Marketupdate

Tag: schulden

  • Infographic: Staatsschuld per hoofd van de bevolking

    Infographic: Staatsschuld per hoofd van de bevolking

    Sinds het uitbreken van de kredietcrisis zijn de schulden wereld gigantisch toegenomen. De Amerikaanse staatsschuld nadert in hoog tempo de $20 biljoen, verschillende Europese landen zagen hun staatsschuld bijna verdubbelen en zelfs een land als Saoedi-Arabië moet de obligatiemarkt op om geld te lenen. Maar in welk land is de staatsschuld per hoofd van de bevolking het hoogst? En zijn de landen met de hoogste schulden ook de meest welvarende landen? Hieronder een mooi overzicht van de Visual Capitalist.

    government-debt-snowball

    Staatsschuld per hoofd van de bevolking (Bron: Visual Capitalist)

  • BIS: “Binnen drie jaar een kredietcrisis in China”

    China kan binnen drie jaar in een kredietcrisis terechtkomen vanwege haar hoge schulden en een ‘excessieve kredietgroei’, zo waarschuwt de Bank for International Settlements (BIS) in haar nieuwste kwartaalrapport. In twee jaar tijd stegen de schulden in de Chinese economie van 220 naar 255 procent van het bruto binnenlands product, voornamelijk als gevolg van goedkope bedrijfsleningen en hypotheken.

    Een vroege waarschuwing voor een nieuwe kredietcrisis wordt gegeven door de credit-to-GDP gap, een indicator die aangeeft in hoeverre de schulden in de economie afwijken van de historische trend. In China registreerde de BIS in het eerste kwartaal van dit jaar een credit-to-GDP gap van 30,1, veel meer dan het niveau van 10 dat door de BIS als kritieke grens bestempeld wordt. Historisch gezien is dit een zeer betrouwbare indicator gebleken voor de aankondiging van een economische crisis.

    Ook China stapelt schulden

    De oververhitting van de Chinese economie is het gevolg van een overvloedige kredietverlening na het uitbreken van de wereldwijde financiële crisis in 2008. Daardoor is de verhouding tussen het inkomen en de totale rente en aflossing van huishoudens – de zogeheten debt service ratio – opgelopen naar een relatief hoog niveau van 5,4. Ook dat is volgens de BIS een potentieel gevaar voor de Chinese economie.

    De BIS maakt zich zorgen over de houdbaarheid van de schulden in China, maar volgens de Zwitserse bank UBS zijn de zorgen overdreven. Zo hebben Chinese huishoudens de gewoonte om veel meer te sparen. Ook zijn veel grote bedrijven en banken (deels) in handen van de staat, waardoor ze niet zomaar om zullen vallen. UBS verwacht dat de schulden in China in 2020 verder zullen oplopen tot wel 300% van het bbp.

    Lees meer:

    yuan-currency

    BIS: “Binnen drie jaar crisis mogelijk in China”

  • Column: Stand rente is écht belangrijk

    De afgelopen jaren is er beleid gevoerd door centrale banken met als doel het creëren van inflatie. Deze inflatie zou alle economische problemen als sneeuw voor de zon doen verdwijnen. Men ging er daarbij van uit dat er door het aanbod van geld te verhogen er vanzelf inflatie zou ontstaan. Op zich is dit, als je kijkt naar het economische principe van vraag en aanbod, logisch.

    interest-ratesEr is echter met één belangrijke variabele geen rekening gehouden; menselijke emotie. Het enige wat namelijk belangrijk is voor de vraag naar geld (en dus het aankopen van producten en diensten) is het vertrouwen in het geldsysteem en de economische omstandigheden in de toekomst. Consumenten voelen aan dat de onconventionele maatregelen die genomen zijn onzekerheid met zich meebrengen, grote onzekerheid zelfs. De consument reageert hierop door het geld juist op te potten in plaats van uit te geven, zelfs met negatieve rentes. Hierdoor is het al jaren lang kommer en kwel met economieën wereldwijd, ondanks gigantische stimuleringsmaatregelen van overheden.

    Nadat in 2008 – na jaren van kredietexpansie – de kredietcrisis uitbrak ging de rente eerst flink naar beneden en werden de inmiddels bekende stimuleringsprogramma’s en bail-outs opgezet. Dit is vergelijkbaar met het geven van meer drugs aan een drugsverslaafde in de hoop dat de verslaving voorbij zou gaan, zeer naïef op z’n zachtst gezegd.

    central-bank-interest-rates

    Centrale banken verlaagden de rente na uitbreken kredietcrisis (Grafiek via Reuters)

    Meer schulden, meer mis-allocatie

    Deze extreem lage rentestand heeft gezorgd voor totale mis-allocaties van kapitaal. Landen, bedrijven en consumenten (hypotheken) konden zó goedkoop lenen dat achterliggende problemen kortstondig achter de horizon verdwenen. Enorme bedragen gingen naar bijvoorbeeld de huizenmarkten en de aandelenmarkten, obligaties stegen tot nooit geziene hoogtes. Landen moesten flink lenen om deze stimuleringsprogramma’s en bail-outs te kunnen betalen. De Nederlandse staatsschuld verdubbelde deze periode, terwijl die van een land als Spanje zelfs verdrievoudigde. Bedrijven gingen enorme schulden aan omdat het nu zo goedkoop was. Vrijwel al dit geld werd door bedrijven gebruikt om eigen aandelen in te kopen, er waren namelijk bijna geen interessante projecten om in te investeren vanwege de economische malaise.

    Het gevolg is nu, acht jaar na het uitbreken van de kredietcrisis, dat de economie maar mondjesmaat groeit, ondanks allerlei stimulering (beschikbare cijfers worden ook nog eens altijd op de meest positieve manier uitgelegd). Maar ondertussen zijn de schulden wereldwijd exponentieel gestegen. Dit wordt momenteel gemaskeerd door de lage rente, waardoor de rentelasten nog wel gedragen kunnen worden. Maar er komt een moment dat de rente ooit weer gaat stijgen. De rente is namelijk niet iets wat de centrale banken bepalen, maar de markt.

    En nu komt het woord vertrouwen weer om de hoek kijken. Hoe lang verwacht de markt nog dat acties van centrale banken ook daadwerkelijk leiden tot een verbetering? Dit kunnen we alleen maar afwachten, maar de voortekenen zijn niet goed. Centrale banken hebben gegokt en verloren en hebben in de (nabije) toekomst bijna geen instrumenten meer.

    Een stijging (normalisering) van de rente zal vooral enorme negatieve gevolgen hebben voor de obligatiemarkt. Vergis u niet, dit is veruit de grootste en belangrijkste markt van de wereld! Vele malen groter dan de aandelenmarkt. In de obligatiemarkt zit het geld wat u op een spaarrekening heeft staan, daar zit het geld wat voor uw pensioen bedoeld is. Ik heb geen idee hoe dit geschapen ‘monster’ opgelost kan worden. Wel weet ik dat we in het verleden vergelijkbare problemen gehad hebben en het daarna nooit goed afgelopen is. Bent u voorbereid?

    Sander Noordhof

    gs-logo-breed

    Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen weekend op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].

  • Trapt Japan af met helikoptergeld?

    De ontwikkelingen in Japan suggereren dat het land voorbereidingen aan het treffen is voor helikoptergeld. Eerder deze maand bracht voormalig Fed-voorzitter Bernanke een bezoek aan Tokyo om met de Japanse regering te praten over de invoering van eeuwigdurende staatsobligaties (perpetual bonds), die de Japanse centrale bank zou moeten kopen om een nieuw stimuleringsprogramma van de regering te kunnen financieren. Deze vorm van rechtstreekse monetaire verruiming werd door Bernanke omschreven als het meest krachtige instrument om het probleem van deflatie aan te pakken.

    Voorbereiding op helikoptergeld?

    Twee weken later blijkt dat Japan serieus naar het voorstel van Bernanke gekeken heeft, want op woensdag kondigde de premier een grootschalig stimuleringsprogramma van omgerekend €240 miljard aan. Vrijwel tegelijkertijd werd bekend dat de Japanse regering plannen heeft om nieuwe staatsobligaties met een looptijd van 50 jaar uit te geven. Dat is weliswaar niet hetzelfde als een eeuwigdurende obligatie, maar het is overduidelijk een stap in deze richting. Zeker als je bedenkt dat de Japanse centrale bank nu al een groot deel van alle nieuwe staatsobligaties opkoopt en al eenderde van alle staatsschuld op haar balans heeft staan.

    Door indirect staatsobligaties op te kopen kan de centrale bank blijven volhouden dat ze niet bezig is met monetaire financiering, maar het effect is hetzelfde. Het stimuleringsprogramma injecteert direct honderden miljarden yen in de Japanse economie, zonder dat de regering de belasting hoeft te verhogen of geld bij spaarders moet ophalen. Dat is helikoptergeld door middel van fiscale stimulering van de overheid, een proefballonnetje dat Bernanke eerder dit jaar liet opstijgen.




    Fiscale stimulering

    Vrijdag maakte de regering van Japan meer details bekend over het stimuleringsprogramma. Zo liggen er plannen klaar om huishoudens met een laag inkomen eenmalig een bedrag van 150.000 yen (ongeveer $145) te geven, terwijl er omgerekend bijna $100 miljard beschikbaar wordt gesteld aan het midden- en kleinbedrijf. De regering legt uit dat dit geld nodig is om de gevolgen van de 'Brexit' op te vangen, maar dat kan natuurlijk niet de werkelijke reden zijn om miljarden in het bedrijfsleven te investeren. Opvallend is dat Japan conform de aanbeveling van het IMF voor ongeveer $100 miljard gaat investeren in infrastructuur. Dat geld zal gebruikt worden voor de aanleg van hogesnelheidslijnen, havens voor grote cruiseschepen en voor herstelwerkzaamheden van de schade die in 2011 veroorzaakt werd door een aardbeving en de tsunami die daarop volgde.

    Deflatie

    Sinds het uitbreken van de kredietcrisis dreigt er in de hele westerse wereld schulddeflatie. Dat is deflatie die ontstaat doordat huishoudens en bedrijven stoppen met lenen en beginnen met het aflossen van bestaande schulden. Daardoor krimpt de geldhoeveelheid en komen de prijzen onder druk te staan. Om deze negatieve spiraal te doorbreken hebben centrale banken wereldwijd de rente verlaagd, zodat het aantrekkelijker werd om meer geld te lenen. In de VS en in Europa kwam de kredietverlening de afgelopen jaren weer enigszins op gang, maar in Japan blijkt het schuldenprobleem veel hardnekkiger te zijn. In een ultieme poging de deflatie te bestrijden wordt de roep om helikoptergeld steeds luider. Anders dan het geld dat door commerciële banken in omloop wordt gebracht hoeft het geld dat een centrale bank in omloop brengt nooit afgelost te worden. Zo kan de geldhoeveelheid naar wens verruimd worden en is er in theorie genoeg geld in de economie om alle schulden te betalen. Helikoptergeld is omstreden, juist omdat het in eerste instantie zo goed lijkt te werken. Maar het gevaar is dat centrale banken (al dan niet via overheden) teveel geld in de economie pompen, waardoor het vertrouwen in het geld wordt aangetast. In het slechtste geval kan de situatie dan omslaan richting hyperinflatie... Bank_of_Japan

    Is centrale bank Japan klaar voor helikoptergeld?

  • China heeft steeds meer schulden nodig

    Miljardeninvesteringen in infrastructuur leveren in China een steeds kleinere bijdrage aan de economische groei, zo concludeert de Wall Street Journal. In 2010 had het land ongeveer 3 yuan aan investeringen nodig om het bruto binnenlands product met 1 yuan te laten stijgen, vijf jaren later is dat al verdubbeld tot 6 yuan. Het land gaat gebukt onder een snelle toename van schulden bij lokale overheden, die miljarden investeerden in grootschalige projecten.

    Deze cijfers zetten een kritische kanttekening bij de indrukwekkende groei van de Chinese economie. Net als in veel Westerse landen wordt ook in China de economische groei in toenemende mate met schulden gefinancierd. Ook zet het vraagtekens bij de wenselijkheid van nog meer overheidsuitgaven, zoals het IMF heeft aanbevolen aan alle landen van de G20…

    debt-wgrowth-china

    Steeds meer investeringen nodig voor economische groei (Bron: Wall Street Journal)

  • IMF: “Overheden moeten meer stimuleren”

    De landen van de G20 moeten hun overheidsuitgaven verhogen om de economie te stimuleren, zo stelt Christine Lagarde van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Meer stimulering is nodig, omdat de instrument van negatieve rente in de ontwikkelde landen haar grenzen bereikt heeft. Overheden zouden de economische groei weer moeten aanjagen met grootschalige investeringen in de infrastructuur, zodat voorkomen wordt dat de wereldeconomie opnieuw in een recessie belandt.

    IMF-logo“De wereldeconomie blijft zwak en de neerwaartse risico’s zijn toegenomen. Investeringen in de infrastructuur kunnen de productiviteit verhogen, stimuleren op korte termijn de vraag en kunnen private investeringen uitlokken”, zo schrijft het IMF in haar rapport. Met dit rapport af het IMF alvast haar advies aan de centraal bankiers en ministers van Financiën van de twintig grootste economieën ter wereld, die afgelopen weekend in de Chinese stad Chengdu bijeen kwamen om de stand van de wereldeconomie te bespreken.

    Nog meer schulden

    Het recept dat het IMF voorschrijft is niet nieuw. Na het uitbreken van de wereldwijde kredietcrisis in 2008 lieten overheden hun tekorten enorm oplopen met nieuwe stimuleringsprogramma’s. Overheden hoefden de economische groei alleen maar aan te zwengelen, waarna de private markt het stokje zou overnemen. Maar dat laatste gebeurde maar op zeer beperkte schaal, omdat er niets werd gedaan aan het fundamentele probleem van de hoge schuldenlasten van burgers en bedrijven. Pas toen centrale banken de rente naar nul hadden gebracht begon de kredietverleningen weer op gang te komen.

    Volgens het IMF is de lage rente alleen niet genoeg om de economische groei aan te jagen. Opnieuw moeten overheden hun begrotingstekorten laten oplopen, een voorstel waar niet iedereen even enthousiast op zal reageren. Zo streeft de Eurozone juist naar een sterkere begrotingsdiscipline en gaat Duitsland nog een stap verder door een begrotingsevenwicht na te streven. Tot ongenoegen van het IMF, dat wereldwijde schuldexpansie propageert als tijdelijke ‘fix’ voor de grootste schuldencrisis in decennia.

    Wordt het tijd om te concluderen dat meer schulden maken niet de oplossing is voor een probleem dat ontstaan is door te hoge schulden?

  • Monte dei Paschi wil slechte leningen verkopen

    Monte dei Paschi di Siena heeft een plan bij de ECB neergelegd om een deel van haar slechte leningen te verkopen, zo schrijft Reuters op basis van verschillende bronnen. De derde grootste bank van Italië heeft meer dan 30% aan slechte leningen op de balans, die de stabiliteit van de bank in gevaar kunnen brengen. Door een pakket van ongeveer €10 miljard aan slechte leningen te verkopen kan de bank haar balans versterken.

    De ECB wil dat Monte dei Paschi de komende 2,5 jaar voor €9,6 miljard aan slechte leningen van haar balans haalt, leningen die slechts tegen 37% van de oorspronkelijke waarde in de boeken staan. Er heeft al een afschrijving van meer dan zestig procent plaatsgevonden, maar de marktwaarde van de leningen zou nog veel lager kunnen liggen. Reuters schrijft dat de slechte leningen bij verkoop waarschijnlijk tussen de 27 en 33 procent van de nominale waarde zullen opleveren. Dat betekent dat de bank een verlies zal moeten nemen van tussen de €1 en €2,7 miljard.

    monte-dei-paschiSlechte leningen

    De ECB deed eerder al een schriftelijk verzoek aan Monte dei Paschi om haar kapitaalbuffers te versterken, maar dat blijkt onder de huidige omstandigheden erg moeilijk. Beleggers hebben weinig vertrouwen in de bank, want op de beurs is het aandeel van de oudste bank ter wereld dit jaar al met 75% gedaald. Dat is aanzienlijk meer dan andere Italiaanse bankaandelen, die in dezelfde periode ongeveer de helft minder waard werden.

    Het is de vraag wie de slechte leningen van deze Italiaanse bank kan overnemen. Mogelijk kunnen deze ondergebracht worden bij Atlante, een noodfonds dat in alle haast door de Italiaanse bankensector zelf in elkaar is gezet. Een alternatief is om de slechte leningen te verkopen aan de Italiaanse staat, mits Europa daar toestemming voor geeft.

    De ECB wil het voor banken makkelijker maken hun slechte leningen te verkopen, zo maakte ECB-president Draghi gisteren bekend. De centrale bank heeft zelf geen plannen om slechte leningen van banken over te nemen.

    Lees meer over de Italiaanse bankencrisis:

  • Brexit en nu een u-exit?

    Het Britse pond zakte door de Brexit van het hoogste niveau in zes maanden naar het laagste niveau tegenover de dollar sinds 1985. Wat een wake-up call voor de EU! En goud deed precies waar het voor bedoeld is: goud steeg bij de Brexit uitkomst en de toegenomen onzekerheid (aandelen daalden, maar daar zaten we ook al wat short in).

    Bedroevend en niet verrassend is dat de Brusselse apparatsjiks op het duidelijke Engelse signaal reageren met nog méér EU-regels en het plan opvatten om nieuwe uittredingen onmogelijk te maken. Hoe duidelijk kan het dedain van Brussel t.o.v. de bevolking zijn? Maar ja, wanneer referenda zoals in Nederland (grondwet en Oekraïne), Frankrijk (grondwet) en nu Engeland niet door komen, dan hoeft u niet veel verbetering te verwachten, integendeel. Het zal wel aan mijn cynische achtergrond liggen dat opviel dat de EU nu zo snel mogelijk de Britse uittreding wil effectueren, terwijl die andere democratische beslissing over het Oekraïne verdrag, steeds verder wordt afgesteld.

    Dus? Willen er landen uit de EU, dan schaffen we landen af. En moeten landen hun eigen leger, juridisch en belastingsysteem of centrale bank overdragen aan Brussel. Genoeg over politiek, daar is www.vrijspreker.nl voor, al is het wel regelmatig nodig te vermelden, omdat net als Brexit, de politiek, grote financiële gevolgen voor u kan hebben. Gevolgen die wij trachten te verkleinen door de juiste beleggingsvormen te adviseren en daarom blijven roepen dat het minst te manipuleren middel daartegen edelmetaal is.

    gdp-real-personal-disposable-income

    Besteedbaar inkomen nauwelijks gestegen sinds 1998 (Bron: OECD)

    U-EXIT

    U-Exit is het omgekeerde van EU-xit, oftewel u moet zien uit het systeem te stappen en er minstens voor te zorgen dat het (imploderende) systeem, minder vat op u heeft. Wij hebben daar best wel ideeën over en goud en goudmijnen zijn daar een voorbeeld van, maar bewaak uw systeem (on)afhankelijkheid! Want dat is hard nodig. Uit bovenstaand staatje blijkt wat er de laatste jaren met ons besteedbaar inkomen is gebeurd. Terwijl het bruto nationaal product in Nederland toch nog redelijk steeg tussen 1998 en 2015, ging het beschikbare inkomen – dus na belastingen – nauwelijks omhoog! Raadt u eens wie zich die toename van het bnp heeft toegeëigend. Wanneer we dat vergelijken met Duitsland, Frankrijk, Engeland en zelfs Spanje (!) zou dit een mooi plaatje voor Nexit argumenten kunnen zijn. Weer een argument dat u voor uzelf moet zorgen.

    Banken Italië

    Schuldencrises en de lage rente zijn er nog steeds en ondanks de wensdromen van Yellen en Draghi is het weer ernstiger geworden in Europa: inmiddels staat er voor €360 miljard aan Non Performing Loans (NPL) op de balans van Italiaanse banken, die dus eigenlijk afgeschreven moeten worden. Dat is wat lastig, want tijdens de schuldencrisis van 2008 was de hoeveelheid NPL ‘maar’ € 90 miljard. Dus laat u niet in slaap sussen, vandaag staan de Italiaanse banken in de belangstelling, morgen de Franse of misschien het grote Deutsche Bank: het gaat er helemaal niet goed mee.

    Wist u dat 17% van de uitstaande leningen van de Italiaanse banken, verdacht en NPL zijn? Voor de duidelijkheid: in Italië hebben de banken, net als in Nederland, 5-6% dekking met hun eigen vermogen, als je dan 17% waarde van de leningen aftrekt kom je op een negatief eigen bank vermogen van 11%! Zijn wij nu de enigen die de kleren van de keizer niet zien? Of gaan we gekke dingen in Italië meemaken, bijvoorbeeld doordat bij hun verkiezingen in oktober (ITexit) een Eurocrisis ontstaat?

    Lage rente

    Omdat centrale banken verslaafd zijn aan lage rente, worden de problemen alleen maar groter voor banken en pensioenfondsen, want zij verdienen niks. We horen ook weinig meer over de verplichting om een groot deel van uw pensioen in negatief renderende staatsobligaties te stoppen, maar die verplichting is er dus nog steeds. Een ‘mooie’ illustratie is Japan: met haar staatsschuld van ongeveer 240% van het bnp zal het decennia duren om, bij een begrotingsoverschot van 5% (is nu een tekort van 5%) haar schulden af te lossen. Hoezo zijn staatsobligaties veilig?

    En dan begrijpen wij wel waarom steeds meer Japanners in Zwitserland goud kopen. Negatieve rente is een doodlopende weg en dat verhoogt de kans dat er meer dan drastische monetaire politiek gedaan moet worden. Wat zou dat kunnen zijn? Denk aan afschaffen van cash geld, confiscatie van een bepaald percentage van uw vermogen… u bent toch zeker solidair? Ver gezocht? Wie had negatieve rente verwacht?

    We zien ook spreadsheet beslissingen: want dacht u nu echt dat Bayer voor €55 miljard Monsanto zou willen overnemen bij een rentelast van 5% in plaats van 0,5%? Er worden nu dus verkeerde beslissingen genomen en dat gaat t.z.t. afgestraft worden. Ondertussen dreigt er kaalslag onder de pensioenen en zijn wij niet gerust over cash, de banken en uw tegoeden daar.

    Goud en goudmijnen

    In januari schreven we al dat goud en goudmijnen dichter bij de bodem zijn dan bij de top. Ook nu goud en de goudmijnen in onze portefeuille in het eerste half jaar gemiddeld meer dan 50% gestegen zijn blijven we positief. Veel goudmijnaandelen verdubbelden, dat was bij een goudprijsstijging van 20%. Dus wanneer we nog 40-50% stijging van de goudprijs verwachten, kunnen we met de goudmijnen nog veel meer winsten zien. We blijven dus vol belegd in deze, want er is meer upside dan downside; waarmee we niet willen suggereren dat het alleen maar omhoog kan, maar dat we denken beter vol belegd te blijven, om de echte stijging (en bescherming) niet te missen.

    Dat de Brexit zorgde voor een stijging van de goudprijs van 10% is aardig, maar in de dagen daarna steeg het verder. Dat geeft aan dat het niet alleen steeg op de uitkomst van het Britse referendum, maar ook op de VS, Japan en China. Vroeger zei iedereen: “maar goud geeft geen rente”. Nu zegt men: “maar goud kost geen rente!”

    Ik herhaal nog maar eens: wanneer een goudmijn bij de huidige goudprijs 10% winst maakt, dan zal bij een 10% stijging van de goudprijs, de winst van die mijn 100% stijgen en de aandelenkoers dan dus veel meer dan 10%.

    Pensioen en geld

    Een ‘mooi’ voorbeeld werd ons afgelopen week in Nederland gegeven: daar stemde de Tweede Kamer in met een nieuw Europees pensioen plan (100 blz.) dat zij vanwege geheimhouding (?) minder dan 24 uur van tevoren mochten inzien. Uw vertegenwoordigers stemden binnen een dag over €1.200 miljard pensioengeld, terwijl een bonnetje van v.d. Steur twee weken debat vereist!).

    Verwachtingen voor 2016

    De voorspellingen uit januari blijven gehandhaafd (en beginnen redelijk uit te komen) maar ik wijs u graag op het volgende, hetgeen ook past met ons te vroeg instappen in de afgelopen jaren: Het is heel lang te vroeg, tot het te laat is!

    Op basis van de voorgaande constateringen, gebeurtenissen en zeg maar voorspellingen vertalen we dat naar het volgende (reeds ingezette) beleid:

    • Meer short in aandelen en obligaties
    • Meer short in yen t.o.v. de long dollar
    • Meer goud en goudmijnen, te denken aan Australische en Canadese want die maken meer winst dan de Amerikaanse
    • De grondstofposities in zink, koper, nikkel en de speciale situaties, houden we aan, maar breiden niet uit. Olie gerelateerde beleggingen uitbreiden wanneer de olieprijs stijgt (juli: wat meer in zink en vanwege lage Pond, Engelse olie aandelen)
    • We zijn gespitst op andere beleggingen, bijv. in BioTech en Galapagos of DeepMarkit, maar zeer kritisch gezien het algemene o.i. ongunstige aandelen klimaat.
    • Bij overnames, afgelopen jaar 3, overwegen we cash of gaan naar grotere mijnbouw- en oliebedrijven met dividend rendement en (hefboom) ETF’s
    • Tussendoor, via kleine posities met opties of turbo’s trachten we in te spelen op tussentijdse ontwikkelingen.

    Ter info nog enkele citaten…

    “It is well enough that people of the nation do not understand our banking and monetary system, for if they did, I believe there would be a revolution before tomorrow morning.” – Henry Ford

    “The Fed has to keep talking about rate hikes so it can pretend that its policies actually worked. But the truth is that the Fed policies have not only failed, they have made the problems they were trying to solve worse, and raising interest rates will prove it. So the Fed resorts to talking about rate hikes, to maintain the pretense that its policies worked, without actually raising them and proving the reverse. This can only continue as long as the markets let the Fed get away with it or until the numbers get so bad that the Fed has to admit that we have returned to recession. That is the point where the Fed’s real problems begin.” – Peter Schiff

    “It has been well and often said that only two types of “paper” money have ever existed in history – those that are already worthless and those that are going to be” – Bill Buckler.

    Niemand belegt met zijn volle verstand in obligaties met een negatief rendement. Op een dag zullen beleggers in deze titels wakker worden en erachter komen dat er geen ‘greater fool’ meer is om aan te verkopen. Dan knapt de ‘enorme zeepbel’.

    logo-total-investment-services

    Onafhankelijk individueel vermogensbeheer: www.invest.nl

  • BIS: “Beleid centrale banken werkt averechts”

    De groei van de wereldeconomie leunt te veel op het maken van schulden, zo waarschuwt de Bank for International Settlements (BIS) in het nieuwe jaarverslag dat afgelopen zondag naar buiten werd gebracht. In een 130 pagina’s dik rapport wijst de ‘centrale bank der centrale banken’ op de gevaren van een op schuld gebaseerde economische groei en op de ongewenste effecten van langdurige monetaire verruiming.

    “Er is bijna geen speelruimte meer in het monetaire beleid. Het is de vraag in hoeverre extra monetaire stimulering nog kan bijdragen aan groei van de reële economie, zonder ongewenste verstoringen uit te lokken”, zo schrijft Hyun Song Shin, hoofd van de research afdeling bij de BIS. “Het beleid van extreem lage rente en het opkopen van staatsobligaties – waardoor het rendement op $8 biljoen aan staatsobligaties nu negatief is – heeft de waardering van financiële activa verstoord.”




    Schuld gedreven groei

    Door schulden te stapelen heeft de wereldeconomie een lange tijd het gebrek aan productiviteitsgroei en inkomensgroei kunnen verhullen. Het gebrek aan inkomensgroei werd jarenlang opgevangen door meer schulden te maken, maar dat is volgens de BIS een groeimodel waar we zo snel mogelijk van af moeten stappen. bisDe torenhoge schulden die we maken om de economie door iedere crisis heen te loodsen maakt het volgens de BIS steeds moeilijker om de wereldeconomie op een robuuste en gebalanceerde manier te laten groeien. Schulden kunnen bijdragen aan een hogere productiviteit van de economie, maar de praktijk heeft uitgewezen dat ongecontroleerde kredietgroei juist een averechts effect kan hebben. Zo kan de economie als gevolg van een te hoge schuldenlast in een vicieuze cirkel terechtkomen, waarbij niemand meer durft te investeren en productiviteitsgroei uitblijft. Dat terwijl die productiviteitsgroei juist nodig is om de schuldenlast te dragen. Door de extreem lage rente blijven onproductieve bedrijven overeind staan en worden activaprijzen opgedreven. Daardoor daalt de productiviteit en stapelen de schulden zich verder op. Dat maakt het op termijn steeds moeilijker om de rente weer terug te brengen naar een normaal niveau, zo waarschuwt de BIS.

    rente-taylor-rule-bis

    De rente had al veel eerder verhoogd moeten worden (Bron: BIS)

    Verdienmodel banken

    Door het uitblijven van economische groei zagen centrale banken zich genoodzaakt de rente omlaag te brengen, met alle gevolgen van dien. Door de extreem lage rente is het verdienmodel van banken fundamenteel aangetast, waardoor ze nog terughoudender worden met het verstrekken van kredieten. Ook is het voor banken als gevolg van de negatieve rente veel minder lucratief geworden staatsobligaties op de balans te houden. Dat heeft grote impact, omdat banken in het verleden altijd een goede liquiditeit in de obligatiemarkt konden garanderen. Nu banken hun obligatieportefeuilles verkleinen wordt het veel moeilijker om grote hoeveelheden staatsobligaties te verhandelen.

    banken-onder-druk-bis

    Verdienmodel banken onder druk door negatieve rente (Bron: BIS)

    Volatiliteit

    Door de extreem lage rente nemen beleggers meer risico's om rendement te maken. "Onzekerheid over de hoge waarderingen, gecombineerd met onzekerheid over de groei van de wereldeconomie, zorgt voor terugkerende verkoopgolven en momenten van hoge volatiliteit", zo schrijft de BIS in haar rapport. De financiële markten zijn daardoor erg kwetsbaar geworden voor een scherpe correctie.

    negatieve-rente-obligaties-bis

    Meer dan $8 biljoen aan staatsobligaties met negatieve rente (Bron: BIS)

  • Bill Gross: “Centrale bank kan schulden kwijtschelden”

    Volgens miljardair Bill Gross is het wegstrepen van schulden op de balans van de centrale bank de enige manier om de torenhoge schulden van landen substantieel te verlagen. Hij noemt specifiek het voorbeeld van Japan, waar de staatsschuld meer dan twee keer zo groot is als de omvang van de economie. Maar ook elders in de wereld zou deze methode van schuldverlichting volgens de voormalig topman van obligatiebelegger PIMCO toegepast kunnen worden. In een verklaring tegenover Bloomberg zegt hij het volgende:

    “Ik ben hier geen voorstander van, maar dit is wat ik denk dat er zal gebeuren. Ik denk dat de centrale bank van Japan op een gegeven moment alle staatsschulden zal opkopen, om deze schulden vervolgens weg te strepen. Ik zie geen andere uitweg voor Japan.”

    Japan heeft in verhouding tot de omvang van de economie de hoogste staatsschuld ter wereld. Daardoor stagneert de economie van het land al twee decennia op rij, ondanks pogingen van de regering en de centrale bank om de economie aan te jagen met nog lagere en zelfs negatieve rente. De Bank of Japan heeft al een derde van de totale Japanse staatsschuld opgekocht en zal volgens Bill Gross waarschijnlijk nog meer schuldpapier opkopen om de economische groei te ondersteunen. Daarna kan het wegstrepen of verlichten van de schuldenlast volgens hem beginnen:

    “Uiteindelijk kan de centrale bank de hele markt opkopen. Op dat moment kunnen ze tegen het ministerie van Financiën zeggen dat ze de staatsschuld niet meer terug hoeven te betalen. Of dat de looptijd van de staatsschuld met 50 jaar verlengd wordt tegen nul procent rente. Op dat moment elimineer je de totale schuldverplichting van een land.”

    Schulden kwijtschelden

    Uiteraard blijven zulke radicale maatregelen niet zonder gevolgen. Als dit werkelijk gaat gebeuren in Japan, dan heeft dat een grote impact op de waarde van de valuta, op de rente en op de private sector. Ook kan het rampzalige gevolgen hebben voor de vergrijsde Japanse bevolking, aangezien de pensioenfondsen vol in Japanse staatsobligaties beleggen. Maar ook andere landen staan de komende jaren voor een vergelijkbaar probleem, aldus Gross.

    “Japan is een voorbeeld voor hoe de rest van de wereld er over vijf tot tien jaar uitziet. Ik heb het gevoel dat dit de route is die centrale banken zullen volgen. Ze blijven staatsobligaties opkopen en de rente laag houden, totdat ze uiteindelijk de staatsschuld zullen kwijtschelden.”

    Volgens obligatiebelegger Gross is het monetaire beleid van centrale banken uitgewerkt. Hij pleit ervoor dat het roer om gaat en dat centrale banken de rente weer moeten verhogen. Ook moeten overheden meer geld uitgeven om het gebrek aan private investeringen aan te vullen. Bill Gross beheert een vermogen van $1,3 miljard voor het Janus Global Unconstrained Bond Fund.

    Lees meer:

    bill-gross-pimco

    Bill Gross: “Centrale bank kunnen schulden kwijtschelden”

    gs-logo-breed

    Deze bijdrage wordt u aangeboden door Goudstandaard, gespecialiseerd in de aankoop, verkoop en verzekerde opslag van fysiek edelmetaal.

    Wilt u meer weten over beleggen in goud? Kijk dan eens op www.goudstandaard.com of neem telefonisch contact op via 088-4688488.

  • Schulden maken nog nooit zo goedkoop

    Sinds het uitbreken van de crisis in 2008 zijn de schulden wereldwijd alleen maar verder toegenomen, maar per saldo hebben overheden, bedrijven en huishoudens juist enorm geprofiteerd van de dalende rente. Een team van analisten van JP Morgan deed onderzoek naar de totale rentelasten en kwam tot de conclusie dat die lasten in bijna tien jaar tijd niet zo laag zijn geweest als nu. We citeren uit het rapport:

    “Overheden en bedrijven profiteren van de grote vraag naar veilige schuldpapier met een langere looptijd. De daling van de rente naar het laagste niveau ooit en de toename van de looptijd van leningen naar recordniveaus zijn duidelijk zichtbaar in de Barcap Multiverse index, de meest brede index van obligaties ter wereld.”

    We zitten veel dieper in de schulden dan voor de crisis, maar we betalen steeds minder rente. Dat komt ten eerste door het beleid van centrale banken, die de korte rente naar nul gebracht hebben en die voor miljarden aan obligaties uit de markt gehaald hebben om de lange rente te drukken. Daar komt nog eens bij dat de inflatie laag is en dat beleggers tegen elkaar op bieden om het schaarse aanbod van hoogwaardig schuldpapier te kunnen bemachtigen. Dat drukt de rentelasten van overheden en grote bedrijven steeds verder omlaag. Ook de verwachting dat de rente nog langdurig laag zal blijven speelt hierin een rol.

    Lagere rente en langere looptijd schulden

    Volgens analisten van JP Morgan daalde de gemiddelde rente op obligaties in mei naar 3%, terwijl de gemiddelde looptijd voor het eerst boven de 8,5 jaar uitkwam. Bereken je vervolgens de gemiddelde lasten van deze schulden, dan kom je uit op wat men de Implied Debt Service Ratio (DSR) noemt. Dit is simpel gezegd wat overheden, bedrijven en huishoudens kwijt zijn aan aflossing en rente. Als je de lening over een langere periode mag terugbetalen, dan daalt de maandelijkse aflossing. Voeg daar een dalende rente aan toe en je ziet dat de kosten om geld te lenen sinds 2009 spectaculair gedaald zijn. Dat laat de volgende grafiek goed zien, waarin de blauwe lijn de totale schuldenlast als percentage van het bbp illustreert en de grijze lijn de effectieve last van de totale schuld.

    debt-service-jpmorgan

    Door een dalende rente en langere looptijd is lenen steeds goedkoper geworden (Bron: JP Morgan, via Bloomberg)

    Terwijl de totale schuld ten opzichte van het bbp wereldwijd gestegen is zijn de kosten van deze schulden sinds het uitbreken van de crisis gedaald tot het laagste niveau sinds 2007. Hierover schrijven analisten van JP Morgan het volgende:
    In een wereld waarin schulden gemakkelijk doorgerold kunnen worden zijn de rentelasten steeds belangrijker om de houdbaarheid van de schuld te bepalen. En door de looptijd van schulden te verlengen verlagen de schuldenaren de kosten om deze schulden af te betalen. Zo creëren ze nog meer vraag naar obligaties, omdat de betaalbaarheid steeds beter wordt