Marketupdate

Tag: eurozone

  • “Overspoel Eurozone met geld”

    Om de economie aan te jagen zou de hele Eurozone overspoeld moeten worden met geld, geld dat direct in handen moet komen van huishoudens die de consumptie kunnen aanjagen. Dat schrijft Simon Jenkins in een ingezonden artikel voor de Guardian. Hij verbaast zich over het feit dat de monetaire autoriteiten in de Eurozone na jaren van lage inflatie en stagnerende economische activiteit niet meer daadkracht tonen. Hij ziet een steeds grotere macht van Duitsland, dat streeft naar begrotingsdiscipline en een zeer terughoudend monetair beleid.

    De werkloosheid in de Eurozone ligt op 10%, terwijl de werkloosheid onder jongeren twee keer zo hoog is. De economie van Griekenland is sinds het uitbreken van de crisis met een kwart gekrompen en de hele Eurozone stevent volgens veel economen af op een ‘verloren decennium’. Volgens Simon Jenkins is er sprake van een zogeheten ‘liquidity trap‘: Er is simpelweg te weinig geld in omloop en dat heeft een chronisch gebrek aan vraag tot gevolg. Huishoudens hebben simpelweg te weinig te besteden, met als gevolg dat prijzen onder druk blijven staan en de werkloosheid structureel hoog blijft.

    Monetaire stimulering

    In de Verenigde Staten werd al snel na de crisis een grootschalig stimuleringsprogramma uitgerold om de economie aan te jagen. De Federal Reserve kocht voor honderden miljarden aan langlopende leningen, terwijl de overheid jaren achtereen het begrotingstekort tot meer dan $1 biljoen liet oplopen. Slechte leningen werden onder het tapijt geveegd en door de monetaire en fiscale stimulering wist de VS de werkloosheid terug te brengen. In het Verenigd Koninkrijk werd de kredietverlening aan huishoudens versoepeld, waardoor de economie ook daar weer groei laat zien. Wat de Eurozone nodig heeft is directe stimulering van de economie, door simpelweg geld te geven aan huishoudens. Dit is volgens Jenkins het levensbloed waar de Europese economie zo dringend behoefte aan heeft. John Muellbauer, professor economie aan de universiteit van Oxford, pleit zelfs voor een 'QE voor de mensen'. Door geld rechtstreeks te distribueren onder de bevolking kan de economische activiteit weer opleven.

    euro-bills2

    "De Eurozone moet overladen worden met geld"

  • Grafiek: Duitsland kan bijna gratis geld lenen

    De rente op Europese staatsobligaties blijft maar dalen. Duitsland kan inmiddels gratis lenen met looptijden van 1 maand tot en met 3 jaar, terwijl er voor een 10-jaars lening minder dan 1% betaald hoeft te worden aan beleggers. De volgende grafiek die we via twitter tegenkwamen laat dat goed zien.  De reële rente op het schuldpapier is negatief, maar toch blijft men massaal obligaties kopen. Ook de 10-jaars leningen van perifere landen in de eurozone hebben in het afgelopen jaar een scherpe daling van de rente laten zien. Waarom accepteren beleggers een extreem lage rente? En hoe lang blijft Europa zich conformeren aan de 3% regel, wanneer het voor alle landen zo makkelijk en goedkoop is om geld te lenen?

    bondyields-germany

    Rente op Duits schuldpapier negatief tot 3 jaar (Grafiek van Bondvigilantes)

    interest-rates-10year-bonds

    Ook de PIIGS landen betalen steeds minder rente (Grafiek van Bloomberg)

  • Grafiek: Reële rente al jaren negatief

    De volgende grafiek van Merk Investments laat zien dat er zowel in de VS als in Europa al een aantal jaar sprake is van een negatieve reële rente.  Dat betekent dat de rente niet meer compenseert voor de inflatie en dat spaargeld ieder jaar minder waard wordt. De Amerikaanse centrale bank wil volgend jaar de rente verhogen en deze cijfers laten zien dat dat onderhand ook wel nodig is. De inflatie is dit jaar weer opgelopen in de Verenigde Staten, terwijl die in de eurozone juist daalt. De rente moet fors omhoog, voordat de reële rente in de VS weer op hetzelfde niveau komt als die in de Eurozone.

    Axel Merk schrijft in zijn laatste artikel dat het economische herstel in de VS grotendeels gebaseerd is op het opstuwen van de prijzen van activa. Voormalig Fed-voorzitter Bernanke omschreef dat als het ‘wealth effect’. De gevaren van dat beleid beginnen zichtbaar te worden, want de reële rente is al in geen tijden meer positief geweest. Het is nog maar de vraag of de Amerikaanse economie wel een positieve reële rente kan verdragen. Een verhoging van de rente heeft namelijk ook direct gevolgen voor het besteedbare inkomen van veel Amerikanen. Als hun leningen duurder worden houden ze minder geld over om te consumeren.

    Reële rente in de VS en in de Eurozone is al jaren negatief

    Reële rente in de VS en in de Eurozone is al jaren negatief

  • De zon begint weer te schijnen voor Spanje

    spaanse-vlag

    Na twee jaar pure ellende lijkt Spanje eindelijk op de weg terug. De bankensector lijkt weer gezond en de vraag naar Spaans schatkistpapier laat weer een gezonde groei zien. Spanje kan weer tegen normale tarieven terecht op de kapitaalmarkt. Dat wil natuurlijk weer niet zeggen, dat het land boven Jan is. Er is nog een lange weg af te leggen.

    Natuurlijk is het prettig, dat beleggers weer vertrouwen in het land hebben en dat de tienjaars rente weer tot een niveau is gedaald op of onder 3%. Het is zeer zeker een zegen, dat het land dit jaar een groei zal laten zien van meer dan 1% en in 2015 waarschijnlijk op 2% zal uitkomen. Hiermee zal Spanje waarschijnlijk een outperformer worden binnen de eurozone. Een aantrekkende groei is natuurlijk een absoluut vereiste voor het herstel van de werkgelegenheid!

    beurs-spanje

    Veel van het Spaanse succes komt op naam van de exportsector. Die liet in 2013 een groei zien van meer dan 5% en liet daarmee zelfs kampioen Duitsland achter zich. Dankzij de combinatie van snelle exportgroei en dalende importen kon het handelstekort van het land met bijna de helft teruglopen. Het succes van de export is vooral gebouwd op een gezonde groei van de productiviteit. Die was echter voor een niet gering deel te danken aan massaontslagen. Vooral dalende kosten en een zeer lage inflatie bepalen het competitief vermogen van Spaanse bedrijven in Europees verband. De extreem lage inflatie heeft als positief effect, dat de daling van de koopkracht bepekt blijft. Dat is goed voor het economisch sentiment in het land en zeker voor het consumentenvertrouwen.

    vrachtschip-spanje

    Ondanks deze ‘jubel’ verhalen is het herstel verre van een uitgemaakte zaak. Veel zal afhangen van de investeringsbereidheid in de komende maanden en kwartalen. Het niveau van investeringen ligt nog ver onder dat van de pré crisisjaren. Het niveau moet omhoog, maar er moet tegelijkertijd voor gewaakt worden, dat deze investeringen neerslaan in slechts enkele sectoren. In de jaren voor 2008 profiteerden vooral de bouw en de vastgoedsector. Daar ziet het trouwens op dit moment niet naar uit.

    De grote uitdaging voor Spanje is, zoals in zoveel landen, de werkgelegenheid. Ruim 25% van de beroepsbevolking zit zonder werk. De jeugdwerkloosheid is met meer dan 50% veel en veel te hoog. Ondanks het herstel zijn er weinig voortekenen die doen vermoeden dat daar binnenkort echt verandering in gaat komen. Het overheidsbeleid is daarvoor teveel gericht op de langere termijn. De flexibiliteit van de werknemer moet omhoog en zijn loon flexibel omlaag! Er zijn nu maatregelen voor de korte termijn nodig. Gebeurt dat niet, dat kan Spanje op termijn daar een hoge rekening voor betalen in de vorm van een verloren generatie. Deeltijdbanen en meer stages kunnen snel enig soelaas bieden!

    protest-menigte-spanje-madrid

    En dan is er nog altijd de torenhoge Spaanse schuld. Die bedraagt 100% van het Bruto Binnenlands Product. Tot nu toe heeft de overheid geprobeerd die schuld te beteugelen door te snijden in publieke voorzieningen als onderwijs en gezondheidszorg. Dat heeft niet veel opgeleverd. Misschien is het beter om eens aan het pensioenstelsel te gaan sleutelen, bijvoorbeeld naar de manier waarop er in Spaans pensioenland geïndexeerd wordt! En misschien is het heilzamer geprotegeerde sectoren van de binnenlandse economie open te stellen voor concurrentie. Dat zou de groei van de economie kunnen bevorderen.

    Er moet nog een hele waslijst. Maar zal het ook gebeuren? Europese politici hebben snel de neiging om gemakzuchtig achterover te leunen, als er eenmaal een succesje geboekt is.

    Cor Wijtvliet,

    Helga Jung, the Spanish revival. Project-syndicate Jube 3, 2014

  • Video: Heeft een muntunie als de euro bestaansrecht?

    Een muntunie zonder politieke unie is gedoemd uit elkaar te vallen, dat is althans de ervaring uit het verleden. Wat betekent dat voor het vooruitzicht van de euro? Is de euro ook een mislukt project? Of moeten we er alles aan doen om deze muntunie in stand te houden? In de volgende video van het Institute for New Economic Thinking geven vier gastsprekers hun visie op de muntunie. Zeker de moeite van het kijken waard!

    Volg Marketupdate nu ook via Telegram

    Waardeert u de artikelen en analyses op onze site, steun ons dan met een eenmalige of periodieke donatie. Met uw donatie kunnen we mooie artikelen blijven schrijven en worden we minder afhankelijk van inkomsten uit advertenties. Klik hier om te doneren!




  • Duitsland investeert veel te weinig

    Onze Oosterburen liggen in de vuurlinie van het IMF en de Europese Commissie. De kritiek luidt dat de overschotten op de lopende rekening te groot zijn en dat gaat ten koste van de rest van Europa. Dit verhindert namelijk het felbegeerde economische herstel.

    Het overschot is inderdaad te groot, maar dat heeft weinig van doen met de rest van Europa. De werkelijke oorzaak van het enorme overschot is het lage investeringsniveau van de private sector in Duitsland.

    Kritiek
    Het gevaar is nu, dat een geërgerd Duitsland zich meer en meer gaat afwenden van Europa onder het motto: wat goed is voor Europa moet wel slecht zijn voor Duitsland. Deze houding gaat al schuil achter de kritiek op de renteverlaging van de Europese Centrale Bank. Die verlaging is strijdig met de Duitse belangen.

    Voor een deel hebben de Duitsers overigens het gelijk wel aan hun kant met hun verweer op de externe kritiek. Export is geen zero-sum game. De export van Duitsland richt extern niet louter schade aan. Het heeft ook zo zijn goede kanten. De sterk stijgende exporten van het land na de diepe crisis van 2008-2009 droegen wel degelijk bij aan het wereldwijde herstel.

    Structureel
    Eenzijdige kritiek op het overschot lijdt de aandacht af van een structureel probleem, dat steeds meer de toekomst van het land gaat bedreigen. Ondanks alle mooie economische successen en de lage werkloosheid is het toch voor een deel de schijn die bedriegt. De groei is en blijft zwak, de loonontwikkeling stagneert, de arbeidsproductiviteit is laag, veel banen hebben een laagwaardig en tijdelijk karakter en de overheid is financieel uitgehold.

    De onderliggende oorzaak is in alle gevallen een gigantische investeringsachterstand. De investeringsquote is nu een van de laagste in Europa. Bedroeg het aan het einde van de vorige eeuw nog 23%, nu is het teruggevallen naar 17%. Volgens een studie van de Berlijnse denktank DIW schieten de investeringen jaarlijkse 3% oftewel € 80 miljard. Dat scheelt het land al snel 0,5% aan groei tekort. Het is vooral de private sector die het erbij laat zitten.

    Pech
    De oorzaak voor deze ongunstige ontwikkeling is een combinatie van pech en slecht beleid. De zegetocht van Duitse bedrijven heeft als gevolg, dat deze sector meer en meer in het buitenland gaat investeren. Op die manier willen bedrijven een stevigere voet tussen de deur te krijgen. Dat is de schaduwzijde van succes.

    Maar binnenlands liggen de kaarten iets anders. De regelgeving is in Duitsland zo onduidelijk, dat bedrijven vaak niet weten wat er wel en wat er niet mogelijk is. Daarom blijven veel bedrijven maar op hun handen zitten. Een tweede hinderpaal is het rigide belastingstelsel. Ook dat bevordert de bereidheid om te investeren niet. In de derde plaats hebben ook de Duitsers te kampen met een tekort schietende arbeidsmarkt. Die levert niet wat bedrijven nodig hebben. Niet in de laatste plaats dalen de investeringen, omdat de ondernemerszin bij onze Oosterburen terugloopt. Nieuw ondernemerschap is vaak een sine qua non voor innovatie, wat weer de basis is voor hernieuwde groei en werkgelegenheid.

    Zieke man
    Het bevreemdende en onrustbarende is, dat het lage investeringsniveau met al zijn kwalijke consequenties geen onderwerp van gesprek is bij de regeringsonderhandelingen. Het is ook aantrekkelijk om het niet te doen. Het oplossen van dit probleem levert pas na jaren resultaten en zover reikt de blik van een doorsnee politicus niet. Niets doen heeft echter een prijskaartje. Duitsland kan zomaar weer de zieke man ven de eurozone worden.

    Tijd om te investeren klok

    Bron:
    Marcel Fratscher, Investment, not the surplus is Germany ’s big problem. Financial Times, November 19 2013

  • De Duitsers hebben het helemaal gehad met Europa

    En zomaar ineens staat Duitsland zelf in de Europese beklaagdenbank. De Europese Commissie gaat onderzoeken of het gigantische overschot op de lopende rekening de economie van de eurozone benadeelt. Voor menig Duitser is dit niets minder dan een klap in het gezicht. Het idee, dat ze weleens het nieuwe zwarte schaap van de crisis kunnen worden, is echt teveel van het goede. De Duitse woede kan de blik op de werkelijkheid vertroebelen.

    Crisisbestendig Duitsland?

    Van de weeromstuit beginnen de anti-Europese gevoelens meer en meer de kop op te steken. En dan te bedenken, dat Duitsers van begin af aan ware eurofielen zijn geweest. Maar tegelijkertijd zijn ze er van overtuigd, dat hun land de crisis het best doorstaan heeft. De economie groeit nog steeds en de werkloosheid is historisch laag. Ondanks de crisis mag de overheid geen tekort, maar een overschot van 1,5% noteren.

    Die cijfers, hoe mooi ook misschien, zijn wel misleidend. Een studie van de Berlijnse denktank DIW laat zien dat de Duitse groei sinds de komst van de euro de laagste van de hele zone is. Die onprettige waarheid geldt trouwens ook voor de ontwikkeling van de productiviteit. Dat is nog niet alles. Zo loopt de loonontwikkeling in Duitsland ver achter bij het gemiddelde van de eurozone en is het niveau van de investeringen zonder meer laag. Bij ongewijzigd beleid wachten onze Oosterburen grote problemen.

    De Duitsers hebben ongetwijfeld een sterk punt als ze beweren, dat de aanhoudende crisis in de periferie ook negatief uitvalt voor Duitsland. Ze vergeten gemakshalve dat nog maar tien jaren geleden Duitsland zelf de zieke man van Europa was. Sterke groei in de rest van Europa stelde het land in staat zich uit de problemen te exporteren.

    Een tweede pijnpunt voor veel Duitsers is de overtuiging, dat hun land uiteindelijk altijd de rekening mag/moet betalen. Daarom voelen ze weinig voor de bankenunie. Duitse belastingbetalers zouden weleens moeten opdraaien voor de schuldenproblematiek van banken in andere landen. Die angst ligt ook ten grondslag aan de wijdverbreide aversie jegens het monetair beleid van de ECB. Door die aversie missen ze het feit, dat dankzij het ECB beleid de rente in heel Europa omlaag is gegaan, zonder dat daar bijzondere prestaties voor verricht hoefden te worden. De belofte was voldoende. Blijkbaar zijn veel Duitsers ervan overtuigd, dat alleen zij een juist beleid kunnen voeren. Andere overheden of beleidsmakers zullen er alleen maar een potje van maken.

    Een derde misvatting is, dat de crisis uiteindelijk op het conto te schrijven is van de euro. Dat is op zijn best deels waar. Er is echter absoluut geen sprake van een valutacrisis. De euro is een safe haven voor de rest van de wereld en dat heeft de munt te danken aan haar stabiliteit en geloofwaardigheid. De euro wordt gewoon goed gemanaged. Nee, de eurozone is absoluut nog geen ideale muntunie, maar die bestaat ook niet. Ook in de VS zijn er grote verschillen tussen staten.

    De Duitsers zouden moeten inzien, dat juist het gebrek aan politieke wil de grootste bedreiging voor de geloofwaardigheid van de euro is. Politieke onwil verhindert de vorming van een bankenunie. Een fiscale unie is momenteel nog lichtjaren ver weg. Duitsland kan derhalve slachtoffer worden van het eigen wantrouwen. Nog steeds is een diepe crisis in menig lidstaat niet uitgesloten. Als die zich onverhoopt voordoet, dan zal ook Duitsland geraakt worden.

    In plaats van mokkend aan de zijlijn te staan, moeten juist de Duitsers het voortouw nemen. Het is het enige land met voldoende gewicht om alle onwillige schapen de juiste weg op te dwingen.

    Cor Wijtvliet

    Bron:
    Marcel Fratscher, Delusional Germany. Project-syndicate, November 14 2013

  • Deflatie bedreigt de toekomst van de eurozone

    Vrijdag 1 november jl. bleek uit cijfers van Eurostat, dat de kerninflatie in de eurozone nog slechts 0,7% bedraagt. Dat is ver onder het door de ECB gewenste niveau van 2%. Daarmee is het gevaar van deflatie in de eurozone een stuk reëler geworden, dan een gevaarlijke stijging van de inflatie.

    Uiteenvallen van de EU
    De oorzaak van de nieuwe dreiging ligt in de manier waarop de schuldencrisis tot nu toe is aangepakt. De remedie luidde verregaande bezuinigingen in de periferie in combinatie met dalende lonen. Tegelijkertijd vonden er in het noorden geen aanpassingen aan, zoals het opvoeren van de bestedingen om zo de export vanuit het zuiden meer kans te geven.

    Dat het gevaar van deflatie beslist niet meer denkbeeldig is, blijkt uit de woorden van een bestuurslid van de ECB, Benoît Coeuré. Hij waarschuwde onlangs voor Japanse toestanden in Europa. Dat betekent, niet meer en niet minder, dat we hier serieus rekening moeten houden met een verloren decennium in combinatie met een complete verloren generatie. De crisis zou zodoende zo diep kunnen gaan ingrijpen, dat het uiteindelijk tot een uiteenvallen van de eurozone kan leiden en misschien zelfs van de Europese Unie. Daardoor zou Europa ver terug de geschiedenis in geslingerd worden en zou zijn rol op het wereldtoneel volledig uitgespeeld zijn.

    Redenering
    De enige manier om dit horrorscenario te voorkomen is volgens sommige analisten de afschaffing van de euro. Dat zou weliswaar ook het einde van de eurozone betekenen, maar het zou de EU redden. Op deze redenering is echter nogal wat op aan te merken. De manier waarop de eurozone tot nu toe de crisis heeft gepoogd op te lossen, dreigt nu te ontaarden in een deflatoire Europese omgeving. Om die het hoofd te bieden, is juist een sterk politieke unie nodig met grote beslissingsbevoegdheden. De instituties binnen de Europese Unie zijn hier ten ene malen niet voor opgericht. De EU kan dus nooit een ingewikkelde macro-economische situatie oplossen.

    Integratie
    Het zou daarmee maar beter zijn de eurozone als het hart van de Europese integratie te beschouwen. Vanuit dit standpunt geredeneerd, is het gemakkelijker om verdragen en instituties aan te pakken, die een sta-in-de-weg zijn om de (huidige)complexe monetaire situatie naar behoren te managen. Uiteindelijk lijkt alleen nog een sterke politieke unie kansrijk om de huidige schuldproblematiek het hoofd te bieden. Tegelijkertijd kunnen er dan instrumenten komen om (toekomstige) schulden gemeenschappelijk te verklaren. Een politieke unie maakt ook een sterke bankenunie waarschijnlijker. Een politieke unie tenslotte kan de broodnodige transfer van middelen van noord naar zuid regelen.

    Electoraat
    Problematisch voor deze houding is de opstelling van een groeiend deel van het electoraat van de lidstaten van de eurozone. Die houden in steeds grotere getalen Europa verantwoordelijk voor de huidige crisis. Dit electoraat zal er daarom weinig voor voelen macht vanuit het eigen land over te dragen aan Brussel. Het is derhalve de dure taak van Brussel om de ontevreden bevolking van de lidstaten te overtuigen van het fatale alternatief: een Europa gedompeld in deflatie en geteisterd door aanhoudend lage groei. Als dat niet lukt, dan zijn euro en EU verloren.

    Dat moet bijna wel gebeuren! Kijk maar naar de manier waarop Brussel nu het electoraat probeert te paaien: management by communication. Beleidsmakers worden niet moe ons te vertellen, dat de crisis voorbij is. Er zullen slechts weinigen echt geloof hechten aan deze uitspraken. Misschien beginnen de beleidsmakers zelf wel terug te verlangen naar de jaren van voor de euro en de eurozone. Toen was het leven nog heel gewoon!
    Cor Wijtvliet

    Bron:
    Wolfgang Münchau, Worry about the euro, niet the European Union. Financial Times, November 3, 2013

  • Tweet van de dag (5 november 2013)

    Voor de introductie van de Eurozone maakten beleggers nog onderscheid in het schuldpapier van landen…

  • Jeugdwerkloosheid Eurozone stijgt naar 24,1%

    De jeugdwerkloosheid in de Eurozone is in de maand september gestegen naar een record van 24,1%, zo maakte Eurostat vandaag bekend. In de 28 landen van de Europese Unie kwam de jeugdwerkloosheid uit op 23,5%. Een maand geleden waren deze cijfers nog respectievelijk 23,1% en 23,6%. De werkloosheid onder jongeren beneden de 25 jaar is het meest problematisch in Griekenland (57,3%), Spanje (56,5%) en Kroatië (52,8%). Meer dan de helft van de jongeren kan daar geen werk vinden. In Duitsland en Oostenrijk hebben jongeren nog de meeste kans om een baan te vinden, want hier ligt de werkloosheid op respectievelijk 7,7% en 8,7%.

    Werkloosheid Eurozone naar 12,2%

    Voor de totale beroepsbevolking liggen de werkloosheidspercentages een stuk lager, maar een gemiddelde van 12,2% voor alle zeventien landen van de Eurozone is nog steeds niet bepaald om over naar huis te schreven. Een klein lichtpuntje is dat de werkloosheid volgens de definitie van Eurostat de afgelopen maand niet verder is opgelopen. Ook de werkloosheid in de 28 landen van de Europese Unie bleef in september onveranderd op 11%. Vergeleken met een jaar geleden is de werkloosheid wel verder opgelopen, in de Eurozone met 0,6 procentpunt en in de Europese Unie met 0,4 procentpunt.

    Zero Hedge maakte een nieuwe grafiek van de jeugdwerkloosheid in Europa. Deze laat zien dat de werkloosheid begon te stijgen na de val van Lehman Brothers. Hoewel dat al meer dan vijf jaar geleden was kunnen we uit onderstaande grafiek nog geen herstel aflezen. Vooralsnog lijkt de werkloosheid over de hele linie alleen maar verder te stijgen.

    Jeugdwerkloosheid in de Europese Unie blijft stijgen

    Jeugdwerkloosheid in de Europese Unie blijft stijgen

  • Tweet van de dag (10 oktober 2013)

    De Verenigde Staten hebben meer overeenkomsten met Griekenland dan je wellicht zou denken. Gelukkig hoeft men zich aan de andere kant van de oceaan niet druk te maken over een beetje meer over minder bezuinigen, want daar staat de geldpers die de VS en de rest van de wereld van dollars voorziet…