. En daar zullen ze met een wereldwijd oplopende inflatie vanzelf toe gedwongen worden. Een catch 22?

Deze bijdrage wordt u aangeboden door Hollandgold, uw adres voor de aankoop van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over goud kopen? Neem dan contact op via [email protected] of bel +31(0)88-4688400.

7 februari 2017
Monetaire stimulering naar recordniveau

Onlangs sprak het Internationaal Monetair Fonds nog haar zorgen uit over de hoge wereldwijde schulden van $152 biljoen. Sinds het begin van deze eeuw zijn de schulden in nominale zin zelfs verdubbeld, tot een niveau van 225% van het wereldwijde bbp. Een groot probleem, omdat de hogere schulden steeds minder effect hebben op de productiviteit van de economie. Het IMF spreekt zelfs van een neerwaartse spiraal, waarbij de schuldenlast zo hoog is geworden dat het niet meer mogelijk is om de schulden structureel af te bouwen.

Omdat het afbouwen van schulden niet meer lukt hebben centrale banken in 2008 de spreekwoordelijke geldpers aangezet en de rente naar nul verlaagd. Staatsobligaties, hypotheekleningen en zelfs bedrijfsobligaties worden op de balans van centrale banken geparkeerd, zodat ze in de toekomst weggestreept kunnen worden. Het tempo waarin dat gebeurt wisselde de afgelopen jaren, maar is nog nooit zo hoog geweest als dit jaar.

Wereldwijde QE naar recordtempo

De volgende grafiek laat zien dat de grootste centrale banken nu maandelijks voor $160 miljard aan obligaties en aandelen uit de markt halen. Dat is bijna twee keer zoveel als tijdens de eerste QE programma’s van de Federal Reserve en de Bank of England. Als er werkelijk sprake is van een economisch herstel, waarom zijn deze stimuleringsprogramma’s dan nog nodig?

Monetaire stimulering bereikt recordtempo (Bron: Credit Suisse, via @RonStoeferle)

17 oktober 2016
Yellen: “Helikoptergeld mogelijk in extreme situaties”
Volgens Federal Reserve voorzitter Janet Yellen behoort helikoptergeld tot de mogelijkheden, indien er sprake is van een zeer zwakke economie groei en een aanhoudende deflatie. Dat schrijft de Wall Street Journal. Volgens Yellen kunnen centrale banken deze vorm van monetaire stimulering gebruiken als instrument om een crisis te bestrijden. Na afloop van de laatste FOMC vergadering zei ze dat het een instrument is dat onder bepaalde omstandigheden serieus overwogen moet worden, ook al erkent ze dat er risico’s aan verbonden zijn.

“We hebben genoeg voorbeelden gezien van landen die in de problemen zijn gekomen door regeringsleiders die zich tot de centrale bank richtten om geld bij te drukken voor overheidsuitgaven. Het behoud van prijsstabiliteit en een lage en stabiele inflatie wordt ondersteund door een centrale bank die onafhankelijk kan zijn.”

Helikoptergeld

Centrale banken worstelen met een uitzonderlijk lage inflatie en zwakke economische groei. Het opkopen van schuldpapier en het verlagen van de rente heeft onvoldoende geholpen, dus zoekt men naar meer extreme maatregelen om de economie op gang te helpen. Helikoptergeld is omstreden, omdat het een combinatie is van fiscaal en monetair beleid. Door nieuw geld bij te drukken en onder de bevolking uit te delen kun je op korte termijn de economie stimuleren, maar bij een overdosis aan stimulering ligt ook het gevaar van hyperinflatie op de loer.

Yellen benadrukte dat de Amerikaanse centrale bank geen plannen heeft om helikoptergeld toe te passen, maar uit haar woorden kunnen we opmaken dat deze vorm van stimulering nog niet helemaal zal uitsluiten. Daarmee sluit Yellen zich aan bij haar voorganger Bernanke, die zich eerder in een column uitsprak over de mogelijkheid van helikoptergeld.

Lees ook:
Helikoptergeld behoort volgens Yellen tot de mogelijkheden
18 juni 2016
Bill Gross: “Het is tijd voor helikoptergeld”
Volgens vermogensbeheerder Bill Gross is het tijd voor ‘helikoptergeld’. In zijn Investment Outlook voor mei schrijft hij dat het tijd is voor een nieuwe vorm van fiscale stimulering. Stimulering die niet gefinancierd wordt door belastingen te verhogen of meer geld te lenen, maar door simpelweg meer geld te drukken.

Bill Gross stelt dat centrale banken zich de afgelopen zes jaar ook al bezig hielden met monetaire financiering, omdat ze helemaal niet van plan zijn de stimuleringsprogramma’s ooit weer terug te draaien en hun obligaties van de balans te halen. In plaats daarvan zullen ze alleen maar meer schulden opkopen, waarna de looptijd van de schuld verder opgerekt kan worden bij nul procent rente. Dat is ook een vorm van schuldfinanciering, waarbij monetair en fiscaal beleid samenkomen.

In zijn Investment Outlook zegt Gross daar het volgende over:
"Het geld kan gewoon door centrale banken bijgedrukt worden zoals we dat de afgelopen jaren ook gedaan hebben. Het is een moeilijk concept om te begrijpen en daarom zullen politici dit nooit bespreken - evenmin de centrale bankiers, die hun balans schoon willen houden en onafhankelijk willen blijven. Maar die onafhankelijkheid tussen centrale banken en overheden is in een hoog tempo aan het eroderen. Uit noodzaak is er een nieuwe cultuur ontstaan. Geld in omloop brengen via quantitative easing (QE) is in feite een vermenging van fiscaal en monetair beleid, van de centrale bank en het ministerie van Financiën. De Federal Reserve, de ECB, de Bank of Japan en de Bank of England hebben de afgelopen zes jaar obligaties van de eigen overheid gekocht, zodat die meer geld konden uitgeven om de kwakkelende economie te stimuleren. Ze kopen staatsobligaties door in figuurlijke zin geld uit helikopters te strooien, waarmee ze hun balans verder uitbreiden. De rente die ze krijgen voor deze staatsobligaties sturen ze rechtstreeks terug naar het ministerie van Financiën. Het is dus in essentie gratis geld dat niet terugbetaald hoeft te worden zo lang dit proces ongestoord kan doorgaan. Centrale banken zullen beweren dat ze geen staatsschulden aan het financieren zijn, omdat ze de obligaties op een dag weer op de markt zullen brengen. Maar dat gaat niet gebeuren. De enige manier voor een land als Japan met bijvoorbeeld 350% schulden ten opzichte van het bbp is om de looptijd van de schuld alsmaar verder te verlengen bij 0% rente. En dat is eigenlijk wat ze nastreven. De private markt wereldwijd zal dit uiteindelijk doorzien en al haar Japanse staatsobligaties verkopen. Daardoor zakt de waarde van de yen en krijgt Japan haar magische 2% inflatie."

"Helikoptergeld of langdurige recessie"
Als centrale banken niet meer geld bijdrukken, dan zal de wereldeconomie volgens Gross in een langdurige recessie terechtkomen. Centrale banken zijn in staat meer geld bij te drukken en zij zullen dat volgens hem ook doen als dat nodig is.
"Ik heb al vaker gezegd dat dit een piramidespel is, maar we naderen een 'point of nu return' met de negatieve rente en het opkopen van bedrijfsobligaties en aandelen. Ik verwacht dat centrale banken meer geld zullen bijdrukken via QE (misschien ook de Verenigde Staten over een jaar) en dat zij met tegenzin zullen accepteren dat ze niet meer onafhankelijk zijn. Dat stelt overheden in staat te investeren in infrastructuur, gezondheidszorg en een basisinkomen"
Bill Gross verwacht voor de toekomst meer monetaire stimulering door de Federal Reserve, een langdurig lage rente en kunstmatig hoge prijzen voor financiële activa. Op een bepaald moment zal de inflatie volgens Bill Gross terugkeren en nemen de risico's toe. Tot die tijd moet je als belegger tevreden zijn met een laag rendement van hooguit enkele procenten per jaar. Aanbevolen artikelen:
Bill Gross: "Het is tijd voor helikoptergeld"
6 mei 2016
Centrale banken ondersteunen economie met $200 miljard per kwartaal

De vier grootste centrale banken hebben sinds het uitbreken van de financiële crisis ongekende hoeveelheden euro’s, dollars, yen en ponden in de economie gestopt middels verschillende stimuleringsprogramma’s. De research afdeling van Citigroup maakte een overzicht van alle monetaire stimulering van de Federal Reserve, de ECB, de Bank of Japan en de Bank of England, met als resultaat de volgende grafiek. In het bijgevoegde commentaar schrijven analisten van de bank dat deze vier centrale banken in feite ongeveer $200 miljard per kwartaal in de economie gepompt hebben om een crash van de financiële markten op afstand te houden.

Merk op dat de ECB de enige centrale bank is uit dit lijstje die ook liquiditeit uit de markt haalde. Dat komt omdat het LTRO programma bestond uit leningen die binnen drie jaar weer afgelost moesten worden. Die aflossingen zien we op de grafiek terug aan de negatieve blauwe balkjes in 2013 en in 2014. Ook laat deze grafiek mooi zien hoe groot de omvang is van het Japanse stimuleringsprogramma, dat begin 2013 onder druk van een nieuwe Japanse regering werd ingevoerd door de Bank of Japan.Ook zien we dat de collectieve monetaire stimulering de laatste maanden wordt afgebouwd. Is dat een voorbode voor een correctie op de financiële markten? Of is het een teken dat de wereldeconomie weer op haar eigen benen kan staan? Wie het weet mag het zeggen…

Centrale banken ondersteunen de economie met gemiddeld $200 miljard per kwartaal (Grafiek van Citi Research, via Zero Hedge)

22 oktober 2014
Japan laat de geldpers in 2014 nog harder draaien

Uit onderzoek van de Bank van Japan (BoJ) blijkt dat 31% van de Japanse huishoudens amper of geen financiële reserves heeft. Dit is het hoogste percentage sinds 1963, toen de BoJ het onderzoek startte. Deze situatie zal eerder verergeren dan verbeteren. Looninkomens van de Japanse werknemer dalen al 16 maanden op rij.

In april van dit jaar maakte de nieuw gekozen premier Shinzo Abe zijn herstelplan, genaamd Abenomics, bekend. Het programma bestaat uit een combinatie van stimulerende overheidsmaatregelen, monetaire verruiming en structurele hervormingen van de economie, waaronder hervormingen van het belastingstelsel. De premier stelde zijn plannen op in samenspraak met de Haruhiko Kuroda, de nieuwe gouverneur van de Bank of Japan.

Inflatie
Het uiteindelijk doel van Abenomics was en is om de inflatie in Japan naar 2% te brengen. Al bijna 20 jaar verkeert de Japanse economie in een staat van deflatie en dit heeft een verwoestende uitwerking gehad. Er is sinds jaar en dag geen economische groei van belang meer. De meest in het oog schietende maatregel is de monetaire stimulering van de economie met een bedrag van $70 miljard. Het is de bedoeling van de centrale bank van Japan dat de geldhoeveelheid in het land tegen 2015 verdubbeld is. Abenomics heeft tot dusverre redelijk succes gehad. Voor het eerst in twintig jaar zijn in Tokio de prijzen voor duurzame goederen weer gestegen en in oktober steeg de inflatie naar 0,9%. De kerninflatie kwam uit op 0,3%. Dat is het hoogste niveau sinds 1998.
Binnenlandse bestedingen
Het monetaire en fiscale stimuleringsbeleid van centrale bank en overheid heeft de waarde van de yen van meet af aan onder druk gezet. Al bij de aankondiging viel de yen 3% in waarde ten opzichte van de dollar. Daar heeft tot dusverre vooral de exportsector van geprofiteerd. De stijging van de Nikkei 225 in de loop van 2013 is voornamelijk te danken aan het succes van de exporterende bedrijven. De trends in het binnenland zijn echter minder bemoedigend. De werkgelegenheid neemt maar mondjesmaat toe, evenals de bedrijfsinvesteringen en de loonontwikkeling. Uit definitieve cijfers over het derde kwartaal van dit jaar spreekt dat die investeringen niet gestegen zijn ten opzichte van het tweede kwartaal. Het uitblijven van investeringen was ook de voornaamste oorzaak van het neerwaarts bijstellen van het groeicijfer over het derde kwartaal van 1,9% naar 1,1%. Zonder hogere lonen en meer binnenlandse bestedingen lijkt Abenomics gedoemd te mislukken. Daar komt nog bij dat de regering voornemens is om in april van 2014 de omzetbelasting op consumptieve goederen te verhogen. Zonder groei van de inkomens zal na april de consumptie wel moeten dalen, zo vreest men.
Extra maatregelen
Toch is het wel erg voorbarig om Abenomics nu al naar de schroothoop van de geschiedenis te verwijzen. Er zijn nog steeds reële kansen, dat het programma alsnog zijn doelstellingen gaat bewerkstelligen. De regering heeft al extra maatregelen aangekondigd om de pijnlijke effecten van de belastingverhoging te verzachten. Er is een steunpakket aangenomen ter waarde van ¥18,6 biljoen. Dat geld wordt gebruikt om de bestedingen te ondersteunen en om 250.000 nieuwe banen te scheppen. Deze stimulering moet in 2014 één procent toevoegen aan het Bruto Nationaal Product. Het is ook de verwachting dat de Bank van Japan in 2014 opnieuw een stevige duit in het zakje gaat doen. Volgens JP Morgan zal de centrale in april van volgend jaar besluiten om de monetaire stimulering met een tandje te verhogen naar omgerekend $97 miljard per maand.
Japan krijgt hulp van buitenaf
Deze extra geldschepping zal ongetwijfeld de waarde van de yen verder aanvreten. De extra monetaire stimulering komt waarschijnlijk op een gunstig tijdstip. Sterke cijfers over de Amerikaanse groei en over de Amerikaanse arbeidsmarkt maken het erg waarschijnlijk dat Janet Yellen al kort na haar benoeming in maart zal besluiten te starten met het afbouwen van het Amerikaanse monetaire stimuleringsprogramma. De kracht van de Amerikaanse economie lijkt nu zo groot, dat verdere ondersteuning niet noodzakelijk meer is. Financiële markten lijken dit ook te beseffen en daarmee lijkt de kans op een serieuze verstoring van de markt kleiner dan in 2013. De combinatie van een sterkere Amerikaanse economie en afbouw van de monetaire stimulering vis-á-vis een sterkere monetaire stimulering in Japan kan de yen in de loop van 2014 fors verder laten verzwakken ten opzichte van de dollar. Zelfs voorzichtige analisten in het Land van de Rijzende Zon voorzien in dit scenario aan het einde van 2014 een wisselkoers van 110 yen tegenover de dollar. Cor Wijtvliet Opmerkingen en reacties kunt u richten aan: [email protected]

Japan gaat nog meer monetair stimuleren in 2014

24 december 2013
De dreiging van een verloren decennium blijft

Het jaar 2013 spoedt ten einde en er is veel optimisme voor 2014. Dat moet het jaar worden waarin de crisis definitief wijkt en weer gaat plaatsmaken voor groei. Het is echter niet moeilijk om grote vraagtekens te plaatsen bij dit groeiend optimisme. Tegenover positieve indicatoren staan zeker evenveel negatieve.

Stagnatie

Natuurlijk, de VS hebben het voortouw genomen in het herstel. Maar een deel van de groei is gebaseerd op het opbouwen van voorraden door bedrijven. Die moeten echter wel weer verkocht worden en daar schort het nog aan. Het is bovendien nog maar de vraag of Europa in 2014 de barrière van een bescheiden 1% groei kan slechten. Dat wordt een reuze toer. Daar zijn vriend en vijand het over eens. Sterker nog, bij menigeen begint langzamer het angstvisioen te groeien, dat zeker Europa verzeild kan raken in een langdurige periode van stagnatie. Die is dan het gevolg van alsmaar bezuinigen en besparen, waardoor de vraag helemaal opdroogt.

Fiscale stimulans
Het is echter nog veel te vroeg om te wanhopen. De westerse wereld zou kunnen terugkeren naar het stimuleringsbeleid van 2009. Toen namen overheden gezamenlijk het initiatief voor grootschalige investeringen. Dat beleid had succes, maar werd helaas veel te vroeg weer afgeblazen. Waarom zouden westerse overheden dit trucje niet nog een keer uitproberen en nu beter getimed en gecoördineerd. In april 2009 besloten overheden met Duitsland en de VS voorop om de internationale economie een fiscale stimulans te geven van $ 5 miljard. Chinese banken op hun beurt pompten massieve bedragen aan krediet de economie in om zo de import te bevorderen. Ook dat leverde een grote bijdrage aan het wereldwijde herstel in dit jaar. Landen bleken echter al heel snel tevreden en kregen de neiging alleen nog maar op de eigen problemen acht te slaan. Landen als Duitsland en de VS gaven hierin het kwalijke voorbeeld, evenals het Verenigd Koninkrijk.
Monetaire stimulering
De enige vorm van geaccepteerde stimulering is die door centrale banken. Maar deze vorm van stimulering heeft zo zijn beperkingen. Het kan alleen maar voor binnenlandse stimulering gebruikt worden en vaak ook nog ten koste van andere landen. Denk bijvoorbeeld aan de verzwakking van de Amerikaanse dollar en Japanse yen door het medicijn van de monetaire verruiming. Het (onbedoelde?) resultaat is, dat Europa, het continent met de zwakste economie nu opgescheept zit met een dure valuta. Aan het einde van het derde kwartaal waren de eerste negatieve uitkomsten te zien. Zowel Frankrijk als Duitsland zagen hun exportorders verminderen.
Handen ineenslaan
Als de VS, China, Duitsland en in mindere mate het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk de fiscale handen opnieuw zouden ineen slaan, dan zouden daar op korte termijn positieve uitkomsten van te noteren zijn. Het zou al heel snel de wereld wakker schudden uit haar comateuze slaap! Het zou bovendien het gevaar van een langdurige stagnatie afwenden. De kans is echter levensgroot, dat overheden anno 2014 dezelfde fout maken als in de jaren dertig van de vorige eeuw. Toen was het ieder voor zich en God voor ons allen. De crisis bleef onverminderd in hevigheid en zoiets kan ook in 2014 gebeuren! Cor Wijtvliet Bron: Ashoka Mody, the looming lost decade, Project-Syndicate, December 10, 2013 (U kunt uw reacties richten aan [email protected])

17 december 2013
Marc Faber: “We krijgen biljoenen dollars aan monetaire stimulering”

Volgens Marc Faber kan deze crisis heel erg slecht aflopen, omdat de kosten van levensonderhoud voor veel mensen sneller zullen stijgen dan hun inkomen. Door het stimulerende monetaire beleid van centrale banken stijgen de prijzen van grondstoffen en van financiële activa zoals vastgoed, waardoor de inflatie zal oplopen. Faber legt uit dat de hogere prijzen van consumptiegoederen in Singapore en Hong Kong te verklaren zijn door hogere vastgoedprijzen. Daardoor moeten winkeliers meer huur betalen, kosten die doorberekend worden in de producten die de winkels verkopen.

Marc Faber verwacht meer stimulering

Tegelijkertijd wijst Faber op het gevaar van schulddeflatie. Als de kredietgroei stagneert kan er een tekort aan geld ontstaan, waar de Federal Reserve op zal reageren door nog meer geld bij te drukken. Onlangs zei Marc Faber al dat we meer rekening moeten houden met een toename in het monetaire stimuleringsprogramma dan een afbouw ervan. In dit korte gesprek met CNBC benadrukt hij opnieuw dat de Federal Reserve een nieuwe dreiging van deflatie met biljoenen dollars zal bestrijden.

Bron: CNBC, via Zero Hedge

12 november 2013
Federal Reserve kocht $2 biljoen aan staatsobligaties

De Federal Reserve heeft al $2 biljoen aan Amerikaanse staatsobligaties op haar balans staan, zo blijkt uit de laatste cijfers van de Federal Reserve. De teller stond op 14 augustus op $2.001.093.000.000, een stijging van $7.718.000 ten opzichte van een week geleden. In 2008 stond er op de balans van de centrale bank ‘slechts’ $475,9 miljard aan Amerikaanse staatsobligaties, maar door de jaren heen hebben verschillende stimuleringsprogramma’s onder leiding van Bernanke het totale bedrag meer dan verviervoudigd!

Monetaire stimulering

In 2009 begon de Federal Reserve staatsobligaties en hypotheekleningen te kopen, met als doel de langlopende rente omlaag te brengen. Een lagere rente moest een impuls geven aan de consumentenbestedingen en de bedrijfsinvesteringen en daarmee de economie weer op de been helpen. Of dat gelukt is, daarover verschillen de meningen. Wel staat vast dat de balansomvang van de Amerikaanse centrale bank sterk is toegenomen door de verschillende aankoopprogramma’s.

Onbeperkt lenen

De Federal Reserve koopt de Amerikaanse staatsobligaties (op dit moment $45 miljard per maand) via de secundaire markt. Er is formeel dus geen sprake van directe monetaire financiering, maar in de praktijk lijkt het daar wel op. Alle rente die de Fed ontvangt op staatsobligaties wordt opnieuw in schuldpapier van de Amerikaanse overheid gestopt. Daardoor ligt de effectieve aankoop van schuldpapier dichter bij de $50 miljard dan $45 miljard per maand. Met een verwacht begrotingstekort van $745 miljard per jaar financiert de Amerikaanse overheid dus bijna 80% van haar tekorten via de centrale bank.

Balans Federal Reserve groeit

Schulden monetiseren

Het monetiseren van schulden is het financieren van tekorten met nieuwe geldcreatie. Normaal gesproken moet de overheid het geld ophalen bij beleggers en kan het geld maar één keer uitgegeven worden. Verstrekt de centrale bank (al dan niet direct) het geld aan de overheid, dan verandert de situatie. De overheid kan blijven spenderen, terwijl de beleggers met hun geld andere dingen kunnen doen. Zo kunnen bubbels ontstaan in andere markten, zoals aandelen, vastgoed, grondstoffen enzovoort. Voor elke dollar die de Federal Reserve in staatsobligaties stopt neemt de geldhoeveelheid in circulatie toe, wat een inflatoir effect heeft.

CNS News schrijft dat hyperinflatie in andere landen consistent voortkwam uit een een-tweetje tussen de centrale bank en de overheid. Op het moment dat eerstgenoemde overging op onbeperkte financiering van de tekorten van de overheid ging het mis…

Hypotheekschuld

Naast staatsobligaties haalt de Federal Reserve ook hypotheekleningen uit de markt. Op de peildatum van 14 augustus stond er afgerond $1,3 biljoen aan zogeheten ‘mortgage-backed securities’ op de balans van de centrale bank. In januari 2009 had deze post een omvang van slechts $5,6 miljard. Dat zijn leningen die de markt niet meer wil hebben en die de balans van banken en hypotheekverstrekkers ‘vervuilen’. De Federal Reserve neemt deze bezittingen over in ruil voor dollars. Banken parkeren deze dollars weer bij de centrale bank, de zogeheten “excess reserves”. Zo lang het daar blijft liggen is er geen stijging van de hoeveelheid geld in omloop.

Bernanke heeft $2 biljoen aan Treasuries

22 augustus 2013