Marketupdate

Tag: duitsland

  • De Krim (2014), Sudetenland(1938)

    Het aantrekkelijke van geschiedenis is, dat er voor bijna elk voorval wel een interessante historische parallel te vinden is. De huidige crisis in de Krim is daar geen uitzondering op. Worden Europese en Amerikaanse leiders anno 2014 op dezelfde manier voor voldongen feiten gesteld als in 1938?
    sudetenland-tjeschoslowakije

    In dat jaar eiste Hitler, dat Sudetenland met een meerderheid aan Duitstaligen, losgeweekt zou worden van Tsjechië Slowakije. Het zou onder protectie van Duitsland geplaatst moeten worden. Voor de toenmalige leiders van het Westen, de Fransman Edouard Daladier en de Brit Neville Chamberlain was Sudetenland net zoiets als Verweggiestan. Het was niet de moeite waard om er een conflict met Hitler over aan te gaan.
    poetin-speech

    Natuurlijk is Poetin absoluut geen Hitler en lijkt Rusland in genen delen op Nazi Duitsland. Toch is de verleiding te groot om op enkele parallellen te wijzen. Ook in de Krim draait het om een meerderheid van de bevolking, die geen of amper banden heeft met Oekraïne, maar wel met het Moederland. In 1938 was dat ook het geval.

    Hoewel Poetin tot voor kort amper belangstelling had voor de Krim en haar bevolking, is daar door de revolutie in Oekraïne plotseling verandering in gekomen. Rusland wil nu ineens de Russische bevolking op de Krim beschermen tegen de fascisten in Kiev. Dat rechtvaardigt een militaire interventie. Hitler bewandelde een gelijksoortige weg in 1938 om Sudetenland los te weken uit Tsjechië-Slowakije. Dat vond hij trouwens geen land of natie, maar een toevallig samenraapsel van volkeren en regio’s, een historische aberratie. Voor Poetin is Oekraïne evenmin een echte natie, het is in zijn ogen domweg onderdeel van het groter Russisch geheel.

    landkaart-krim-oost-europa
    Figuur 1 Poetin wil terug naar de glorie van het verleden

    Uiteraard is het Poetin niet alleen om de Krim of Oekraïne te doen. Oké, dat land moet zijn zelfstandigheid opgeven. Het is de president van Rusland er vooral om te doen zijn land neer te zetten als een belangrijke actor op het wereldtoneel, als een heuse wereldmacht. De annexatie van Sudentenland was een stap in Hitler ’s obsessie Duitsland om te vormen tot een wereldrijk.

    Niet alleen de werkwijze van Poetin lijkt op die van Hitler, maar de manier van doen van de huidige westerse leiders lijkt op die van hun voorgangers. Ze waarschuwen veel en luidkeels, maar weigeren de consequenties te aanvaarden van hun eigen verbale dapperheid. Dat sterkt Poetin uiteraard  in zijn overtuiging, dat hij zijn gang kan gaan met de Krim en Oekraïne. De houding van het westen nu is niet fundamenteel anders dan het peace in our time van 1938.

    Natuurlijk is er geen gemakkelijke oplossing voorhanden, maar leiders in Europa zouden er goed aan doen op te houden om met ‘Shock and Awe te reageren op het doen en laten van de Russische president. Shock, omdat Poetin domweg doet waar hij zin in heeft. Awe, omdat hij volgens veel Europeanen tactisch briljant te werk gaat. Ze gaan er echter aan voorbij, dat Rusland een nagenoeg verkalkt politiek systeem heeft. Dat heeft zijn langste tijd gehad. Bovendien verkeert het land economisch niet in te beste vorm. Bovendien zou een beetje meer ruggengraat op zijn plaats zijn om de vaak uitgedragen hooggestemde waarden daadwerkelijk te verdedigen. Ruggengraat is temeer nodig, omdat Poetin het credo huldigt dat the weak get beaten. 

    Cor Wijtvliet

    Bron:
    Bob Lo, Crimea’s Sudeten Crisis. Project-syndicate, March 18 2014

  • Roel Janssen over ‘Fout Goud’

    Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakten de Duitsers veel goud buit om de oorlog te financieren. Toen de Duitsers ons land binnenvielen was 80% van de goudvoorraad al veilig overgebracht naar Londen, New York en Ottawa, maar het achtergebleven edelmetaal werd in beslag genomen en overgebracht naar Duitsland. Volgens Roel Janssen, auteur van een nieuw boek getiteld “Fout Goud“, ging het in totaal om 146 ton. Daarmee is het de grootste goudroof geweest uit de Nederlandse geschiedenis.

    Fout Goud

    De Duitsers verkochten het metaal aan Zwitserland, terwijl men ook daar ongetwijfeld wist dat het om gestolen goud ging. Ook wisten de Zwitsers dat de Duitsers de opbrengst van het gestolen goud gebruikten om de oorlog voort te zetten. Nederland heeft dankzij bemiddeling van de Amerikanen een deel van het gele metaal teruggekregen, maar er ligt volgens Roel Janssen nog altijd 61 ton in Zwitserland opgeslagen dat aan de Nederlanders toe behoort.

    Roel Janssen

    Roel Janssen is financieel-economisch journalist en schrijver. Hij heeft ruim dertig jaar gewerkt voor NRC Handelsblad en heeft verschillende non-fictieboeken geschreven, zoals "Grof Geld", "Wellink aan het Woord" en "De Euro". Zijn nieuwste boek over het gestolen goud ligt vanaf 27 februari in de boekhandel en is onder meer te bestellen bij Bol.com. We bedanken lezer Floesh voor de tip! De video is van MeJudice.

  • Duitsland haalt 37 ton goud terug, slechts 5 ton uit de VS

    Het is inmiddels een jaar geleden dat de Bundesbank haar plannen bekendmaakte om binnen zeven jaar 374 ton goud weg te halen uit Parijs en 300 ton op te vragen uit New York. De Bundesbank nam destijds onder politieke druk een niet-bindend advies over om een deel van de goudreserve weer terug te brengen naar eigen land. We zijn een jaar verder en de teller staat volgens Die Welt op 37 ton, waarvan slechts 5 ton afkomstig was van de Federal Reserve. De andere 32 ton kwam uit Parijs, waar al het Duitse goud tussen nu en 2020 wordt weggehaald.

    Een simpele rekensom leert dat de repatriëring van goud nu al een behoorlijke achterstand heeft opgelopen. Rekenen we het totale volume om naar zeven jaren, dan zou Duitsland ieder jaar 96 ton goud moeten terughalen. Ook is er naar verhouding erg weinig goud opgehaald uit de Verenigde Staten, want die 5 ton vertegenwoordigt slechts 1,67% van de totale hoeveelheid goud die uit de kluizen van de New York Fed gehaald moet worden.

    Waarom gaat het zo langzaam?

    Dit is de vraag die we na één jaar wel mogen stellen. Als China maandelijks honderd ton fysiek goud kan importeren, hoe moeilijk is het dan voor de Bundesbank om dat volume in een jaar op te vragen? Dat er na één jaar nog maar vijf ton goud is opgevraagd uit de Verenigde Staten is koren op de molen van analisten die denken dat het goud bij de Federal Reserve er niet meer ligt. Dat het al lang uitgeleend of verkocht is en om die reden niet teruggegeven kan worden aan de Duitse Bundesbank. Maar hoe aannemelijk is dat? Zou de Bundesbank dan niet veel eerder haar onvrede kenbaar hebben gemaakt over de snelheid van de levering? Het lijkt er dus steeds meer op dat de Bundesbank er geen probleem mee heeft dat het goud wat langzamer hun kant op komt. Volgens Jim Rickards is het ten zeerste te betwijfelen of de Duitse centrale bank het goud wel terug wil halen uit New York. We moeten ook ruimte laten voor een andere verklaring, namelijk dat de Bundesbank alleen maar goud repatrieert om gehoor te geven aan de wens van de politiek en de Duitse bevolking. Kort gezegd dus een actie voor de bühne... Dat de Bundesbank de Federal Reserve zeven jaar de tijd geeft om goud terug te sturen wordt door velen aangegrepen als bewijs dat de Amerikanen moeite zouden hebben om het goud 'beschikbaar' te maken, maar dat is niets meer dan een aanname. Er valt immers nergens uit op te maken dat die periode van zeven jaar op verzoek van de Federal Reserve is vastgelegd. Het is ook mogelijk dat de Bundesbank met opzet een lange termijn heeft gekozen, zodat er niet teveel druk gelegd wordt op deze gevoelige kwestie. Zou de Bundesbank al het goud in één jaar terug willen hebben uit de VS (wat logistiek mogelijk moet zijn), dan zou dat opgevat kunnen worden als een motie van wantrouwen tegen de Federal Reserve. In extremis kan de VS in ene jaar tijd meer dan 200 ton goud leveren

    Bundesbank vertrouwt de Federal Reserve

    Bron Suchecki van de Perth Mint verwijst in deze context naar een toespraak van Andreas Dombret (bestuurslid Bundesbank) uit 2012. In deze toespraak toont Dombret weinig begrip voor het sentiment om goud te repatriëren uit de Verenigde Staten. Hij zegt in de toespraak dat de zorgen over de Duitse goudreserve gedreven worden door irrationele angst. De argumenten om goud terug te halen uit de VS en uit Frankrijk zouden niet overtuigend zijn. Ook benadrukt het bestuurslid van de Bundesbank in deze toespraak de goede relatie tussen de Bundesbank en de Federal Reserve en spreekt hij zijn vertrouwen uit in de Federal Reserve als bewaarder voor een deel van de Duitse goudreserve.

    Is de repatriëring van goud niet belangrijk?

    De Bundesbank heeft kennelijk niet zo veel haast heeft met het terughalen van goud. Zo lang het niet verkocht hoeft te worden en de verstandhouding met de Verenigde Staten goed blijft kan een deel van het goud in New York blijven liggen. Dat scheelt niet alleen transportkosten, maar ook kosten voor het opnieuw smelten en zuiveren van het goud. Veel van de baren die in New York liggen zijn al erg oud en zijn volgens een minder hoge kwaliteitsstandaard gemaakt, zo schrijft Bron Suchecki op zijn weblog. De Bundesbank liet een deel van de 37 ton goud die in het eerste jaar werd teruggehaald opnieuw smelten, aldus Die Welt.

    Duitsland haalt 37 ton goud terug

    Duitsland haalt 37 ton goud terug (Afbeelding via Die Welt)

  • Duitsland investeert veel te weinig

    Onze Oosterburen liggen in de vuurlinie van het IMF en de Europese Commissie. De kritiek luidt dat de overschotten op de lopende rekening te groot zijn en dat gaat ten koste van de rest van Europa. Dit verhindert namelijk het felbegeerde economische herstel.

    Het overschot is inderdaad te groot, maar dat heeft weinig van doen met de rest van Europa. De werkelijke oorzaak van het enorme overschot is het lage investeringsniveau van de private sector in Duitsland.

    Kritiek
    Het gevaar is nu, dat een geërgerd Duitsland zich meer en meer gaat afwenden van Europa onder het motto: wat goed is voor Europa moet wel slecht zijn voor Duitsland. Deze houding gaat al schuil achter de kritiek op de renteverlaging van de Europese Centrale Bank. Die verlaging is strijdig met de Duitse belangen.

    Voor een deel hebben de Duitsers overigens het gelijk wel aan hun kant met hun verweer op de externe kritiek. Export is geen zero-sum game. De export van Duitsland richt extern niet louter schade aan. Het heeft ook zo zijn goede kanten. De sterk stijgende exporten van het land na de diepe crisis van 2008-2009 droegen wel degelijk bij aan het wereldwijde herstel.

    Structureel
    Eenzijdige kritiek op het overschot lijdt de aandacht af van een structureel probleem, dat steeds meer de toekomst van het land gaat bedreigen. Ondanks alle mooie economische successen en de lage werkloosheid is het toch voor een deel de schijn die bedriegt. De groei is en blijft zwak, de loonontwikkeling stagneert, de arbeidsproductiviteit is laag, veel banen hebben een laagwaardig en tijdelijk karakter en de overheid is financieel uitgehold.

    De onderliggende oorzaak is in alle gevallen een gigantische investeringsachterstand. De investeringsquote is nu een van de laagste in Europa. Bedroeg het aan het einde van de vorige eeuw nog 23%, nu is het teruggevallen naar 17%. Volgens een studie van de Berlijnse denktank DIW schieten de investeringen jaarlijkse 3% oftewel € 80 miljard. Dat scheelt het land al snel 0,5% aan groei tekort. Het is vooral de private sector die het erbij laat zitten.

    Pech
    De oorzaak voor deze ongunstige ontwikkeling is een combinatie van pech en slecht beleid. De zegetocht van Duitse bedrijven heeft als gevolg, dat deze sector meer en meer in het buitenland gaat investeren. Op die manier willen bedrijven een stevigere voet tussen de deur te krijgen. Dat is de schaduwzijde van succes.

    Maar binnenlands liggen de kaarten iets anders. De regelgeving is in Duitsland zo onduidelijk, dat bedrijven vaak niet weten wat er wel en wat er niet mogelijk is. Daarom blijven veel bedrijven maar op hun handen zitten. Een tweede hinderpaal is het rigide belastingstelsel. Ook dat bevordert de bereidheid om te investeren niet. In de derde plaats hebben ook de Duitsers te kampen met een tekort schietende arbeidsmarkt. Die levert niet wat bedrijven nodig hebben. Niet in de laatste plaats dalen de investeringen, omdat de ondernemerszin bij onze Oosterburen terugloopt. Nieuw ondernemerschap is vaak een sine qua non voor innovatie, wat weer de basis is voor hernieuwde groei en werkgelegenheid.

    Zieke man
    Het bevreemdende en onrustbarende is, dat het lage investeringsniveau met al zijn kwalijke consequenties geen onderwerp van gesprek is bij de regeringsonderhandelingen. Het is ook aantrekkelijk om het niet te doen. Het oplossen van dit probleem levert pas na jaren resultaten en zover reikt de blik van een doorsnee politicus niet. Niets doen heeft echter een prijskaartje. Duitsland kan zomaar weer de zieke man ven de eurozone worden.

    Tijd om te investeren klok

    Bron:
    Marcel Fratscher, Investment, not the surplus is Germany ’s big problem. Financial Times, November 19 2013

  • De Duitsers hebben het helemaal gehad met Europa

    En zomaar ineens staat Duitsland zelf in de Europese beklaagdenbank. De Europese Commissie gaat onderzoeken of het gigantische overschot op de lopende rekening de economie van de eurozone benadeelt. Voor menig Duitser is dit niets minder dan een klap in het gezicht. Het idee, dat ze weleens het nieuwe zwarte schaap van de crisis kunnen worden, is echt teveel van het goede. De Duitse woede kan de blik op de werkelijkheid vertroebelen.

    Crisisbestendig Duitsland?

    Van de weeromstuit beginnen de anti-Europese gevoelens meer en meer de kop op te steken. En dan te bedenken, dat Duitsers van begin af aan ware eurofielen zijn geweest. Maar tegelijkertijd zijn ze er van overtuigd, dat hun land de crisis het best doorstaan heeft. De economie groeit nog steeds en de werkloosheid is historisch laag. Ondanks de crisis mag de overheid geen tekort, maar een overschot van 1,5% noteren.

    Die cijfers, hoe mooi ook misschien, zijn wel misleidend. Een studie van de Berlijnse denktank DIW laat zien dat de Duitse groei sinds de komst van de euro de laagste van de hele zone is. Die onprettige waarheid geldt trouwens ook voor de ontwikkeling van de productiviteit. Dat is nog niet alles. Zo loopt de loonontwikkeling in Duitsland ver achter bij het gemiddelde van de eurozone en is het niveau van de investeringen zonder meer laag. Bij ongewijzigd beleid wachten onze Oosterburen grote problemen.

    De Duitsers hebben ongetwijfeld een sterk punt als ze beweren, dat de aanhoudende crisis in de periferie ook negatief uitvalt voor Duitsland. Ze vergeten gemakshalve dat nog maar tien jaren geleden Duitsland zelf de zieke man van Europa was. Sterke groei in de rest van Europa stelde het land in staat zich uit de problemen te exporteren.

    Een tweede pijnpunt voor veel Duitsers is de overtuiging, dat hun land uiteindelijk altijd de rekening mag/moet betalen. Daarom voelen ze weinig voor de bankenunie. Duitse belastingbetalers zouden weleens moeten opdraaien voor de schuldenproblematiek van banken in andere landen. Die angst ligt ook ten grondslag aan de wijdverbreide aversie jegens het monetair beleid van de ECB. Door die aversie missen ze het feit, dat dankzij het ECB beleid de rente in heel Europa omlaag is gegaan, zonder dat daar bijzondere prestaties voor verricht hoefden te worden. De belofte was voldoende. Blijkbaar zijn veel Duitsers ervan overtuigd, dat alleen zij een juist beleid kunnen voeren. Andere overheden of beleidsmakers zullen er alleen maar een potje van maken.

    Een derde misvatting is, dat de crisis uiteindelijk op het conto te schrijven is van de euro. Dat is op zijn best deels waar. Er is echter absoluut geen sprake van een valutacrisis. De euro is een safe haven voor de rest van de wereld en dat heeft de munt te danken aan haar stabiliteit en geloofwaardigheid. De euro wordt gewoon goed gemanaged. Nee, de eurozone is absoluut nog geen ideale muntunie, maar die bestaat ook niet. Ook in de VS zijn er grote verschillen tussen staten.

    De Duitsers zouden moeten inzien, dat juist het gebrek aan politieke wil de grootste bedreiging voor de geloofwaardigheid van de euro is. Politieke onwil verhindert de vorming van een bankenunie. Een fiscale unie is momenteel nog lichtjaren ver weg. Duitsland kan derhalve slachtoffer worden van het eigen wantrouwen. Nog steeds is een diepe crisis in menig lidstaat niet uitgesloten. Als die zich onverhoopt voordoet, dan zal ook Duitsland geraakt worden.

    In plaats van mokkend aan de zijlijn te staan, moeten juist de Duitsers het voortouw nemen. Het is het enige land met voldoende gewicht om alle onwillige schapen de juiste weg op te dwingen.

    Cor Wijtvliet

    Bron:
    Marcel Fratscher, Delusional Germany. Project-syndicate, November 14 2013

  • Heel Europa houdt van Duitsland

    Europa is in de ban van Duitsland. Die conclusie dringt zich steeds meer op. De grote aandacht voor de Duitse verkiezingen maakt duidelijk, dat onze Oosterburen de baas zijn op het oude continent. Duitsland is voor velen het toonbeeld van politieke en economische stabiliteit in een tijdsgewricht van grote instabiliteit.

    Mevrouw Merkel is een van de weinige politici, zo niet de enige politica, die niet afgerekend is op de crisis. Ze is met een ruime meerderheid herkozen. Duitsland is ook het enige land waar het anti-Europa populisme amper wortel heeft geschoten. Er is wel een anti-euro partij, de AFD. Die partij wil af van de euro, maar niet van Europa. Sterker nog, de partij draagt het Europees ideaal een warm hart toe.

    Europese politici worden daarom ook niet moe Mevrouw Merkel en haar land lof toe te zwaaien. Soms krijgen die zelfs het karakter van liefdesbetuigingen. Zo stelde Lech Walesa nog niet zo geleden voor, dat zijn land een politieke unie zou aangaan met zijn buurman. Het was in zijn ogen de beste garantie om de opleving van het Pools nationalisme succesvol de kop in te drukken. Zelfs Frankrijk, de natuurlijke tegenpool van Duitsland, doet geen moeite de bewondering voor de Duitsers te verbergen. Voor veel Fransen is Duitsland de meest vitale democratie op het continent. Die steekt zeer positief af bij de politieke verlamming in het eigen land. De Britse premier David Cameron, de euroscepticus bij uitstek, beroemt zich op zijn goede banden met mevrouw Merkel.

    Mogelijk gaat de huidige liefde voor Duitsland verder dan slechts het economisch succes. Misschien is dat economisch succes voor de buitenwacht het gevolg van de lange mars van dit land door de geschiedenis. Die mars wordt getekend door de aanhoudende strijd met de autoritaire stromingen die dit land zo geteisterd hebben. Duitsland stapte uit de Tweede Wereldoorlog met de bedoeling om een volwaardig lid van Europa te worden. De harde les van de oorlog was, dat een opgaan in Europa de beste manier was om een herhaling van het nazisme te voorkomen. Als er een nieuwe regering in Berlijn zit, dan zal mevrouw Merkel opnieuw gaan werken aan een verdere integratie van Europa.

    Het mag dan niemand verbazen als de Duitsers ter bevordering van dat proces bereid zijn een stuk nationale soevereiniteit daarvoor op te offeren. Dat past trouwens ook in de geschiedenis van het land. Ooit waren er vele honderden onafhankelijke Duitse staatjes. Nu zijn het er nog maar drie. Naast Duitsland zijn dat nu Oostenrijk en Zwitserland. Als de geschiedenis lessen leert, dan zullen die drie uiteindelijk op gaan in een geïntegreerd Europa. Die gedachte is bijna te mooi om ooit waar te kunnen zijn.

    europ-houdt-van-duitsland

    Bron:
    Harold James, Falling for Germany, Project-syndicate, November 4 2013

  • Duitsland is een reus op lemen voeten

    De Deutscher Aktien Index (DAX), de hoofdgraadmeter van de Duitse effectenbeurs, is in oktober voor het eerst in de geschiedenis door de grens van 9000 punten gegaan. En dan te bedenken, dat nog slechts enkele jaren geleden, in september 2009, een dieptepunt werd genoteerd. De index daalde toen een niveau van slechts 3588,89 punten. Daarna werd een gestage weg omhoog ingezet, waarbij in maart dit jaar de grens van 8000 punten werd geslecht.

    Succes
    Het momentum op de DAX is uiteraard te danken aan de successen van de Duitse economie. Die is er in geslaagd om de grote crisis van de laatste jaren met succes van zich af te houden. Duitsland is de motor van de Europese economie geworden en het land domineert daarom ook het politieke toneel in dit deel van de wereld. Een belangrijk deel van het Duitse succes is te danken aan het gegeven dat het land veel grote bedrijven telt, die een leidende positie innemen op het wereldtoneel en die in Duitsland een gezonde uitvalsbasis bezitten.
    Op het eerste gezicht lijkt Duitsland klaar voor de toekomst en kan de DAX derhalve de komende tijd alleen nog verder omhoog.

    Donkere wolken

    Maar schijn bedriegt. Er zijn wel degelijke donkere wolkjes te zien aan de stralende Duitse hemel. In april van dit jaar voorspelden de diverse Duitse denktanks als Ifo en DIW, dat de economie dit jaar met 0,8% zou groeien en in 2014 met 1,9%. Maar in oktober voorzien diezelfde denktanks voor 2013 nog maar 0,4%. De verwachting voor 2014 blijft met 1,8% nagenoeg op hetzelfde niveau als in april. Die groei is dan te danken aan een betere binnenlandse vraag, een verder afzwakken van de eurocrisis en een verbetering van de wereldeconomie. Het laatste Ifo onderzoek zet echter vraagtekens bij het herstel op korte termijn. Duitse ondernemers, zo blijkt, zijn niet alleen pessimistisch over de huidige omstandigheden, maar ook over de nabije toekomst. De meest recente Inkoopmanagersindex onderstreept het pessimisme van de ondernemers. Deze PMI zakte van 52,2 naar 51,1. Weliswaar is er nog steeds sprake van expansie, maar het huidig niveau is het laagste in maanden. De bedrukte stemming onder ondernemers vertaalt zich al in een teruglopende investeringsbereidheid.

    Dure dollar
    Op zich is het niet zo vreemd, dat de Duitse ondernemers terughoudender worden. Het Duitse succes leunt eerst en vooral op de export. Daar is de afgelopen maanden behoorlijk de klad in gekomen. De vraag uit de belangrijke exportmarkten is bijvoorbeeld sterk afgenomen door de verslechterende economische omstandigheden in de zogeheten Opkomende Markten. Een steeds duurdere euro is dan beslist geen steun in de rug.
    Er is bovendien onder ondernemers grote twijfel of de binnenlandse vraag de terugval in de export kan opvangen. De huidige politieke onzekerheid maakt de kans groter dat de euro de komende maanden nog verder aan kracht wint.

    Zoals de zaken er nu voorstaan, is de kans groot dat 2014 geen groot jaar wordt voor de Duitse economie en de exportsector in het bijzonder. Dat zet natuurlijk ook de rem op de ontwikkeling van de Dax.

    Productiviteit
    Op termijn zijn echter de vooruitzichten voor Duitsland zo mogelijk nog minder. Ruwweg groeit een economie dankzij een verbetering van de productiviteit en dankzij de groei van de bevolking. De Duitse bevolking is echter al aan het krimpen. Tegen 2050 zullen waarschijnlijk het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk Duitsland demografisch overvleugeld hebben. Om de groei op termijn op peil te houden moet de productiviteit veel sterker toenemen dan nu het geval is. Die is nu allerminst overtuigend en het is daarmee de vraag of die een-twee-drie kan verbeteren. Dat alles maakt van het land op termijn een reus op lemen voeten.

    economische-groei-duitsland-vol-te-houden
    Duitsland is een reus op lemen voeten

     

  • Schauble: De crisis heeft vertrouwen van Duitsers in de euro versterkt

    Schauble: De crisis heeft vertrouwen van Duitsers in de euro versterkt

    Wolfgang Schauble is ervan overtuigd dat het voortbestaan van de euro de wens is van alle Duitsers. Door de crisis heeft Duitsland geleerd de eenheidsmunt te waarderen, zo stelt de Duitse minister van Financiën. Iedereen die hier aan twijfelt kan volgens hem bestempeld worden als een demagoog.

    Zowel de coalitie als de oppositie in Duitsland hebben zich volgens Schauble ingezet om de euro te redden. Met succes, want na de aanvankelijke vrees over de stabiliteit van de munt zijn de Duitsers nu toch zeer lovend over de prijsstabiliteit in hun land. In een interview met de Franse krant Le Point zei Schauble dat de nieuwe regering van Merkel, ongeacht de samenstelling van de coalitie, een pro-Europees beleid zal blijven voeren. De reden voor deze constante koers is de consensus onder de politieke partijen in Duitsland ten aanzien van de munt.

    Draagvlak

    “Alle besluiten van de afgelopen jaren om de euro te redden werden ondersteund door een brede meerderheid in het parlement en door de oppositie. Wij zijn het land dat de Europese Commissie het meest nadrukkelijke ondersteunt”, zo verklaarde Schauble. De breed gedragen politieke steun voor de euro is volgens hem te verklaren door het feit dat ook de Duitse bevolking achter het Europese project staat. De euroscepsis heeft in Duitsland als politiek argument maar weinig gewicht. In tegenstelling tot sommige andere Europese landen krijgen eurosceptische partijen in Duitsland maar weinig draagvlak.

    “De afgelopen drie jaar is het vertrouwen van de Duitsers in de euro gestaag toegenomen. Ze zijn niet meer bang dat de stabiliteit van de munt in het geding komt. Vandaag de dag weten ze dat de prijzen dankzij de euro stabieler zijn dan ooit tevoren”, aldus de minister.

    Volgens Schauble is het verkeerd om te beweren dat de Duitsers alleen maar de rekening gepresenteerd krijgt van andere landen uit de Eurozone.

    “We investeren in een gemeenschappelijke toekomst die zowel de Duitsers als de andere Europeanen ten goede komt. Het belang van een stabiele gemeenschappelijke munt is niet alleen in het belang van Duitsland, maar ook in het belang van Frankrijk en Griekenland.”

    Het belang van de euro

    De Duitse regering verwacht dat er nog miljarden euro’s gereserveerd moeten worden om de toekomst van de muntunie veilig te stellen en toekomstige problemen het hoofd te bieden. Desondanks blijft in elk geval de Duitse minister van Financiën zeer optimistisch. Vanuit Duits oogpunt is de steun voor de euro wel te begrijpen. In de vorige eeuw werd de waarde van de mark opgeofferd om de herstelbetalingen voor de Eerste Wereldoorlog te bekostigen. Dat zorgde voor de verwoestende hyperinflatie de middenklasse wegvaagde en die de voedingsbodem legde voor de opkomst van een demagoog als Hitler.

    Duitsland weet dus als geen ander Europees land hoe belangrijk de stabiliteit van de munt is. Jacques Delors, voormalig president van de Europese Commissie, zei daar ooit het volgende over: “Niet alle Duitsers geloven in God maar ze geloven allemaal in de Bundesbank”.

    Wolfgang Schäuble

    Wolfgang Schäuble (Foto van Deutsche Wirschafts Nachrichten)

  • Ongerust wacht Europa op de daden van Merkel

    Het is eigenlijk hoogst ongebruikelijk. Een centrumrechtse kanselier kampt met de heftige storm rondom de euro en weet zelfs een herverkiezing te bewerkstelligen. De prestatie van Angela Merkel mag er zijn. Dat zou eigenlijk voldoende moeten zijn voor euforie op de financiële markten. Dat is ten minste het vertrouwde beeld in de geschiedenis, als opnieuw een christen democraat aan de macht komt.

    Coalitie

    Het beeld was dit keer echter geheel anders. Op maandag bleef de Dax vlak tot een licht verlies. Blijkbaar maken de markten zich ongerust over de invulling van het hoofdstuk dat nu voor ons ligt. Tijdens de komende onderhandelingen blijft het onduidelijk welke kant het op gaat met de stemming in Berlijn tegenover Europa. De coalitie met de FDP is onmogelijk geworden en dus moet mevrouw Merkel een modus vivendi ontwikkelen met een van de oude oppositiepartijen. De markten rekenen op een hernieuwde grand coalition met de socialisten van de SPD. Daar is al vaker mee samengewerkt met meer of minder succes. De redenering van de markten is, dat de SPD weliswaar links georiënteerd is, maar tegelijkertijd wat soepeler zal zijn voor Europa en in het bijzonder voor de periferie.

    Soepel

    Een soepelere opstelling moet, zo is de redenering, een definitieve oplossing van de crisis aldaar dichter bij brengen. Dat is misschien toch teveel wensdenken. Mevrouw Merkel kan haar grote overwinning zien als een vrijbrief om zich nog harder op te stellen. Die royale overwinning kan voor haar het bewijs zijn, dat de Duisters instemmen met haar voor-wat-hoort-wat opstelling uit het recente verleden. De socialisten op hun beurt weten dat het thema van het gemeenschappelijk maken van de schulden van de periferie hoogst impopulair is bij de Duitsers. Dat is ook zo bij de eigen achterban. Het is dus uiterst kwestieus of ze over dit onderwerp de degens met Merkel willen kruisen.

    Trauma’s

    De Christen Democraten zijn op hun beurt nog steeds getraumatiseerd over het echec van het Verdrag van Maastricht. Dat was onvolkomen, dat wisten ze. Het was echter tevens hun overtuiging, dat de markten en overheden voldoende discipline zouden opleggen bij ontstentenis van een politieke unie. Het bleek een totaal verkeerde inschatting van feiten. De huidige generatie CDU politici is zich pijnlijk bewust van de blunder uit 1999. Dat bepaalt hun opstelling jegens de voorliggende agenda, waarop reddingsplannen prijken voor Griekenland en Portugal. Op de politieke achtergrond figureert nadrukkelijk Jens Weidmann, oud-adviseur van Merkel en nu president van de Bundesbank. Hij pleit er steeds openlijker voor, dat de fatale band tussen overheden en banken wordt verbroken. Dan kan een echt begin gemaakt worden met het financieel orde op zaken stellen in die landen. Dat klinkt allemaal redelijk, maar banken in perifere landen zijn houders van een groot deel van de overheidsschuld. Wordt die mogelijkheid doorgesneden dan zal de financiële pijn in die landen nog veel hoger oplopen. De rente zal tot ongekende niveaus oplopen. Dat is niet het enige wat de markten ongerust maakt. Het Duitse Constitutionele Hof te Karlsruhe moet nog een oordeel vellen over de rechtsgeldigheid van de hulpprogramma’s van de ECB. Niemand gelooft dat het Hof de moed zal hebben het zogeheten Outright Monetary Transactions programma (OMT) te torpederen. Als het Hof echter kanttekeningen plaatst bij de werkwijze van het OMT programma, kan dat de effectiviteit van het hulpprogramma in de ogen van de financiële markten ondermijnen. Het kan tevens het signaal zijn voor Berlijn om het huidige Europese crisismanagement tegen het licht te houden. Het netto effect van al deze sombere bespiegelingen kan zijn dat de rente in de periferie weer gaat oplopen. De Duitse verkiezingen markeren duidelijk het einde van een rustige zomer en het begin van een misschien wel heel stormachtige herfst in de eurozone. Cor Wijtvliet is binnenkort spreker op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’. Hier vindt u meer informatie.. Bron: Ralph Atkins, Merkel win marks end of eurozone’s summer lull. Financial Times, September 24 2013

  • De ongezonde logica van de Duitse verkiezingen

    Wie zijn oor te luisteren legt in de gangen van de Brusselse bureaucratie, raakt er al snel van overtuigd. Na de Duitse verkiezingen van 22 september aanstaande wacht Europa een nieuwe toekomst. De crisis zal definitief het onderspit moeten delven. Dat is een mooi en aantrekkelijk scenario. Maar is het wel realistisch? Zijn de bureaucraten niet geneigd teveel naar Europa te kijken en te weinig naar Duitsland zelf?

    Scenario’s

    Als we naar Duitsland zelf kijken, dan zijn er hele andere scenario’s denkbaar en daar zal niemand in Brussel of daarbuiten erg gelukkig van worden. Afgaande op de opiniepeilingen lijkt het niet erg waarschijnlijk, dat Duitsland een langdurige periode van politieke stabiliteit tegemoet gaat. Dat heeft alles te maken met de logica van de Duitse verkiezingen en het machtsevenwicht in de Bundesrat, de Duitse tegenhanger van de Eerste Kamer.

    De Bundestag telt nu vijf partijen. Twee aan de politieke rechterzijde en drie ter linker. Daar kan na de verkiezingen nog een zesde bijkomen: Alternative für Deutschland. Deze partij ijvert voor een vertrek uit de euro. Volgens de opiniepeilingen zal de huidige coalitie van CDU/CSU en FDP hun kleine meerderheid kunnen behouden in de Bondsdag, maar ze hebben dan wel ten minste drie jaar te kampen met een minderheidspositie. Dat maakt regeren moeilijk, zoals we nu in Nederland maar al te goed weten. Een SPD, die opnieuw in de oppositiebankjes terecht komt, zal minder toeschietelijk zijn dan in de afgelopen jaren. De partij zal waarschijnlijk onder druk van de achterban naar links opschuiven, weg uit het centrum.

    Alternatieven

    Er resteren uiteraard alternatieven voor de huidige rechtse combinatie. Vanuit Europa beziet men verlekkerd de mogelijkheid van een grote coalitie van CDU/CSU en SPD. Die komt er alleen als rechts geen meerderheid behaalt. Als dat het geval is, dan berust de meerderheid bij links. Een linkse regering ligt echter niet meteen voor de hand. De SPD heeft er zich geen voorstander van betoond. Maar wat niet is, kan nog komen en mevrouw Merkel zou er voortdurend  rekening mee moeten houden, dat de SPD alsnog de grote coalitie laat struikelen om een linkse coalitie te vormen. Dat zou een drie partijen regering kunnen zijn of een tweepartijen regering van Groenen en SPD met stilzwijgende steun van die Linke. Gelet op de verkiezingsbelofte van de SPD is een linkse coalitie van of drie of twee partijen niet erg waarschijnlijk. De enige twee opties, die overblijven zijn een rechtse coalitie met een vijandige Bundesrat of een wankele Grand Coalition, die elk moment kan struikelen. Waarlijk, het zijn geen van beiden aantrekkelijke alternatieven.

    Wat betekent dit voor Europa? In ieder geval niet, dat na 22 september mevrouw Merkel meer bewegingsvrijheid krijgt om Europa echt vlot te trekken. Als ze dat al zou willen! Het is waarschijnlijk, dat haar bewegingsvrijheid nog minder zal zijn dan in de afgelopen jaren. Het resultaat kan zijn dat de huidige politieke stagnatie in Brussel zal aanhouden totdat er weer nieuwe verkiezingen in Duitsland aankomen. Of de Alternative für Deutschland moet de kiesdrempel van 5% halen evenals de FDP. In dat geval is er maar een coalitie mogelijk en wel van CDU/CSU en SPD. Deze grote coalitie is dan echter een andere dan in bovenstaand scenario. Die zal stabiel zijn, omdat er voor beide partijen geen alternatief mogelijk is om naar uit te wijken.

    Het is de ironie van het lot, dat Europa afhankelijk is van een anti-Europa partij om de nodige veranderingen teweeg te brengen.

    Cor Wijtvliet

    Bron:
    Wolfgang Münchau, the arithmatic of Germany’s election points to instability. Financial Times, September 9 2013

  • Tweet van de dag (12 september 2013)

    De Duitse exportcapaciteit is ongekend, van alle Europese goederen die richting China gaan komt de helft uit Duitsland!