Willem Middelkoop ging onlangs in gesprek met beurscommentator Kees de Kort. Nog voor de crisis van 2008 uitbrak waren deze twee heren al vrij negatief over de economie. Kees de Kort geeft voor BNR Nieuwsradio zijn visie op de beurs, terwijl Willem Middelkoop jaren geleden bij het grote publiek bekend werd met zijn beurscommentaren voor RTL-Z. Het is nu al zeven jaar geleden dat het wereldwijde financiële systeem op omvallen stond. Hoe denken de heren daar nu over? Bekijk hier het interessante gesprek dat voor Café Weltschmerz werd opgenomen.
Wil je meer van deze video's zien? Kijk dan eens op hun Youtube pagina of op hun website.
De site Marcopolis.net kreeg de kans om een uur lang met beleggingsgoeroe Marc Faber te praten over de daling van grondstoffenprijzen en de goudprijs, de situatie in de Eurozone, het moeizame herstel van de economie en over de geopolitieke ontwikkelingen in de wereld. Faber zet zijn vraagtekens bij het herstel van de wereldeconomie en denkt dat we binnen zes tot twaalf maanden opnieuw in een recessie terecht zullen komen. Ook de daling van de grondstoffenprijzen wijst volgens hem op groeivertraging, vooral in China.
De beleggingsgoeroe verwacht dat centrale banken bij de eerstvolgende crisis opnieuw gedwongen zullen worden de geldkraan aan te zetten en meer liquiditeit in de markt te brengen. Dat zal op termijn een hogere inflatie en een nieuwe opwaartse cyclus op de grondstoffenmarkt teweeg kunnen brengen, zo redeneert Faber. Klik hieronder voor de video van bijna zestig minuten.
Volgens econoom Steve Keen zagen veel economen de financiële crisis van 2008 niet aankomen omdat ze onvoldoende – of zelfs helemaal geen – rekening hielden met de ontwikkeling van de private schulden. Zelfs centrale bankiers dachten dat ze de situatie onder controle hadden, omdat de werkloosheid laag was en de inflatie beperkt bleef. Ze spraken van de ‘Great Moderation’, een nieuw tijdperk van milde inflatie en een hoge werkgelegenheid…
Maar wat ze niet zagen was de ongekende groei van de private schulden, waardoor huishoudens een uitgavenpatroon konden aanhouden dat ver boven hun inkomen lag. Het is deze schijngroei in de economie die zorgde voor de enorme bubbel op de huizenmarkt en andere excessen in het financiële systeem. Zo steeg de private schuldquote in de VS van minder dan 120% in 1999 naar een recordniveau van 170% ten opzichte van het bbp in 2008.
Private schulden
Steve Keen verzamelde cijfers over de inflatie en de werkloosheid sinds de jaren '80 en legde deze naast een model dat hij ontwikkelde om het Minsky moment te visualiseren. Hij voegde er de factor 'schuld' aan toe en bouwde een driedimensionaal model dat laat zien dat de economie plotseling kan omslaan van zeer stabiele groei en inflatie naar een plotselinge crash.
De afgelopen decennia zijn we er in de Westerse wereld in geslaagd de private schulden naar een historisch hoog niveau te brengen. Centrale banken proberen met een stimulerend beleid en een extreem lage rente opnieuw de schuldenberg te verhogen, zodat we de lasten nog iets verder voor ons uit schuiven. Maar volgens Steve Keen is het onvermijdelijk dat we in de toekomst een lange periode tegemoet gaan van een zeer zwakke economische groei, waarin de schuldniveaus teruggebracht worden naar meer houdbare proporties. De pijn van de schulddeflatie kan verzacht worden door de inflatie aan te jagen, zodat de schulden in reële termen sneller dalen.
Hieronder zie je het volledige college van econoom Steve Keen, de video duurt een klein half uur. Absoluut een aanrader wat ons betreft!
Meer lezen over Steve Keen?
Wat zou je kiezen als een onbekende man op straat aan jou de keuze biedt tussen een gratis chocoladereep en gratis zilverbaar? Precies dat experiment werd onlangs in de Verenigde Staten uitgevoerd door Mark Dice. Hij bood willekeurige voorbijgangers op straat een zilverbaar van 10 troy ounce (ter waarde van €150) en een chocoladereep. Blijkbaar was de chocoladereep erg populair, want alle deelnemers in de video lieten het zilver links liggen en gingen voor de zoete traktatie…
We weten niet of de video een goede weerspiegeling geeft van de werkelijkheid of dat er veel fragmenten uit geknipt zijn om een bepaald beeld neer te zetten. Als we ervan uitgaan dat de meeste Amerikanen inderdaad liever een reep chocola hebben dan een zilverbaar van €150 kunnen we een aantal verschillende conclusies trekken.
1. Mensen weten niet wat de waarde is van zilver
Als de voorbijgangers in de video wisten dat je voor de prijs van die zilverbaar 100 tot 150 chocoladerepen zou kunnen kopen, dan zou men eerder geneigd zijn voor het zilver te kiezen. We durven te beweren dat de meeste mensen geen idee hebben van de zilverprijs, omdat ze in hun dagelijkse leven geen zilveren munten of zilverstaven nodig hebben en geen interesse hebben in zilver.
2. Zilver is geen geld
Sommige zilverbeleggers denken dat zilver geld is, maar daar denkt de massa blijkbaar anders over. Geld is iets wat algemeen geaccepteerd wordt en wat deze video laat zien is dat zilver juist helemaal niet geaccepteerd wordt. Het is een illusie om te denken dat we in de Westerse wereld het betaalgemak van fiatgeld en elektronische betalingen in de toekomst overboord gooien om terug te keren naar primitieve zilveren munten die op hun gewicht en zuiverheid beoordeeld worden.
Het is denkbaar dat mensen tijdens een complete ineenstorting van het financiële systeem zilveren munten zullen gebruiken in de ruilhandel, maar het zal niet lang duren voordat de massa weer overstapt naar een nieuwe vorm van papiergeld. Dat vanwege de simpele reden dat betalen met fiat geld veel gemakkelijker is dan met zilveren munten van verschillende gewichten en zuiverheid.
3. Mensen vertrouwen Mark Dice niet (?)
Zou u van een onbekende man een zilverbaar aannemen, terwijl u met een camera op beeld wordt vastgelegd? We kunnen ons goed voorstellen dat mensen het vreemd vinden dat iemand gratis wat aanbiedt (waarom zou hij dat doen?) en dat ze liever weer snel verder lopen. Misschien hebben voorbijgangers de indruk dat ze in de maling worden genomen en kiezen ze daarom maar voor de meest ‘veilige’ optie.
Goud of zilver?
Na het zien van deze video vroegen wij ons af wat er gebeurd zou zijn als Mark Dice in plaats van een zilverbaar een goudbaartje als alternatief zou bieden. Een blokje goud van 5 gram heeft op dit moment ongeveer dezelfde waarde als een zilverstaaf van 10 troy ounce. Wij denken dat meer mensen dan de chocoladereep links zouden laten liggen en zouden kiezen voor het goud. Wat denken jullie?
Het besmettingsgevaar van de Griekse schuldencrisis is erg groot, dat zegt Marc Faber in een gesprek met Bloomberg. Hij is van mening dat Griekenland er verstandig aan doet uit de Euro te stappen en de schulden niet meer terug te betalen. Dat betekent een pijnlijk aanpassingsproces voor de Griekse economie, maar ze kan dan wel weer met een schone lei beginnen. Wil Europa een akkoord bereiken met de Grieken, dan moeten de Europese schuldeisers accepteren dat er misschien wel meer dan 50% afgeschreven moet worden op de schulden. Klik hieronder om de video te starten of scroll omlaag voor de samenvatting.
Bloomberg: Wat is jouw mening over wat er de afgelopen 24 uur in Griekenland gebeurd is?
Faber: "Griekenland heeft nee gezegd tegen de Europese bezuinigingsplannen. Nu moet de ECB ofwel geld in de Griekse bankensector pompen of de stekker eruit trekken. En iedereen weet dat Griekenland de schulden nu niet kan betalen. Dus nu kan Griekenland de EU verlaten en daar een paar maanden flink onder lijden, bijvoorbeeld vanwege een tekort aan geld. Het alternatief is dat de EU, het IMF en de ECB een verlies moeten nemen op het Griekse schuldpapier. Tsipras sprak van een haircut van 30%. Ik denk dat dat niet genoeg is, ik denk dat tenminste 50% nodig is."
Piketty stelt dat de schulden van Griekenland (voor een deel) kwijtgescholden moeten worden, net zoals een deel van de Duitse schulden na de Tweede Wereldoorlog is kwijtgescholden. Wat vind je van dit standpunt?
"Ik ben het eens met Piketty, maar als je dat doet en je ondertussen geld blijft pompen in de Griekse economie en de overheid niets doet om te hervormen komt het probleem in de toekomst vanzelf weer terug. Griekenland is een voorbeeld voor wat er komen gaat in andere Europese landen als Portugal, Spanje en Italië. Nu al zien we de rente op de staatsobligaties van deze landen oplopen, terwijl die van de sterkere landen juist blijven dalen."
Hoe groot is het besmettingsgevaar van Griekenland?
"Ik denk dat die kans best groot is. Als iemand geld leent, er ook altijd iemand is die geld verstrekt. Ik heb me erover verbaasd dat Europa geld is blijven pompen in Griekenland, deels om haar eigen banken te ondersteunen. Het resultaat is dat de schulden nu onbeheersbaar geworden. Ik wil beleggers van over de hele wereld waarschuwen. Wat nu in Griekenland gebeurt komt ook heel snel bij jou in de buurt. Misschien nog dit jaar, anders verder in de toekomst. De wereld heeft teveel schulden en dat betekent dat er uiteindelijk meer wanbetalingen zullen plaatsvinden. Misschien is dat nog op te vangen door de inflatie verder aan te wakkeren."
Wat als Griekenland echt uit de euro gaat? Dat betekent dat de schulden helemaal niet meer afgelost zullen worden. Speculanten zullen dan ook op jacht gaan naar het volgende zwakke land.
"Ik denk dat een exit van Griekenland uit de EU de beste optie is, omdat als ze alle schulden niet meer betalen ze zonder schulden verder kunnen. Op korte termijn zal dat een pijnlijke weg zijn, omdat er dan niet genoeg geld in de economie is. De economie zal fors krimpen, maar dat gebeurt nu ook al onder de hoge schuldenlast en de opgelegde bezuinigingen."
In deze video geeft de Russische schrijver en politicus Nikolai Starikov zijn mening over de soevereiniteit van landen, centrale banken, geldcreatie en oneerlijke concurrentie als gevolg van het monetaire beleid van Westerse landen. Volgens hem is het Westerse monetaire systeem gedoemd vroeg of laat ineen te storten, omdat er nu geld wordt bijgedrukt om schulden op te kopen. Volgens Starikov moeten kredieten een productief doel hebben, zoals de aanleg van infrastructuur en fabrieken. Hij vind dat Rusland met haar overschotten niet langer moet gebruiken om Westerse tekorten te financieren, maar om het geld te investeren in de ontwikkeling van de Russische economie.
Tip: Op Youtube staan nog veel meer interessante video's van Starikov
Via twitter kwamen we een link naar de documentaire The Money Masters uit 1996 tegen. In deze documentaire van 3,5 uur vertelt Bill Still over de geschiedenis en de evolutie van ons geldsysteem. De video is Engelstalig, maar er is ook een Nederlandstalige ondertiteling aanwezig. Klik daarvoor op de betreffende knop links naast de instellingen. De documentaire heeft op IMBD een beoordeling van gemiddeld 8,6 uit 10 en is absoluut een aanrader. We konden deze video niet terugvinden in ons archief en daarom brengen we hem bijna twintig jaar naar dato graag nog eens onder de aandacht!
Mike Maloney en Peter Schiff spraken meer dan twee uur over de economische crisis, het falende beleid van centrale banken en de misleidende statistieken die ons moeten laten geloven dat de economie aan de beterende hand is. In plaats van economisch herstel en de terugkeer naar een ‘normaal’ monetair beleid verwachten Peter Schiff en Mike Maloney een nieuwe crisis die nog ernstiger zal zijn dan de vorige. Ze verwachten dat centrale banken daarop zullen reageren met een nieuwe ronde van monetaire verruiming. Een interessante video!
Afgelopen vrijdag organiseerde de Rijksuniversiteit Groningen in de Balie in Amsterdam een interessant symposium over het thema geldschepping. Tegen de achtergrond van de financiële crisis wordt de politiek door een groeiende groep criticasters opgeroepen om verantwoordelijkheden van private banken over te hevelen naar de overheid. Maar is dat wel een goed idee? Verschillende deskundigen kregen de kans om hun visie op geld uiteen te zetten en daarna was er ook ruimte voor een debat tussen de verschillende sprekers.
Verschillende vragen die aan de orde zijn gekomen: Hoe werkt geldschepping nu echt? Wat moeten we daar van vinden? Wat zijn eventuele alternatieven? Maar we gaan ook een slag dieper. Welke veronderstellingen, normen en waarden liggen ten grondslag aan het debat over geldschepping? Dit symposium – waar we zelf helaas niet bij aanwezig konden zijn – is integraal vastgelegd op video. De eerste video met de uiteenzetting van de materie duurt 1 uur en 40 minuten, het debat duurt ongeveer een uur.
Het programma
Opening door Boudewijn de Bruin, econoom en ethicus aan de RUG, en Koos Timmermans, vice-voorzitter van ING Bank. Dirk Bezemer, econoom bij de RUG, over hoe geldschepping precies werkt; Teunis Brosens, econoom bij ING, over het bancaire perspectief; Martijn Jeroen van der Linden van Stichting Ons Geld over de alternatieven.
Paneldiscussie met Aerdt Houben, divisiedirecteur Financiële Markten bij DNB, Tweede-Kamerleden Wouter Koolmees (D66), Arnold Merkies (SP) en bovenstaande sprekers.
Radar Extra onderzoekt hoe het Nederland is vergaan sinds de invoering van de euro. Wat is er met die €240 miljard gebeurd die naar Griekenland is gegaan en waarom pompt de Europese Centrale Bank meer dan €1.100 miljard in de eurozone?
Vanavond wordt het tweede deel van ‘De prijs van de euro’ uitgezonden om 20:30 op NPO 1. Het eerste deel gemist? Klik hier om het terug te kijken.
Afgelopen zondag was financieel historicus James Grant te gast bij Buitenhof. Hij behoorde tot de minderheid die de grote financiële crisis van 2008 zag aankomen en waarschuwde zijn lezers via zijn nieuwsbrief ‘The Interest Rate Observer’. Volgens hem schuilt er een groot gevaar in ons huidige financiële systeem, omdat het geen degelijk fundament meer heeft. Het geld dat we vandaag de dag gebruiken heeft geen referentiepunt meer, zoals dat voor 1971 wel het geval was onder het Bretton Woods systeem. De dollar was toen nog gekoppeld aan goud, waardoor de munt altijd een zekere waarde had. Daarvoor was er een goudstandaard, waarin een bepaalde hoeveelheid geld gelijk stond aan een bepaald gewicht in goud.
Rente
Vandaag de dag ontbreekt die waardestandaard, met als gevolg dat het financiële systeem compleet uit de hand gelopen is. In plaats van een vrije marktrente, die tot stand komt door vraag en aanbod, bepaalt een groep centrale banken vandaag de dag wat de rente is. Dat leidt volgens Grant tot verkeerde prikkels en verkeerd gedrag. Door de extreem lage rente nemen mensen teveel risico met geleend geld. Stijgende huizenprijzen en aandelenkoersen zijn volgens hem voorbeelden van het verstorende effect dat centrale banken hebben op de economie. Ook in de aanloop naar de grote crisis van 2008 zag James Grant zorgwekkende signalen in de economie. Iedereen kon heel gemakkelijk kredieten krijgen voor van alles en nog wat, zonder dat daar strenge voorwaarden aan verbonden waren.
Kapitalisme
James Grant zei in Buitenhof dat ons huidige economische systeem niet meer kapitalistisch te noemen is. Winsten worden geprivatiseerd, terwijl de verliezen worden gesocialiseerd. Door monetaire verruiming van centrale banken worden de verliezen onder het tapijt geveegd, maar daarmee zijn ze niet verdwenen. James Grant pleit voor een economie waarin meer zaken aan de vrije markt worden overgelaten en de macht van centrale bankiers wordt ingeperkt. Ook moeten de risico's van het omvallen van banken terug bij de stakeholders van de bank neergelegd worden (spaarders, obligatiehouders, aandeelhouders) en niet bij de belastingbetaler. Pas als deze structuren weer hersteld worden kan de markt normaal functioneren en zal men weer in staat zijn een goede inschatting te maken van de risico's.
"Als ik moet kiezen tussen een dirigistisch systeem gerund door niet gekozen oud-hoogleraren, of een gedecentraliseerd, door de markt aangestuurd, individualistisch systeem, dan kies ik voor het laatste", zo verklaarde James Grant. "Centrale banken hebben mensen in een roes gebracht en wijsgemaakt dat alles er rooskleurig uitziet, maar het ziet er niet zo rooskleurig uit", zo voegde hij eraan toe. Volgens Grant moeten we stoppen met overheidsmanipulatie van rentetarieven en aandelenkoersen om een gezond evenwicht in de economie terug te brengen.
Griekenland
Volgens Grant is Griekenland niet in staat al haar schulden te betalen. Linksom of rechtsom moet er volgens hem verlies worden genomen en het lijkt het meest waarschijnlijk dat andere Eurolanden die het krediet verstrekt hebben op de blaren moeten zitten. Frankrijk heeft €70 miljard aan de Grieken uitgeleend, Italië ongeveer €60 miljard. We moeten er serieus rekening mee houden dat dat geld niet terug komt, zo stelt de financieel historicus.
Het wordt pas echt gevaarlijk als Griekenland besluit uit de Eurozone te stappen. In dat geval kunnen ook andere landen, zoals bijvoorbeeld Spanje, besluiten uit de euro te stappen. De gevolgen voor de financiële markten zijn dan niet te overzien, net zoals de val van Lehman Brothers veel meer schade berokkende dan men dacht.
