Staatsobligaties zijn niet vrij van risico en daarom zouden toezichthouders een risicoweging moeten toekennen aan dit type schuldpapier. Dat zei ECB-president Mario Draghi tijdens een hoorzitting in het Europees Parlement. Wel moet daarbij rekening worden gehouden met het behoud van de financiële stabiliteit, aldus de centraal bankier.
Opvallend is dat hij eraan toevoegde dat de ECB dit onderwerp al veel langer op de agenda probeert te zetten, maar dat andere landen er niet over willen praten. Dit bevestigt de visie dat overheden voor de financiering van hun schulden erg afhankelijk zijn van de financiële sector en dat ze om die reden meestal geen voorstander zijn van een zwaardere risicoweging voor staatsobligaties.
Mario Draghi: “Staatsobligaties zijn risicovol, dat is een feit. Ze waren niet risicovol tot het begin van de crisis, maar nu zijn ze risicovol. Een goede toezichthouder moet dat risico erkennen. Wij hebben dat gezegd en wij hebben geconcludeerd dat dit op een manier gedaan moet worden waarbij we een zekere mate van gelijk speelveld moeten behouden met de banken buiten de Europese Unie, waar de banken geen enkele risicoweging of een hele lage risicoweging toepassen.
Het is zelfs zo dat ze categorisch weigeren te praten over een risicoweging of het op een andere manier limiteren van de blootstelling van banken aan overheden. De rest van de wereld weigert dit soort gesprekken te voeren. We hebben dat al heel lang geprobeerd in het Basel comité.”
Het einde van de shutdown van de Amerikaanse overheid onder Donald Trump had nauwelijks een positief effect op de dollar. Trump gaf uiteindelijk toe aan de druk, toen de gevolgen van de historische 35 dagen durende shutdown tot chaos op de vliegvelden begon te leiden. Hij kondigde een deal aan, waardoor de overheid in ieder geval tot 15 februari weer aan de slag kan. Vreemd genoeg daalde de koers van de Amerikaanse dollar juist scherp, doordat beleggers veilige havens ontvluchtten en de voorkeur gaven aan risicovolle valuta’s.
In Frankfurt gaf Mario Draghi na de laatste ECB-bijeenkomst van afgelopen donderdag weer een dovish analyse van de economie van de eurozone. Hierdoor schuiven de verwachtingen ten aanzien van het tijdpad van een renteverhoging door de bank – die de eerste sinds 2011 zou zijn – nog verder op. Intussen knalde het pond door de grens van $1,32 ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Men hoopt dat Groot-Brittannië een harde, ‘no deal’-Brexit zal weten te voorkomen.
Deze week zal de aandacht uitgaan naar de parlementaire stemming op dinsdag over ‘plan B’ van Theresa May voor de Brexit, de bijeenkomst van het FOMC aanstaande woensdag en naar het Amerikaanse banencijfer dat vrijdag gepubliceerd wordt. Hieronder de belangrijkste valuta in detail.
Euro
De euro stond afgelopen donderdag heel even op zijn zwakste positie tegenover de Amerikaanse dollar sinds midden december. De koers van de munt werd omlaag gedrukt door de dovish uitspraken van de ECB en aanwijzingen dat de economische cijfers nog verder zullen verslappen.
De cruciale samengestelde PMI, de belangrijkste indicator voor de activiteit in het eurogebied, vertraagde in januari naar slechts 50,7, het laagste niveau in meer dan vijf jaar. ECB-voorzitter Mario Draghi verklaarde na de bijeenkomst over het monetaire beleid van donderdag dat de binnenkomende gegevens ‘zwakker dan verwacht’ waren. Doorslaggevend was dat hij het taalgebruik in zijn verklaring over het risico rond het evenwicht in de economische groei bijstelde van ‘moving to the downside’ (‘beweegt zich richting een neerwaarts risico’) tot ‘moved to the downside’ (‘heeft zich naar een neerwaarts risico bewogen’).
De voorzichtige toon in de mededelingen van de ECB van vorige week bevestigt onze visie dat de eerste renteverhoging in het blok sinds 2011 nog lang op zich zal laten wachten. Naar onze mening moet er eerst een significante omslag bij zowel de PMI als de kerninflatie komen om de hoop op een renteverhoging in 2019 levend te houden.
Britse pond
Het Britse pond leverde vorige week alweer een indrukwekkende prestatie, met een rally van meer dan twee procent. Dit kwam doordat men er steeds sterker van overtuigd is dat een ‘no deal’-Brexit voorkomen zal worden.
De koers van het pond steeg scherp doordat er onder de parlementsleden draagvlak is voor het amendement van Yvette Cooper, waarmee de artikel 50-procedure uitgesteld zou worden. Ook berichten dat de DUP (Democratic Unionist Party, de Democratische Unionistische Partij) bereid zou zijn om de deal van May te steunen, mits daarin een tijdsbeperking voor de Noord-Ierse ‘backstop’ wordt opgenomen, droegen hieraan bij.
Ook deze week zal de Brexit, en dan met name de parlementaire stemming op dinsdag, weer alles bepalen. Er wordt niet over May’s deal op zich gestemd, maar over de voorgestelde amendementen op haar terugtrekkingsvoorstel. Wij denken dat grote steun bij de parlementariërs voor een uitgestelde Brexit, een tweede referendum of het uitsluiten van een ‘no deal’ voor een scherpe rally in het Britse pond kan zorgen.
Amerikaanse dollar
Na de verklaring van Trump van afgelopen vrijdag daalde de koers van de dollar over de hele linie. Dit kwam grotendeels doordat men zich aangetrokken voelde tot risico en beleggers bang waren dat de stroom economische gegevens die door de shutdown van de federale overheid nog niet gepubliceerd is, duidelijk zou kunnen maken dat de Amerikaanse economie eind vorig jaar vertraagd is.
De komende dagen worden belangrijk voor de Amerikaanse dollar, vooral de bijeenkomst van de Federal Reserve aanstaande woensdag en het rapport over de niet-agrarische banen, dat vrijdag gepubliceerd wordt. We verwachten dat de Fed zijn beleid ongewijzigd zal laten en het bijbehorende taalgebruik niet in belangrijke mate zal aanpassen. Het banenrapport van vrijdag, een van de weinige belangrijke publicaties van economische cijfers die niet door de shutdown zijn vertraagd, zal naar verwachting een gestage loongroei van meer dan 3% en een solide banengroei van zo’n 170.000 laten zien.
Door: Enrique Diaz-Alvarez
Enrique Diaz-Alvarez is chief risk officer en staat aan het hoofd van het analistenteam van Ebury in New York. Vanwege zijn gedrevenheid, passie en gedegen kennis, wordt Enrique door Bloomberg erkend als een van de meest accurate voorspellers van de marktbewegingen.
Over Ebury:
Ebury maakt internationale markten toegankelijker met valutadiensten op maat en flexibel handelskrediet voor ondernemingen. Ebury werkt samen met ruim 12.000 organisaties en verricht 12 miljard euro aan valutatransacties in 140 verschillende valuta. Het bedrijf heeft kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en Polen. De speerpunten van Ebury:
Financiële diensten die normaal zijn voorbehouden aan grote multinationals
Financiering van uw aankopen
Marktkennis en valutadiensten op maat
Ons netwerk van liquidity providers en intermediaire banken
Een van de belangrijkste eigenschappen van goud is dat het geen tegenpartij risico kent. Het staat op zichzelf en heeft door de eeuwen heen haar reputatie opgebouwd als een stabiele vorm van vermogen. Wie fysiek goud bezit kan dat aan iedereen in de wereld verkopen in iedere denkbare valuta. Het is een manier om je als individu of als land minder afhankelijk te maken van de grillen van financiële instellingen en overheden.
De waarde van goud is blijvend, maar wordt door de meeste mensen pas gezien in tijden van crisis. Pas in een crisis komen beloftes van banken en overheden onder druk te staan. Kun je nog wel bij je spaargeld als je bank failliet gaat? Kunnen centrale banken de koopkracht van een euro of een dollar garanderen? Kun je erop vertrouwen dat de overheid haar beloftes ten aanzien van de pensioenvoorzieningen nakomt?
Over dit soort zaken wordt maar weinig nagedacht in tijden van voorspoed. Dat is logisch, want als de economie groeit gaan de meeste mensen erop vooruit. Men ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet en denkt dus niet zoveel na over negatieve scenario’s.
Goud is geen belofte
De tijd waarin we nu leven vraagt om een andere aanpak. Centrale banken hebben steeds meer moeite om het geldsysteem onder controle te houden, terwijl het gemiddelde besteedbare inkomen in veel Westerse landen stagneert. De inkomens en de waarde van onze huizen stijgen, maar de kosten van levensonderhoud gaan net zo hard omhoog.
Volgens ECB-president Draghi heeft de euro prijsstabiliteit gebracht, maar in de afgelopen tien jaar steeg de prijs van een biertje in de kroeg van €1,71 naar €2,43. Ook andere boodschappen en vaste lasten als zorguitgaven, woonlasten en energie zijn de afgelopen jaren sterk toegenomen. Prijsstabiliteit voor centrale banken moeten we eerder interpreteren als een stabiele inflatie, niet als stabiele prijzen.
Wanneer overheden en centrale banken hun afspraak met de burger niet meer kunnen nakomen is het tijd om het heft in eigen hand te nemen. Dat is ook de reden dat steeds meer individuen en landen de waarde van goud opnieuw beginnen te ontdekken. Wanneer pensioenfondsen moeten korten en spaargeld geen rente meer oplevert wordt het kopen van goud een rationele keuze.
Goud heeft de afgelopen decennia grote prijsschommelingen gekend, maar over de lange termijn heeft het edelmetaal een uitstekend rendement opgeleverd. Sinds 1971 is de prijs van goud met gemiddeld 8% op jaarbasis gestegen. En dat voor een vorm van vermogen zonder faillissementsrisico of tegenpartijrisico. Blijft u nog sparen in niet renderende schulden? Of liever in tastbaar bezit?
De Amerikaanse bank Goldman Sachs verwacht dit jaar een stijging van de goudprijs. In een interview met Bloomberg noemt analist Jeffrey Currie drie verschillende redenen om positief te zijn over het edelmetaal. Hij ziet de prijs nog dit jaar stijgen tot $1.450 per troy ounce.
Volgens de grondstoffenanalist is angst voor een nieuwe wereldwijde recessie een van de meest prominente redenen om positief te zijn over goud. Hij wijst op de sterke correlatie tussen de kans op een recessie en de import van goud in Londen. Dat suggereert namelijk een toenemende vraag naar goudbeleggingen als ETF’s en dat is positief voor de goudprijs.
Meer vraag in opkomende markten
De tweede reden is toegenomen koopkracht in opkomende economieën als India en China. Dat zijn traditioneel belangrijke afzetmarkten voor fysiek goud. Meer vraag uit deze landen kan een positieve impact hebben op de marktprijs van het edelmetaal.
Tot slot noemt Currie het aankoopbeleid van centrale banken. Steeds meer opkomende economieën voegen goud aan hun reserves toe. China voegde onlangs voor het eerst sinds oktober 2016 weer edelmetaal aan haar voorraad toe, terwijl India vorig jaar in totaal 70 ton heeft gekocht. In totaal waren centrale banken van opkomende markten goed voor 100 ton aan aankopen. Dat is exclusief Rusland, dat vorig jaar een recordhoeveelheid aan haar voorraad toevoegde.
Goudprijs naar $1.450 per troy ounce
Volgens Jeffrey Currie zullen alleen de aankopen van centrale banken de goudprijs al opdrijven tot $1.425 per troy ounce. Kijk je naar de markt als geheel, dan kunnen we volgens hem zelfs een prijs van $1.450 verwachten.
Minder positief is de analist over basismetalen als ijzererts en staal. In China is de vraag naar deze metalen gezakt naar het laagste niveau sinds 2015 en 2016. Dat is mogelijk een signaal van groeivertraging in China.
Een andere factor die positief is voor goud is de verwachte verzwakking van de Amerikaanse dollar. Deze valuta gedraagt zich vaak als een soort tegenpool voor goud, wat betekent dat het edelmetaal dit jaar mogelijk meer ruimte krijgt om te stijgen.
De regering van Venezuela wacht nog steeds op goud dat door de Bank of England wordt vastgehouden. Eind vorig jaar maakte de regering van Maduro haar plannen bekend om een gedeelte van haar goudvoorraad uit Londen te repatriëren, maar dat blijkt geen gemakkelijke opgave. Zelfs het bezoek van de minister van Financiën en de centrale bank heeft vooralsnog niets opgeleverd.
Venezuela heeft nog voor meer dan $550 miljoen aan goud in Londen liggen. Het grootste deel werd door de vorige president Hugo Chavez al opgehaald, maar een klein gedeelte ligt nog steeds in Londen. De regering van Maduro wil het goud terug, omdat ze daarmee levensmiddelen kan importeren. Door hyperinflatie is de binnenlandse munt zo goed als waardeloos geworden, terwijl de toegang tot dollars vanwege sancties beperkt is.
Meer goud in Londen
De goudvoorraad in Londen, waar Venezuela momenteel niet over kan beschikken, is onlangs nog een stukje groter geworden. In december kreeg het land de 17 ton goud terug die ze een paar jaar geleden had uitgeleend aan Deutsche Bank. Het probleem is alleen dat ook dit goud in Londen werd vrijgegeven en dat Venezuela er dus niet over kan beschikken.
Door de afwikkeling van deze goudswap verdubbelde de goudvoorraad van Venezuela in Londen naar 31 ton. Dat is een tegenvaller voor Maduro, die het afgelopen jaar een substantiële hoeveelheid goud aan Turkije verkocht in ruil voor voedsel. Dat wordt een stuk moeilijk nu bijna een kwart van haar goudreserve niet meer binnen handbereik is.
Hoe veilig is de goudvoorraad?
Veel centrale banken bewaren een deel van hun goudvoorraad in het buitenland, bijvoorbeeld bij de Bank of England of de New York Fed. Sommige landen doen dat om kosten te besparen, terwijl andere landen dat doen voor diversificatie. In het verleden werd dat zelden als een probleem gezien, maar de laatste jaren kiezen steeds meer landen ervoor om hun goudvoorraad terug te halen.
Het voorbeeld van Venezuela laat zien hoe belangrijk het is om een deel van je goudvoorraad in eigen land te bewaren. Het edelmetaal is een vorm van reserve zonder tegenpartij risico, maar zodra je dat als land door een ander laat beheren komt dat risico weer terug.
Het is opmerkelijk dat de Bank of England het goud van Venezuela nog niet vrijgeeft. Een centrale bank zou geheel onafhankelijk moeten zijn, maar daar is dus geen sprake van. Dit voorbeeld moet andere landen aan het denken zetten. Is de goudvoorraad veilig opgeslagen? Of zouden meer landen het voorbeeld van Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland moeten volgen door een gedeelte van de voorraad terug te halen?
Goudvoorraad Venezuela is de laatste jaren bijna gehalveerd (Bron: Zero Hedge)
Vorige week publiceerde de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) een uitvoering rapport over de werking van ons geldsysteem. Aanleiding voor dit rapport was burgerinitiatief ‘Ons Geld’, dat het onderwerp van geldschepping op de maatschappelijke en politieke agenda wist te zetten. Hun voorstel om geldschepping in publieke handen te brengen verzamelde 120.000 handtekeningen. Daarop volgde een Kamerdebat en een verzoek aan de WRR om ons huidige geldsysteem tegen het licht te houden.
Ook in de samenleving wist burgerinitiatief ‘Ons Geld’ het onderwerp in de kijker te zetten. Denk bijvoorbeeld aan de succesvolle theatervoorstelling ‘Door de bank genomen’ op initiatief van George van Houts. Deze voorstelling, die de scheve machtsverhouding tussen bank en burger in beeld bracht, trok meer dan 90.000 bezoekers.
Hoe kunnen we ons geldsysteem duurzamer maken?
Een kleine vier jaar na de première van deze voorstelling komt de raad met aanbevelingen over hoe we het geldsysteem duurzamer kunnen maken. Het driehonderd pagina’s dikke rapport beschrijft in hoofdlijnen de werking van ons op krediet gebaseerde geldsysteem. Ook legt het uit hoe ons geldsysteem door technologische en maatschappelijke ontwikkelingen stap voor stap geëvolueerd is.
Het gaat te ver om de volledige inhoud van het rapport hier te bespreken, maar de aanbevelingen zijn zeker interessant te noemen. Een van die aanbevelingen is dat er meer diversiteit in de financiële sector moet komen, zodat de burger echt wat te kiezen heeft.
De afgelopen decennia zijn er door verschillende fusies en overnames steeds minder banken overgebleven, met als resultaat dat de drie grootste banken inmiddels een marktaandeel van 75% vertegenwoordigen. Traditionele spaarbanken zijn verdwenen of volledig opgegaan in de drie grote banken, die qua structuur erg veel op elkaar lijken. Daardoor heb je als consument niet veel keuze meer.
Een bijkomend probleem van de machtsconcentratie in de bankensector is dat de banken erg groot zijn geworden ten opzichte van de economie. Daardoor is er een scheve machtsverhouding ontstaan. Komt een bank als de Rabobank, ING of ABN Amro in de problemen, dan zal de overheid moeten ingrijpen om een bankencrisis te voorkomen.
Tijd voor een depositobank?
Om daadwerkelijk meer diversiteit in de financiële sector te brengen zou er volgens de WRR een nieuw, publiek verankerd, alternatief moeten komen voor de gevestigde banken. Een soort depositobank, die zich alleen met sparen en betalen bezighoudt. Een dergelijke bank, die volledig gedekt wordt door reserves bij de centrale bank, zou spaarders kunnen aanspreken die minder risico willen lopen. De aanwezigheid van een dergelijk alternatief een disciplinerende werking hebben op andere banken en hun dominante positie verkleinen, zo concludeert de WRR.
Het idee van een depositobank is de laatste jaren al uitvoerig besproken, maar de Europese wetgeving vormt nog altijd een obstakel. Sinds de financiële crisis van 2008 hebben de landen van het Eurosysteem verschillende afspraken gemaakt over harmonisering van het depositogarantiestelsel. Zo kan een bank niet aan het betalingsverkeer deelnemen zonder mee te doen aan dit garantiestelsel. Dat betekent dat ook een veilige depositobank met een volledige dekking van reserves bij de centrale bank moet meebetalen aan deze verzekering.
Hervorm het depositogarantiestelsel
De aanbeveling van de WRR om een veilige spaarbank op te richten is een stap in de goede richting, maar het idee zal niet van de grond komen zo lang de spelregels niet veranderen. De voorbereidingen voor een Europees depositogarantiestelsel bieden een mooie gelegenheid om het speelveld geschikt te maken voor veilige spaarbanken. Banken waar je veilig je geld kunt stallen en betalingen kunt doen, zonder mee te betalen aan een garantiefonds voor banken die wél financiële risico’s nemen.
Door depositobanken een vrijstelling te geven voor het depositogarantiestelsel kun je een nieuw marktsegment bedienen van klanten die veiligheid belangrijker vinden dan rendement. Ook kan de introductie van depositobanken in heel Europa een bijdrage leveren aan de financiële stabiliteit. Het remt de kredietverlening af en dwingt kredietverlenende banken om minder risico’s te nemen. Zo valt er weer wat te kiezen voor de spaarder.
Het betaalsysteem dat handel tussen Europa en Iran onder de Amerikaanse sancties mogelijk maakt is bijna gereed. Dat zei de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Jean-Yves Le Drian, tijdens een bijeenkomst van een comité voor Buitenlandse Zaken. Het systeem kan volgens hem al binnen een paar dagen in gebruik kan worden genomen.
Dit nieuwe Europese betaalsysteem stelt Iran in staat om olie naar Europese landen te exporteren, in ruil voor producten uit de drie belangrijkste Europese handelspartners van Iran. Binnen dit systeem worden transacties in euro’s afgewikkeld, waardoor Amerikaanse beperkingen op dollartransacties geen effect hebben. Minister Jean-Yves Le Drian zei daar volgens Reuters het volgende over.
“Het systeem werkt als een soort clearing centrum. Het stelt Iran in staat te profiteren van haar oliebronnen en tegelijkertijd producten uit haar drie belangrijkste Europese partners kan kopen.”
Sancties tegen Iran
Iran kreeg vorig jaar te maken met nieuwe Amerikaanse sancties, nadat president Trump zich had teruggetrokken uit de internationale deal. Met nieuwe sancties probeert de VS de olie-export van Iran af te snijden, maar dat blijkt geen gemakkelijke opgave. Belangrijke economische blokken als de Europese Unie, Rusland en China blijven namelijk aan de kant van Iran staan.
Europa ontwikkelde een nieuwe ‘special purpose vehicle’ (SPV), dat het betalingsverkeer tussen Iran en Europese landen regelt. Via dit systeem kunnen Europese landen in ruil voor goederen rechtstreeks olie en gas importeren uit Iran. Daarbij wordt de waarde in euro’s verrekend binnen het betaalsysteem, met als resultaat dat het door sancties getroffen land goederen uit Europa kan blijven importeren.
Betaalsysteem
Het nieuwe betaalsysteem wordt geregistreerd in Frankrijk, terwijl Duitsland de operationele taken voor haar rekening zal nemen. Deze twee landen en het Verenigd Koninkrijk zullen aandeelhouders zijn in deze nieuwe onderneming.
Vorige week publiceerde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) haar langverwachte rapport over geldschepping. In het rapport werden verschillende adviezen aangereikt om het geldsysteem robuuster te maken. Een van de aanbevelingen van de denktank is de oprichting van een soort depositobank om de financiële sector meer diversiteit te geven. Een ander voorstel is om de fiscale stimulering van schuld te verminderen om de kredietverlening te beteugelen.
De aanbevelingen zijn nuttig, maar leverden niet de uitkomst op waar het burgerinitiatief Ons Geld op had gehoopt. Het idee om het geldstelsel radicaal om te gooien en de functie van geldschepping weg te halen bij commerciële banken werd wel besproken, maar niet serieus overwogen. De WRR noemt deze aanpassing te ingrijpend en te risicovol in een geglobaliseerde wereldeconomie. Niels Verduijn van Ons Geld schreef een reflectie op het rapport over geldschepping. Deze kunnen we nu alvast op Marketupdate publiceren.
Het WRR-rapport over geldschepping: een overwinning voor Ons Geld?
Donderdag 17 januari jl. was het dan eindelijk zover. Na bijna drie jaar onderzoek mochten we dan eindelijk het WRR-rapport over geldschepping in handen nemen. Onze verwachtingen waren niet hooggespannen. Iets wat in sommige opzichten maar goed is ook. De hoofdconclusie van het rapport is terughoudend en in die zin teleurstellend. Is er dan alleen maar teleurstelling? Zeker niet!
De probleemanalyse
Allereerst de probleemanalyse. De WRR erkent dat er in het huidige geldstelsel sprake is van ontspoorde private geldschepping als gevolg van een onbalans tussen publieke en private belangen. Daarmee sluit het aan op de probleemstelling die burgerinitiatief Ons Geld in Den Haag aan de orde heeft gesteld. Daarnaast erkent de WRR dat de uitleg van monetair beleid in introductieboeken economie niet klopt en dat de financiële sector, geld en schuld in het verleden in macro-economische modellen geen rol speelden. Iets waar Ons Geld in het verleden ook meerdere keren op gewezen heeft.
There is no alternative! Of toch wel?
Dat er op grote lijnen consensus is over het probleem is mooi, maar het zou veel mooier zijn indien er ook consensus is over de oplossing. Die is er slechts deels (hierover meer verderop in dit artikel). De WRR pleit namelijk niet voor een volledige overstap naar het geldsysteem zoals Ons Geld beoogt. Waar het rapport wel in slaagt is het doorbreken van het TINA-principe (there is no alternative; lees = er is geen alternatief mogelijk voor het huidige systeem). Een paar jaar geleden werden onze voorstellen door de gevestigde orde weggezet als ‘onzin’ en riepen bankierseconomen van de daken dat ‘schuldvrij’ geld niet bestaat. De onderzoekers van de WRR hebben geen last van dit soort vooringenomenheid. Het rapport beschrijft op een heldere manier hoe de hervormingsvoorstellen eruit zien en stelt net als Ons Geld dat geld niet per definitie schuld is (alhoewel geld ten allen tijden wel een claim is op de huidige en toekomstige productie). Ook benadrukken de onderzoekers dat het alternatief als inspiratiebron kan dienen voor hervormingen. Oftewel, wie het rapport op haar inhoud wil beoordelen dient zich niet blind te staren op de aanbevelingen!
Evenwichtig en eerlijk rapport
De evenwichtigheid van het rapport valt snel op . Zo begint het rapport met een eerlijke beschouwing van ons huidige geldstelsel. De onderzoekers stellen bijvoorbeeld dat er wel remmen zitten op de geldschepping, maar dat er van een begrenzing geen sprake is. En ook de extra financiële regelgeving en toezicht die na de crisis zijn ingesteld worden niet mooier gemaakt dan ze in werkelijkheid zijn. Hetzelfde geldt voor de analyse van het voorgestelde alternatieve geldsysteem. Dit gedeelte van het rapport is in feite een aaneenschakeling van hoor en wederhoor tussen voor- en tegenstanders en een aardige samenvatting van het gelddebat zoals deze de afgelopen jaren is gevoerd.
Het gelddebat gaat door!
Oke, leuk dat er consensus is over de probleemanalyse en dat men een objectieve vergelijking heeft gemaakt tussen beide geldsystemen, maar staan er ook aanbevelingen in waar de voorstanders van een alternatief geldsysteem iets aan hebben? Zeer zeker!
Digitale kluis: Stichting Ons Geld pleit voor een aantal geldhervormingen. Eén daarvan is het invoeren van een digitale kluis waar je je geld kunt bewaren zonder gedwongen te zijn het uit te lenen (aan een bank) en waarmee je op een snelle, veilige, goedkope (gratis?) en (semi)anonieme manier betalingen kunt doen1. Voor Ons Geld is het dan ook een enorme overwinning dat dit in lijn ligt met één van de aanbevelingen van het WRR-rapport. Hoera!
De WRR staat hier overigens niet alleen in 2 3 4 5. De invoering van een digitale kluis zou er ook voor zorgen dat het ideaal van stichting Ons Geld binnen handbereik komt, aangezien men daarmee deels de relevante IT bouwt voor een transitie naar een publiek geldsysteem. Dit kan weer een doorslaggevende rol spelen wanneer beleidsmakers in de (nabije) toekomst weer geconfronteerd worden met een financiële crisis en op zoek moeten naar nieuwe (verdergaande) oplossingen.
Mocht de digitale kluis daadwerkelijk (weer) op de politieke agenda komen te staan, dan is het voor het verloop van de maatschappelijke discussie cruciaal om te begrijpen dat de crux van een digitale kluis niet zit in publiek of privaat (wat als gevolg kan hebben dat ideologie de boventoon gaat voeren in het debat), maar dat er geen kredieten worden verstrek. De WRR stelt dat een veilige haven een disciplinerende werking zal hebben op de geldschepping door commerciële banken. Ons Geld benadrukt dat dit zeker het geval is indien dit gepaard gaat met het afschaffen van staatsgaranties aan private banken.2
De Commissie de Wit bepleitte in 2010 al voor scheidingsmaatregelen. Maar ondanks alle maatschappelijke en politieke debatten die hierover zijn gevoerd is hier niks van terecht gekomen. Oftewel, als we de digitale kluis willen realiseren, dan is er naast debat wellicht ook (een ludieke) actie nodig (meer informatie volgt nog!).
Helikoptergeld: Volgens de WRR is het nog maar de vraag of we de huidige problemen van het geldstelsel kunnen oplossen met de bestaande antwoorden. Bovendien hebben centrale banken alle instrumenten reeds ingezet. Daarom adviseert de WRR om nu de alternatieven te verkennen die nodig zijn of ter tafel kunnen komen bij een volgende financiële crisis:
Ook zegt de WRR dat er ‘extra inspanningen’ nodig zijn om de overmatige schuldgroei te temmen, aangezien zowel de publieke als private schulden sinds het uitbreken van de financiële crisis enkel zijn toegenomen. In dit licht is het interessant dat de WRR ‘helikoptergeld’ (ook wel people’s QE genoemd) als één van de maatregelen noemt die mogelijk ter tafel kan komen wanneer een nieuwe financiële crisis zich aandient. Iets waar Ons Geld in het verleden ook aandacht aan heeft besteed.
Stichting Ons Geld is niet perse voor of tegen de inzet van helikoptergeld (los van het feit dat je dit op tal van manieren kunt inzetten). Wel zijn we van mening dat als beleidsmakers vast blijven houden aan de huidige koers, de kans inderdaad bestaat dat de helikoptergeldkaart getrokken zal moeten worden en dat dit alleen daarom al de nodige aandacht en uitwerkingsmogelijkheden verdient. Tevens zou het ook een middel kunnen zijn om de publieke en private schulden naar een behapbaar niveau terug te dringen binnen het huidige geldstelsel:
Hoe nu verder?
Het Kamerdebat over geldschepping kreeg drie jaar geleden niet veel aandacht in de landelijke pers. Dit in tegenstelling tot de verschijning van het WRR-rapport (wat een gevolg is van dit Kamerdebat) waar de media wel massaal bovenop is gesprongen. Hier is Ons Geld natuurlijk enorm blij mee. Het onderwerp is nu echt gelegitimeerd. De politiek is nu aan zet. De regering zal binnen drie maanden met een kabinetsreactie komen. Uiteraard houden wij de vinger aan de pols en zullen wij onze vervolgstrategie zo snel mogelijk kenbaar maken. Ook hier hebben we uw hulp hard bij nodig. Blijf ons dus steunen of schrijf u net als ruim 120.000 anderen in voor onze nieuwsbrief en haak aan bij de geld(r)evolutie!
Klik hier om het WRR-rapport over geldschepping te lezen.
Klik hier om onze reactie op het rapport te lezen.
Mensen krijgen de mogelijkheid om de door commerciële banken geschapen euro-tegoeden over te boeken naar een digitaal grootboek. Dit digitale grootboek fungeert als een kadaster waarin we enkel bijhouden wie wat bezit. Betalingen hoeven dan niet via het Clearing & Settlement Mechanisme plaats te vinden. Een digitale kluis zou eventueel ook uit de algemene belastingen kunnen worden gefinancierd, en dus kosteloos aangeboden (maar dat is een politieke afweging).
Niels Verduijn speurt zeer gedreven het internet af op zoek naar alles wat te maken heeft met het geldscheppingsproces en het geldstelsel. Beheert het Facebook-account van Ons Geld. Sinds 2013 bij de oprichting van Stichting Ons Geld betrokken.
In de Amerikaanse staat Wyoming zijn drie nieuwe wetsvoorstellen ingediend om goud standaard op te nemen in verschillende collectieve beleggingsfondsen. Met een nieuwe wetsvoorstel genaamd ‘Wyoming Sound Money Trust Act’ (HB174) wil men de autoriteiten verplichten om standaard tien procent van het vermogen van het mijnbouwfonds in fysiek edelmetaal te beleggen. Dit publieke fonds beheert ruim $8 miljard aan vermogen dat door de mijnbouwsector is vergaard.
Een ander wetsvoorstel, de Wyoming Sound Money Pension Act (HB156), probeert hetzelfde doel te bereiken met het publieke pensioenfonds. Initiatiefnemer Mark Jennings wil dat het fonds standaard 10% van het vermogen in edelmetalen aanhoudt. En dan is er ook nog een derde wetsvoorstel, genaamd de Wyoming Sound Money Reserve Act (HB190). Dit wetsvoorstel moet ervoor zorgen dat ook de ‘Stabilization Reserve Account’ van de staat standaard tien procent in goud en zilver bewaart.
Goud en zilver als veilige haven?
De initiatiefnemers van deze drie wetsvoorstellen zijn van mening dat de staat meer diversificatie moet aanbrengen. Door een deel van het vermogen in edelmetalen te beleggen kan men zich beter beschermen tegen inflatie en tegenslagen op de aandelenmarkt. Ook wijzen de voorstanders erop dat edelmetalen geen tegenpartij risico kennen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld obligaties.
Cijfers van de World Gold Council laten zien dat goud weinig correlatie heeft met andere soorten beleggingen. Dat maakt het edelmetaal erg geschikt voor diversificatie, zowel voor private als publieke beleggingsfondsen.
Goud en zilver als betaalmiddel?
Vorig jaar werd in Wyoming de Legal Tender Act (HB103) aangenomen, waarmee goud en zilver de status van wettig betaalmiddel kregen. Ook werden daarmee alle belastingen op deze edelmetalen geschrapt. Daardoor kunnen gouden en zilveren munten op dezelfde manier behandeld worden als de Amerikaanse dollar. Met ingang van 1 juli 2018 kan men daar zonder belasting goud kopen en verkopen.
In verschillende Amerikaanse staten worden goud en zilver al erkend als wettig betaalmiddel. Vooral in de Staten in het midden van de Verenigde Staten zijn edelmetalen populair. Gouden en zilveren munten worden daar gezien als vorm van vrijheid en als bescherming van vermogen tegen inflatie.
Verschillende Amerikaanse staten behandelen goud en zilver inmiddels als wettig betaalmiddel
De huizenprijzen zijn de afgelopen jaren sterk gestegen en dat geldt ook voor nieuwbouwwoningen. Uit nieuwe cijfers van het CBS blijkt dat een gemiddelde nieuwbouwwoning in het derde kwartaal van 2018 €397.625 kostte. Dat is een stijging van bijna €74.000 ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder, toen een nieuwe woning voor gemiddeld €323.970 in de verkoop ging.
De prijzen van nieuwbouwwoningen zijn dus in een jaar tijd met meer dan 22% gestegen. Vergeleken met begin 2015 zijn de prijzen zelfs met de helft gestegen, want toen kocht je een nieuwe woning voor gemiddeld €260.612.
De stijging van de huizenprijzen wordt niet alleen veroorzaakt door een lage rente, maar ook door hogere bouwkosten. Ook richten projectontwikkelaars zich vaker op het duurdere segment, waardoor het gemiddelde stijgt. Daarnaast worden de bouwkosten opgedreven doordat woningen niet meer op aardgas worden aangesloten en doordat er veel binnenstedelijk gebouwd wordt. Ook dat maakt de gemiddelde prijs van het nieuwe woningaanbod duurder.
Prijs nieuwbouwwoning sterk gestegen
Amper woningen voor minder dan €200.000
Door de stijgende huizenprijzen wordt betaalbaarheid een steeds groter probleem. Volgens cijfers van de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) is slechts 5% van de nieuwe koopwoningen goedkoper van €200.000. In 2014 was ongeveer 40% van het nieuwe aanbod op de huizenmarkt beschikbaar voor minder dan dat bedrag.
Kopers hebben het al enige tijd moeilijk op de woningmarkt, maar nu beginnen ook projectontwikkelaars de gevolgen te merken. Vooral in de grote steden zijn de prijzen al zo ver opgelopen dat het langer duurt om een nieuw project verkocht te krijgen.
Volgens NVM-makelaars duurt het steeds langer voordat nieuwbouwprojecten voor meer dan 70% verkocht zijn, terwijl het aantal geïnteresseerden toeneemt. Veel mensen haken dus af op het moment dat ze de prijs zien. Door de hoge prijzen werden er in heel 2018 voor het eerst weer minder woningen verkocht dan in voorgaande jaren.
Vooral nieuwbouwwoningen zijn het afgelopen jaar flink duurder geworden (Bron: CBS)
Aantal verkochte woningen daalt door de hoge prijzen (Bron: CBS)
Waardeert u de artikelen en analyses op onze site, steun ons dan met een eenmalige of periodieke donatie. Met uw donatie kunnen we mooie artikelen blijven schrijven en worden we minder afhankelijk van inkomsten uit advertenties. Klik hier om te doneren!
De euro is de meest tastbare weergave van Europese integratie en heeft de afgelopen twintig jaar welvaart en stabiliteit gebracht. Dat zei ECB-president Mario Draghi onlangs in een toespraak ter gelegenheid van de verjaardag van de gemeenschappelijke munt. Ook zei hij dat de munt heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de interne markt. Hieronder kunt u de volledige toespraak lezen.
“Het is met groot genoegen dat ik hier vandaag ben om de eerste 20 jaar van de euro met u te vieren. De euro is de meest tastbare weergave van de Europese integratie die onze burgers dagelijks tegenkomen. Het is daarom passend om deze verjaardag hier te vieren met de rechtstreeks gekozen vertegenwoordigers van al onze burgers.
In de loop der jaren hebben verkozen vertegenwoordigers en leiders hier en in andere parlementen terecht erkend dat het zorgen voor economische welvaart en stabiliteit op de lange termijn een gezamenlijke uitdaging is die het best collectief kan worden aangepakt. We zijn samen sterker.
Met de interne markt hebben we een krachtige motor voor duurzame groei om onze levensstandaard te ondersteunen. De euro heeft de integriteit van de interne markt veiliggesteld. Vandaag de dag zijn onze economieën geïntegreerd tot een punt dat niet voor mogelijk was toen de euro werd ontworpen. De intracommunautaire uitvoer is gestegen van 13% van het bbp van de EU in 1992 tot 20% vandaag en waardeketens zijn overal in het eurogebied.
De euro heeft twee decennia prijsstabiliteit veroorzaakt, ook in landen waar dit een lang verloren herinnering was. Stabiele prijzen hebben het vertrouwen van mensen in de waarde van hun spaargeld bevorderd, wat een van de voorwaarden is voor welvaart. Op basis van dat vertrouwen investeren bedrijven en creëren zij nieuwe banen.
Vandaag zijn de meeste uitdagingen wereldwijd en die kunnen alleen samen worden aangepakt. Het is dit ‘samenzijn’ dat het vermogen van individuele landen vergroot om de soevereiniteit te behouden over de relevante zaken, soevereiniteit die anders verloren zou gaan in deze geglobaliseerde wereld. Juist in die zin heeft de eenheidsmunt aan alle leden van het eurogebied hun soevereiniteit ten aanzien van het monetaire beleid gegeven vergeleken met de reeds bestaande monetaire regelingen.
Het is samen dat we een stem hebben in de regulering van internationale financiële markten. Een stem, die van fundamenteel belang is geweest bij het hervormen van de financiële regelgeving na de wereldwijde financiële crisis.
Maar in sommige landen zijn niet alle voordelen van de euro volledig gerealiseerd. Deels komt dit omdat hervormingen op nationaal niveau noodzakelijk zijn – en ze zouden dat doen onder elk monetair systeem – om duurzame groei te produceren en deels omdat de Economische en Monetaire Unie (EMU) nog onvolledig is. Er is grote vooruitgang geboekt sinds de crisis toesloeg, maar er moet nog meer worden gedaan. Er is geen alternatief voor een toekomst waarin we zullen blijven samenwerken om onze EMU tot een nog sterkere welvaartsmotor voor al haar lidstaten te maken.
Het Europees Parlement zal een fundamentele rol spelen bij het begeleiden en ontwerpen van onze Europese toekomst. In het verleden heeft het Europees Parlement, samen met de EU-leiders, de fundamentele beslissingen genomen om de interne markt te creëren en daarmee de euro. Vandaag plukken we allemaal de vruchten van hun inzet en we willen dat ook toekomstige generaties Europeanen profiteren van onze inzet. Vandaag is het onze plicht om af te ronden wat twee decennia geleden is begonnen.”
European Central Bank Directorate General Communications Sonnemannstrasse 20, 60314 Frankfurt am Main, Germany Tel.: +49 69 1344 7455, E-mail: [email protected] Website: www.ecb.europa.eu
Waardeert u de artikelen en analyses op onze site, steun ons dan met een eenmalige of periodieke donatie. Met uw donatie kunnen we mooie artikelen blijven schrijven en worden we minder afhankelijk van inkomsten uit advertenties. Klik hier om te doneren!
