Tag: centrale banken

Rusland en China willen handelsplatform voor goud

De centrale banken van Rusland en China willen gezamenlijk een handelsplatform creëren om de goudhandel tussen beide landen te optimaliseren. Zowel China als Rusland spelen een belangrijke rol in de wereldwijde goudmarkt, niet alleen omdat de centrale banken van deze landen verreweg het meeste goud kopen, maar ook omdat beide landen enorme goudmijnsector hebben.

“In China concentreert de goudhandel zich in Shanghai, in Rusland gebeurt dat in Moskou. Ons voorstel is om een koppeling te maken tussen deze handelscentra, zodat er meer transacties tussen deze twee markten kunnen plaatsvinden”, zo verklaarde Sergey Shvetsov, vice-president van de Russische centrale bank, tegenover persbureau TASS.

China en Rusland gaan voor goud
De goudmijnsector van China produceerde vorig jaar 450 ton goud, terwijl de Russische goudmijnen het afgelopen jaar goed waren voor een productie van ongeveer 295 ton. Daarmee zijn deze twee landen goed voor een kwart van de wereldwijde goudwinning. Ook zijn Rusland en China belangrijke afzetmarkten voor het edelmetaal, al is het maar omdat de centrale banken van beide landen zoveel goud kopen. Rusland voegde in 2015 meer dan 200 ton goud aan haar reserves toe, terwijl de People's Bank of China in een half jaar tijd meer dan honderd ton van het gele metaal aan de reserves toevoegde. De verwachting is dat beide landen deze trend ook dit jaar zullen blijven voortzetten. De grote vraag is waar beide landen een dergelijk handelsplatform voor willen gebruiken. Is het uitsluitend bedoeld om de private goudmarkt te bedienen? Of wil Rusland een dergelijk handelsplatform inzetten om goud makkelijker verhandelbaar te maken tussen centrale banken?
Centrale banken breiden goudvoorraad uit
De centrale bank van China heeft volgens de laatste cijfers een officiële goudreserve van bijna 1.800 ton, terwijl Rusland meer dan 1.442 ton van het gele metaal in de kluis heeft liggen. Vorig jaar voegde centrale banken wereldwijd netto 483 ton aan hun reserves toe ter diversificatie van de reserves.

Deze bijdrage is afkomstig van Hollandgold

19 april 2016
Centrale banken verkopen dollars

Centrale banken wereldwijd bezitten nu minder dollarreserves dan drie jaar geleden, zo blijkt uit nieuwe cijfers van het Amerikaanse ministerie van Financiën. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat centrale banken over een periode van drie jaar netto hun dollarreserves verkleinden.

De daling is voor een groot deel te verklaren door de daling van de olieprijs, waardoor olieproducerende landen hun reserves moesten aanspreken. Ook is China gestopt met het opstapelen van Amerikaanse staatsobligaties. Het resultaat is dat centrale banken wereldwijd nu minder dollars achter de hand houden dan drie jaar geleden (zie de rode lijn op de grafiek).

Private sector koopt dollars

Wie financiert dan de Amerikaanse tekorten? Dat zijn vooral beleggingsfondsen, pensioenfondsen, verzekeraars en banken. Die zien de Amerikaanse staatsobligaties als een goede belegging, omdat de dollar de afgelopen jaren in waarde is gestegen en omdat de rente in de VS relatief hoog is in vergelijking met de Eurozone.

Centrale banken verkopen dollars (grafiek via Eric Pomboy)

Dollarreserves krimpen weer (Grafiek via Valuewalk)

18 april 2016
Grafiek: Negatieve rente is het nieuwe normaal
Iedereen die beweert dat de wereldeconomie aan de beterende hand is zou de volgende grafiek eens moeten bekijken. Als een negatieve rente de standaard wordt voor centrale banken, wat zegt dat dan over de waarde van ons geld? En over de verdiencapaciteit van de Westerse economieën om hun schulden te kunnen betalen?

Voor zover wij weten is het in de hele monetaire geschiedenis nog nooit eerder voorgekomen dat centrale banken in zoveel grote economieën tegelijkertijd een negatieve rente hanteren. Vervelend voor spaarders en desastreus voor pensioenfondsen. Maar wat misschien nog wel zorgwekkender is: Centrale banken weten ook niet meer wat ze nog moeten of kunnen doen om de wereldeconomie uit het schuldenmoeras te tillen.

Negatieve rente is het nieuwe normaal geworden

Lees meer:
11 april 2016
China koopt opnieuw goud, waardeert reserves in SDR
De Chinese centrale bank heeft in maart 9 ton goud aan haar reserves toegevoegd, zo blijkt uit de nieuwste cijfers die deze week naar buiten zijn gebracht. De totale goudvoorraad van China groeide naar 1.797,5 ton, wat omgerekend naar de goudkoers van eind maart een waarde van $71,48 miljard vertegenwoordigt. Dat is meer dan een maand geleden.

De Chinese centrale bank geeft sinds juni vorig jaar maandelijks een overzicht van alle reserves, inclusief de goudvoorraad. De waarde van de goudvoorraad verandert maandelijks door zowel de aankoop van goud als door de verandering van de goudkoers. Sinds juni 2015 steeg de waarde van het edelmetaal op de balans van de centrale bank van $62,39 naar $71,48 miljard en werd er in totaal bijna 140 ton van het gele metaal aan de reserves toegevoegd.

Tot slot nog een opvallend detail: Sinds kort waardeert China haar reserves niet alleen in dollars, maar ook separaat in SDR’s! Zijn de Chinezen al aan het voorsorteren op een nieuw internationaal monetair systeem?
- Lees verder bij Hollandgold
Centrale bank China blijft goud kopen (Via Hollandgold)

China waardeert reserves nu ook in SDR! (Bron: SAFE)
8 april 2016
Lex Hoogduin: “Beleid ECB volledig in strijd met filosofie”

Kees de Lange sprak voor Café Weltschmerz met hoogleraar monetaire economie Lex Hoogduin over de toekomst van ons pensioenstelsel en het monetaire beleid van de ECB. Een uitvoerig gesprek over de complexiteit van ons financiële systeem en de roekeloze koers die de ECB is gaan varen om de economie aan te jagen. De video duurt bijna een uur, een aanrader!

Over de pensioenen

Als je een beleid voert waarin alle instellingen dezelfde portefeuille hebben die maximaal gespreid is, dan ben je als toezichthouder zeer tevreden. Alle instellingen worden langs dezelfde meetlat gelegd, dat creëert een levensgevaarlijk financieel systeem. Een eenvormig systeem. De toezichthouder vraagt wel om diversificatie, maar op macro-niveau wordt het systeem daardoor alleen maar kwetsbaarder, zo merkt Hoogduin op.

“Als er in de buitenwereld dan iets verandert, willen alle institutionele beleggers op hetzelfde moment allemaal dezelfde kant op. En dan is er geen tegenpartij meer die groot genoeg is om mee te handelen. We creëren een heel kwetsbaar financieel systeem door eenvormige regels van de toezichthouders.”

Banken en pensioenfondsen worden vanuit het oogpunt van risicospreiding vereist meer richting het gemiddelde te bewegen, maar dat is voor de stabiliteit van een complex systeem niet beter. Lex Hoogduin benadrukt dat diversiteit in het beleggingsbeleid veel belangrijker is dan diversificatie.

“We verminderen nu de diversiteit. De enige partij die als tegenpartij kan fungeren is de centrale bank. Je creëert op deze manier crises, want iedereen wil er op hetzelfde moment uit en dan is er alleen de centrale bank als tegenpartij.

Pensioenfondsen kunnen zich een lange termijn horizon permitteren met hun beleggingen, maar we zijn deze institutionele beleggers gaan behandelen alsof het banken zijn. Ze moeten meer op de korte termijn handelen, waardoor de diversiteit verder is afgenomen. Ieder pensioenfonds heeft op zichzelf een goede risicospreiding, maar op systeemniveau worden de risico’s hierdoor alleen maar groter.”

Lex Hoogduin kritisch over ECB-beleid
De Nederlandsche Bank heeft met de introductie van de ECB eigenlijk geen enkele bevoegdheid meer, zo merkt monetair econoom Hoogduin op. De presidenten van de nationale centrale banken zitten daar niet als vertegenwoordiger van hun eigen centrale bank, maar als uitvoerder van een beleid dat gezamenlijk wordt uitgezet via de ECB. De uitvoering van het Europese monetaire beleid gebeurt decentraal, maar het beleid zelf wordt bepaald vanuit de ECB in Frankfurt. Deze verhoudingen zijn allemaal bij wet vastgelegd. Dat systeem is volgens Lex Hoogduin de laatste jaren volledig uit de hand gelopen:
"Ik weet dat de dingen die nu gebeuren bij de ECB volledig in strijd zijn met de monetaire filosofie waarop het verdrag gebaseerd is. Of het nou juridisch allemaal wel of niet kan, daar houd ik me even verre van. Maar het is in strijd met hoe men het verdrag destijds voor ogen had. Er is op geen enkele manier rekening gehouden met de mogelijkheid dat het aanvaardbaar monetair beleid zou zijn om rentes negatief te maken, en al helemaal niet dat je staatsobligaties gaat opkopen van landen. En het gaat nu van kwaad tot erger!"
De kritiek op het ECB beleid is sterk in Duitsland en in Nederland, maar in de landen daar omheen is dat niet het geval. Als je kijkt naar de academisch economen wereldwijd, dan is er een meerderheid die vindt dat je dit een verstandig beleid is dat je dit wel moet doen.
"Economen als Bas Jacobs en Coen Teulings onderschrijven het beleid van de ECB en vinden dat het beleid nog niet ver genoeg gaat en die ook serieus nadenken over helikoptergeld. Het is voor mij onvoorstelbaar. Als je in 1998 - vlak voordat de euro werd ingevoerd - tegen mij had gezegd, dat er in 2016 de grootste financiële crisis sinds de jaren dertig was geweest... En dat de euro er nog steeds was, maar dat men overweegt helikoptergeld in te voeren... Die discussie had ik me in 1998 zeker niet kunnen voorstellen! Als de geschiedenis ons een ding leert is dat experimenten met geld, denken dat je een oplossing kunt vinden voor economische problemen door meer geld te drukken, nog nooit goed is afgelopen. Er is ook niet goed voorstelbaar dat er mechanismes zijn die dit goed kunnen laten verlopen. Dat is heel zorgwekkend."
Wil je meer van dit soort gesprekken? Klik dan hier!

8 april 2016
Ook Roubini houdt rekening met ‘helikoptergeld’
Volgens econoom Nouriel Roubini moeten we serieus rekening houden met extreme maatregelen als helikoptergeld, extra monetaire verruiming en een belasting op contant geld. In een column voor Project-Syndicate schrijft Roubini dat centrale banken er met de conventionele instrumenten niet in geslaagd zijn de economie weer op gang te brengen en dat ze daarom naar nog zwaardere middelen zullen grijpen.

Nouriel Roubini heeft gewerkt voor het IMF, de Wereldbank en de Federal Reserve en is nu professor aan de New York University. Hij weet dus als geen ander hoe monetaire autoriteiten handelen in tijden van crisis. Het is daarom nog zorgelijker dat zelfs hij nu serieus rekening houdt met een toekomst waarin centrale banken direct geld geven aan burgers en bedrijven, het zogeheten ‘helikoptergeld‘.

Zwakke groei

Roubini schrijft in zijn column dat de economische groei in de ontwikkelde landen, ondanks alle stimuleringsmaatregelen van centrale banken, nog steeds teleurstellend laag is. Het verlagen van de rente (zelfs negatieve rente in Zwitserland, Zweden, Denemarken, de Eurozone en Japan), kwantitatieve verruiming (opkopen van staatsobligaties, hypotheekschulden en soms zelfs aandelen) en de forward guidance (uitspreken dat de rente langdurig laag blijft) hebben er niet voor gezorgd dat de economie weer naar behoren functioneert.

Het probleem is dat de ontwikkelde economieën op ieder niveau teveel schulden hebben, waardoor er structureel te weinig geconsumeerd en geïnvesteerd wordt. Overheden, die ook hoge schulden hebben, staan onder druk om hun begroting op orde te brengen en de tekorten terug te dringen. Dus ook van die kant hoeven we volgens Roubini niet veel meer te verwachten. Ondertussen zijn banken door de sombere groeiverwachtingen erg terughoudend geworden met het verstrekken van kredieten.

Goedkoop geld

Waar moet het herstel dan vandaan komen? Volgens Roubini heeft het overvloedig beschikbaar maken van geld niet geholpen en zijn beleidsmakers daarom hun focus aan het verleggen naar het goedkoper maken van geld. Dat gebeurt nu al, want er is al $7 biljoen aan staatsobligaties met een negatieve rente. Duitsland kan nu al zeven jaar geld lenen tegen een negatieve rente, terwijl Japanse staatsobligaties met een looptijd tot tien jaar een negatief rendement hebben.

Door het geld steeds waardelozer te maken wordt ook onze schuldenlast steeds lager. Maar dat vereist drastische maatregelen. Bij een negatieve rente op spaargeld zullen spaarders hun geld weghalen bij de bank, wat betekent dat er meer financiële repressie nodig is. Roubini voorziet een belasting op contant geld om deze vluchtweg onaantrekkelijk te maken. Ook kunnen centrale banken nog meer geld in de economie pompen door opnieuw voor honderden miljarden obligaties, aandelen en slechte leningen op te kopen.

Lees ook:
- Negatieve rente opent de deur naar goud
- “Negatieve rente reden om meer goud te kopen”
Als zelfs dat niet werkt is helikoptergeld een serieuze mogelijkheid. Roubini schrijft in zijn conclusie het volgende…

“Als onconventioneel monetaire beleid een beetje absurd klinkt, dan is het goed om te bedenken dat hetzelfde gezegd werd over de onconventionele maatregelen van een aantal jaar geleden. En als de huidige situatie in de ontwikkelde economieën nog tien jaar blijft zoals die nu is, dan zal helikoptergeld, het opkopen van schulden en het belasten van contant geld het nieuwe QE, NIRP en ZIRP blijken te zijn.”

Helikoptergeld: Nog een reden om goud te kopen

Als de negatieve rente al geen reden was om goud te kopen, dan is de dreiging van helikoptergeld dat wel. De geschiedenis leert ons dat directe monetaire stimulering en geldpersfinanciering de snelste weg is naar hyperinflatie. Het probleem met gratis geld uitdelen is dat er geen rem op zit. Beleidsmakers zullen geneigd zijn teveel geld uit te delen, waardoor het geld compleet waardeloos wordt.

De strijd tussen de spaarders en de schuldenaren lijkt in het voordeel van de schuldenaren beslecht te worden. Spaarders doen er verstandig aan een deel van hun vermogen uit dit geldsysteem te halen en om te zetten in tastbare bezittingen. En daarmee kun je beter tien jaar te vroeg zijn dan een dag te laat. Fysiek goud het meest liquide en meest toegankelijke instrument. Wilt u meer weten over goud kopen? Klik dan hier!
6 april 2016
Centrale banken kochten vorig jaar 483 ton goud
Centrale banken blijven fysiek goud kopen als bescherming tegen geopolitieke risico’s en als vorm van diversificatie van de reserves. In 2015 voegden centrale banken volgens Thomson Reuters GFMS wereldwijd 483 ton goud aan hun reserves toe, de op één na grootste toename in een jaar sinds het einde van de goudstandaard.

Rusland was het afgelopen jaar opnieuw de grootste afnemer van goud, want hun centrale bank voegde in het afgelopen jaar een recordhoeveelheid van 206 ton goud aan de reserves toe. Ook China kocht veel goud, meer dan honderd ton sinds het openbaar maken van de cijfers in juni 2015.
- Lees verder bij Hollandgold
Vooral Rusland en China voegen goud aan hun reserves toe (Bron: GFMS)
1 april 2016
Mervyn King: “Monetair beleid is pijnstiller, geen oplossing”

Het monetaire beleid van centrale banken levert volgens voormalig Bank of England gouverneur Mervyn King steeds minder resultaat op. In een interview met Bloomberg merkt hij op dat we nu al acht jaar bezig zijn met het verlagen van de rente en het naar voren halen van consumptie en investeringen om de economische groei te stimuleren, maar dat het gewenste resultaat nog steeds niet bereikt is.

“Het is alsof je tegen een heuvel op moet fietsen die steeds steiler wordt. Je moet steeds harder trappen om hetzelfde tempo vast te houden”, zo karakteriseerde de oud-gouverneur het monetaire beleid van centrale banken.

King: “Monetair beleid is niet de oplossing”

Mervyn King ziet monetair beleid als een soort pijnstiller voor de economie: “Het is in eerste instantie zinvol om te nemen, maar het is geen oplossing voor de lange termijn. Daarvoor moet je nauwkeurig onderzoeken wat de werkelijke symptomen en de onderliggende problemen zijn. Monetair beleid is niet de oplossing voor de problemen die we vandaag de dag hebben.”

De oud-gouverneur merkt op dat de Bank of Japan en de ECB op dit moment proberen de wisselkoers van hun munt omlaag te drukken. De meeste landen proberen hun munt goedkoper te maken en dat gaat volgens King op dit moment vooral ten koste van de dollar. Zelfs de Federal Reserve is bezorgd over de de negatieve effecten van een te sterke dollar.

Tijdens het laatste G20 overleg spraken de grootste economieën van de wereld gezamenlijk af zich te weerhouden van concurrerende devaluaties, maar daar is nog maar weinig van te merken. De ECB verlaagde onlangs de rente en breidde haar stimuleringsprogramma verder uit, terwijl de Bank of Japan het voorbeeld van Europa overneemt met de introductie van negatieve rente.

Mervyn King merkt op dat er geen makkelijke oplossing is voor de huidige financiële crisis. Volgens hem moet de oplossing gezocht worden in vrije wisselkoersen, meer vrijhandel en het verhogen van de productiviteit. King verwacht dat er nog veel discussie zal ontstaan over de rol van centrale banken, omdat hun invloed op de economie sinds het uitbreken van de crisis van 2008 sterk is toegenomen.

25 maart 2016
Issing: “Helikoptergeld is het failliet van het monetaire beleid”

Toen Ben Bernanke een toespraak in 2002 sprak over ‘helikoptergeld’ om de economie te stimuleren werd dat nog beschouwd als een theoretische aangelegenheid. Maar ruim tien jaar later en een grote financiële crisis verder wordt dit paardenmiddel steeds vaker besproken als een serieuze mogelijkheid. Maar volgens voormalig ECB bestuurslid Otmar Issing is het de weg naar de financiële afgrond.

In een toelichting voor een Duits persbureau uit Frankfurt zei hij onlangs nog dat helikoptergeld van de centrale bank – dat is rechtstreeks geld geven aan bedrijven en consumenten – beschouwd kan worden als het failliet van het monetaire en financiële beleid. Otmar Issing, die langdurig werkzaam was bij de Bundesbank en de ECB, waarschuwt dat het einde zoek is wanneer de ECB werkelijk overgaat tot deze vorm van monetaire verruiming.

Helikoptergeld als laatste redmiddel?

De roep om directe monetaire stimulering wordt steeds luider, omdat het huidige monetaire beleid van lage rentes en staatsobligaties opkopen onvoldoende resultaat oplevert in het stimuleren van de economie. Het wordt steeds duidelijker dat deze maatregelen ongunstige bijwerkingen hebben. Denk aan bubbelvorming in aandelen, obligaties en vastgoed, maar ook aan pensioenfondsen en verzekeraars die in de problemen komen door de lage rente.

Door rechtstreeks geld te geven aan consumenten en bedrijven kan de consumptie worden aangejaagd, maar de ervaring uit de geschiedenis leert dat dit rampzalige consequenties kan hebben voor de waarde van het geld. Het aanzetten van de spreekwoordelijke geldpers heeft nog nooit rijkdom gebracht.

Onlangs uitte Issing ook al scherpe kritiek op het ECB-beleid van negatieve rente.

Otmar Issing ziet helikoptergeld als het failliet van het monetaire beleid

24 maart 2016
Het Tientje van Lieftinck: De Geldzuivering van 1945

De plannen die rondgaan over het afschaffen van grote bankbiljetten roepen veel weerstand op, maar het is zeker niet ondenkbaar dat zoiets vroeg of laat zal gebeuren. Als we verder terugkijken in de geschiedenis zien we dat overheden wel vaker zeer extreme maatregelen nemen. Maatregelen die onder ‘normale omstandigheden’ volstrekt ondenkbaar zijn.

Tientje van Lieftinck

Zo werd na de Tweede Wereldoorlog in Nederland het Tientje van Lieftinck ingevoerd, nieuw geld dat na de Tweede Wereldoorlog in circulatie werd gebracht om een einde te maken aan de hoge inflatie en de zwarte economie van de oorlogsjaren. Toen Lieftinck net twee weken minister was verklaarde hij alle bankbiljetten van honderd gulden van de een op de andere dag ongeldig. Men kon deze biljetten inwisselen bij de bank, maar de tegoeden bleven nog voor onbepaalde tijd geblokkeerd.

De volgende stap was om al het briefgeld uit circulatie te halen. In een week tijd moest iedereen zijn geld inleveren en vermogen laten registreren, inclusief inhoud van een eventuele bankkluis, buitenlandse banktegoeden en aandelen. In deze periode, van 26 september tot 2 oktober, was al het oude geld onbruikbaar en moest iedere Nederlanders rondkomen van tien gulden aan nieuw geld: Het Tientje van Lieftinck.

Wordt de video niet geladen? Probeer dan deze pagina opnieuw te laden

Vlucht naar ‘hard assets’

In de aanloop naar deze operatie, ook wel de Geldzuivering genoemd, probeerden vermogende mensen zo veel mogelijk geld in veiligheid te brengen. Dat kon, omdat een jaar eerder in België een soortgelijke hervorming van het geldsysteem had plaatsgevonden. Spaarders die nattigheid voelden waren bereid heel veel meer te betalen om van hun geld af te komen. In een poging het geld zo snel mogelijk kwijt te raken kochten zij goud, sieraden, grond, vastgoed en andere kapitaalgoederen.

De wens om van het geld in te wisselen voor iets van tastbare waarde was zelfs zo groot dat een boekenwinkel in Haarlem op papier kostbare encyclopedieën verkocht die pas meer dan tien jaar later zouden verschijnen. Op al deze goederen werden veel hogere bedragen geboden dan waar ze normaal voor verhandeld werden, omdat de angst groot was dat ook in Nederland de bankbiljetten ongeldig verklaard zouden worden. En dat gebeurde dus in de zomer van 1945 tijdens de grote Geldzuivering.

Terug naar 2016…

Vandaag de dag leven we ook in een ongekende tijd. Gelukkig is er nu geen sprake van oorlog en gelukkig is er ook geen sprake van zichtbare extreme geldontwaarding. Maar nog nooit eerder in de geschiedenis hebben we meegemaakt dat verschillende centrale banken wereldwijd negatieve rente hanteren of overwegen en tegelijkertijd voor miljarden aan schuldpapier opkopen.

De negatieve rente waar we vandaag de dag mee te maken hebben is een compleet nieuw fenomeen, iets waarvan we de gevolgen nog maar moeilijk kunnen overzien. Want wat betekent een aanhoudende negatieve rente voor het spaargedrag van mensen? En blijft het verdienmodel van pensioenfondsen, banken en verzekeraars nog wel overeind? Niemand die dit met zekerheid kan zeggen…

Centrale banken en overheden proberen de rekening van decennia lang schulden stapelen nu bij de spaarder neer te leggen. Denk aan de bail-in, kapitaalcontroles en nu het pleidooi voor het afschaffen van contant geld. Want contant geld biedt spaarders de mogelijkheid aan een negatieve rente te ontsnappen.

Mijn zorg is dat grote bankbiljetten in de toekomst inderdaad worden uitgebannen, waarmee het voor banken en overheden nog makkelijker wordt geldstromen te controleren en kapitaalcontroles te hanteren.

Wees voorbereid op de meest ondenkbare scenario’s, want de geschiedenis leert ons dat ook datgene wat nu nog ondenkbaar is, op een dag de realiteit kan worden. Zorg daarom dat u uw vermogen op tijd in veiligheid brengt. Grote bankbiljetten zijn nu nog erg handig, maar als die in de toekomst inderdaad verboden worden heeft u als spaarder een probleem. U heeft de almachtige staat en haar centrale bank als tegenpartij.

Het is daarom zeker in deze tijd niet onverstandig met een deel van uw vermogen goud te kopen. Fysiek goud dat u op een veilige plek en buiten het zicht van banken en de overheid kunt bewaren.

Bronnen: NPO Geschiedenis, Andere Tijden (1 maart 2001)

14 maart 2016
Helikopter Ben komt eraan…

In november 2002 verhaalde Ben Bernanke dat de beste oplossing voor een deflatoir scenario al la Japan misschien het best op te lossen was om biljetten van $100 uit een helikopter te strooien. Dat klonk en klinkt amusant, maar de kans neemt toe dat zoiets daadwerkelijk staat te gebeuren.

De reden daarvoor is duidelijk. De wereldeconomie lijkt structureel te vertragen en beleidsmakers zitten met de handen in het haar. Welke oplossing kunnen ze nog kiezen. Het wapen van de negatieve rente is al ingezet en de uitkomsten lijken nu al uiterst dubieus. De OESO heeft gesuggereerd dat het misschien tijd wordt voor een fiscale expansie na jaren van bezuinigingen. Het is nog maar de vraag of dat dat de ultieme oplossing is of dat er nog meer nodig is. De laatste wapen zou wel eens kunnen zijn om de fiscale expansie te combineren met rechtstreekse monetaire steun. Dat zou inderdaad de vorm kunnen aannemen die Ben Bernanke in navolging van Milton Friedman suggereerde: Gratis geld uitdelen al dan niet met behulp van een helikopter.

Monetaire stimulering uitgewerkt?

Het ziet er steeds meer naar uit, dat het monetaire beleid van de afgelopen crisisjaren uitgewerkt en mislukt is. En dus zijn radicalere stappen nodig om bestedingen weer op gang te brengen en zodoende de wereldeconomie een injectie te geven. De huidige trage groei is het gevolg van immer groeiend spaaroverschot als gevolg van een chronisch vraagtekort. Dat chronisch vraagtekort werd tot de crisis van 2008 kunstmatig bezworen door een ongelooflijke kredietexpansie in het Westen en door de kwantitatieve verruiming door centrale banken na 2008. In China probeerden de autoriteiten de vraag te stimuleren door massieve investeringen met behulp van goedkope kredietverlening.

Zowel in China als in het Westen loopt dit beleid op zijn laatste benen en dus komt het probleem van het vraagtekort in volle hevigheid terug. Daar blijft het echter niet bij. De vraag is ook zwak ten opzichte van een verzwakt aanbod. Op wereldniveau lopen zowel arbeidsaanbod als arbeidsproductiviteit terug. Lagere productiviteit leidt indirect tot een lagere vraag, omdat dan ook de investeringen teruglopen. Investeringen zijn cruciaal voor de bestedingen in een kapitalistische economie.

Vraaguitval

Deze en andere problemen verklaren ook het huidige dilemma voor veel overheden. Een gebrekkige vraag op de thuismarkten kan deels verholpen worden door succesvol de internationale exportmarkten te betreden. Een goedkope valuta is daartoe een geëigend wapen. Japan en de EU hebben dit wapen al ingezet, evenals veel opkomende economieën. Het lijkt nog slechts een kwestie van tijd voordat ook China inzet op een zwakkere renminbi. Dit beleid moet vroeg of laat wel misgaan!

Valutaoorlog: Economische groei stelen van je buurman

Het enige alternatief is dat overheden hun publieke investering gaan opvoeren, al dan niet in combinatie met structurele hervormingen. Het tijdstip lijkt gunstig nu de kosten om geld te lenen zo laag zijn. Maar overheden zijn echter nog steeds in de ban van het bezuinigen. De kans dat er op grote schaal gestimuleerd gaat worden, is derhalve klein. Misschien moeten centrale bankiers dan maar het ondenkbare gaan doen en iedere volwassen persoon digitaal een nader te bepalen bedrag gaan overmaken.

Waarom zouden we niet voor deze oplossing kunnen kiezen. De economische krachten die de wereld in de richting van de negatieve rente hebben gedreven, lijken nog steeds aan kracht te winnen. De wereldeconomie vertraagt structureel, prijzen voor commodities zijn nog nooit zo lag geweest, het monetair beleid is bot geworden en prijzen van steeds meer assets komen onder druk. Deze situatie lijkt ‘the new normal’ te worden. Wil de wereld uiteindelijk ontsnappen aan het chronisch vraagtekort, dan moeten beleidsmakers kiezen voor ondenkbare maatregelen die bij een tot voor kort ondenkbare situatie horen. Het ondenkbare wordt het normale!

Cor Wijtvliet

Deze bijdrage is mogelijk gemaakt door Beurshalte

Over Beurshalte:

Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!

14 maart 2016