Tag: europa

  • China wil Europa en Rusland verbinden met handelsroute

    China wil de Europese en Aziatische markt met elkaar in verbinding brengen via een nieuwe handelsroute, de Silk Road. Deze alternatieve route over land moet de afhankelijkheid van bestaande handelsroutes over zee verkleinen.

    De nieuwe Silk Road begint in China en loopt via Kazachstan en Rusland naar Duitsland toe. De naam verwijst naar een oude handelsroute over het land, die China verbindt met de Middellande Zee. Deze oude Silk Road is al honderden jaren oud en loopt dwars door het Midden-Oosten.

    Nieuwe handelsroute

    Door de militaire presentie van de Verenigde Staten en de instabiliteit van deze regio is deze route vandaag de dag minder aantrekkelijk voor internationaal economisch verkeer. Voeg daar de toenemende handel tussen Rusland en China aan toe en je begrijpt dat het tijd is geworden voor een nieuwe route. Afgelopen weekend bracht de Chinese premier Xi Jinping een staatsbezoek aan Duitsland, waar hij het belang van deze nieuwe handelsroute benadrukte. Volgens de Chinese premier moeten Duitsland en China intensief samenwerken om van de Silk Road een succesvolle handelsroute te maken. Xi Jinping bracht een bezoek aan de haven van Duisburg, waar hij een goederentrein onthaalde die de volledige route van de Chinese stad Chongqing naar Europa had afgelegd.

    China wil Europa en Rusland verbinden met nieuwe handelsroute

    China wil Europa en Rusland verbinden met nieuwe handelsroute

    Goederentrein uit China arriveert in Duitsland

    Goederentrein uit China arriveert in Duitsland

    Dit artikel verscheen afgelopen vrijdag in de Marketupdate Weekendeditie. Schrijf u hier in en ontvang iedere vrijdag onze nieuwsbrief!

  • Grafiek: Hoe afhankelijk is Europa van Russisch gas?

    De volgende grafiek laat zien in welke mate verschillende Europese landen afhankelijk zijn van Russisch gas. Vooral Oost-Europese landen zijn afhankelijk van het gas dat via talloze pijpleidingen naar Europa wordt getransporteerd.

    Europa zeer afhankelijk van Russisch gas

    Europa zeer afhankelijk van Russisch gas (via twitter)

  • De rol van Europa in high-tech lijkt uitgespeeld

    Sinds jaar en dag belijdt Europa met de mond het belang van de Informatie technologie voor de toekomst van Europa. In het Verdrag van Lissabon uit 2007 wordt deze sector met name genoemd als bouwsteen voor een nieuw Europa. Het oude continent zou in deze sector een leidende rol kunnen en moeten spelen.

    Toegevoegde waarde

    Uit een nieuwe studie van de consultants van AT Kearny, Rebooting Europe’s High-Tech Industry blijkt dat – alle goede bedoelingen ten spijt – er weinig terecht komt van de geformuleerde ambities. Enkele koele cijfers maken dat al snel duidelijk. Van de top 100 IT bedrijven hebben er slechts negen hun hoofdkantoor in Europa en die bedrijven genereren slechts 10% van de wereldwijde revenuen. En dan staan we nog op het punt het Finse Nokia te verliezen aan het Amerikaanse Microsoft.

    De opstellers van het rapport zijn het overigens eens met de Europese Commissie. Ook zij onderschrijven het belang van deze sector voor de toekomst van Europa. Het is immers schier onmogelijk om in dit deel van de wereld op kosten van arbeid te concurreren. Dat moet wel op basis van kennis. Maar als Europa de IT-sector kwijt speelt, dan verliest het juist die kennisclusters die essentieel zijn voor innovatie en groei, zo denken ze bij AT Kearny. Een voorbeeld maakt duidelijk wat de auteurs bedoelen. In 2025 zal embeddded software voor 65% de toegevoegde waarde van een auto bepalen. Deze industrie, maar ook bijvoorbeeld industrial engineering kan niet zonder ICT.

    Europese strijd voor marktaandeel in de ICT

    Europese strijd voor marktaandeel in de ICT

    Oorzaken

    Er is niet een duidelijke oorzaak aan te wijzen voor het teruglopen van het Europese aandeel in de IT-sector. Er zijn er meerdere aan te wijzen. Een belangrijke oorzaak is in ieder geval het ontbreken van voldoende goed geschoolde werknemers. Volgens de Financial Times zal er in 2020 alleen al in het Verenigd Koninkrijk een tekort zijn van 1,25 miljoen IT- professionals met uiteenlopende vaardigheden en kennis. Het ziet er bovendien niet naar uit, dat hier op korte termijn verandering in zal komen. The US National Science Board heeft berekend dat in de Europese Unie slechts 17% van de studenten de juiste studie volgt voor een carrière in de IT sector. In Zuid-Korea ligt dat percentage op 29%. Een andere belangrijke oorzaak is het financieel lage niveau van R&D. De EU investeert 1% van het bruto nationaal product minder in R&D dan de VS en 1,5% minder dan bijvoorbeeld Japan. Europese IT-bedrijven doen wel erg hun best, maar hun inspanningen vallen in het niet bij die van bedrijven in Azië en de VS. Zo investeerde een bedrijf als het Koreaanse Samsung in 2013 $13 miljard in R&D. Dat was ruim 6% van hun omzet. In Nederland moeten we al blij zijn met 1%.

    Master plan

    Het is niet verwonderlijk, dat de auteurs pleiten voor een Europees master plan voor de lange termijn. Overheden, instellingen bedrijven en investeerders moeten de handen gaan ineen slaan om de ICT in Europa nieuw leven in te blazen. Het zou aan te bevelen zijn als alle betrokken partijen zouden gaan samenwerken in strategische partnerships om langdurige projecten tot een goed einde te brengen. Daar zijn in het niet al te verre verleden goede ervaringen mee opgedaan. Zo is indertijd GSM ontwikkeld. Dat was 2G netwerk voor mobiele telefonie. De auteurs dringen aan op urgentie, omdat steeds meer landen deze manier van werken omarmen. Landen als China en Korea zijn al druk doende een nieuwe generatie mobiele netwerken te ontwikkelen. Of de roep om urgentie iets zal uithalen, is nog maar de vraag. Sinds 2007 is er eigenlijk maar heel weinig gebeurd in dit deel van de wereld. Er is een nieuw plan op tafel gelegd, Horizon 2020 innovation and research strategy. Dat is bedoeld om een deel van de geschetste problemen bij de kop te pakken. Daarvoor is tot 2020 het lieve sommetje van € 70 miljard gereserveerd. AT Kearny is echter niet optimistisch over de uitkomst van dit nieuwe initiatief. Er worden in hun ogen geen echte keuzes gemaakt om zo segmenten in de IT sector, die veel potentie voor groei hebben, vooruit te helpen. Er is kortom opnieuw geen beleid, alleen maar mooie plannen. Dat is trouwens een mooie traditie in Brussel en in Den Haag.

    kroes

    Figuur 2: Geen daden maar woorden door de commissaris voor de digitale agenda

    Cor Wijtvliet Bron: Financial Times, Europe’s high-tech sector losing ground. February 20, 2014 Vragen en opmerkingen kunt u richten aan [email protected]

  • China verkoopt $48 miljard aan staatsobligaties

    China heeft in de maand december voor $47,8 miljard aan Amerikaanse Treasuries verkocht, zo blijkt uit de nieuwste TIC-data die de Federal Reserve deze week publiceerde. China was tevens het enige land is dat een substantiële hoeveelheid schuldpapier van de hand deed, zoals onderstaande grafiek laat zien. Dat China in december staatsobligaties van de hand deed is niet geheel verrassend. Eind november liet de gouverneur van de People’s Bank of China namelijk al ontvallen dat China haar valutareserves niet verder wil uitbreiden. Blijkbaar is daar geen woord aan gelogen, want de verkoop van bijna $50 miljard aan staatsobligaties in december is de grootste maandelijkse verkoop in lange tijd.

    Welke landen kochten Amerikaanse staatsobligaties in december 2013?

    Welke landen kochten in december Amerikaanse staatsobligaties?

    Volgens politicoloog en goudkenner Sander Boon kunnen er op de achtergrond meer dingen meespelen in de Chinese verkoop van Treasuries. Hij liet Marketupdate weten dat China een groot probleem heeft in haar schaduwbank wereld. Ook merkt China de gevolgen van een flink afnemende economische groei.

    "Dat er in deze situatie minder staatsobligaties worden gekocht en zelfs verkocht is dus niet zo verwonderlijk. Het is een functie van hoe ze hun eigen geld- en kredietsysteem hebben ingericht. Omdat wereldwijd iedereen in hetzelfde schuitje zit, is het ook niet verwonderlijk dat er afnemers zijn gevonden voor de obligaties, in dit geval in ‘België’, tussen aanhalingstekens, omdat niet is te traceren wie de echte kopers zijn geweest."

    Wie koopt de staatsobligaties?

    België kocht volgens de TIC-data maar liefst $56,2 miljard aan Amerikaanse staatsobligaties. Maar zijn het echt alleen onze zuiderburen die al die Treasuries hebben gekocht? Sander Boon merkt op dat er achter dit bedrag ook aankopen schuil kunnen gaan van andere Europese landen, bijvoorbeeld van commerciële banken, centrale banken die via België kopen en mogelijk zelfs van hedgefondsen.

    Euroclear

    Als we in de TIC-data van België zien staan, dan kunnen we dat misschien beter interpreteren als aankopen vanuit Europa. In Brussel staat namelijk het hoofdkantoor van Euroclear, een bedrijf met meer dan 3.500 werknemers dat in opdracht van financiële instellingen in verschillende landen financiële transacties uitvoert. Euroclear levert diensten aan financiële instellingen in onder meer België, Nederland, Finland, Frankrijk, Ierland, Zweden en het Verenigde Koninkrijk. Aankopen van Amerikaanse staatsobligaties die via Euroclear zijn doorgevoerd kunnen op die manier onterecht gezien worden als aankopen van België. Onze gastschrijver 24 karaat verwijst ons naar een artikel dat dinsdag verscheen op Armstrong Economics:

    "Chinese holdings of US Treasurys declined in December by a modest $48 billion. China’s holdings of dollars dropped from $1316.7 billion to $1268.9 billion. The US Treasury holdings by foreign entities increased in December, from $5716.9 billion to $5794.9 billion. This is still showing the rising trend on a global basis for the dollar. The US claiming they will defend Japan against China has shifted China’s strategic reserve position as their economy declines while the increase in dollar holdings came from Europe for fear of the Euro and rising tensions of war and civil unrest. So far, this is a trend that is lining up with the Cycle of War. We would expect dollar holdings to decline among China and Russia while Europeans will be buying everything they can get their hands on as was the case during WWI and WWII."

    De Chinezen verkopen volgens Martin Armstrong Treasuries omdat de VS zich achter Japan heeft geschaard. Tegelijkertijd koopt Europa al het Amerikaanse schuldpapier waar ze hun handen op kunnen leggen om de Verenigde Staten te vriend te houden. Als we Armstrong moeten geloven zullen China en Rusland hun blootstelling aan dollars blijven afbouwen, terwijl Europa steun blijft verlenen aan Amerika om de rust te bewaren.

    Tapering?

    De buitenlandse aankopen van Treasuries zijn belangrijk, omdat het buitenland een belangrijke steunpilaar is voor de dollar. Zo lang de rest van de wereld Treasuries blijft kopen, blijft de waarde van het schuldpapier op peil en kan de VS goedkoop haar tekorten financieren. Vorig jaar leek het er even op dat de rest van de wereld zou gaat 'taperen', maar die beweging bleek slechts van korte duur. Van september tot en met november voegden met name Japan en China weer staatsobligaties toe aan hun balans. Dankzij de aankopen van België in de laatste twee maanden van 2013 bereikte de totale buitenlandse positie in Amerikaans schuldpapier in december in nieuw all-time high van $5.794,9 miljard.

    Olie-exporterende landen verkochten staatsobligaties

    Nu we alle data van 2013 binnen hebben kunnen we ook de balans voor het afgelopen jaar opmaken. Wat opvalt is dat Rusland en de olie-exporterende landen het afgelopen jaar Amerikaans schuldpapier verkochten. De drie landen die in 2013 de meeste tekorten van de VS financierden waren Japan, 'België' en China. Japan kocht vorig jaar netto $78,6 miljard, terwijl 'België' en China respectievelijk $71,2 en $54,7 miljard kochten. Klik op onderstaande grafiek voor een grotere versie.

    Olie-exporterende landen en Rusland verkochten Treasuries. België komt op de tweede plaats tussen Japan en China...

    Olie-exporterende landen en Rusland verkochten staatsobligaties. België komt op de tweede plaats, tussen Japan en China...

    Op het overzicht compleet te maken hebben we ook een overzicht gemaakt van de totale buitenlandse bezittingen van Amerikaanse Treasuries. Hieruit blijkt dat China en Japan nog steeds met afstand de grootste valutareserve in dollars aanhouden. Hierbij moeten we overigens aantekenen dat de Federal Reserve met haar Quantitative Easing ook een groot deel van de tekorten financiert. In een paar jaar tijd heeft de centrale bank van de Verenigde Staten voor honderden miljarden aan staatsobligaties op haar balans geparkeerd. Eind vorig jaar was het totaal aan Amerikaanse staatsobligaties $2,19 biljoen, bijna evenveel als China en Japan gecombineerd!

    China en Japan bezitten met afstand de grootste dollarreserves

    China en Japan bezitten met afstand de grootste dollarreserves

  • Video: Josef Stiglitz over de toekomst van Europa

    Veel Europese landen verkeren in een depressie. Een depressie die nog ernstiger is dan die van de jaren dertig. Het GDP per hoofd van de bevolking is in bijna alle Europese landen, met uitzondering van een land als Duitsland, lager dan vijf á zes jaar geleden. Er is helemaal geen economische groei meer, er is economische neergang. En zelfs in Duitsland, dat de klap nog redelijk goed heeft weten te doorstaan, is de onderste 40% van de bevolking (gemeten naar inkomen) erop achteruit gegaan. Stiglitz verbaasde zich dan ook over het optimisme dat begin dit jaar werd uitgesproken in Davos tijdens het World Economic Forum. Bekijk de hele speech van Stiglitz over de toekomst van Europa (duur: 53 minuten).

    We danken MK10 voor de tip!

  • Rusland leent $15 miljard aan Oekraïne

    De dagenlange protesten op de pleinen van hoofdstad Kiev hebben de Oekraïense president Viktor Yanukovich er niet van weerhouden gesprekken te voeren met de Russische president Vladimir Poetin. Uit die gesprekken kwam dinsdag een overeenkomst, waarin besloten ligt dat Rusland $15 miljard leent aan Oekraïne. Daarnaast krijgt het Oekraïense gasbedrijf Naftogaz voor onbepaalde tijd een stevige korting op de Russische gasprijs. In plaats van meer dan $400 per duizend kubieke meter gas hoeft het bedrijf nog maar $268,5 aan de Russische leverancier te betalen.

    Lening van $15 miljard

    Een Russisch staatsfonds zal voor omgerekend $15 miljard aan Oekraïense staatsobligaties kopen, obligaties die in euro’s zijn uitgegeven. De afgelopen jaren is het tekort op de Oekraïense betalingsbalans verder opgelopen en heeft het land steeds moeilijk geworden om de gasrekeningen aan Rusland te voldoen. Ook is de munt sterk in waarde gezakt sinds het uitbreken van de financiële crisis. De buitenlandse valutareserve van het Oost-Europese land is in de afgelopen jaren gehalveerd, van ongeveer $38 miljard in de zomer van 2011 tot minder dan $19 miljard in november 2013. De eerste grafiek laat de ontwikkeling van de valutareserves zien, de tweede grafiek toont het jaarlijkse overschot/tekort op de betalingsbalans.

    Valutareserves Oekraïne

    Valutareserves Oekraïne (Bron: Tradingeconomics)

    Betalingsbalans OekraïneBetalingsbalans Oekraïne (Bron: Tradingeconomics)

    Investeringen

    Naast een lening ter waarde van $15 miljard en de forse korting op het aardgas heeft Poetin nog meer te bieden aan Oekraïne. Zo werden er ook overeenkomsten ondertekend met betrekking tot de productie van het Antonov AN-124 vrachtvliegtuig, de bouw van een transportbrug in de Straat van Kertsj en de verdere samenwerking in de scheepvaart en de luchtvaart. Ook hebben Rusland en Oekraïne een overeenkomst bereikt om de drugshandel tussen de twee landen te bestrijden.

    Is Oekraïne geholpen?

    Nu Oekraïne een deal gesloten heeft met Rusland blijft de pro-Europese oppositie met twee vragen achter. Waarom is Rusland zo gul geweest om $15 miljard te verstrekken én korting te geven op gas? Wat heeft president Yanukovich in ruil daarvoor aangeboden? En de tweede vraag, die hier misschien wel aan gekoppeld is: Heeft dit gevolgen voor de samenwerking van Oekraïne met Europa?

    Volgens Poetin hoeft de Oekraïense bevolking zich daar geen zorgen over te maken. Hij zei er het volgende over:

    "Ik wil benadrukken dat deze overeenkomst niet gebonden is aan enige voorwaarden... Ik wil jullie kalmeren - we hebben helemaal niet gesproken over de mogelijke toetreding van Oekraïne tot de douane-unie."

    Viktor Yanukovich en Vladimir Poetin sluiten overeenkomst

    Viktor Yanukovich en Vladimir Poetin sluiten overeenkomst (Afbeelding via Reuters)

  • Bereid u voor op de preventieve ‘bail-in’

    Vorige week bereikte het Europees Parlement een akkoord over de introductie van de bail-in, waardoor de belastingbetaler niet langer voor in de rij staat om de verliezen van een falende bank te verteren. De Europese Bankenautoriteit gaat zelfs voorwaarden opstellen waaronder een preventieve bail-in mogelijk is.

    De bail-out was in het begin van de crisis de weg met de minste weerstand, omdat de verliezen in dat systeem gesocialiseerd werden en iedereen (indirect) een gelijke bijdrage moest leveren. Maar naarmate de crisis vorderde kwamen overheden erachter dat de bail-out wel heel erg kostbaar zou worden, mocht de situatie echt uit de hand lopen. Een paar miljard is nog wel op te hoesten, maar wat als een bank met een balanstotaal van honderden miljarden euro’s in de problemen komt?

    Bail-in

    Om te voorkomen dat dat risico zich zou vertalen in een stijgende rente op staatsobligaties werd besloten om over te gaan op de bail-in. Niet langer zouden spaarders en achtergestelde obligatiehouders beschermd worden als een bank omvalt. Integendeel, iedereen met achtergestelde obligaties en alle spaarders met meer dan €100.000 op de bankrekening nemen voortaan ook grote verliezen. Dat hebben we in Cyprus en bij de nationalisatie van de SNS Bank in Nederland al gezien.

    Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de Eurogroep, liet tijdens de bankencrisis van Cyprus het woord ’template’ (blauwdruk) vallen. Dit is de bevestiging daarvan, want met ingang van 2016 is het bail-in systeem ook op Europees niveau van kracht. In dit systeem vangen aandeelhouders én obligatiehouders de eerste klappen op als een bank omvalt, gevolg door de spaarders met meer dan €100.000 op de bankrekening.

    Landelijke noodfonds

    Onder de nieuwe bail-in regels krijgt een bank maximaal 8% van haar balanstotaal terug door verplichtingen aan vermogende spaarders en obligatiehouders kwijt te schelden. Is er meer geld nodig, dan kan de bank uit een ander noodfonds tappen. Ieder lid van de EU moet een noodfonds hebben waar men uit kan putten om een bank ontbonden of overeind gehouden kan worden. De banken in de EU moeten deze fondsen vullen, zodat deze in 2025 een omvang hebben van tenminste 1% van alle gedekte spaartegoeden bij de banken. Met de nieuwe bail-in regels bouwen overheden een extra buffer in om de belastingbetaler (of de staatsschuld) te ontzien, maar iedereen is zich ervan bewust dat de bail-in in een extreem scenario toch niet genoeg is om een bank van de ondergang te redden. Als al het andere niet genoeg is moet de overheid alsnog bijspringen, zo blijkt uit de verklaring van het Europees Parlement.

    Preventieve bail-in

    Halverwege 2015 zal de Europese Bankenautoriteit (EBA) de richtlijnen bekendmaken voor de omstandigheden waarbij een bank uit voorzorg geherkapitaliseerd kan worden. Met deze richtlijnen kan de bail-in eerder in werking worden gesteld, in de hoop dat de schade daardoor beperkt zal worden. In 2018 zal de Europese Commissie bepalen of het tegen die tijd nog nodig is om de deur open te houden voor een dergelijke preventieve bail-in.

    De bail-in is de nieuwe bail-out

    De bail-in wordt vanaf 2016 in heel Europa toegepast

  • Cartoon van de dag (11 december 2013)

    Cartoon: China en Europa zoeken toenadering…

    China en Europa gaan voor goud...

  • De strijd om het schaarse talent

    De huidige crisis maakt het de politici ook gemakkelijk. Het is een goed excuus om amper of geen aandacht te besteden aan de demografische ramp die zich aandient in Europa. De babyboomgeneratie gaat – zij het vertraagd – aanstalten maken om definitief van de arbeidsmarkt te vertrekken. Eerst zal dan  duidelijk worden, dat het oude continent aan de rand van een demografische implosie staat. Op een niet al te lange termijn zal Europa geconfronteerd worden met een groot gebrek aan vaardigheden en talent.

    Krimpen Weinigen zullen ontkennen, dat welvaart, duurzaamheid en innovatie onlosmakelijk aan elkaar gekoppeld zijn. Die wetenschap maakt het bovengeschetste probleem zo dringend. Want het vergrijsde Europa zal niet als enige te kampen krijgen met een gebrek aan talent. Het wordt meer en meer een wereldwijd probleem. In deze eeuw, immers, zal de wereldbevolking vreedzaam gaan krimpen. Een steeds kleinere groep jongeren zal de zorg op zich moeten nemen voor een steeds grotere groep bejaarden. Het systeem van sociale zekerheid gaat al snel onder druk komen door de sterk veranderende ratio tussen werkenden en niet-werkenden. Migratie De vraag naar arbeid, naar talent en vaardigheden zal echter ongekend zijn. West-Europa zal over minder dan 20 jaar 80 miljoen arbeidsmigranten moeten aantrekken om de economische groei gaande te houden. Dat heeft het World Economic Forum uitgedokterd in samenwerking met Boston Consulting Group. Maar ook de VS zullen al spoedig veel hulp van buiten moeten aantrekken om de economische motor draaiende te houden. Die zal in diezelfde periode minimaal 25 miljoen werkers naar binnen moeten lokken. Maar de internationale arbeidsmarkt zal nog het meest opgeschud worden door China. Vanaf 2035 zal ook de Chinese bevolking gaan krimpen. De wet van de grote getallen zal de wereld dwingen beter om te gaan met het aanwezige schaarse talent. Zo zal het westen er meer op moeten letten mensen op te leiden voor het werk dat er toe doet. Pijplijn Er speelt nog iets. Als Europa de kenniseconomie wil worden die het wenst, dan is een ’ongestoorde’ toevloed van kennis bittere noodzaak. Europa zal moeten werken aan een pijplijn van talent, die verder strekt dan de eigen landgrenzen. Omdat talloze actoren in de slag zijn om het schaarse talent, kan men niet simpelweg een greep doen in het aanwezige talent van een ander land. Veelal zullen landen een beroep moeten doen op landen, waar het talent wel aanwezig is maar nog niet of onvoldoende gevormd. Als Europa inderdaad de internationale pijplijn voor talent wil ontwikkelen, dan mag zij de leveranciers van talent niet negeren. Niet alleen zal zij voor zichzelf moeten bepalen welke talenten nodig zijn, zij zou ook modellen moeten ontwikkelen om de donor landen in staat te stellen het juiste onderwijs en de juiste kennis te ontwikkelen. Wetgeving Van de ontvangende landen mag ook een en ander gevraagd worden. Bij onze Oosterburen is nu al op grote schaal het besef aan het doordringen, dat het land op den duur niet kan zonder arbeidsmigranten. Het land zal daarom een gastvrij land moeten zijn om aantrekkelijk te zijn en te blijven. Een betere wetgeving, bijvoorbeeld op het terrein van discriminatie, is dan broodnodig. Overigens, dit besef ontbreekt nog ten volle in Nederland. Cor Wijtvliet Bron: Christal Morehouse, Europe’s not got talent. Project Syndicate, 18 november 2013

  • De Duitsers hebben het helemaal gehad met Europa

    En zomaar ineens staat Duitsland zelf in de Europese beklaagdenbank. De Europese Commissie gaat onderzoeken of het gigantische overschot op de lopende rekening de economie van de eurozone benadeelt. Voor menig Duitser is dit niets minder dan een klap in het gezicht. Het idee, dat ze weleens het nieuwe zwarte schaap van de crisis kunnen worden, is echt teveel van het goede. De Duitse woede kan de blik op de werkelijkheid vertroebelen.

    Crisisbestendig Duitsland?

    Van de weeromstuit beginnen de anti-Europese gevoelens meer en meer de kop op te steken. En dan te bedenken, dat Duitsers van begin af aan ware eurofielen zijn geweest. Maar tegelijkertijd zijn ze er van overtuigd, dat hun land de crisis het best doorstaan heeft. De economie groeit nog steeds en de werkloosheid is historisch laag. Ondanks de crisis mag de overheid geen tekort, maar een overschot van 1,5% noteren.

    Die cijfers, hoe mooi ook misschien, zijn wel misleidend. Een studie van de Berlijnse denktank DIW laat zien dat de Duitse groei sinds de komst van de euro de laagste van de hele zone is. Die onprettige waarheid geldt trouwens ook voor de ontwikkeling van de productiviteit. Dat is nog niet alles. Zo loopt de loonontwikkeling in Duitsland ver achter bij het gemiddelde van de eurozone en is het niveau van de investeringen zonder meer laag. Bij ongewijzigd beleid wachten onze Oosterburen grote problemen.

    De Duitsers hebben ongetwijfeld een sterk punt als ze beweren, dat de aanhoudende crisis in de periferie ook negatief uitvalt voor Duitsland. Ze vergeten gemakshalve dat nog maar tien jaren geleden Duitsland zelf de zieke man van Europa was. Sterke groei in de rest van Europa stelde het land in staat zich uit de problemen te exporteren.

    Een tweede pijnpunt voor veel Duitsers is de overtuiging, dat hun land uiteindelijk altijd de rekening mag/moet betalen. Daarom voelen ze weinig voor de bankenunie. Duitse belastingbetalers zouden weleens moeten opdraaien voor de schuldenproblematiek van banken in andere landen. Die angst ligt ook ten grondslag aan de wijdverbreide aversie jegens het monetair beleid van de ECB. Door die aversie missen ze het feit, dat dankzij het ECB beleid de rente in heel Europa omlaag is gegaan, zonder dat daar bijzondere prestaties voor verricht hoefden te worden. De belofte was voldoende. Blijkbaar zijn veel Duitsers ervan overtuigd, dat alleen zij een juist beleid kunnen voeren. Andere overheden of beleidsmakers zullen er alleen maar een potje van maken.

    Een derde misvatting is, dat de crisis uiteindelijk op het conto te schrijven is van de euro. Dat is op zijn best deels waar. Er is echter absoluut geen sprake van een valutacrisis. De euro is een safe haven voor de rest van de wereld en dat heeft de munt te danken aan haar stabiliteit en geloofwaardigheid. De euro wordt gewoon goed gemanaged. Nee, de eurozone is absoluut nog geen ideale muntunie, maar die bestaat ook niet. Ook in de VS zijn er grote verschillen tussen staten.

    De Duitsers zouden moeten inzien, dat juist het gebrek aan politieke wil de grootste bedreiging voor de geloofwaardigheid van de euro is. Politieke onwil verhindert de vorming van een bankenunie. Een fiscale unie is momenteel nog lichtjaren ver weg. Duitsland kan derhalve slachtoffer worden van het eigen wantrouwen. Nog steeds is een diepe crisis in menig lidstaat niet uitgesloten. Als die zich onverhoopt voordoet, dan zal ook Duitsland geraakt worden.

    In plaats van mokkend aan de zijlijn te staan, moeten juist de Duitsers het voortouw nemen. Het is het enige land met voldoende gewicht om alle onwillige schapen de juiste weg op te dwingen.

    Cor Wijtvliet

    Bron:
    Marcel Fratscher, Delusional Germany. Project-syndicate, November 14 2013

  • Peter Praet (ECB): “Negatieve rente of stimuleringsprogramma mogelijk”

    De ECB kan een negatieve rente of een stimuleringsprogramma hanteren om de inflatie dichter bij het streven van 2% per jaar te brengen. Dat zei hoofdeconoom Peter Praet van de ECB tegenover de Wall Street Journal. Daarmee weerlegt hij het standpunt dat de ECB geen wapens meer heeft om haar mandaat na te streven. Het enige mandaat van de ECB is om de prijsstabiliteit te bewaken en dat betekent ook dat de bank zal ingrijpen als er een dreiging is van deflatie. In oktober kwam de inflatie in de Eurozone uit op 0,7%, beduidend lager dan het streven van 2%.

    Negatieve rente

    Volgens Praet kan de ECB verschillende dingen doen om de inflatie wat op te schroeven. “Als ons mandaat in de knel komt zullen we alle maatregelen nemen die volgens ons nodig zijn om het mandaat te vervullen, dat moet een heel helder signaal zijn.” In de praktijk betekent het dat een negatieve rente tot de mogelijkheden behoort. Hij doelt daarmee op het rentetarief voor het geld dat banken parkeren bij de ECB. Die rente is nu al 0%, waardoor het voor banken al minder aantrekkelijk is geworden om geld bij de ECB te stallen. Door deze rente naar negatief terrein te brengen kost het geld om reserves bij de centrale bank te stallen. Dat zal volgens Praet een stimulans geven aan de kredietverlening en daarmee ook aan de economische groei en de inflatie. Een nadeel van de negatieve rente is dat de winstmarges onder druk komen te staan.

    Balansexpansie

    De ECB heeft ook de mogelijkheid om haar balans verder op te rekken, zo stelt Praet. Hoewel de bank volgens de statuten niet rechtstreeks schulden van overheden mag financieren kan de bank wel tijdelijk bezittingen op haar balans parkeren. Aan het begin van de Europese schuldencrisis kocht de ECB uit nood toch enkele tientallen miljarden aan staatsobligaties op. Daarna volgde het LTRO programma, waarmee banken voor een looptijd van drie jaar geld konden lenen van de ECB. In ruil daarvoor konden banken het schuldpapier van de zwakkere Europese landen parkeren bij de Europese centrale bank. Het LTRO programma bestond uit twee rondes en had een omvang van meer dan €1 biljoen. Volgens Praet kan er nog een dergelijk stimuleringsprogramma worden opgestart om banken wat meer ruimte te geven.

    Weerstand binnen de ECB

    Binnen de ECB is er veel verdeeldheid over de koers die ze moet varen. Zo is Jens Weidmann, lid van de Raad van Bestuur van de ECB en voorzitter van de Duitse Bundesbank, nog steeds een fel tegenstander van het opkopen van staatsobligaties door de centrale bank. Het LTRO-programma was een compromis dat er uiteindelijk in slaagde de rust terug te brengen op de Europese markt voor staatsobligaties. Weidmann was ook tegenstander van de renteverlaging die de ECB vorige week doorvoerde.

    Peter Praet is zich bewust van de gevolgen die een renteverlaging of een oplopende inflatie heeft voor de spaarders. “Crediteuren en debiteuren hebben belang bij een stabiel anker en dat is prijsstabiliteit op de middellange termijn. Acties van de ECB die de onzekerheid in de markt terug weten te dringen scheppen ook een gunstig klimaat voor de spaarder”.

    Tot op heden zijn de spaarders steeds benadeeld in het monetaire beleid van centrale banken. Om de schulden betaalbaar en geloofwaardig te houden moest de rente drastisch worden verlaagd, met als gevolg dat de spaarrente aanzienlijk is gezakt. De last van de schuldenaren wordt verlicht, omdat ze goedkoper kunnen lenen. Het is alleen vervelend dat banken sinds de crisis terughoudend zijn geworden met het verstrekken van de goedkopere kredieten. Als men tegelijkertijd schulden blijft aflossen dreigt het gevaar van schulddeflatie. Dat is volgens de ECB even onwenselijk als een zeer hoge inflatie.

    ECB bestuurder Praet staat open voor nieuwe stimulerende maatregelen

    ECB bestuurder Praet staat open voor nieuwe stimulerende maatregelen