Marketupdate

Tag: schuldpapier

  • Wie bezit de staatsschuld van Italië?

    De nieuwe Italiaanse regering zou van plan zijn de Europese begrotingsregels te negeren en het tekort verder te laten stijgen dan het afgesproken maximum van 3%. In een concept versie van het regeerakkoord dat vorige week uitlekte stonden ook plannen om €250 miljard aan staatsschuld op de balans van de Europese Centrale Bank weg te strepen.

    Dat laatste kwam niet terug in de definitieve versie van het regeerakkoord van Lega Nord en de Vijfsterrenbeweging, maar het zorgde wel voor onrust op de financiële markten. Hoe veilig zijn Italiaanse staatsobligaties nog? En wie bezit deze schuldpapieren?

    Hoe veilig zijn Italiaanse staatsobligaties?

    De kans dat Italië haar schuldverplichting niet nakomt is niet zo groot, omdat het land daarmee waarschijnlijk haar toegang tot de kapitaalmarkt zal kwijtraken. Beleggers zullen niet langer bereid zijn de Italiaanse regering geld te lenen (of alleen tegen een zeer hoge rente), terwijl de Europese Centrale Bank zich in dat scenario waarschijnlijk ook zal terugtrekken als lender of last resort, om de simpele reden dat het opkopen van Italiaans schuldpapier dan uitgelegd kan worden als een bailout voor de Italiaanse regering.

    Omdat Italië onderdeel is van de Eurozone en al haar schulden genoteerd zijn in euro’s hoeven beleggers ook niet meer te vrezen voor een devaluatie. In het verleden was dat nog wel een risico, toen alle Europese landen nog hun eigen munt hadden en daar zelf over konden beslissen. Mede dankzij de euro kunnen beleggers het schuldpapier ook gemakkelijk verhandelen, omdat het valutarisico gering is. Toch is de impact duidelijk te zien aan de Italiaanse 10-jaars rente.

    Wie bezit de Italiaanse staatsschuld?

    De kans dat Italië een deel van haar schulden niet zal terugbetalen is op de korte termijn dus niet zo groot. Maar als dat wel gebeurt, wie zal daar dan het meeste last van hebben? Eerder dit jaar publiceerden we hierover al een artikel, met de strekking dat particulieren een steeds kleiner deel van de Italiaanse staatsschuld financieren en dat een steeds groter deel van het schuldpapier in handen is van financiële instellingen en de Italiaanse centrale bank.

    De afgelopen dertig jaar waren het vooral buitenlandse beleggers en financiële instellingen als pensioenfondsen en verzekeraars die het Italiaanse schuldpapier kochten. Door het opkoopprogramma van de ECB is de Italiaanse centrale bank uitgegroeid tot belangrijke schakel in de financiering van de Italiaanse overheid.

    Het toenemende eigendom van schuldpapier bij publieke instellingen en institutionele beleggers en het afnemende private eigendom van het schuldpapier wordt bevestigd door analist Nick Kounis van ABN Amro. Hij concludeert dat de private sector zich de laatste jaren meer uit de obligatiemarkt heeft teruggetrokken, vanuit de wetenschap dat de Europese Centrale Bank de markt nog lange tijd zal blijven ondersteunen met nieuwe aankopen en met het doorrollen van aflopende leningen.

    De ABN-analist merkt ook op dat Italiaanse banken met een aandeel van 10,7% relatief veel staatsobligaties van hun eigen land op de balans hebben staan. Dat is vergelijkbaar met Spanje (9,6%) en Portugal (12,2%), maar veel hoger dan in de sterkere Eurolanden, waar de bankensector minder dan 5% van het schuldpapier van de eigen overheid bezit.

    Volg Marketupdate nu ook via Telegram

  • Negatieve rente opent de deur naar goud

    Beleggers zoeken een veilige haven en parkeren hun geld het liefst in staatsobligaties van landen met een goede kredietstatus. Maar omdat de vraag naar dit schuldpapier veel groter is dan het aanbod moet men genoegen nemen met een negatieve rente. Voor kortlopend schuldpapier uit de Eurozone is een negatieve rente inmiddels zelfs de norm geworden, terwijl de Japanse overheid met een staatsschuld van meer dan 200% van het bbp zelfs voor een looptijd van tien jaar tegen negatieve rente kan lenen.

    Het ziet er niet naar uit dat de rente spoedig weer zal stijgen. De meerderheid van een panel economen dat onlangs door Bloomberg ondervraagd werd zei dat centrale banken als de ECB, de Zweedse Riksbank, de Zwitserse centrale bank en de Bank of Japan nog tot en met 2018 vast zullen houden aan een monetair beleid met zeer lage tot negatieve rentes. Ook Yellen van de Amerikaanse centrale bank liet weten dat de Federal Reserve open staat voor een negatieve rente, als de economische situatie daarom vraagt.

    negative-yielding-debt-amounts

    Negatieve rente de norm voor staatsobligaties?

    Negatieve rente voor $6 biljoen aan schuldpapier

    Er staat wereldwijd inmiddels $6 biljoen aan schuldpapier uit dat tegen een negatieve rente verhandeld wordt. Ter vergelijking, dat is bijna evenveel als de totale waarde van al het goud in de wereld tegen de actuele goudprijs van iets meer dan $1.200 per troy ounce ($6,63 biljoen). Beleggers accepteren dat het inmiddels geld kost om vermogen ‘veilig’ te parkeren in staatsobligaties. Maar hoe veilig zijn staatsobligaties eigenlijk?

    Het is nog geen jaar geleden dat beleggers werden opgeschrikt door een plotselinge verkoopgolf in Duitse staatsobligaties. In minder dan twee maanden tijd schoot de rente op Duitse 10-jaars leningen omhoog van een dieptepunt van minder dan 0,1% naar een piek van bijna 1,1%, een ommezwaai van één procentpunt! Beleggingsfondsen die deze ‘veilige’ staatsobligaties in de boeken hadden zagen de waarde ervan in korte tijd met 13% dalen…

    german-bunds-selloff

    Grote verkoopgolf liet waarde Duitse staatsobligaties met 13% dalen (Bron: Bloomberg)

    Obligatiebubbel?

    We zijn een jaar verder en de rust lijkt weer te zijn teruggekeerd. Over de hele linie zakt de rente op staatsobligaties naar een nieuw dieptepunt, wat in feite betekent dat je als belegger nu de hoofdprijs betaalt voor het schuldpapier. Het lijkt wel alsof beleggers geen enkel veilig alternatief meer zien voor het schuldpapier van overheden, terwijl bovenstaande grafiek laat zien dat ook deze financiële activa zeer volatiel kunnen zijn. Over risicovrij rendement gesproken!

    Is er dan echt geen alternatief voor het liquide schuldpapier? Met een rendement van -0,55% op Duits schuldpapier met een looptijd van twee jaar is het bezit van een schuldbewijs van de Duitse overheid al bijna even duur als geheel verzekerde goud in opslag! Een negatieve rente is misschien wel de voornaamste reden om vermogen niet langer als schuldpapier aan te houden, maar om het (gedeeltelijk) om te zetten in goud.

    umicore-goudbaarTip: U kunt goudbaren kopen bij Hollandgold, daar zijn verschillende Umicore goudbaren zoals die van 50 gram en 100 gram momenteel direct uit voorraad leverbaar!

  • EU: “Staatsobligaties zijn geen risicovrije asset meer”

    De Europese Unie wil beperkingen opleggen aan de hoeveelheid staatsobligaties die Europese banken op hun balans mogen houden, omdat het schuldpapier niet langer als risicovrij bestempeld mag worden. De EU geeft daarmee gehoor aan de zorgen van Duitsland en Nederland, die de risico’s in het Europese banksysteem verder willen verkleinen voordat er nieuwe stappen gezet worden zoals een gezamenlijk depositogarantiestelsel.

    Van de totale balans van banken die actief zijn in de Eurozone bestaat iets meer dan tien procent uit staatsobligaties van eurolanden. Eind vorig jaar was dat een totaalbedrag van €2,73 biljoen, zo blijkt uit cijfers van de Europese Centrale Bank. Dit schuldpapier heeft vandaag de dag een zeer bevoorrechte positie op de balans van banken, omdat ze sinds jaar en dag door toezichthouders erkend worden als een risicovrij bezit. Banken mogen een uitzonderlijk groot gedeelte van hun bezittingen aanhouden in staatsobligaties van één specifiek land, zonder dat ze daar een buffer voor opzij hoeven te leggen.

    Staatsobligaties: Geen risicovrije asset

    Jarenlang werd gedacht dat staatsobligaties een absoluut veilige belegging waren, maar die aanname gaat nu eindelijk drastisch op de schop. De Europese schuldencrisis van een aantal jaar geleden heeft de beleidsmakers van de Europese Unie, de Bank for International Settlements (BIS) en de Europese Bankautoriteit (EBA) eindelijk wakker geschud over de risico’s van staatsobligaties.

    European-Banking-Authority“Het is duidelijk dat staatsobligaties op een zeer speciale en bijzonder gunstige manier behandeld worden in de boeken van banken en daar zijn we nu naar aan het kijken”, zo verklaarde Adam Farkas van de EBA tegenover Bloomberg. “Dit onderwerp staat zeer hoog op de agenda, vanwege de specifieke rol die staatsobligaties spelen in het dagelijkse functioneren van de bank.”

    Nu de obligatiemarkt iets meer tot rust gekeerd is zien deze instanties de kans om stappen te zetten richting een meer duurzame bankensector. Een voorstel dat nu op tafel ligt heeft betrekking op de maximale hoeveelheid staatsleningen die een bank in de boeken mag houden als ‘risicovrij’ vermogen. Die grens zou op 25% van het balanstotaal moeten liggen. Wil een bank meer staatsobligaties aanhouden, dan moet ze over het gedeelte boven die grens een steeds hoger bedrag apart leggen. Een dergelijke maatregel moet de banken ervan weerhouden structureel teveel schuldpapier van één land aan te houden.

    Europees depositogarantiestelsel

    De negentien landen van de Eurozone streven naar een verdere integratie van haar bankensector, compleet met een overkoepelend garantiestelsel voor spaartegoeden. Maar Duitsland wil niet verder voordat Europese banken hun blootstelling aan staatsobligaties hebben teruggebracht. De Nederlandse Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem erkent de zorgen van Duitsland, want hij zei dat de invoering van een Europees depositogarantiestelsel moet wachten totdat bepaalde risico’s zijn aangepakt. “Een van die risico’s is de hoge concentratie van staatsschulden op de balansen van een aantal banken, dat moeten we eerst oplossen”, zo verklaarde minister Dijsselbloem in december vorig jaar.

    Een Europees depositogarantiestelsel houdt in dat alle banken in de Eurozone gezamenlijk opdraaien voor de verliezen, mocht een bank in de Eurozone omvallen. Dat betekent dat ook alle banken in Nederland en Duitsland moeten bijdragen als een Griekse, Italiaanse of Spaanse bank omvalt (en vice versa). In de relatief sterke Eurolanden is een dergelijk garantiestelsel lastig te verkopen, omdat men meer gevaren ziet in het schuldpapier van de zwakkere Zuid-Europese landen.

    Basel

    bisOnder de huidige Basel normen mogen banken onbeperkt staatsobligaties van alle 28 landen van de Europese Unie op hun balans zetten als risicovrij vermogen. Ook mogen banken een onbeperkte hoeveelheid schuldpapier van één land op hun balans zetten, zonder dat de toezichthouder daar vragen over stelt. Zo hebben Italiaanse banken zich in 2012 volgezogen met Italiaans schuldpapier. Door de maximale hoeveelheid obligaties op de balans van banken terug te brengen moet de verwevenheid tussen overheden en banken weer kleiner worden.

    Het idee dat staatsobligaties risicovrij zijn moet op de schop.“Een risicoweging van nul voor staatsobligaties is gebaseerd op misleidende argumenten”, zo concludeerde ook de Bank for International Settlements. Twee Europese werkgroepen zullen zich de komende tijd bezighouden met dit vraagstuk en brengen halverwege dit jaar hun bevindingen in een rapport naar buiten. Ook Nederland heeft een zogeheten ’task force’ in het leven geroepen, dat in maart al een interim rapport over deze kwestie zal uitbrengen.

    Veilige haven

    Staatsobligaties worden in veel economieboeken omschreven als risicovrije asset met een risicovrij rendement, omdat de overheid in theorie altijd haar schulden kan terugbetalen. Maar deze theorie is inmiddels volledig achterhaald, want staatsobligaties leveren in veel gevallen al geen rendement meer op. Dat maakt het risico nog groter, omdat je rendement dan volledig bepaald wordt door de koersontwikkeling van obligaties. Ook is het vrij naïef om te denken dat overheden hun schulden altijd terugbetalen, want uit de geschiedenis blijkt dat tientallen landen eens of meerdere malen verzuimden hun schuld af te betalen.

    Dat roept de vraag op: Is goud kopen daadwerkelijk risicovoller dan het aanhouden van staatsobligaties met een negatief rendement?

    Lees ook:

  • Vermogen vluchten massaal in kortlopende leningen

    Beleggers hebben in de tweede helft van dit jaar €212 miljard in zogeheten money market funds gestoken, fondsen die alleen beleggen in kortlopende en makkelijk verhandelbare leningen. Deze fondsen zijn zeer liquide en worden door beleggers gezien als een vorm van cash, vergelijkbaar met vermogen dat geparkeerd staat op een bankrekening. Over dezelfde periode voegden beleggers $31 miljard aan aandelen aan hun portefeuille toe en haalden ze $27 miljard weg uit langlopende obligaties.

    Het kortlopende schuldpapier waar money market funds in beleggen leveren door de extreem lage rente vrijwel geen geld meer op. Sterker nog, veel kortlopende leningen worden al verhandeld tegen een negatieve rente. Als beleggers hun vermogen parkeren in deze fondsen doen ze dat dus niet om rendement te maken, maar omdat ze behoefte hebben aan een veilige haven om hun vermogen in te parkeren.

    Beleggers zoeken veilige haven

    De vlucht van langlopende obligaties naar kortlopend schuldpapier is tekenend voor het wantrouwen van beleggers. Door de extreem lage rente en de zwakke economische groei durven steeds minder beleggers voor een lange termijn geld uit te lenen, ook niet als dat meer rendement oplevert. Beleggers willen snel uit hun posities stappen en geven daarom de voorkeur aan leningen met een zeer korte looptijd. Dat is een zeer slecht teken, want het suggereert dat er weinig vertrouwen is in een sterke opleving van de economie. De volgende grafiek vonden we bij Business Insider.

    cumulative-money-flows

    Beleggers vluchten in kortlopend schuldpapier (Grafiek van Bank of America Merrill Lynch)

  • €1,2 biljoen in schuldpapier dat niets oplevert

    Steeds meer beleggers moeten genoegen nemen met een negatieve rente op Europese staatsobligaties. De Financial Times verwijst naar een recent onderzoek van Bank of America, waaruit bleek dat beleggers nu al voor €1,2 biljoen aan kortlopend schuldpapier in de boeken hebben waarover zij rente moeten betalen. Dat is ongeveer een kwart van de totale staatsschulden in de Eurozone.

    Vooral de snelle groei van de hoeveelheid staatsobligaties met een negatieve rente in de beleggingsportefeuilles valt op. In oktober vorig jaar hadden beleggers voor in totaal €500 miljard aan niet-renderend schuldpapier op de balans staan. De toename van de afgelopen maanden is het gevolg van een verdere daling van de rente en een tekort aan kwalitatief hoogwaardig schuldpapier om in te beleggen.

    De hoeveelheid schuldpapier met negatieve rente in de portefeuille van institutionele en particuliere beleggers is gegroeid als gevolg van de negatieve depositorente die de ECB sinds juni vorig jaar hanteert. Sindsdien betalen banken rente over de overtollige reserves die ze parkeerden bij de centrale bank.

    euro-bills2  

    €1,2 biljoen aan vermogen is al geparkeerd in schuldpapier dat niets oplevert