Categorie: Grondstoffen

Door nieuwe boortechnieken kan er horizontaal geboord worden naar olie en gas. Met een mengsel van water en chemicaliën wordt ondergronds gesteende gekraakt, waardoor gas vrijkomt dat opgevangen kan worden. Op die manier kan gas uit de bodem gehaald worden dat eerder niet bereikbaar was. 

Arthur Berman gaf vorig jaar een presentatie waarin hij zijn visie op schaliegas toelichtte. Businessinsider kreeg toestemming om een aantal slides hieruit online te zetten. In oktober vorig jaar plaatste Marketupdate ook al een kritisch artikel over schaliegas, gebaseerd op een studie die in oktober vorig jaar verscheen op de website The Oildrum. Dat artikel wordt nog steeds regelmatig opgevraagd via Google, vandaar dat Marketupdate er opnieuw aandacht aan schenkt. Zonder verdere toelichting volgen hier de slides uit de presentatie van Berman.

Boorstations voor schaliegas verliezen snel rendement

Er zit een grote kloof tussen totale reserves, bereikbare reserves en commercieel rendabele reserves

Schaliegas is de duurste en meest complexe bron van energie

Totnogtoe heeft schaliegas beperkt bijgedragen aan de totale energiebehoefte

De kloof tussen productie en consumptie van ruwe olie in de VS is 9 miljoen vaten per dag

In het Bakken olieveld in North Dakota stonden afgelopen zomer 236 boorinstallaties 

De productie van het Bakken olieveld bereikte een peik van 573.000 vaten per dag

Zonder plaatsen van nieuwe installaties zal de productie in een jaar met 38% dalen

Het rendement van de schaliegas installaties verbeterde niet van 2010 naar 2011, de kosten zijn volgens Berman astronomisch

Boorplatformen die al een paar jaar actief halen nog maar heel weinig gas uit de grond

Een soortgelijke ontwikkeling zien we in het Eagle Ford schaliegasveld in Texas

Het aantal rendabele boorinstallaties in Bakken neemt snel af

Concluderend stelt Berman dat de impuls van schaliegas beperkt is en dat het Amerika niet onafhankelijk zal maken van import

Op dit moment verdient de belastingbetaler nog niets aan de waardevolle metalen die de mijnen uit de grond halen. Ambtenaren van de overheid konden zelfs niet aangeven hoeveel goud, zilver, koper en andere waardevolle metalen er uit de grond is gehaald en verkocht is. “De overheid verzamelt geen data van de mijnbouwbedrijven”, zo valt te lezen in een rapport over de Amerikaanse mijnbouwsector in 2010 en 2011.

Het invoeren van een belastingtarief van 12,5% op de winning van waardevolle metalen kan volgens verschillende onafhankelijke onderzoeken honderden miljoenen dollars extra in het laatje van de overheid brengen, zo schrijft Moneynews op basis van verschillende rapporten. Met de 'fiscal cliff' in het vooruitzicht hebben Amerikanen meer oog gekregen voor bezuinigingen en manieren om extra inkomsten binnen te halen. Volgens de senatoren Grijalva uit Arizona en Udall uit New Mexico zou de belastingbetaler mee moeten profiteren van een stijgende goudprijs, die momenteel geheel ten goede komt aan de winst van de mijnbouwbedrijven.

Honderden miljoenen aan extra inkomsten

De heffing waar de Democratische senator Grijalva voor pleit zou alleen van de Goldstrike Mine in Nevada (productie van 11,1 miljoen troy ounce in 2011) al $150 miljoen per jaar opleveren. De heffing zou toegepast moeten worden op de grond die de mijn gebruikt die eigendom is van de staat. Volgens een leidinggevende van het bedrijf Barrick Gold Corp – waar de Goldstrike Mine onder valt – beslaat slechts een fractie van de mijn grondgebied van de staat en betaalt het bedrijf vergeleken met vijf jaar geleden nu al vier keer zoveel belasting. Volgens de wetgever zouden belastingbetalers sowieso al recht moeten hebben op een gedeelte van de opbrengst van de mijnen.

Als de extra heffing op de mijnproductie van waardevolle metalen wordt ingevoerd zoals Grijalva bepleit, dan zou dat de overheid alleen al $700 miljoen opleveren over de gehele levensduur van de mijn van Freeport-McMoRan Copper & Gold Inc. die koper en molybdeen uit de grond haalt.

Mijnwet uit 1872

Volgens de Amerikaanse mijnbouwwet van 1872 mogen mijnen edelmetalen en andere waardevolle metalen opgraven in gebieden die eigendom zijn van de staat, zonder de staat mee kan delen in een gedeelte van de opbrengst van deze activiteit. Deze wet richt zich specifiek op de winning van edelmetalen en andere waardevolle metalen, maar geldt bijvoorbeeld niet voor de productie van olie, kolen en gas. De wet is ooit ingevoerd om de ontwikkeling van de mijnbouwsector van Amerika een steuntje in de rug te geven. Volgens senator Udall uit New Mexico “geeft de Amerikaanse staat goud en zilver weg, zonder dat ze precies weet hoeveel ze weggeeft”.

De mijnbouwindustrie onderhoudt sterke banden met de politiek, een lobby die hervorming van deze oude mijnbouw wetgeving uit 1872 steeds wist tegen te houden. Maar nu lijkt de roep om hervorming van de wet sterker. Twee hooggeplaatste senatoren van het comité van Energie en Grondstoffen zeiden dat ze open staan voor hervorming. “Men is het er al lang over eens dat de mijnwet van 1872 bijgewerkt moet worden met de toevoeging van een heffing”, aldus senator Lisa Murkowski die onderdeel uitmaakt van het comité. De voorzitter, Ron Wyden, gelooft ook dat de mijnwet aan herziening toe is.

Niet alleen de mijnen die waardevolle metalen uit de grond halen zouden meer belasting moeten betalen, ook van de olieboorplatformen voor de kust kan een grotere bijdrage gevraagd worden, zo valt te lezen in het rapport over de mijnbouwsector. In 2010 en 2011 betaalden deze netto maar een heffing van 8%, terwijl ze 12,5% zouden moeten afdragen.

Senator Udall erkent dat de overheid in het algemeen niet goed in staat is om op tijd ene einde te maken aan uitzonderingsregels die niet meer actueel zijn. Volgens Udall is het nu tijd voor hervormingen, omdat er meer noodzaak is om de balans tussen inkomsten en uitgaven te vinden.

De Tijd schrijft dat de vervalste diamanten zo goed waren nagemaakt dat zelfs diamantairs met jarenlange ervaring in de branche het onderscheid tussen de twee niet konden maken. Zelfs de natuurlijke onzuiverheden die echte diamanten hebben waren toegevoegd aan de vervalste exemplaren. De nepdiamanten werden bij toeval ontdekt, want het ging om relatief kleine steentjes van 0,30 karaat. Door de lagere waarde van deze steentjes worden ze zelden grondig onderzocht in een laboratorium. In plaats daarvan worden diamanten uit deze categorie gecontroleerd met een microscoop of loep. Zoals gezegd geeft deze methode geen uitsluitsel meer door de hoge kwaliteit van de vervalsingen. Het is overigens nog niet duidelijk wie de leverancier is van de 600 vervalste diamanten.

Het Inteationaal Gemmologisch Instituut stuurde na deze ontdekking een uitdrukkelijke waarschuwing naar laboratoria over de hele wereld. “Deze praktijken kunnen de integriteit ondermijnen van de hele keten voor het leveren van diamanten, met schade voor het vertrouwen van zowel de diamanthandelaars als de consumenten”, zo was de strekking van de waarschuwing. “De sector is hier niet mee gebaat. Het maakt de business kapot. Daarom laten diamantairs hun diamanten heel vaak controleren in een lab”, aldus Caroline De Wolf van de diamantfederatie AWDC. Volgens haar kopen diamanthandelaren de laatste tijd massaal 'D-screen' toestellen, apparaten die een eerste controle kunnen doen t.a.v. de echtheid van de steen.

Diamanten als vermogensbeschermer?

Diamanten worden, net als kostbare sieraden en andere edelstenen, beschouwd als bezittingen die hun waarde weten te behouden. Rijke mensen kopen dit soort luxegoederen niet alleen omdat ze het mooi vinden, maar ook omdat het een manier is om vermogen veilig in op te slaan. Zeldzame diamanten en exclusieve sieraden zijn veel meer waard dan goud en zijn daarmee interessant voor zeer vermogende mensen die hun blootstelling van hun vermogen aan het banksysteem beperkt willen houden. Onlangs werd een zeldzame en grote diamant geveild voor ruim $21 miljoen.

De vervalste diamanten kunnen de sector inderdaad beschadigen, want als het totale aanbod van diamanten verwatert door een groot aantal vervalsingen zullen ook de echte exemplaren minder waardevol worden. Als ook de grote diamanten zo goed nagemaakt kunnen worden zijn diamanten een minder interessante 'asset' om vermogen in op te slaan. Als een reguliere microscoop of een vergrootglas niet meer volstaat wordt het moeilijker om diamanten te verhandelen. Wat dat betreft is goud een 'veiliger' alteatief om vermogen in op te slaan, omdat een vervalste gouden munt of goudbaar veel makkelijker te onderscheppen is.

Een goudbaar of gouden munt kan vergeleken worden met een echt exemplaar door het gewicht en de afmetingen te controleren, door een klanktest uit te voeren of door met speciale radio-apparatuur de onzuiverheden in de baar te meten. Er zijn speciale scanners op de markt die aan de hand van geluidsgolven precies in kaart kunnen brengen uit welke materialen een goudbaar is opgebouwd. Deze scanners kunnen goud onderscheiden van wolfraam (tungsten), koper en andere metalen. In het meest extreme geval kan een goudbaar doormidden gezaagd worden om de echtheid vast te stellen. Hierdoor gaat geen goud verloren, slechts de premie die betaald is op de baar.

Japan is de grootste importeur ter wereld van de zeldzame aardmetalen, een groep van zeventien chemisch verwante elementen die door het Amerikaanse ministerie van Defensie zijn aangemerkt als essentieel voor de productie van militair materieel. Maar de zeldzame aardmetalen gaan niet alleen in high-tech apparatuur van het leger, maar ook in auto's, smartphones, tablets, accu's en andere consumentengoederen. Japan staat bekend om haar technologiesector, waarvoor de zeldzame aardmetalen van levensbelang zijn.

De afhankelijkheid van het buitenland werd in 2010 voelbaar, toen China besloot om de export van zeldzame aardmetalen met 40% te beperken. Dit zorgde voor meer schaarste op de markt en daarmee voor aanzienlijk hogere prijzen, tot ongenoegen van met name Japan en de VS. Japan heeft sindsdien meer leveranciers in de hand genomen om de aanvoer van de zeldzame aardmetalen veilig te stellen. Zo importeert het dit jaar 9.000 ton aan aardmetalen van het Australische Lynas Corp. en 10.000 ton van het Amerikaanse Molycorp Inc. Vanaf 2015 is India verantwoordelijk voor 20% van alle zeldzame aardmetalen die Japan invoert.

Zeldzame aardmetalen in een elektrische auto zoals de Toyota Prius

China is dominant in de markt voor zeldzame aardmetalen

De eigenaar van deze zeldzaam grote diamant vertelde direct na de veiling dat er twee grote bieders waren. Daardoor kwam de prijs zoveel hoger uit dan de $15 miljoen waar men aanvankelijk rekening mee hield. De hoogste bieder wil anoniem blijven, maar heeft wel aangegeven dat de diamant tentoongesteld zal worden in een museum. Alfredo J. Molina zei dat de diamant uniek is in zijn soort en dat de verkoop ervan voelt alsof je de 'Mona Lisa' van de hand doet.

De diamant was eigendom van aartshertog Joseph, die de steen doorgaf aan zijn zoon. Later werd de steen verkocht aan een anonieme koper, die de steen gedurende de Tweede Wereldoorlog veilig had opgeborgen in een kluis. In 1961 kwam de steen weer tevoorschijn, toen deze in Londen werd geveild. In 1993 werd de diamant opnieuw aangeboden op een veiling in Genève, waar veilingshuis Christie's het object verkocht voor $6,5 miljoen. In minder dan twintig jaar tijd is de waarde van de steen verdrievoudigd.

Tijdens de veiling van afgelopen dinsdag werd nog een tweetal andere diamanten aangeboden, maar op beide werd minder geboden dan de minimale vraagprijs. Een roze steen van 12,16 karaat kreeg een hoogste bod van 1,8 miljoen Zwitserse franc (SFr), ver beneden de vraagprijs. Een gele diamant van 70,19 karaat werd ook niet verkocht, omdat het hoogste bod van 2,8 miljoen SFr te laag was voor de verkopende partij.

Zeldzame diamanten zijn, net als andere collectors items, geliefd bij zeer vermogende mensen. Het zijn tastbare bezittingen die los staan van de financiële wereld en die onder bijna alle omstandigheden hun waarde weten te behouden. Net als goud zijn ook diamanten makkelijk te transporteren en te verstoppen en vertegenwoordigen ze heel veel waarde in een kleine verpakking.

Video van de veiling van de 76,02 karaats Archduke Joseph diamant

Een foto van de betreffende diamant die ruim $21 miljoen opbracht (Afbeelding van het AFP)

De platinamarkt kreeg de afgelopen maanden veel aandacht, als gevolg van stakingen bij onder meer Lonmin en Amplats. Daarbij liep één staking zodanig uit de hand dat er minstens 38 doden vielen te betreuren onder mijnwerkers. De rust lijkt inmiddels weer teruggekeerd, vooamelijk door loonsverhogingen die mijnbouwbedrijven hebben gegeven aan werknemers. Johnson Matthey heeft voorspeld dat er als gevolg van deze werkonderbrekingen 400.000 troy ounce minder platina geproduceerd is, waardoor de vraag naar dit edelmetaal dit jaar groter was dan het aanbod.

In haar 'Platinum 2012 Interim Review' schrijft Johnson Matthey dat de problemen in Zuid-Afrika hebben gezorgd voor een 10% daling van de wereldwijde platinaproductie tot 5,84 miljoen troy ounce. De totale vraag naar platina blijft volgens het bedrijf stabiel op 8,07 miljoen troy ounce, terwijl het aanvullende aanbod van platina uit recycling zal dalen. Dit zou resulteren in een tekort van 400.000 troy ounce aan platina op de wereldwijde markt.

De Zuid-Afrikaanse platinaproductie zakt dit jaar volgens Johnson Matthey met 12% jaar-op-jaar naar 4,25 miljoen troy ounce, het laagste niveau in elf jaar tijd. Over de eerste tien maanden van dit jaar is Zuid-Afrika al 300.000 troy ounce aan platinaproductie misgelopen, maar dat getal zou verder kunnen oplopen vanwege productieonderbrekingen die blijven aanhouden in sommige mijnen. Ook het sluiten van platinamijnen met een laag rendement zou het totale aanbod verder onder druk kunnen zetten in de laatste paar weken van dit jaar.

Verwachting 2013

Voor volgend jaar rekent Johnson Matthey op een gematigde groei van de totale bruto vraag naar platina, als gevolg van een groeiende vraag naar auto's en een algemene toename van de industriële productie. Tegelijkertijd zal het aanbod van het edelmetaal vanuit Zuid-Afrika niet stijgen, maar gelijkblijven op 4,25 miljoen troy ounce. De prijs van platina steeg dinsdag met meer dan $30 per troy ounce en staat woensdagochtend op een niveau van $1.591 per troy ounce. In september steeg de platinaprijs als gevolg van de uit de hand gelopen stakingen in de mijnbouwsector in Zuid-Afrika naar $1.700 per troy ounce, dicht bij het niveau van de goudprijs rond die tijd. In het verleden was platina bijna altijd duurder dan goud, zie ook onderstaande afbeelding afkomstig van Seekingalpha.

Grafiek van goud- en platinaprijs vanaf 1956 (data van Tradestation Group, samengesteld door Arie Goren)

Zo verzamelde een analist van de website The Oildrum data over de Amerikaanse productie van fossiele brandstoffen sinds 1975. Uit deze data blijkt dat de productie van fossiele brandstoffen de laatste jaren helemaal niet zo significant is gestegen. Weliswaar ging de totale energieproductie – uitgedrukt in BTU's – vanaf 2010 wat omhoog, maar de toename is allesbehalve substantieel te noemen. De productie van aardgas is sinds 2005 weliswaar met 5 quadriljoen BTU's gestegen, maar op een totale energieproductie van meer dan 60 quadriljoen is dat geen grote verschuiving. De laatste jaren werd de stijging van de productie van aardgas in de VS deels ongedaan gemaakt door een dalend volume van ruwe olie.

Grafiek van Carpe Diem Blog suggereert aanzienlijke stijging van productie fossiele brandstoffen in de VS

Quadriljoen BTU's

In totaal kwam de energieproductie van fossiele brandstoffen in 2011 uit op 60,6 quadriljoen BTU's, 1,3 quadriljoen meer dan in 1998. Een quadriljoen BTU's is een standaard waarmee de energiewaarde van olie, gas en kolen samengevoegd kan worden. Een quadriljoen BTU staat gelijk aan bijna duizend miljard kubieke meter gas, 180.135.869 vaten ruwe olie of 35.999.350 short tons aan kolen.

Onderstaande grafieken laten zien hoe de productie van olie, kolen en gas zich vanaf 1975 tot en met 2011 heeft ontwikkeld. Hieruit blijkt dat de productie van gas en kolen is opgeschroefd, maar dat die van ruwe olie juist is gedaald. In totaal bleef de energieproductie uit fossiele brandstoffen in de VS vanaf 1975 tot en met nu schommelen in een bandbreedte van 55 tot 60 quadriljoen BTU's, terwijl de energiebehoefte van de VS sinds 1980 weer is toegenomen.

Totale energieproductie van olie, kolen en gas vanaf 1975 op een normale schaalverdeling

'Schaliegas geen big deal'

Hoogleraar Perry omschrijft de toegenomen productie van schaliegas als een 'big deal'. Hij stelt dat de VS momenteel dichter bij energie-onafhankelijkheid is dan in de afgelopen 22 jaar. Maar volgens de analist van The Oildrum ligt het energieprobleem van de VS niet in de totale energiehoeveelheid, want er zijn nog grote voorraden aan kolen en gas. Het probleem zit hem volgens The Oildrum in brandstof die makkelijk te transporteren is, want die is afkomstig van ruwe olie. De extra productie van gas uit gesteente is belangrijk en noemenswaardig, maar het brengt de productie van energie in het beste geval terug tot het niveau van 2003. En ook dat was aanzienlijk lager dan dat van 1951.

De analist van The Oildrum stelt dat er niets gelogen is aan de gegevens die Perry heeft gebruikt op zijn blog, maar dat de conclusie die hij trekt bijdrage levert aan een verstoord beeld dat de VS spoedig onafhankelijk zal worden van energie uit het buitenland en dat het geen olie meer hoeft te importeren. De VS heeft in de afgelopen honderd jaar veel meer olie gebruikt dan dat het geproduceerd heeft. Sinds de Tweede Wereldoorlog importeert het land olie en sinds de piek van de binnenlandse olieproductie die in 1970 bereikt werd is de import van olie alleen maar verder toegenomen.

De laatste jaren verbruikt de VS per dag ongeveer 9 miljoen vaten meer olie dan het kan produceren, een importvolume dat gelijk staat aan het totale volume van de binnenlandse olieproductie in 1970. De analist van The Oildrum concludeert dat de toename van olie- en gasproductie in de VS bemoedigend is, maar dat het onder de huidige omstandigheden vrijwel uit te sluiten is dat de VS weer onafhankelijk wordt van de invoer van olie uit het buitenland. In theorie kan ook gas worden gebruikt als een makkelijk te transporteren brandstof, maar voordat het zover is moeten er veel investeringen worden gedaan in de infrastructuur.

VS importeert 9 miljoen vaten olie per dag, toename productie schaliegas maakt de VS niet veel minder afhankelijk van het buitenland

In augustus escaleerde de situatie in Zuid-Afrika, toen er veel dodelijke slachtoffers vielen bij een confrontatie tussen de politie en stakende mijnwerkers. Sindsdien zijn er in verschillende platinamijnen in het land stakingen uitgebroken, stakingen die gevoedt worden door onvrede over het salaris en de werkomstandigheden. Daar komt bij dat er steeds meer onvrede is over de manier waarop de winsten worden verdeeld. Veel mijnwerkers zijn van mening dat de winsten voor een te groot gedeelte in handen komen van buitenlandse bedrijven. Ook is er wantrouwen jegens de politiek en bepaalde vakbonden, die andere belangen zouden dienen dan die van de mijnwerkers. Hierin voelen veel mijnwerkers zich gesteund door oud-ANC'er Julius Malema, die zegt op te komen voor het belang van de onderste laag van de bevolking.

Het ontslag van 12.000 mijnwerkers door Amplats miste afgelopen vrijdag haar uitwerking niet, want veel beleggers deden bezittingen in Zuid-Afrika van de hand. Daardoor verloor de Zuid-Afrikaanse rand in één dag 4% van haar waarde tegenover de dollar. De munt staat nu op het laagste niveau sinds 3,5 jaar.

Volgens politiek analist Nic Borain neemt Amplats een grote gok door zoveel mijnwerkers op straat te zetten. ''Het bedrijf houdt voet bij stuk, maar het is nog moeilijk in te schatten in welke richting dit zich gaat ontwikkelen. Door de ontslagen kan de rust wederkeren, maar het is ook goed mogelijk dat de situatie nu verder zal escaleren.''

Volgens de jeugdliga van het ANC heeft Amplats zich dankzij het bloed, zweet en de tranen van de mijnwerkers kunnen verrijken met astronomische winsten. En nu worden die mijnwerkers zonder pardon ontslagen. De jeugdliga stelde dat Amplats ''een schande en een teleurstelling is voor Zuid-Afrika en dat het een weerspiegeling vormt van het monopolistische gedrag van de blanken''. De situatie in Zuid-Afrika is ook waargenomen door kredietbeoordelaar Moody's, want die verlaagden onlangs de kredietstatus van het land. De minister van Financiën van de Zuid-Afrikaanse regering maakte eerder ook al bekend dat de groeidoelstelling van 2,7% in 2012 naar beneden moet worden bijgesteld.

Stakingen

Meer dan 75.000 mijnwerkers zouden inmiddels in staking zijn, ongeveer 15% van het totaal aantal werknemers in deze sector in Zuid-Afrika. De protesten lijken zich ook te verspreiden naar de goudmijnen van het land, want ook AngloGold Ashanti zag haar productie van goud vrijwel stilvallen. Concurrenten Gold Fields en Harmony Gold zouden in mindere mate last hebben van stakingen en werkonderbrekingen. Ook in de Sishen ijzerertsmijn van Kumba Iron Ore zou het werk verstoord worden door wegblokkades.

Naast de mijnbouwsector is ook de transportsector in Zuid-Afrika kwetsbaar gebleken. Ongeveer 20.000 vrachtwagenchauffeurs hebben hun werk voor twee weken stopgezet en vragen om een loonsverhoging. Deze staking heeft ook Shell geraakt, want het bedrijf ondervond volgens Reuters problemen met de distributie van brandstof rondom Johannesburg. De stakingen zijn besmettelijk, want er gaan ook geluiden dat werknemers bij de spoorwegen en in de scheepvaart deze week het werk neer willen leggen.

De nieuwe ontwikkelingen in de mijnbouwsector hebben overigens nauwelijks impact op de prijs van platina. De afgelopen dagen ging de prjs van dit edelmetaal zelfs iets omlaag. Op het moment van schrijven staat de prijs van platina op $1.680 per troy ounce. Over een iets langere termijn is er wel een stijgende trend zichtbaar. In zestig dagen tijd steeg de prijs van ongeveer $1.400 tot bijna $1.700 per troy ounce, een stijging van ruim 20%. In 2008 bereikte de prijs van dit edelmetaal, dat vooral in de auto-industrie gebruikt wordt, een record van meer dan $2.200 per troy ounce.

Barclays

Volgens de Britse zakenbank Barclays hebben platinamijnen in Zuid-Afrika door de lage platinaprijs en de zwakke rand eerder dit jaar al 80.000 troy ounce minder geproduceerd dan normaal. Door de problemen in de verschillende platinamijnen van Lonmin, Impala Platinum en Amplats zou het verlies aan productie verder kunnen oplopen tot 400.000 troy ounce, zo schrijven analisten van de zakenbank in een rapport over de grondstoffenmarkt. Door de weggevallen productie is het overschot op de markt kleiner geworden, maar Barclays verwacht nog niet dat de stakingen in Zuid-Afrika zullen leiden tot tekorten op de markt voor dit metaal.

Staking bij platinamijn van Amplats (Afbeelding via Reuters)

De staking van de mijnwerkers van Lonmin liep in augustus uit de hand, waardoor de politie zich genoodzaakt voelde het vuur te openen. Daarbij vielen toen 34 doden en raakten nog eens tientallen mijnwerkers gewond. Dit voorval leidde ook tot onrust bij andere platinamijnen in de regio, waardoor de prijs van dit edelmetaal sterk begon te stijgen. De prijs van platina steeg in een maand tijd van ongeveer $1.500 naar bijna $1.700 per troy ounce, een stijging van 13%.

Maar nu de staking in de platinamijn van Lonmin voorbij is en ook concurrent Anglo American Platinum (Amplats) naar buiten heeft gebracht dat het werk hervat is valt de opwaartse druk onder de platinaprijs weg. Gisteren zakten de prijs van zowel platina als palladium met meer dan 2% weg, omdat de onzekerheid over het toekomstige aanbod van deze metalen kleiner is geworden. Op het moment van schrijven is de prijs van een troy ounce platina $1.626, fors lager dan de koers van boven de $1.700 per troy ounce bij de opening van de handel op maandag.

De loonsverhoging voor de mijnwerkers van Lonmin wordt door de beleggers gewaardeerd, want het aandeel staat woensdag ruim 5% hoger. Toch is het ook een tegenvaller voor beleggers, want door de loonsverhoging blijft er onder aan de streep minder winst over voor Lonmin. De mijnwerkers van Lonmin zullen donderdag het werk hervatten. Zuid-Afrika en Rusland zijn met afstand de twee grootste producenten van platina ter wereld.

Werk in een platinamijn (Foto via The Guardian)

Het ANC is al sinds 1994 aan de macht, maar lijkt steeds meer moeite te hebben om de bevolking tevreden te houden. De mijnbouwsector in Zuid-Afrika is erg groot, omdat het land rijk is aan bodemschatten zoals goud en platina. De leider van de demonstratie sprak in een voetbalstadion een paar duizend mijnwerkers toe en riep daarbij op tot een algemene staking in de regio Rustenburg. Deze regio, 100 kilometer ten noordwesten van de hoofdstad Johannesburg, is rijk aan platina en wordt daarom ook wel de 'platinum belt' genoemd.

Door op te roepen tot een staking in alle Zuid-Afrikaanse platinamijnen denkt de leider van de protestbeweging de mijnbouwbedrijven onder druk te kunnen zetten. Dat zou zondag moeten gebeuren. Bij het uitspreken van deze doelstelling klonk er een mild applaus van de aanwezige mijnwerkers, die zich hadden bewapend met stokken en machetes. Ondanks de wapens benadrukken de mijnwerkers dat ze niet uit zijn op een gewelddadige confrontatie. In plaats daarvan eisen ze een loonsverhoging tot 12.500 rand ($1.500) per maand, meer dan een verdubbeling ten opzichte van het huidige loon. 

De mijnwerkers die aanwezig waren bij de demonstratie benadrukten dat ze niet aan het werk gaan voordat de directies van de platinamijnen over de brug komen met een salarisverhoging. Het aandeel van Anglo American Platinum zakte in de vroege handel met 1,8%, nadat het een dag eerder al 4% van haar marktwaarde zag verdampen. De platinaprijs blijft ondertussen oplopen en staat op donderdagmiddag op $1.656 per troy ounce, waarmee het prijsverschil tussen goud en zilver terug loopt tot $67 per troy ounce. Op dit moment is goud nog maar 4,4% duurder dan platina, een verschil dat voor de onrust in de platinamijnen in Zuid-Afrika nog ruim 15% was.

'Platina eind dit jaar op $1.750'

Analisten van het Duitse Commerzbank houden de situatie in Zuid-Afrika ook nauwlettend in de gaten en concluderen dat de prijzen van zowel platina als palladium de komende maanden nog verder kunnen stijgen. De bank verwacht dat de prijzen van een troy ounce platina en palladium aan het eind van dit jaar respectievelijk $1.750 en $750 zullen zijn. Door de toenemende onzekerheid over het toekomstige aanbod van platina zullen afnemers waarschijnlijk hogere prijzen betalen om de aanvoer van platina veilig te stellen. Platina wordt, net als palladium, veel gebruikt in de auto-industrie. De prijs van platina zal naar verwachting meestijgen met die van goud, het edelmetaal waarvan Commerzbank ook een verdere prijsstijging verwacht.

Palladium komt vooamelijk uit Rusland en Zuid-Afrika, waardoor er ook enige onzekerheid is over de toekomstige palladiumproductie. De huidige palladiumprijs is $683 per troy ounce.

Platinaproductie onzeker door onrust in Zuid-Afrikaanse mijnen