Categorie: Kredietcrisis

  • Dagelijkse kost 12 december 2011

    Uit de Nederlandstalige media:

    • Schäuble: akkoord lost eurocrisis op (FD)
    • Tissen: Het is oneerlijk verdeeld in Europa (RTL-Z)
    • 'Run' op Zweedse bank door onjuiste geruchten (Nu.nl)
    • 'Oeso waarschuwt voor financieringsproblemen' (RTL-Z)
    • RBS bijna omgevallen door slechte besluiten (Nu.nl)
    • IMF: Akkoord EU-top maar deel van oplossing (Z24)
    • ING doet bod op schulden van 5,8 miljard euro (RTL-Z)

    De terechte vraag die Gerard Driehuis van Welingelichte Kringen als onderschrift geeft bij het fascinerende interview van Mariëlle Tweebeeke met Ronald Plassterk, is de spijker op de kop: “Is de PvdA nou voor vervroegde verkiezingen of tegen?”

    Een nieuwe cartoon uit de reeks “Merkozy”..

    Nieuws uit buitenlandse media:

    • Rumor Of Swedbank Failure Results In Second Latvian Bank Run In One Month (Zero Hedge)
    • Bundesbank Cools ECB Bond-Buying Talk as EU Leaders Promote Fiscal Accord (Bloomberg)
    • Europe's blithering idiots and their flim-flam treaty (Ambrose Evans-Pritchard; Telegraph)
    • Why Merkel's Triumph Will Come at a High Price (Spiegel)
    • Forget Copper: Steel Is The True Indicator Of The Chinese Hard Landing (Zero Hedge)

    Een greep uit de vele berichten afgelopen weekend ten aanzien van het meervoudig herhypotheciseren van onderpanden dat aan het licht is gekomen na het faillissement van MF Global. Naar nu blijkt heeft MF Global niet alleen de rekeningen van klanten tegen alle regels in geplunderd, maar heeft zij ook in een meervoud bezittingen van klanten gebruikt om via exotische financiële constructies meervoudig te hebben ingebracht als “hypotheek” in andere financiële transacties. Let op indien u in papieren goudposities handelt (lees de voorwaarden heel nauwkeurig en denk aan het adagium “BUYER BEWARE”): HSBC is naar de rechter gestapt omdat het goud van één van haar klanten kwijt is!!

    • Jon Corzine Dodges the Fraud Question (Janet Tavakoli; Huffington Post)
    • MF Global Disaster (Martin Armstrong; pdf)
    • HSBC Sues MF Global Over $850,000 of Gold (Bloomberg)
    • The Gold “Rehypothecation” Unwind Begins: HSBC Sues MF Global Over Disputed Ownership Of Physical Gold (Zero Hedge)
    • CFTC Issues A Clear Statement: MF Global Customers Have Priority In This Bankruptcy (Jesse's Café Américain)
    • Shadow Rehypothecation, Infinite Leverage, And Why Breaking The Tyranny Of Ignorance Is The Only Solution (Zero Hedge)

    Tot slot in het rijtje MF Global, hyper herhypothecisering, het papieren piramide-spel van goud en zilver, de reactie van Interactive Brokers op de vragen die zijn ontstaan naar aanleiding van het artikel waar het vorige week allemaal mee begon (zie: Reuters):

    • The Denials Begin: Interactive Brokers Is First To Claim It Has Not Engaged In Commingling Rehypothecation (Zero Hedge)

    Als u bovenstaande artikel leest, lees dan ook de comments, en met name comments van:

    Tot slot: zilver!! In een vier en halve minuut durend filmpje gaat Future Money Trends in op de prijsdruk op de papieren zilvermarkt. Terwijl zilver geconfronteerd wordt met een toenemende vraag en verbruik van het fysieke edelmetaal in productie, daalt het aanbod ervan. Future Money Trends stelt dat een nieuwe neerwaartse prijscorrectie tot een explosie in de vraag kan leiden en dan blijft het de vraag of die papieren markt de fysieke voorraden heeft om aan die vraag te kunnen voldoen..

    If Silver Goes Down All Hell Will Break Loose In The Physical Market: Silver Investment Update

     

  • Vergelijkend warenonderzoek: de verhoren van de commissie De Wit & de congresverhoren in Amerika

     

    De parlementaire enquêtecommissie De Wit heeft vorige week haar openbare verhoren voor deel twee van haar onderzoek naar de gebeurtenissen rondom het uitbreken van de kredietcrisis afgerond. De NOS heeft een puntsgewijze samenvatting gemaakt van de onderzoeksvragen van de commissie De Wit. Via NOS.nl:

    Onderzoeksvragen
    Vragen die aan de orde komen zijn bijvoorbeeld: Was het ingrijpen nodig, hoe zijn de crisismaatregelen tot stand gekomen, waren er andere oplossingen, zijn de problemen erdoor opgelost en waren de financiële risico's niet te groot?

    Het onderzoek richt zich op de volgende ingrepen:

    • Op 3 oktober 2008 koopt de staat Fortis Bank Nederland, ABN Amro Nederland en de Nederlandse verzekeringsactiviteiten van Fortis voor in totaal 16,8 miljard euro.
    • Op 9 oktober 2008 stelt de staat 20 miljard euro staatssteun beschikbaar voor banken en verzekeraars. ING leent 10 miljard, Aegon 3 miljard en SNS 750 miljoen. Het grootste deel van deze bedragen is inmiddels terugbetaald.
    • Op 23 oktober 2008 wordt een garantieregeling voor banken in het leven geroepen. Die houdt in dat de overheid tegen betaling garant staat voor onderlinge leningen tussen de banken. LeasePlan was de eerste die van deze regeling gebruik maakte. Uiteindelijk is in totaal voor 50 miljard euro aan garanties verleend.
    • Op 7 oktober 2008 wordt het depositogarantiestelsel verhoogd tot 100.000 euro. Dat betekent dat als een bank failliet gaat, spaarders 100.000 euro van hun geld terug zullen krijgen. Voor de crisis bedroeg het maximum nog 38.000 euro van het spaargeld. De regeling geldt nog steeds.
    • Op 9 oktober 2008 besluit het kabinet dat Nederlandse spaarders bij de Icesave-bank linksom of rechtsom hun geld terugkrijgen, tot een maximum van 100.000 euro. Nederland schiet 1,3 miljard voor aan de Icesave-spaarders en wacht nog op terugbetaling.
    • Op 26 januari 2009 krijgt ING voor de tweede keer staatssteun. De overheid geeft een garantie af voor 80 procent van de Amerikaanse 'rommelhypotheken' van de bank. Hiermee zou een bedrag van 22 miljard euro gemoeid zijn.

    De Nederlandse financials, of het nu om banken of verzekeraars gaat, hadden iets te veel hooi op hun vork genomen en met excessief veel geleend geld risicovol belegd. De miljardendans met de financiële sector waarin de Nederlandse belastingbetaler gezogen werd, leidde tot een miljarden toename van de Nederlandse staatsschuld en betekende dat privaat genomen risico's gedeeltelijk werden verplaatst naar de publieke balans van Nederlandse belastingbetalers die op hun beurt de rekening hebben doorgeschoven naar toekomstige generaties. 

    Als vanzelfsprekend zag Nout Wellink de “systeem-crisis” in 2008 niet aankomen. Wel heeft hij in het verleden gewaarschuwd voor exotische derivaten, maar een crisis met de omvang zoals die in 2008 zich voordeed, hadden alleen “profeten” kunnen voorzien. Wellink kan moeilijk anders beweren. Immers, als hij zou zeggen dat hij het wel had zien aankomen, dan opent hij Pandorra's Box van vragen waarom hij dan niet getracht heeft om te voorkomen dat deze systeemcrisis zou plaatsvinden. Waarom had hij niet kunnen voorkomen dat deze crisis de Nederlandse belastingbetaler miljarden zou gaan kosten? Die vraag wil je natuurlijk niet voorgelegd krijgen als je aangeeft dat je het wel hebt zien aankomen.

    Gezegd moet worden, dat Wellink wel degelijk via meerdere mededelingen in diverse media gewezen heeft op een verslechtering van de financiële crisis in 2008. De crisis die in Amerika toen al in alle hevigheid was losgebarsten zou ook voor Nederland gevolgen hebben. Zoveel had hij laten doorschemeren, maar een systeem-crisis waarbij van alles mis zou gaan, had volgens Wellink niemand kunnen voorzien. Kennelijk had Wellink wel vermoedens dat het niet heel erg verstandig is dat de Nederlandse grootbanken 4,5 keer de Nederlandse economie hadden geleend en hadden belegd in beleggingen waarvan de liquiditeit gedeeltelijk of volledig opdroogde, maar een systeemcrisis? Nee, dat kan niemand uit dergelijke macro-prudentiële kengetallen opmaken.

    Nout Wellink die in 1997 als opvolger van Wim Duisenberg aantrad als president van De Nederlandsche Bank hield toezicht op de Nederlandse banken die in steeds excessievere mate krediet zijn gaan verlenen. Wellink zegt zelf dat met de kennis achteraf makkelijk praten is, maar dat was het vooraf ook. Dat komt omdat wereldwijd de geld- en kredietexpansie een exponentiële groeivoet volgde. Ook in Nederland. De statistieken zijn er helaas alleen niet op ingericht om dit in één oogopslag zichtbaar te maken. Niemand kan er om heen dat in Nederland de geaggregeerde hypotheekschuld van €138 miljard in 1996, naar €644 miljard in 2011 steeg. Dat is bijna een vervijfvoudiging in 15 jaar tijd; een periode waarin Nout Wellink toezicht hield op het reilen en zeilen van de Nederlandse grootbanken.

    En DNB zou geen aanleiding hebben gezien om rekening te houden met een systeemcrisis? DNB heeft wat ons betreft of bewust niet gekeken naar systeemrisico's of heeft dit wel zien aankomen, maar kan dit onmogelijk toegeven. Met een dergelijke insteek bezien, is de ondervraging van de parlementaire enquêtecommissie op de conclusie van Wellink wel heel erg volgzaam geweest. Wellink sprak en de commissie accepteerde de antwoorden als voldoende. Wellink vertelde de commissie: “De Nederlandsche Bank, maar ook de Nederlandse overheid heeft de systeemcrisis niet gezien. Niemand wereldwijd, behalve wat onheilsprofeten, heeft het gezien.” Enfin, Wellink aan het woord:

    “Ziende blind en horende doof”, is het gezegde wat ons betreft altijd aan Nout Wellink zal blijven kleven want zo makkelijk kan je er als eindverantwoordelijke niet van afkomen.

    Zodra de commissie De Wit een derde deel zal gaan toevoegen aan haar onderzoek naar de totstandkoming en de gebeurtenissen van deze systeemcrisis (een derde deel dat iedereen nu al zou moeten kunnen voorzien), dan lijkt het ons geen onverstandige zet te zijn om in de voorbereiding eens lering te trekken uit de wijze waarop congresleden aan de andere kant van de oceaan de financiële kopstukken in Amerika ondervragen. Al deed de commissie De Wit dit alleen maar om de schijn van belangenbehartiging van de Nederlandse belastingbetaler op te houden.

    Ter vergelijking met de ondervragingstechnieken van de commissie De Wit, congreslid Marcy Kaptur die in 2010 oud-president van de Federal Reserve New York en huidig minister van Financiën van Amerika ondervraagt, “Marcy Kaptur chews up Tim Geithner:


     

  • Nederlandse staat krijgt rente op kortlopende staatsobligaties

    Deze opmerkelijke gebeurtenis staat in schril contrast met de stijgende rentes die we de afgelopen maanden hebben gezien in Italië, Frankrijk, Spanje en België. Blijkbaar prefereren beleggers in deze onzekere tijden de goede reputatie van de Nederlandse overheid om haar schulden terug te betalen. Dat ze bereid zijn daar geld voor bij te leggen is veelzeggend. Niet alleen geeft het aan dat er onder beleggers en vermogensbeheerders ongekend veel belangstelling is voor deze obligaties, ook laat het zien dat de banken minder vertrouwd worden. Beleggers laten immers een positieve rentevergoeding liggen door het geld niet simpelweg op een bankrekening te stallen of door obligaties te kopen van grote en stabiele bedrijven.

    De negatieve rente van 0,007% kan ook worden uitgelegd als een renteloze lening, ware het niet dat het rendement ook nog eens door de inflatie wordt aangevreten. Volgens het CBS kwam de inflatie in Nederland, omschreven als de consumentenprijsindex (CPI), in november uit op 2,60% (geannualiseerd). Daarmee is de reëele rente op deze kortlopende staatsobligatie duidelijk negatief, ongeveer -0,07% over de gehele looptijd.

    Beleggers die primair op zoek zijn naar veiligheid, en daarvoor zelfs bereid zijn geld bij te leggen, hebben gek genoeg de gunstige eigenschappen van fysiek goud en zilver nog niet en masse ontdekt. Deze bieden automatisch een correctie voor inflatie en hebben daaaast ook door de hele geschiedenis waarde behouden. Weliswaar fluctueren de koersen van goud en zilver soms sterk, maar in het geval van fysiek goud en zilver is geen zogeheten counterparty risk in het spel. Beleggers die zich dus meer zorgen maken over de dalende waarde van de belegging zelf dan over de toekomstige cashflows die eruit voortvloeien zouden hieruit hun conclusies kunnen trekken.

    Het is overigens al eens eerder voorgekomen dat een land een negatieve rente kreeg op haar staatsobligaties, namelijk Zwitserland. In augustus registreerde men daar ook een negatieve rente op kortlopende staatsobligaties. Izabella Kaminska van FT Alphaville schreef hier destijds een artikel over, waarin ze uitlegde dat staatsobligaties van sterke landen zich in crisistijd als een Giffen Good gaan gedragen. Een Giffen Good is iets waar mensen meer van willen hebben als de prijs ervan stijgt, een irrationeel fenomeen dat in strijd is met de bekende wet van vraag en aanbod (dalende prijzen = meer vraag en vice versa).

    Vooral in crisistijd, als er angst is voor deflatie (door grote koersdalingen van aandelen, vastgoed, grondstoffen en staatsobligaties van zwakke landen), blijken beleggers te zoeken naar een veilige haven. Daardoor vluchten ze vaak massaal in beleggingen met het laagste vermeende risico, zoals staatsobligaties van de sterkere landen, geld op een bankrekening, goud en zilver. Wanneer die in prijs stijgen neemt de angst onder beleggers toe, met als gevolg dat meer beleggers willen instappen en de prijzen nog verder omhoog stuwen.

    Op de korte termijn kan de negatieve rente op de kortlopende staatsobligaties worden uitgelegd als een positief fenomeen voor de Nederlandse staat, omdat het de rentelasten voor de staat omlaag brengt. Echter is het tegelijkertijd een indicator voor een veel groter probleem, namelijk dat beleggers erg weinig vertrouwen hebben in de economie en zich terugtrekken tot obligaties en cash. Dit versterkt het proces van deflatie, waarin beleggers op hun geld gaan zitten en banken niet meer willen uitlenen. De Europese Bankenautoriteit (EBA) ziet dit probleem ook en gaf in haar persverklaring dan ook te kennen dat banken hun kapitaalbuffers niet moeten verhogen door de kredietverlening aan het midden- en kleinbedrijven af te knijpen.

  • Amerikaanse studenten diep in de schulden, maar zonder goedbetaalde baan

    Bloomberg kwam onlangs met een uitgebreid artikel over dit probleem, dat eigenlijk al langer speelt dan de afgelopen jaren. Het waren echter de ineenstorting van de huizenbubbel en de diepe financiële crisis die de omvang van de problemen aan het licht hebben gebracht. Veel studenten werd voorgespiegeld dat ze betere kansen zouden hebben op de arbeidsmarkt met een bachelor of master diploma op zak en dat ze daarmee de schulden zouden kunnen afbetalen. Voor sommige studenten zal dat inderdaad het geval zijn, maar anderen komen na het behalen van een diploma niet aan de goed betaalde baan. Ze vinden uiteindelijk werk dat ver onder hun opleidingsniveau ligt en waarvoor ze het diploma niet eens nodig hadden. Studenten die zijn afgestudeerd in bepaalde 'zachte wetenschappen' zoals sociologie, psychologie, kunst en cultuur komen het moeilijkst aan een baan, maar ook opleidingen die zijn gerelateerd aan de vastgoedmarkt leveren vaak geen goedbetaald werk meer op.

    Het artikel van Bloomberg noemt een aantal voorbeelden van studenten die zich diep in de schulden hebben gestoken. Zo was Laura Sayer, die in 2006 haar bachelor diploma haalde met $5.000 aan schuld, begonnen aan een master opleiding om haar kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Het leek haar een 'veilige gok', maar nu is ze met het master diploma in handen ook $50.000 aan schuld verder. Ze werkt als administratief medewerkster voor een non-profit organisatie, waar ze $45.000 per jaar verdient. Voor dit werk had ze het master diploma, en de lening die ze daarvoor moest afnemen, helemaal niet nodig.

    Een andere voorbeeld is Gerrald Ellis, een 28-jarige jongeman die een master diploma van Fordham Law School op zak heeft. Hij nam een lening van in totaal $160.000 om zijn studie te bekostigen, maar was na zijn afstuderen nog een jaar aan het zoeken naar werk. Dat heeft hij wel gevonden bij een klein advocatenbureau, waar hij werk doet om consumenten juridisch bij te staan. Vanwege zijn enorme schuld heeft hij weinig bewegingsruimte, want hij is van plan om deel te nemen aan een traject waar hij 25 jaar lang 15% van zijn inkomen moet afdragen om de lening terug te betalen. Na die 25 jaar wordt de mogelijk resterende schuld weggestreept, maar dan is hij in een compleet andere fase van zijn leven. Een hypotheek nemen is vrijwel onmogelijk met zo'n schuldenlast. Ook kan Ellis nog niet denken aan kinderen nemen, omdat hij daar op dit moment gewoo niet genoeg inkomsten voor heeft. ''De schuld heeft invloed op alle grote beslissingen die ik wil nemen, zoals het besluit waar ik wil ga wonen, welk werk ik kan doen'', aldus de afgestudeerde jongeman. Als we het probleem vertalen naar de grote groep studenten die zo diep in de schulden zitten wordt de omvang van het probleem duidelijk.

    Nieuwe wetgeving

    In ons land is het mogelijk om een huis voor 100 procent te lenen, maar in de VS kunnen studenten bijna hun volledige studie bij elkaar lenen. Door nieuwe wetgeving uit 2006 kunnen studenten door de overheid gegarandeerde leningen opnemen die even groot zijn als de volledige kosten van de master opleiding. Voor studenten in de bachelorfase is de leensom per jaar beperkt tot $27.000. Het aantal studenten dat een master opleiding volgt is gestegen tot 1,7 miljoen (exclusief rechten en geneeskunde), een 33% toename sinds 2000 volgens statistieken van de Council of Graduate Schools.

    De studentenleningen zijn door de versoepeling van de regels en door de nieuwe instroom van studenten sinds 2000 gegroeid tot meer dan $1.000 miljard, waarmee deze schuldenpost groter is dan de totale creditcardschulden van Amerikanen. Het niveau van wanbetaling is inmiddels ook gestegen en staat volgens het ministerie van Onderwijs op het hoogste niveau sinds 1997. Studenten die doorleren voor recht, geneeskunde of bedrijfskundige nemen de meeste schulden op zich. Studenten geneeskunde staan gemiddeld voor $161.290 in het krijt, een toename van 55 procent sinds 2002 (niet gecorrigeerd voor inflatie), zo blijkt uit data van Association of American Medical Colleges. Voor private universiteiten zijn de studiekosten voor rechtenstudies van 1999 tot 2009 met 73 procent gestegen en bedragen ze nu gemiddeld $35.743 per jaar. Ook de lesgelden voor bedrijfskunde studies zijn enorm gestegen in de VS: van het schooljaar 2000-2001 tot 2010-2011 steeg het lesgeld met in totaal 66% naar een niveau van gemiddeld $49.500 per jaar, zo blijkt uit data van Association to Advance Collegiate Schools of Business.

    Tegenover de hoge studieschuld die studenten opnemen om hun master te halen staan weliswaar hogere inkomsten, maar die blijken slechts een gemiddelde te zijn die ook veel informatie niet zichtbaar maken. Mannen met een master diploma verdienen gemiddeld $14.500 meer per jaar dan afgestudeerden zonder master, bij vrouwen is het verschil $10.000 in het voordeel van de masters.

    De totale kosten voor het behalen van een master zijn, inclusief andere kosten die studenten maken ongeveer $40.000 per jaar, aldus Stacy Kerr van Georgetown University. Afhankelijk van hun situatie doen ze 1 tot 5 jaar over het afstuderen, waarvoor ongeveer de helft een lening moet afsluiten. De gemiddelde leensom is dan $21.000 per jaar.

    ''Studie is de schuld waard'

    Volgens Robert Manuel, decaan bij Georgetown’s School of Continuing Studies, is de master studie de schuld wel waard. De universiteit waar hij lesgeeft biedt zes master programma's aan, waaronder sport en vastgoedmanagement. De decaan zegt een transformatieproces waar te nemen onder studenten die de master programma's volgen die elke dollar waard is. Volgens Debra Stewart, directrice van de Council of Graduate Schools in Washington, is ook overtuigd van het nut van het halen van een master titel. Ze stelt dat ''een geavanceerde opleiding de weg naar succes is in de modee economie''. Een hoge opleiding geeft volgens haar nog altijd een hoger aanzien op de werkvloer. Volgens John Beckman van de New York University tonen de cijfers aan dat een investering in een master diploma betere carrière perspectieven en een hoger inkomen geven.

  • Spanningen in het Midden-Oosten

    Syrië
    Volgens zowel het Syrische officiële persbureau SANA als activisten werd er op donderdag een oliepijpleiding in de buurt van de Syrische stad Homs opgeblazen. Volgens SANA was de aanval op de pijpleiding het werk van “terroristen”. Homs is een stad met 800,000 inwoners en één van de broeihaarden voor het verzet tegen het regime van Assad. Assad en zijn familie hebben inmiddels 41 jaar de macht in Syrië. De druk op zijn regime en de gewelddadige onderdrukking van de protesten tegen het regime neemt de afgelopen tijd sterk toe. Volgens de Verenigde Staten zijn er sinds het begin van de protesten, ongeveer 9 maanden geleden, al 4,000 doden gevallen. Volgens de activisten werden 1,500 hiervan in Homs gedood. 

    Er bestaat onduidelijkheid over waar de pijpleiding naartoe gaat. Sommige bronnen stellen dat het een pijpleiding is naar een olieraffinaderij in de buurt van Homs en anderen zeggen dat de pijpleiding rechtstreeks naar de Middellandse Zee gaat. Syrië heeft grote hoeveelheden ruwe olie maar weinig capaciteit om de ruwe olie te bewerken. De Homs raffinaderij is één van de belangrijkste raffinaderijen en bevindt zich nu naar alle waarschijnlijkheid midden in het conflict. 

     
    Iran
    Afgelopen zondag kwamen de Iraanse autoriteiten met de mededeling dat ze een Amerikaanse spionagevliegtuig hadden neergehaald. De Amerikaanse autoriteiten ontkende op hun beurt dat Iran het onbemande vliegtuig had neergehaald. Ze stelde dat het vliegtuig naar alle waarschijnlijkheid in Iraanse handen was gekomen door een technische storing van het vliegtuig. Daaaast stelden de Amerikanen dat het vliegtuig waarschijnlijk was neergestort. Het vliegtuig was volgens de Amerikanen op missie in het zuiden van Afghanistan. Vandaag bracht Iran beelden naar buiten van de zogenaamde “drone”.
     
    De drone wordt gefabriceerd door Lockheed Martin en wordt bestuurd door piloten die zich op de Amerikaanse vasteland bevinden. In principe is het vliegtuig zo geprogrammeerd dat het bij het uitvallen van de verbinding met de piloot automatisch terugvliegt naar een Amerikaanse basis. Dat dit niet is gebeurd duidt volgens de Amerikaanse autoriteiten op een “catastrofaal” technisch mankement. De Amerikanen stellen dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat het vliegtuig door de Iraniërs is neergehaald door de complexiteit van de verbinding tussen de Amerikaanse satelliet en het vliegtuig en de staat van het Iraanse luchtafweer.
     
    Het incident volgt na weken van oplopende spanning tussen Iran en het “Westen” over het nucleaire programma van Iran. Afgelopen weken legde Westerse landen Iran steeds strengere sancties op. Afgelopen week haalde Groot-Brittannië zelfs zijn diplomatieke staf terug uit Teheran nadat de Britse ambassade was bestormd door een groep Iraanse jongeren. De Verenigde Staten heeft al aangegeven militaire middelen niet uit te sluiten als diplomatie geen oplossing biedt in het geschil over het Iraanse nucleaire programma. Iran sprak naar aanleiding van het vliegtuig, ondanks de verklaringen van de Verenigde Staten, van spionage. Het is duidelijk dat de Verenigde Staten een aanleiding om militair in te grijpen niet uit de weg gaan.

    Bronnen:
    Reuters 
    Al Jazeera
    Reuters

     
  • Dagelijkse kost 9 december 2011

    We beginnen vandaag met het belangrijkste artikel dat we de afgelopen maanden tegen zijn gekomen. Doet u vooral uzelf niet tekort en neem de tijd voor de volgende analyse. Zonder deze uitleg van de analyse, begrijpt u niet waarom de 17 eurozone landen Groot-Brittannië de wacht hebben aangezegd. Laat die Britten dan maar op dat grote eiland navelstarend zichzelf ten gronde richten en toestaan hoe financiële partijen die vanuit de “City” opereren de wereldeconomie terroriseren. Dat laatste woord gebruiken wij niet graag, maar bij gebrek aan een woord in de Nederlandse vocabulaire die de lading beter dekt, doen we dat toch. Immers, wat hebben de omgevallen dan wel genationaliseerde Britse banken, de Amerikaanse bank Lehman Brothers en verzekeraar AIG in gemeen? Zij bliezen zichzelf allemaal op vanuit London.

    Dat heeft een eenvoudige reden en dat is dat zij door het complete gebrek aan regels en toezicht het schaduw bancaire systeem vormgeven en onderpanden hypotheciseren en herhypotheciseren. Met andere woorden, men hefboomt niet bank-bedrijven in een kredietpyramide die alleen te typeren is als een financiële tijdbom. Dat ging in het verleden mis, en dat is recentelijk ook MF Global noodlottig geworden. Het Amerikaanse MF Global opereerde vanuit London zodat het enerzijds kon profiteren van een ongecontroleerde hefboom, de winst kon nemen zolang het goed ging en de verliezen nadat de financiële tijdbom ontploft was kon doorschuiven naar nietsvermoedende klanten wiens geld zij – zonder dat dit eigenlijk mag – misbruikte voor het dekken van de gigantische risico's die MF Global nam. Het is bijna met geen pen te beschrijven hoe ongelooflijk incompetent het Britse toezicht is. 

    Premier David Cameron eiste van Europa dat zij niet de regels voor de financiële sector aanscherpt. Cameron wil baas blijven in eigen huis. Sinds het hele debacle van 2008 met ongereguleerde derivaten, krediethefbomen in het schaduw banksysteem en alle andere vormen van financiële list en bedrog heeft Groot-Brittannië helemaal NIETS gedaan aan het voorkomen van nieuwe debacles. Nu Europa orde op zaken wil brengen, traineert Groot-Brittannië opnieuw. Europa heeft Cameron echt niet voor niets aan de kant geschoven; men blijft zelfs nog zeer beleefd gezien de praktijken in de “City”. Het is zo ontzettend terecht dat de Britten keihard aan de kant worden geschoven. Laat hen maar op dat eiland verder prutsen met hun geldpersfinanciering en hun goedkeuring voor alle vormen van malafide financiële wanpraktijken. Als zij deze problemen niet aanpakken, dan doet Europa dit zelf wel. Lees en huiver. This is scary shit.. en erger dan AIG:

    • MF Global and the great Wall St re-hypothecation scandal (Reuters)

    Nieuws uit Nederland..

    • Deal begrotingsdiscipline zonder VK en Hongarije (FD)
    • 'Microsoft zit achter deel klachten machtsmisbruik Google' (Nu.nl)
    • Merkel: Eurozone heeft akkoord over 'fiscale unie' (RTL-Z)
    • Hoogduin: IMF plukt het geld niet van een boom (RTL-Z)
    • De Telegraaf: er komt tot 10 miljard aan extra bezuinigingen (Welingelichte Kringen)

    Nieuws uit het buitenland..

    • MF Global's Corzine: I did not intend to break rules (Reuters)
    • European Banks Need 115 Billion Euros (Spiegel)
    • Fortress Commodities Fund “We're Long Gold, Short Base Metals, And A Seller Of Crude” (Zero Hedge)
    • Iceland's Toxic Legacy – Mountains of Debt Temper Hopes despite Recovery (Spiegel)
    • House Committee Cancels Vote On Insider Trading Bill After Leadership Flips Out (Business Insider)
    • Here's The SEC's Statement On Why It Can Prosecute Members Of Congress, But Doesn't (Business Insider)
    • Europe splits over fiscal union (Reuters)
    • EU States to Send IMF $267 Billion in New Crisis Fight (Bloomberg)
    • Are Dim Sum Bonds The Next Chinese Reverse Merger Fraud? (Zero Hedge)

    In een bijdrage van de redactie van Bloomberg over de wet waar we gisteren en vorige week aandacht aan besteedde, betoogt Bloomberg voor een presidentieel veto. Echter, de motivering voor het presidentiële veto is en blijft opmerkelijk:

    Both bills would reaffirm the govement’s ability to detain suspects more or less indefinitely. Objections from civil libertarians are understandable but not persuasive. This war has spread far from the battlefields of Afghanistan, and its open- ended nature requires long-term detention.

    We would prefer Congress offer a more concrete outline of its preferred legal regime, and that it consider creating a National Security Court that would operate in the gray area between civilian and military law. However, the only disqualifying measure under debate now is the Senate’s mandate on military detainment. That would be a setback to national security. If the conference committee doesn’t remove it, Obama should pick up his veto pen.

    Bron: Bloomberg

    Tja, definieer vrijheid als een afgeleide van nationale veiligheid en daarmee als een ondergeschikt belang en dan is het gevolg dat de verhouding tussen individu en staat wordt omgedraaid. Dat is een heel gevaarlijk idee en is een pad vol met valkuilen om te bewandelen. Dat bezwaren “begrijpelijk” zijn, maar niet “overtuigend” zijn, wordt niet eens toegelicht. Als die bezwaren zo makkelijk opzij worden geschoven, pleit dan gewoon meteen voor een despotisch systeem.

    De passage “deze oorlog heeft zich ver van het strijdtoneel in Afghanistan verspreid, en de aard [van de oorlog] met een open einde noodzaakt lange termijn detenitie”, is er één die zo uit een boek van George Orwell had kunnen komen. Een redactioneel van Bloomberg waar wij het roerend mee oneens zijn.

    In dat kader willen wij u tot slot het volgende bericht zeker niet onthouden. Alex Jones van Infowars meldt dat de Amerikaanse overheid haar FEMA-kampementen binnen enkele dagen operationeel wil hebben en de Amerikaanse overheid heeft in dit kader bedrijven aangeschreven om personeel te leveren. Over de achtergronden van deze kampementen wordt van alles gezegd en geschreven en het is door ons niet vast te stellen wat nu de bedoeling is van deze kampementen, maar deze quasi-gevangenissen lijken in de verste verte niet op vakantieparken..

    Exclusive: Govement Activating FEMA Camps Across U.S. Alex Jones' Infowars: There's a war on for your mind! (InfoWars)
     

     

     

  • Eurozone heeft een akkoord zonder Britten

    Groot-Brittannië
    De Britten willen niet de financiële sector hervormen en eisen van Europa een permanent gedoogbeleid voor het falende Britse toezicht en dat krijgen de Britten geheel terecht niet. Vanochtend schreven we in de Dagelijkse Kost al één en ander hierover en het is geheel aan de Britten om de vinger naar zichzelf te wijzen in plaats van wat de Britse media doen: die schrijven Europa de veieling in. Helaas blijft het niet bij woorden, want de financiële tijdbommen worden in de Londense “City” gefabriceerd en daarvoor verlangen de Britten uitzonderingsposities. Die krijgt men geheel terecht niet.

    Hongarije, Tjechië & Zweden
    De regeringen van Hongarije, Tjechië en Zweden zullen met hun parlement overleggen of zij zich zullen aansluiten bij de afspraken van de eurotop. Deze landen hebben nog een eigen munt. Roemenië, Denemarken, Bulgarije, Letland, Litouwen en Polen hebben aangegeven wel mee te doen aan de strengere begrotinseisen. De Britten isoleren zich in de Europese Unie van 27 landen.

    Noodleningen: EFSF, ESM en IMF
    De 17 landen van de eurozone zullen in totaal €200 miljard aan het Inteationaal Monetair Fonds (IMF) lenen via bilaterale leningen. Die leningen worden via de nationale centrale banken verstrekt en vermoedelijk betreffen dit gelden uit de buitenlandse valuta-reserves, ook al houden we op dit punt een slag om de arm. Zoals gebruikelijk ontbreken details.

    De landen van de eurozone hebben de inteationale gemeenschap opgeroepen om eveneens geld aan het IMF beschikbaar te stellen om zodoeden de slagkracht van het IMF te vergroten. Het Europese Stabiliteits Mechanisme (ESM) zal vervroegd in werking treden en zal vanaf juli 2012 met €500 miljard de crisis te lijf kunnen. Het gebruik van de gelden van het tijdelijke Europese noodfonds EFSF zal beheerd gaan worden door de ECB. Dat wil overigens niet zeggen dat de ECB geld gaat drukken om het fonds te financieren.

    Via RTL-Z kan verder vermeld worden dat: “Besluiten moeten unaniem worden genomen, behalve in bijzondere noodgevallen, aldus Rutte. Dan geldt 85 procent van de stemmen om situaties om te voorkomen dat één klein land de besluitvorming kan vertragen.

    Het noodfonds zal niet gaan opereren als een bank, meldde Rutte. Dit is een overwinning voor Duitsland dat wilde voorkomen dat het fonds toegang zou krijgen tot de ongebreidelde middelen van de Europese Centrale Bank (ECB). Deze zal volgens de Franse president Nicolas Sarkozy worden belast met het beheer van de twee reddingsfondsen.”

    Banken
    Het akkoord voorziet er tevens in dat banken in het geval van nationale faillissementen zoals bij Griekenland, niet hoeven af te schrijven op verliezen. Banken worden dus volledig gecompenseerd vanuit de Europese noodfondsen. Deze maatregel lijkt met name bedoeld te zijn om de stabiliteit op de obligatiemarkten terug te brengen.

    Strengere begrotingsregels
    De begrotingsregels worden aangescherpt. Zo mogen landen in de eurozone in de toekomst slechts 0,5% van het nominale BBP als begrotingstekort hebben. Tekorten van 3% blijven toegestaan, maar zodra deze grens wordt overschreden worden vanuit Brussel bezuinigingshervormingen opgelegd.

    Het akkoord van de landen van de eurozone is hier terug te lezen.

  • ABP daagt JPMorgan Chase voor de rechter

    Via Nu.nl:

    ABP daagt JPMorgan Chase voor de rechter

    NEW YORK – Pensioenfonds ABP heeft donderdag bij het hooggerechtshof van New York een zaak aangespannen tegen de Amerikaanse bank JPMorgan Chase over de ,,rommelhypotheken'' die het pensioenfonds heeft gekocht.

    ABP verwijt de bank misleidende informatie te hebben verstrekt.

    De rommelhypotheken waren risicovoller dan de bank had doen voorkomen en ook minder waard, aldus ABP. Het pensioenfonds heeft daardoor op de aankoop verlies geleden. Over de hoogte van de geleden schade doet ABP geen mededelingen. Het wil alleen kwijt dat het het de moeite waard vindt een zaak aan te spannen.

    En om een inkijkje te geven hoe men bij het ANP zo ongeveer te werk gaat, het bericht via Reuters maar dan in het Engels:

    Dutch fund sues JPMorgan over mortgage pools

    (Reuters) – JPMorgan Chase & Co has been sued by Stichting Pensioenfonds ABP, a pension fund for public employees in the Netherlands, over residential mortgage-backed securities it purchased. The fund bought the pools of home loans based on false and misleading statements, according to the lawsuit, filed on Wednesday in New York State Supreme Court in Manhattan.

    The mortgage loans backing the securities were worth much less than had been represented and were taken out by borrowers “who were much less creditworthy than had been represented,” the lawsuit said. The securities were collateralized against mortgages that originated or were acquired by JPMorgan Bank, as well as Bear Steas' mortgage arm, EMC, and Washington Mutual Bank, among others, the lawsuit said. JPMorgan acquired Bear Steas and Washington Mutual in 2008.

    The loans went into default and delinquency at high rates, and they could not be sold at anywhere near the prices paid, causing losses on the investment, the lawsuit said. A JPMorgan representative did not immediately retu a call for comment.

    The case is Stichting Pensioenfonds ABP v. JPMorgan Chase & Co., 653383/2011, New York state Supreme Court (Manhattan)

    Laten we allereerst stichting Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds complimenteren voor haar terechte gang naar de rechter en het dagen van Amerika's meest politiek verweven bank (en vermeende goud- en zilvermarkt-manipulator) JP Morgan Chase & Co. ABP komt geheel terecht haar fiduciaire verplichting aan haar allerbelangrijkste stakeholder na: de pensioengerechtigden. Na in september Deutsche Bank voor malafide hypotheeksecuritisaties voor de rechter te hebben gedaagd, moet ook JP Morgan hieraan geloven.

    Toen ABP Deutsche Bank voor de rechter sleepte, hebben we in de databank van de rechtbank van New York gekeken of we meer details konden vinden en welk schadebedrag hiermee gemoeid is. Tot op heden zijn daar geen verdere details bekend over geworden (zie: hier). Omdat Reuters heel behulpzaam het registratienummer heeft gegeven van de nieuwe zaak, bleek het heel eenvoudig te zijn om uit de tientallen zo niet honderden rechtszaken waarin JP Morgan Chase verwikkeld is (en dan hebben we het alleen over de rechszaken in het district van New York), de aanklacht van ABP tegen de bank te vinden.

    Met een grote knipoog naar het ANP (en Reuters) hebben we de 252-pagina tellende aantijging van het ABP tegen JP Morgan uit de database gevist. U kunt dat overigens hier ook zelf bekijken of het document bij ons downloaden: ABP vs JP Morgan et al. Na een eerste vlugge scan van de aantijgingen heeft men bij het ABP lange tijd in alle stilte gewerkt aan deze rechtszaak. En wie weet heeft men bij het ABP ook wel goed geluisterd naar wat wij vorig jaar in de Nieuws-Flash! schreven want eind 2010 schreven we al over het bestaan van MERS en de structurele valsheid in geschrifte die MERS mogelijk maakte. Dat resulteerde overigens in een pakkende column van Willem Middelkoop op RTL-Z begin 2011.

    Waar wij toentertijd al op wezen was de systematische en frauduleuze wijze waarop de hypotheekpapieren werden geadministreerd en dat dit betekent dat de hypotheeksecuritisaties simpel gezegd als citroenen werden verkocht, maar knollen bleken te zijn. ABP dacht “goud” te hebben gekocht, maar kreeg wolfraam.

    Dat komt omdat de hypotheekpapieren waarop de beleggingen berusten nooit gekoppeld zijn geweest aan de beleggingen. Dat komt omdat vooraf niet te bepalen is welke hypotheken kapot gaan en welke niet. Daarom werden die hypotheken pas nadat zij kapot waren gegaan toegewezen aan een hypotheeksecuritisatie en hiervoor moesten de papieren wel vervalst worden. Dat is waarom MERS door de banken werd opgericht zodat via MERS het lokale wettelijke kadaster kon worden omzeild. Dit is een systematische aanpak geweest en vroeger of later moest dat er wel toe leiden dat beleggers van deze hypotheekpakketten naar de rechter stapten om gecompenseerd te worden vanwege alle verstopte gebreken. ABP heeft die stap nu gezet en dat is in een zekere zin “goed” nieuws.

    Uit het document dat is opgesteld door het advocatenteam dat namens ABP optreedt, blijkt dat JP Morgan – naar het oordeel van ABP – niet alleen keihard heeft gefraudeerd met de onderliggende hypotheekpapieren, maar ook de cijfers ten aanzien van de kwaliteit van die hypotheekpapieren heeft gemanipuleerd en eigenlijk heeft vervalst. JP Morgan schetste doelbewust een beeld dat niet conform de werkelijkheid was en rekende ABP cijfers voor waarvan de bankiers wisten dat die niet klopten. JP Morgan fingeerde dus de betrouwbaarheid van de belegging die te boek stond als veilig en heeft ABP en haar 2,8 miljoen Nederlandse pensioengerechtigden op grove wijze misleid.

    De hoogte van de schadeloosstelling die ABP verlangt staat niet expliciet vermeld in het document. Wel wordt er gerefereerd aan één van de  certificaten die “plaintiff” ABP van JP Morgan heeft gekocht. Dat certificaat kostte ABP ruim $1 miljard (zie bovenstaande grafiek; pp.35 document/pp. 45 pdf). Het lijkt er dus op dat het niet bij dit bedrag blijft en dat ABP kennelijk meer certificaten heeft gekocht van JP Morgan; certificaten waarvan ABP bewijsmateriaal heeft verzameld die zij in de rechtszaal wil presenteren en wel voor een jury. Wordt dus vervolgd!

  • S&P dreigt met afwaardering EU

    Afgelopen maandag kwam S&P al met een waarschuwing voor vijftien van de zeventien eurolanden. Indien de Europese leiders vandaag of morgen niet met een reële oplossing komen voor de voortslepende eurocrisis voelt S&P zich gedwongen om de eurolanden opnieuw te analyseren. Hier zouden enkele afwaarderingen uit kunnen komen, ook voor landen met de hoogste “triple A” rating zoals Duitsland, Nederland en Frankrijk.

    S&P zette nu ook het vooruitzicht voor de kredietwaardigheid van de Europese Unie op negatief. De landen van de eurozone zijn verantwoordelijk voor 62% van het totale budget van de EU. Een afwaardering van enkele van deze eurolanden zou ook consequenties kunnen hebben voor de kredietwaardigheid van de hele EU. Analisten van S&P, Frank Gil en Moritz Kraemer, stelde dat ze in hun analyse van de EU letten op de financiële mogelijkheden van de eurolanden om de EU in het geval van financiële onrust te ondersteunen. Daaaast stelde S&P dat enkele grote banken zoals BNP Paribas en Deutsche Bank  een afwaardering boven het hoofd hangt.

     
    Bron:
     
  • Dagelijkse kost 8 december 2011

     

    • René Tissen: grote kans op depressie in Nederland (RTL-Z)
    • Slecht nieuws over huizenmarkt Denemarken (nogmaals René Tissen; RTL-Z)
    • Harde botsing voor EU-top (FD)
    • Bos: banken vallen terug in oude fouten (RTL-Z)
    • Balkenende: 'Snel en alert gereageerd bij kredietcrisis' (Nu.nl)

    De angst wordt er door de eindverantwoordelijken goed ingepraat..

    • Franse minister waarschuwt voor instorten Euro (Nu.nl)
    • 'Scenario's centrale banken voor einde euro' (Nu.nl)
    • Centrale banken bereiden zich voor op leven na euro (RTL-Z)

    Hulde voor de tijd en moeite die Reuters in de volgende grafiek heeft gestoken:


    Bron: Reuters

     

    Via Mike Shedlock, de Amerikaanse toename in het aantal mensen die afhankelijk zijn van voedselbonnen. Wie durft te beweren dat er geen sprake is van een economische depressie in Amerika is ziende blind en horende doof:

    Nieuws uit buitenlandse media..

    Het is crisis!! Dit zijn headlines die een paar jaar geleden een heel jaar gevuld hadden; het is nagenoeg niet bij te houden.. maar we komen een heel eind:

    • U.S. FDIC to cut operating budget, jobs in 2012 (Xinhua)
    • ECB to cut rates as focus on bond buys intensifies (Reuters)
    • Draghi Courts Bundesbank in Bid to Avoid Trichet Fate (Bloomberg)
    • On the ECB’s ‘most significant non-standard measure’ (FT Alphaville)
    • Macquarie Research: Indians Carry Gold Worth Over $950B (Inteational Business Times)
    • Marc Faber: “I Have A Very Special Stock Tip For You. The Symbol Is G-O-L-D” (Zero Hedge)
    • France, Germany to push crisis plan (Reuters)
    • Central Banks Plan for Possible Euro Breakup as Merkel Focuses on Wrong Issues (Naked Capitalism)
    • Four Ideas to Save the Common Currency (Spiegel)
    • Supply Chains and the Future of Globalization in the Wake of the Tōhoku Earthquake and Tsunami (Econ Browser)
    • Deutsche Bank CEO target of suspicious envelope – police (Reuters)
    • S&P may downgrade EU, large euro-zone banks (Reuters)
    • Japan: not aware of IMF $600 billion euro zone aid plan (Reuters)

    Nog niet tot slot maar “klein” nieuws uit Amerika. Het land van de onbegrensde mogelijkheden? Tegenwoordig is het eerder het land van de onbegrensde idioterie! Een negenjarig jochie is geschorst omdat hij tegen een vriendje zei dat hij zijn lerares “cute” vindt. Dat werd opgevangen door een inval-lerares en het jochie werd prompt geschorst vanwege vermeende sexuele intimidatie (“sexual harrasment”). 

    Bron & artikel zijn te vinden bij de Huffington Post.

    Tot slot de beweegredenen van president Obama om zijn veto uit te spreken tegen het wetsvoorstel dat vorige week door de Amerikaanse senaat werd aangenomen. In die wet zijn additionele bepalingen opgenomen waardoor Amerikanen aangewezen kunnen worden als “enemy combatant”, “terrorist”, of iets dat daarop lijkt. Zo kan de Amerikaanse overheid zonder de tussenkomst van een rechter Amerikaanse burgers (en dit geldt dus voor elk mens op deze aarde!!) opgepakt worden en voor onbepaalde tijd en zonder naleving van de Geneefse conventies opgesloten worden in bijvoorbeeld Guantanomo Bay. De Verenigde Staten voorvechter van democratie en vrijheid? Wie dat PR-verhaal nog gelooft heeft een probleem tussen de oren. De volgende quote is slechts de inleiding, maar het verhaal is de moeite waard om even te lezen, want deze ontwikkeling is zonder hier moeilijk over te willen doen, beangstigend.

    The Real Reason for Obama’s Threat to Veto the Indefinite Detention Bill (Hint: It’s Not to Protect Liberty)

    Obama Wants to Veto the Indefinite Detention Bill Because It Would Hold the U.S. to the Geneva Convention. I – like everyone else – am horrified by the Senate’s passage of legislation that would allow for indefinite detention of Americans. And at first, I – like many others – assumed that Obama’s threat to veto the bill might be a good thing. But the truth is much more disturbing.

    Lees verder: Washington's Blog

    Van dezelfde blog nog even wat beelden uit de praktijk..

  • Japan geeft gouden en zilveren munten aan kopers staatsobligaties

    Om in aanmerking te komen voor de herdenkingsmunten moeten beleggers hun staatsobligaties tenminste drie jaar in de portefeuille houden, waarvoor ze overigens een jaarlijkse vergoeding krijgen van 0,05 procent. De overheid heeft het geld nodig voor de wederopbouw van gebieden die zijn getroffen door de aardbeving en de tsunami van 11 maart. Bij aankoop van 10 miljoen yen (€96.000) aan obligaties geeft de overheid één gouden herdenkingsmunt mee. De munt bevat 15,6 gram aan puur goud (0,55 troy ounce) en vertegenwoordigd daarmee een waarde van omgerekend €650 tot €700 tegen de actuele goudprijs. Stijgt de goudprijs de komende jaren, dan komt dat ten goede aan het rendement voor de belegger die de obligaties gekocht heeft.

    Ook kleinere beleggers krijgen een presentje, want bij aankoop van 1 miljoen yen (€9.600) aan Japans staatspapier ontvangen ze een zilveren herdenkingsmunt met een gewicht van 1 troy ounce (31,1 gram). Een dergelijke munt heeft vandaag de dag een waarde van ongeveer €30, maar zal bij een stijging van de goudprijs of bij een verzwakking van de Japanse valuta natuurlijk meer waard worden. De Japanse minister van Financiën, Jun Azumi, heeft zelf al het goede voorbeeld gegeven. Hij zal voor 1 miljoen aan Japanse yen inruilen voor staatsobligaties en krijgt daar dus ook een zilveren munt voor. De gouden en zilveren munten worden geleverd bij obligaties die vanaf maart volgend jaar worden uitgegeven.

    Het Japanse ministerie van Financiën geeft de gouden en zilveren herdenkingsmunten uit zo lang als de voorraad strekt. Alle beleggers krijgen in ieder geval een dankbrief van de minister zodra ze zich hebben ingeschreven voor het aankopen van staatsobligaties. Deze brief liet de minister dan ook zien aan verslaggevers als bewijs van zijn aankoop. Ook kabinetslid Osamu Fujimura zou zich ingeschreven hebben voor de obligaties, maar het is niet duidelijk voor welk bedrag.

    Oude Japanse staatsobligatie met looptijd van 30 jaar

    De rente op Japanse staatsobligaties daalt al sinds 1990 en stond een tijdje onder de 1% (klik voor grotere versie)