Volgens CNN-commentator Van Jones is het hele verhaal over Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen één grote farce. De beschuldigingen aan het adres van Donald Trump blijven zich opstapelen, terwijl er nog steeds geen enkel bewijs is gevonden voor mogelijke beïnvloeding van de Amerikaanse verkiezingsuitslag door Rusland.
In de volgende video zegt Van Jones dat het hele verhaal over Rusland een grote ‘nothing burger’ is. Of hij daarmee bedoelt dat het hele verhaal verzonnen is of dat het verhaal geen invloed zal hebben op de positie van president Trump blijft onduidelijk, maar het mag duidelijk zijn dat CNN dit verhaal graag blijft herhalen. Waarom? Omdat het nou eenmaal goede kijkcijfers oplevert.
CNN ontkent nepnieuws niet
Van Jones schrijft in een verklaring op CNN dat zijn uitspraken uit verband zijn gehaald en dat James O’Keefe van Project Veritas probeert een sensationeel verhaal te maken met geheime video opnames. Toch ontkent CNN de beschuldigingen over hun valse berichtgeving niet, ook niet toen ze vorige week een verhaal over mogelijke banden tussen de regering Trump en een Russische bankier moesten rectificeren. Bij nader onderzoek bleek ook dat verhaal niet te kloppen.
De centrumrechtse partijen Forza Italia en Lega Nord wisten afgelopen week tijdens de lokale verkiezingen een meerderheid te behalen, waarmee de kansen voor een centrumrechtse coalitie tijdens de verkiezingen van volgend voorjaar toenemen.
De Italiaanse kiezer straft de centrumlinkse coalitie af voor verschillende politieke keuzes, zoals het steunen van de sancties tegen Rusland. Maurizio Gasparri, vicepresident van het Italiaanse Senaat, gaf de volgende verklaring tegenover Sputnik.
“Ik vind de mensen die voor verlenging van de anti-Russische sancties hebben gestemd idioot. Het is volstrekt idioot, omdat ze daarmee tegen hun eigen belangen in handelen. Premier Paolo Gentiloni heeft zich onverantwoord gedragen, door eerst te zeggen dat hij tegen de sancties is en vervolgens toch voor de verlenging van de sancties te stemmen. Gentiloni handelt tegen de belangen van Italië en het Italiaanse bedrijfsleven. De relatie tussen Italië en andere landen verslechterde onder zijn leiderschap, vooral die met Rusland, dat een enorme bijdrage levert aan de wereldwijde strijd tegen Islamitisch fundamentalisme.”
Berlusconi
Silvio Berlusconi, de leider van de centrumrechtse partij Forza Italia, wil de relaties met Rusland verbeteren. Zo bracht de oud-president van Italië onlangs nog een bezoek aan Poetin, uitgerekend op de Krim. De nieuwe partij waar Berlusconi zich bij aangesloten heeft is van mening dat de Krim toebehoort aan Rusland, omdat de lokale bevolking daar in grote meerderheid voor een afscheiding van Oekraïne stemde. Gasparri zei daar het volgende over:
“Onze partij wil een vriendschappelijke relatie met Vladimir Poetin en met Rusland. We willen een beleid voeren waaruit onze dankbaarheid blijkt voor alles wat Rusland gedaan heeft om het terrorisme van Islamitische Staat te bestrijden. Berlusconi heeft altijd gezegd dat Poetin een van zijn beste vrienden is. Ze hebben lang met elkaar samengewerkt en bleven contact onderhouden, ook toen Berlusconi geen premier meer was. Berlusconi is nog steeds een populaire politicus, omdat hij praat over dat wat Italië politiek en sociaal gezien echt nodig heeft.”
€4 miljard schade door sancties
De Italiaanse financiële krant Il Sole 24 Ore berichtte eerder dit jaar dat de sancties tegen Rusland nu al €4 miljard aan schade hebben toegebracht aan de Italiaanse economie. Ook zouden er al 80.000 banen zijn verdwenen als gevolg van het wegvallen van de Russische afzetmarkt.
De sectoren in Italië die de meeste schade ondervinden van de sancties zijn de textielindustrie (€1 miljard), de machinebouw (€700 miljoen) en de voedselindustrie (€300 miljoen). In reactie op de Europese sancties heeft Rusland de grens gesloten voor landbouwproducten uit de Europese Unie, waardoor een belangrijke afzetmarkt voor de Europese agrarische sector is weggevallen.
Het is niet alleen de landbouw en de industrie die schade lijdt door het Europese sanctiebeleid. Uit een onderzoek van de Italiaanse centrale bank bleek dat het aantal Russische toeristen in Italië in 2015 met meer dan een kwart was afgenomen ten opzichte van het jaar daarvoor.
In 2013 exporteerde Italië voor €10,8 miljard aan goederen naar Rusland, waarmee het na Duitsland de tweede grootste exporteur was richting Rusland. In 2016 bleef de export als gevolg van de sancties steken op een totaal van €6,5 miljard, een daling van bijna veertig procent.
Italiaanse export naar Rusland sterk gedaald door sancties (Bron: Italtrade.com)
Als kind was ik altijd al vrij spaarzaam. Ik legde iedere maand zoveel mogelijk van mijn zakgeld opzij, zodat ik kon sparen voor een nieuwe trein of spaceshuttle van LEGO. Toen ik ouder werd begon ik met een bijbaantje en spaarde ik voor een andere hobby, namelijk computers.
Het idee dat je eerst moet sparen voordat je iets kon kopen beschouwde ik als iets vanzelfsprekends, totdat ik begon met studeren en opeens bijna gratis geld kon lenen van de IB-Groep (later DUO genoemd). Dat werd zelfs zo aantrekkelijk gemaakt dat het loonde om maximale studiefinanciering op te nemen en dat geld vervolgens op een spaarrekening te parkeren tegen een hogere rente. Dat veel studenten niet van die mogelijkheid gebruik maken en het geld besteden aan allerlei andere dingen is een tweede, maar het leerde mij wel dat het heel aantrekkelijk kan zijn om te lenen in plaats van te sparen.
Lenen loont meer dan sparen
Zo ging ik eind 2015 naar de bank om een hypotheek aan te vragen voor de aankoop van een appartement. Dat was in de tijd dat je nog rustig verschillende appartementen kon bekijken en je zelfs in een stad als Haarlem vaak nog ruimte had om beneden de vraagprijs te bieden. Ik kocht een appartement onder de vraagprijs en door de lage rente waren mijn maandlasten amper hoger dan in de (veel kleinere) studio die ik eerst huurde. De bank hoefde alleen maar een loonstrookje te zien en de rest was zo geregeld.
Door de extreem lage rente zijn er veel meer mensen zoals ik op zoek gegaan naar een koopwoning, met als gevolg dat de huizenprijzen in de grote steden weer de pan uit rijzen. Iedereen steekt zich weer vol in de schulden, omdat kopen op maandbasis nog steeds goedkoper is dan huren of omdat de verwachting is dat de economie zal blijven groeien en huizenprijzen daarom zullen blijven stijgen.
Door de gekte op de huizenmarkt heb ik in anderhalf jaar tijd waarschijnlijk net zoveel vermogen aan overwaarde opgebouwd als dat ik in de afgelopen tien jaar bij elkaar heb gespaard door hard te werken en relatief zuinig te leven! Waarom zou je nog sparen als je rijk kunt worden door te lenen en een huis te kopen?
Huizenmarkt als bron voor nieuwe crisis?
Voor mij als individu is het natuurlijk erg prettig dat de waarde van mijn huis stijgt, maar voor de samenleving als geheel is deze ontwikkeling op de huizenmarkt juist ongezond. Door de stijgende huizenprijzen kunnen we de risico’s van lenen namelijk niet meer goed inschatten.
Banken zien geen risico’s meer, omdat het onderpand van een hypotheek bij stijgende huizenprijzen vanzelf groter wordt dan de hypotheekschuld. Ook makelaars en notarissen zijn enthousiast, want meer transacties en hogere huizenprijzen betekent dat er weer een goede boterham verdiend kan worden. De makelaarskantoren schieten weer als paddenstoelen uit de grond. En dan hebben we natuurlijk de bouwsector, die het orderboek weer kan vullen met nieuwe vastgoedprojecten en renovaties aan bestaande woningen. Door de overwaarde komen huizenbezitters in de verleiding om een nieuwe badkamer, keuken of uitbouw te financieren, want ‘het huis is toch meer waard geworden’.
Zoals je ziet handelt iedereen in deze keten volledig rationeel vanuit zijn eigenbelang, dat is logisch en dat is ook wat je in een kapitalistisch economisch model van iedereen mag verwachten. Maar voor de samenleving als geheel is het uitermate onwenselijk, want de kans op een herhaling van de huizenmarktcrash van 2009 neemt op deze manier alleen maar verder toe.
Tijd voor nieuw beleid!
Wat kunnen we daar dan samen aan doen? Laten we wat mij betreft beginnen met het versneld afbouwen van de hypotheekrenteaftrek, want dat is simpelweg een subsidie die de huizenprijzen alleen maar verder opdrijft. Om huishoudens niet in de problemen te brengen zou je de subsidie ook in stand kunnen houden, maar deze juist gebruiken om het versneld aflossen te stimuleren.
Ook zouden we een voorbeeld kunnen nemen aan Duitsland, waar je eerst een deel moet sparen voordat je een huis kunt kopen. Tegenstanders zeggen dat dat onhaalbaar is met de hoge huizenprijzen in ons land, maar dat is een omkering van oorzaak en gevolg. Juist omdat de Duitsers minder geld mogen lenen voor een huis zijn de prijzen daar veel lager dan in Nederland.
Het wordt tijd dat de politiek (wanneer komt er eindelijk een kabinet??) hier eens goed over nadenkt en een visie gaat uitdragen die de woningmarkt weer gezond kan maken. Nu rekenen we ons rijk, terwijl we ons in werkelijkheid alleen maar dieper in de schulden gestoken hebben…
Deze column van Frank Knopers verscheen eerder op Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal. Wilt u meer informatie over beleggen in edelmetalen? Bel ons op +31(0)88 46 88 488 of mail naar [email protected].
De goudprijs in euro is de laatste weken sterk gedaald, maar in dollars uitgedrukt weet het edelmetaal geen duidelijke richting te kiezen. Toch zullen de positieve factoren later dit jaar echter de overhand krijgen, zo verwacht analist Georgette Boele van de ABN Amro. Volgens Boele, gespecialiseerd in valuta en edelmetalen, kan de goudprijs tegen het einde van dit jaar een koers van $1.300 per troy ounce bereiken. Voor het einde van volgend jaar voorziet ze zelfs een verdere stijging naar $1.400 per troy ounce.
Door de stijging van de euro lijkt het alsof goud op dit moment in de verkoop wordt gedaan, maar in dollars gemeten staat de goudprijs nog steeds bijna tien procent hoger dan begin dit jaar. Dat de goudprijs – ondanks de zwakke dollar en politieke onzekerheid in de Verenigde Staten – niet verder stijgt is volgens Boele het gevolg van de plotselinge koerswijziging van centrale banken.
Deze week suggereerde ECB-president Draghi dat hij de monetaire stimulering op korte termijn wil afbouwen, waarna ook de gouverneurs van de Bank of England en de Bank of Canada opeens hun plannen bekendmaakten om het monetaire beleid te normaliseren. Nu verschillende centrale banken een minder ruim monetair beleid aankondigen komt er meer druk op de Federal Reserve te staan om de rente later dit jaar opnieuw te verhogen.
Goudprijs gevangen in smalle bandbreedte (Bron: ABN Amro)
Goudprijs naar $1.400
Het vooruitzicht van een oplopende rente is volgens analiste Boele de reden dat de goudprijs op dit moment niet verder stijgt en binnen een smalle bandbreedte blijft bewegen. Ze voorziet daarom voor het einde van dit kwartaal een goudkoers van $1.250 per troy ounce, dicht bij de koers die op het moment van schrijven op de borden staat. Later dit jaar zal goud volgens de analiste van ABN Amro opnieuw de weg naar boven weten te vinden, omdat het effect van de zwakkere dollar dan zwaarder zal gaan wegen dan de vrees voor een snelle stijging van de rente.
Voor eind dit jaar voorziet ABN Amro zoals gezegd een goudprijs van $1.300 per troy ounce, die in 2018 verder zal oplopen tot $1.400 per troy ounce. Ook voor zilver en platina zijn de vooruitzichten volgens Boele positief, terwijl palladium op de huidige koers zal stabiliseren. De prijs van palladium is de laatste maanden al flink gestegen en bereikte eerder deze maand zelfs het hoogste niveau in 16 jaar.
ABN Amro voorziet stijging goudprijs naar $1.400 per troy ounce (Bron: ABN Amro)
De wereldwijde schulden bereikten in het eerste kwartaal van dit jaar een nieuw record van omgerekend $217 biljoen, zo schrijft het Institute of International Finance (IIF) in haar nieuwste rapport. Daarmee hebben de schulden een omvang van 327% ten opzichte van het wereldwijde bbp. Vergeleken met tien jaar geleden zijn de wereldwijde schulden met meer dan $60 biljoen toegenomen, een stijging die grotendeels veroorzaakt is door de Verenigde Staten, China en andere opkomende markten.
Wereldwijde schulden opnieuw toegenomen (Bron: IIF)
Geen ‘deleveraging’
Na het uitbreken van de kredietcrisis was ‘deleveraging’ het toverwoord, het afbouwen van schulden. We zijn nu ruim acht jaar verder en we kunnen concluderen dat eigenlijk het tegenovergestelde gebeurd is. Nieuwe schulden werden een belangrijke motor voor economische groei, waarbij vooral China een indrukwekkende inhaalslag maakte.
Sinds het uitbreken van de crisis zijn de totale schulden in China bijna verdubbeld, van 160% naar meer dan 300% van de totale omvang van de Chinese economie. Vooral bedrijven hebben veel nieuwe schulden op zich genomen, omdat het door de lage rente aantrekkelijker werd om groei te financieren met obligaties dan met de uitgifte van nieuwe aandelen.
Vooral in China zijn de schulden na de crisis sterk toegenomen (Bron: IIF)
Opkomende markten
Na het uitbreken van de crisis kwam het herstel in eerste instantie uit de opkomende economieën. Dat is geen toeval, als je bedenkt dat juist in die landen de schulden na de crisis van 2008 explosief begonnen toe te nemen. De volgende grafiek laat zien hoe de obligatiemarkt van opkomende economieën zich de afgelopen twintig jaar heeft ontwikkeld.
Obligatiemarkt opkomende landen heeft zich razendsnel ontwikkeld (Bron: IIF)
Worden de schulden onhoudbaar?
Door het extreem ruime monetaire beleid van centrale banken is de schuldenbubbel aanzienlijk toegenomen. Niet alleen in de opkomende economieën, maar zelfs in de olieproducerende landen. Door een overschot aan productiecapaciteit op de wereldwijde oliemarkt zagen verschillende oliestaten in het Midden-Oosten zich genoodzaakt obligaties uit te geven. Het Institute of International Finance verwacht dat deze landen de komende jaren nog veel meer geld zullen moeten lenen om de begroting rond te krijgen.
De steeds hogere schuldposities van landen en bedrijven maken de economieën kwetsbaar voor een stijging van de rente. Juist nu de schulden op recordniveau staan willen centrale banken de rente weer verhogen. Dat kan wel eens vervelende consequenties hebben voor het herstel van de economie, dat gebaseerd is op beschikbaarheid van goedkoop geld.
Twee jaar voordat de problemen in Syrië begonnen werden er binnen de Britse regering al voorbereidingen getroffen voor een invasie. Daarbij probeerden men ook de Franse regering over te halen mee te doen.
Het volgende videofragment is al een paar jaar oud, maar is met de laatste ontwikkelingen in Syrië niet minder relevant geworden. In deze video legt de voormalige Franse minister van Buitenlandse Zaken Roland Dumas uit hoe de Britten al ver van tevoren plannen maakten om Syrië binnen te vallen, met als doel de regering van Assad omver te werpen.
De euro bereikte woensdag het hoogste niveau in een jaar tijd, nadat president Mario Draghi in een toespraak kenbaar maakte dat de ECB het monetaire stimuleringsprogramma wil afbouwen. Er wordt al langer gesproken over het afbouwen van het opkoopprogramma en het normaliseren van de rente, maar tot voor kort probeerde Draghi deze maatregelen nog zo ver mogelijk voor zich uit te schuiven.
Dinsdag steeg de wisselkoers van de euro al met 1,4% en woensdagochtend kwam daar nog eens 0,7% bij, waarmee de koers bijna op $1,14 tegenover de dollar kwam. Beleggers verwachten dat de ECB meer vaart zal maken met het afbouwen van de monetaire stimulering, waardoor de rente langzaam maar zeker weer zal gaan stijgen. Een hogere rente op staatsobligaties betekent dat er wereldwijd meer kapitaal richting de Eurozone zal stromen, met een hogere wisselkoers voor de gemeenschappelijke munt tot gevolg.
Euro just hit $1.1305, highest level since Sept as Draghi took mkts by surprise. pic.twitter.com/xe21OoLdAZ
— Holger Zschaepitz (@Schuldensuehner) June 27, 2017
Euro in de lift
De euro zit al sinds begin dit jaar in de lift, nadat een dieptepunt van ongeveer $1,04 bereikt werd. De verkiezingen in Nederland en Frankrijk leverden geen breuk met de status quo op, waardoor beleggers meer vertrouwen hebben dat de Europese samenwerking wordt voortgezet en dat het gevreesde domino-effect van de Brexit uitblijft. Ook worden de macro-economische cijfers in veel Eurolanden weer wat beter, waardoor het vertrouwen in de euro toeneemt.
Een logisch gevolg van de stijgende euro is dat de goudprijs in euro daalt. De koopkracht van het geld neemt toe, wat betekent dat je minder geld hoeft neer te leggen om dezelfde hoeveelheid goud te kopen. Op het moment van schrijven staat de goudprijs op €35.500 per kilo, het laagste niveau sinds begin januari.
Goudprijs in euro naar laagste niveau sinds januari
De zilverprijs staat de laatste maanden wat meer onder druk en noteert op het moment van schrijven ongeveer €475 per kilo. Daarmee is zilver op dit moment zelfs goedkoper dan begin dit jaar, toen er een koers van €485 op de borden stond.
Volgens Draghi is het streven naar een beetje inflatie niet slecht, omdat het de schuldenaren bevoordeelt ten opzichte van de spaarders. Op die manier levert de centrale bank naar eigen zeggen een bijdrage aan het verkleinen van de vermogensongelijkheid. Hij deed deze uitspraken bij de Universiteit van Lissabon, waar hij verschillende vragen van studenten beantwoordde. Onder de video staan de belangrijkste vragen uitgewerkt.
Waarom is de ECB niet tegelijkertijd met de Fed begonnen met QE?
Dit is geen makkelijke vraag om te beantwoorden. Mijn antwoord is daarom wat langer dan we allebei zouden willen.
Er zijn veel verschillen tussen de VS en de Eurozone en in de manier waarop de crisis zich in verschillende delen van de wereld ontwikkelde. Eind 2007 begon de sub-prime crisis. De ECB en de Fed reageerden toen op dezelfde manier, namelijk met een sterke uitbreiding van de beschikbare liquiditeit. Maar we ontdekten al snel dat dat nog maar het begin van de crisis was. Een jaar lang gebeurde er niks, totdat in 2009 de grote bail-outs kwamen in de VS en we realiseerden dat de giftige leningen ook veel banken in Europa hadden besmet.
De val van Lehman Brothers was een keerpunt. De VS is anders dan de Eurozone in de zin dat de financiering grotendeels marktgebaseerd is. De Eurozone is een bank-gebaseerde economie, waar 80% van de financiering via banken gaat. In de VS is dat slechts 30%. Dit is het eerste grote verschil tussen beide situaties.
De Fed bracht de rente naar nul en begon met QE, omdat er geen andere instrumenten meer over waren. De negatieve effecten bleven zich in die tijd ontwikkelen in de VS. In de Eurozone gebeurde wat anders. De toename van onzekerheid raakte overheden die niet voorbereid waren. Die werden gekenmerkt door hoge schuldniveaus, weinig hervormingen, zwakke budgetten… zo veranderde de crisis in een crisis in staatsobligaties.
In 2010 gebeurde er iets wat alles veranderde. We waren gewend dat staatsobligaties risicovrij waren. Alle andere theorieën waren op deze aanname gebaseerd. In 2010 bleken staatsobligaties opeens niet meer risicovrij, waardoor het hele plaatje van risico’s veranderde in de Eurozone. Veel van onze banken hadden veel staatsobligaties op hun balans, waardoor de crisis evolueerde in een bankencrisis. Daarom begon de ECB in 2010 met een gereduceerde versie van QE, namelijk het SMP programma. Daarmee probeerden we de obligatiemarkt te ondersteunen om die grote veranderingen in rente en obligatiekoersen op te vangen.
In 2011 daalde de liquiditeit in het bankwezen substantieel, waardoor de ECB besloot LTRO te starten. Dat was onbeperkte liquiditeit voor banken tegen een zeer gunstige condities en voor een ongekend lange termijn van vier jaar. Iedereen dacht dat daarmee de banken voldoende ondersteund waren en dat daarmee grootschalige falen van banken voorkomen kon worden.
Dat werkte ook een paar maanden, maar toen kwam de obligatiecrisis over en begonnen we met OMT. Dat programma had in omvang veel groter kunnen zijn, maar dat was het niet omdat de markt had ingezien dat er niet langer een risico bestond dat de euro zou omvallen. Toen verbeterden de marktomstandigheden substantieel. Sindsdien zijn er 2 miljoen nieuwe banen gecreëerd in de Eurozone. Het herstel was op dat moment al begonnen, langzaam maar constant.
Toen die bankencrisis was gaan liggen en de fragmentatie in Europa verminderde zagen we een nieuw risico van deflatie. En dat is waarom de ECB net als de Fed begon met QE. De les is dat beide instituten op verschillende manieren reageerden op verschillende omstandigheden.
Bij de Federal Reserve – in een marktgebaseerde economie – greep men in via de open markt, namelijk met het opkopen van staatsobligaties en het verstrekken van liquiditeit of met het verkopen van staatsobligaties en het terughalen van liquiditeit. Bij de ECB – actief in een bankgebaseerde economie – ging dat via de banken. Beide instituten hebben gedurende de crisis hun beleid veranderd. De Fed schakelde meer over op herfinancieringen, terwijl de ECB begon met het opkopen van obligaties. De ECB introduceerde daarnaast ook een ander instrument, namelijk negatieve rente. Daar moet ik het voor dit moment bij laten…
Kan inkomensongelijkheid een bedreiging vormen voor de financiële stabiliteit?
Door globalisering en wereldwijde concurrentie en verspreiding van technologie is er ongekend veel welvaart gecreëerd, maar tegelijkertijd is er ook een grote groep mensen die niet (voldoende) profiteert van deze verbeteringen. Deze mensen delen niet mee, kunnen bijvoorbeeld geen auto of huis kopen. Dat is inderdaad niet goed voor de financiële stabiliteit en de samenleving.
Wat kan de ECB daaraan doen? Volgens Draghi is het goed om een beetje inflatie na te streven, omdat dat gunstiger is voor de schuldenaren dan voor de spaarders. Daarmee wordt de ongelijkheid verzacht. Daar komt bij dat de jonge generatie vaak de schuldenaren zijn, terwijl de oudere generatie over het algemeen besparingen hebben.
De belangrijkste veroorzaker van ongelijkheid is werkloosheid. Juist dat is belangrijk om aan te pakken, bijvoorbeeld met investeringen in onderwijs en technologische kennis. Maar het is niet de taak voor mij als gouverneur van de centrale banken om te beslissen welk beleid men zou moeten voeren.
Doet de ECB voldoende om te voorkomen dat baantjes naar elkaar toegespeeld worden?
Centrale banken hebben vertrouwen nodig en om dat vertrouwen te winnen moeten ze duidelijk communiceren en verantwoording afleggen. Daar hebben alle centrale banken verbetering in aangebracht, niet alleen de ECB. Tot midden jaren negentig veranderde de Federal Reserve de rente zonder daar iemand over te informeren. Mensen moesten daar via de markt maar achter zien te komen.
De ECB is van begin af aan al opgezet vanuit het idee van transparantie. Denk aan de persconferenties na elk rentebesluit, interviews, verhoren en onderzoeken. We gaan door met deze traditie en breiden dit zelfs uit. Ook deze bijeenkomst bijvoorbeeld, alles wordt uitgezonden. Dat is allemaal heel transparant.
Voor wat betreft belangenverstrengeling. Sinds 2015 geven we inzicht in wat we bespreken. Mijn dagboeken en de ontmoetingen die wij hebben worden ook met enige regelmatig gepubliceerd. Ook wijzen we heel veel uitnodigingen af, omdat die van buitenaf gezien kunnen worden als een vorm van belangenverstrengeling of die afwijken van datgene wat mensen van een centrale bank verwachten. Ik denk dus dat we het oké doen, al kan het natuurlijk altijd beter. We leren van kritiek en passen onze procedures aan als we vinden dat de kritiek terecht is.
Maakt de lage rente het voor millennials niet onmogelijk vermogen op te bouwen?
Als eerste is het de vraag over welke millennials het gaat. Diegene die dankzij het beleid van de ECB een baan hebben kunnen vinden zullen waarschijnlijk blij zijn met dit beleid. Er zijn ook millennials die geld sparen of die ouders hebben die geld hebben.
Ik heb het al vaak gezegd en zal het nog eens herhalen, besparingen komen van groei. Als er geen groei is zijn er ook geen besparingen. De rente moet op dit moment wel laag zijn om groei te krijgen. Wanneer die groei eenmaal komt en de inflatie richting de doelstelling gaat zal de rente ook toenemen en krijgen spaarders hun rendement. Maar als we de rente op het verkeerde moment verhogen krijgen we een recessie en daar wordt niemand beter van. Spaarders en schuldenaren niet.
Millennials zijn vaak nog te jong om een huis te kopen, maar voor de iets oudere groep is de lage rente gunstig voor de hypotheek. We moeten dus geduldig zijn, de rente zal op termijn wel weer herstellen.
Zie je de lage productiviteitsgroei van de laatste jaren als een korte termijn fenomeen of een langere trend?
Dat is een lastige vraag waar veel verschillende visies op zijn. De cyclische daling van de economische productiviteit begon al ruim voor de grote financiële crisis. Tijdens de crisis daalde de kredietverlening en de investeringen en daalden ook de verwachtingen ten aanzien van de economische groei. Maar ook belangrijk voor productiviteitsgroei is een optimale verspreiding van nieuwe technologieën.
Gaat de ECB meer investeren in fintech?
De ECB ondersteunt fintech. We zijn het afgelopen anderhalf jaar met verschillende projecten begonnen. De meest recente is instant payment, een technologie waarmee iedereen 24 uur per dag en 365 dagen per jaar direct betalingen kan doen. Ook ondersteunen we de distributed ledger technologie, een zeer belangrijke ontwikkeling waarmee je informatie op decentrale manier kunt opslaan.
We besteden hier om verschillende redenen veel aandacht aan. Ten eerste omdat ze het financiële systeem kunnen versterken tegen cyberaanvallen. De andere reden is dat cybermisdaad een grote dreiging is voor financiële stabiliteit en dat toezichthouders hier meer en meer op zullen gaan inspelen. Daar is tijdens de laatste G7 top ook veel over gesproken.
De afgelopen tien jaar heeft Portugal bijna €10 miljard aan bail-outs verstrekt. Wat is er de laatste jaren gedaan om te voorkomen dat er weer belastinggeld naar banken gaat?
In het verleden werd er inderdaad belastinggeld gebruikt om aandeelhouders, obligatiehouders en spaarders van banken te compenseren. In reactie op deze ontwikkeling heeft de Europese Unie de Banking Resolution aangenomen, waarmee het veel moeilijker is geworden om voor een bail-out in aanmerking te komen.
Als er weer een nieuwe bankencrisis komt zal eerst worden gekeken naar de bail-in van aandeelhouders en bepaalde categorieën van obligatiehouders. Als dat niet genoeg is zal dat worden aangevuld met een speciaal fonds. Het doel van de bail-in is dat het gebruik van belastinggeld wordt geminimaliseerd, maar dat tegelijkertijd ook wordt voorkomen dat activiteiten van banken worden stopgezet, met alle verliezen die daaruit voortkomen.
Het is nog te vroeg om te zeggen dat er niet meer belastinggeld naar het redden van banken gaat. Banken moeten nu meer middelen opzij zetten om toekomstige verliezen op te vangen.
Hoe kan de ECB beleid voeren als de lidstaten allemaal in een andere fase van de economische cyclus zitten en om die reden allemaal misschien een ander beleid nodig hebben?
We hebben niet allemaal verschillende landen, maar één Eurozone. Ons beleid is voor de hele Eurozone. Om een meer inhoudelijk antwoord te geven, laat mij eens de vergelijking maken met de Verenigde Staten. In de VS heb je verschillende staten die allemaal op verschillende snelheden werken. Dat veroorzaakt misschien onbalans, maar dat wordt verzacht via de landelijke begroting. Er zijn dus geldstromen tussen verschillende delen van de Verenigde Staten om te compenseren voor mogelijke onbalans van een verschillende snelheid.
De Eurozone is geen transferunie, dat is wat het Verdrag van Maastricht ook zegt. Wij hebben dus geen federaal budget. Wel hebben we andere manieren om te compenseren voor landen die op verschillende snelheden werken. Dat is waarom convergentie in de Eurozone essentieel is. Ik denk dat we daarin grote vooruitgang hebben geboekt sinds het verdrag van Maastricht.
Cijfers op dat gebied lieten onlangs zien dat de mate van divergentie tussen landen, gemeten als de toegevoegde waarde per land, op een historisch dieptepunt staat. Die verschillen staan op het laagste niveau sinds 1997. Dat betekent dat inspanningen richting convergentie geleverd worden.
Ook op het gebied van beleid is er convergentie, zoals het doorvoeren van hervormingen en het overeenstemmen van beleid dat bewezen heeft het beste te werken. Dat is erg belangrijk voor de weerbaarheid van de monetaire unie. Convergentie is een van de twee pilaren waarop de monetaire unie gebouwd is. De andere pilaar is vertrouwen. Wat we op dit moment doen is convergentie versterken en het vertrouwen repareren en versterken.
De media die het hardste roepen dat we fake news moeten aanpakken blijken het zelf niet altijd even nauw te nemen met de waarheid. Zo heeft nieuwszender CNN, dat sinds de verkiezing van Trump iedere kans aangrijpt om hem zwart te maken, onlangs een heel artikel van haar website moeten verwijderen.
Reden? Een artikel over mogelijke banden tussen het team van Trump en een Russische bankier dat op een anonieme bron was gebaseerd bleek bij nader onderzoek volstrekt onjuist te zijn. Op de plaats van het artikel staat nu een melding dat het stuk niet voldeed aan “de redactionele standaarden van CNN” en dat het om die reden offline is gehaald.
De drie journalisten die het artikel vorige week donderdag plaatsten zijn inmiddels niet meer werkzaam bij CNN, als is niet duidelijk of ze ontslag hebben gekregen of dat ze zelf zijn opgestapt. Opvallend detail is dat één van deze drie onderzoeksjournalisten in het verleden de prestigieuze Pulitzer prijs heeft gekregen voor zijn journalistieke werk.
President Trump, die de mainstream media al langer beticht van gekleurde en onjuiste berichtgeving, liet deze uitgelezen kans om zijn gelijk te halen natuurlijk niet aan zich voorbij gaan.
Wow, CNN had to retract big story on "Russia," with 3 employees forced to resign. What about all the other phony stories they do? FAKE NEWS!
Daar blijft het echter niet bij, want de zender moest deze week voor een tweede keer diep door het stof. Onderzoeksjournalisten van Project Veritas plaatsten een geheim videofragment, waarin CNN-producer John Bonifield toegeeft dat het hele verhaal over de Russische banden met Trump bij elkaar verzonnen is en dat de redactie nog steeds wacht op enige vorm van bewijsmateriaal om alle beschuldigingen te kunnen onderbouwen.
In datzelfde videofragment zegt Bonifield dat het werk op de redactie van CNN heel anders is dan wat studenten ervaren tijdens hun journalistieke opleiding. Tegenover de lessen in ethiek die op school worden bijgebracht staat een harde realiteit waarin geld verdiend moet worden. En dat betekent in het geval van CNN verslaggeving brengen die Trump in diskrediet brengt, omdat dat nou eenmaal goed scoort bij het publiek.
Vertrouwen in media naar dieptepunt
Het is geen wonder dat het vertrouwen in de media volgens de laatste peiling van Gallup naar een nieuw dieptepunt is gedaald. Slechts 32% van de Amerikaanse televisiekijkers zegt nog enig vertrouwen te hebben in wat er door de massamedia gezegd en geschreven wordt. En dat was in september 2016, toen de hysterie in de media over Trump nog een nieuw hoogtepunt moest bereiken…
Vertrouwen in Amerikaanse mainstream media naar nieuw dieptepunt (Bron: Gallup)
CNN is vrijwel altijd negatief over Trump (Bron: Fox News)
Twee weken na de overname van Banco Popolare door Banco Santander krijgt Spanje opnieuw te maken met een verandering in het bankenlandschap. De staatsbanken Bankia en Banca Mare Nostrum (BMN) worden samengevoegd, met als doel kostenbesparingen te realiseren en de aandeelhouderswaarde te vergroten. In het persbericht lezen we dat Bankia 205,6 miljoen nieuwe aandelen zal uitgeven, die verdeeld zullen worden onder de aandeelhouders van BMN.
Bankia neemt de staatsbank over voor een bedrag van €825 miljoen, omgerekend 41% van de boekwaarde. De samenvoeging van beide banken levert €155 miljard aan synergievoordelen op, omdat een deel van de bankactiviteiten samengevoegd kan worden. Bij deze reorganisatie zullen ongetwijfeld banen verdwijnen, maar het is nog niet bekend hoeveel. Door kostenbesparingen stijgt de winst per aandeel met 16%, terwijl het verwachting rendement op eigen vermogen met 12% zal toenemen.
Fuseren, daarna privatiseren?
Bankia verwacht dat er met de samenvoeging met BMN eerder zicht komt op een volledige privatisering van de staatsbank. Volgens Europese afspraken moeten alle Spaanse banken die tijdens de crisis genationaliseerd werden uiterlijk in 2019 weer in handen van particulieren terechtkomen.
Bankia en Banca Mare Nostrum kwamen tijdens de financiële crisis in grote moeilijkheden, omdat er veel verliezen werden geleden op leningen voor vastgoedprojecten. De twee banken kregen samen voor in totaal €24 miljard aan staatssteun, geld dat met een privatisering van beide banken uiteindelijk weer zoveel mogelijk terug moet naar de belastingbetaler.
Centrale banken moeten de rente blijven verhogen om te voorkomen dat de economie oververhit raakt, zo concludeert de Bank voor Internationale Betalingen (BIS) in een nieuw rapport dat zondag werd vrijgegeven. De bank der centrale banken is positief over de groei van de wereldeconomie, maar waarschuwt centrale banken om niet veel langer te wachten met een normalisering van het monetaire beleid. Tegenover Reuters zei Hyun Song Shin van de onderzoeksafdeling van de BIS het volgende.
“Nu we terugkomen van een lange periode van een zeer ruim monetair beleid moeten we heel voorzichtig zijn in onze aanpak. Als we te lang wachten, dan zal het veel moeilijker zijn deze koers te verlaten. Zelfs als er op korte termijn wat hobbels op de weg komen is het aan te raden om koers te houden en het proces van normalisering voort te zetten.”
In 2004 had de Federal Reserve maar twee jaar nodig om de rente van 1% naar meer dan 5% te verhogen. De centrale bank verhoogde de rente toen in zeventien opeenvolgende bijeenkomsten, terwijl ze nu anderhalf jaar de tijd heeft genomen om de rente met één procentpunt te verhogen. Bij de ECB wordt er al wel gesproken over een afbouw van het stimuleringsprogramma, maar een renteverhoging staat nog steeds niet op de horizon. Ook andere grote centrale banken, zoals de Bank of Japan en de Bank of England, lijken nog geen haast te hebben met de normalisering van hun monetaire beleid.
Inflatie blijft ondanks ruim monetair beleid centrale banken laag
Financiële stabiliteit
De BIS identificeert in haar rapport verschillende risico’s voor de financiële stabiliteit in de wereld. Het voornaamste risico is een snel oplopende inflatie, waardoor de rente onverwachts snel kan oplopen en daarmee de groei van de wereldeconomie tot stilstand kan brengen. Andere risico’s zijn toenemend protectionisme en een gebrek aan nieuwe investeringen, waardoor de economie fundamenteel niet sterker wordt.
Centrale banken zouden hun beleid volgens de BIS niet alleen moeten afstemmen op een inflatiedoelstelling van twee procent, maar ook op de financiële marktomstandigheden in bredere zin. Hoewel de officiële inflatie nog steeds laag is zijn er steeds meer signalen van bubbelvorming, bijvoorbeeld in de waardering van financiële activa en vastgoed.
De volgende grafieken uit het 260 pagina’s tellende kwartaalrapport van de BIS laten zien dat de aandelenkoersen in Europa en de Verenigde Staten de laatste jaren sterk zijn toegenomen, terwijl in met name de opkomende markten de private schulden sterk zijn toegenomen. Een gedeelte daarvan vloeide richting de huizenmarkt, met stijgende huizenprijzen tot gevolg. Door de extreem lage rente zijn de schulden wereldwijd op dit moment hoger dan voor het uitbreken van de financiële crisis in 2008. Dat maakt de economie erg gevoelig voor een verdere stijging van de rente.
Aandelenkoersen sterk gestegen sinds de crisis (Bron: BIS)
Private schulden drijven huizenprijzen verder op (Bron: BIS)
Wereldwijde schulden groeien door alsmaar dalende rente (Bron: BIS)
Dit artikel wordt u aangeboden door Goudstandaard, uw adres voor de aankoop en verzekerde opslag van edelmetalen. Wilt u goud kopen? Neem dan contact op door te mailen naar [email protected] of door te bellen naar +31(0)88-4688488.
