Marketupdate

Categorie: Kredietcrisis

  • Beleggers kunnen geld niet weghalen bij Third Avenue

    De financiële markten werden afgelopen vrijdag opgeschrikt toen het beleggingsfonds Third Avenue bekend maakte dat beleggers hun geld niet meer mochten terugtrekken. Het zorgde voor een kleine paniekgolf in de zogeheten high-yield obligatiemarkt, waar leningen met een verhoogd risico op wanbetaling verhandeld worden. Beleggers haalden de laatste maanden veel geld weg bij het Third Avenue Focused Credit Fund, dat een portefeuille van $788 miljoen aan risicovolle leningen beheert. Door waardedalingen en een verdere uitstroom van geld werd het fonds gedwongen een deel van haar schuldpapier tegen bodemprijzen te liquideren. Dat waardeverlies zou zo groot zijn dat de beheerders van het fonds besloten niet langer geld terug te geven aan beleggers.

    De zogeheten high-yield obligaties werden de laatste jaren populair door een positiever sentiment op de obligatiemarkt en de extreem lage rente op het hoogwaardige schuldpapier. Beleggers die nog enigszins rendement wilden maken stapten daarom in het risicovolle schuldpapier, zonder zich volledig bewust te zijn van het hogere risico.

    Liquiditeit droogt op

    Dat deze gevaarlijke strategie tot grote verliezen kan leiden blijkt nu uit de liquiditeitscrisis bij het Third Avenue Focused Credit Fund, dat schuldpapier koopt van bedrijven die op het randje van faillissement zijn. Deze leningen kunnen op de lange termijn een heel goed rendement opleveren, maar zoveel geduld kunnen beleggers vandaag de dag niet opbrengen. Dit jaar zag het fonds een uitstroom van 27%, waarmee de volledige buffer aan liquide vermogen verbruikt werd.

    De fondsbeheerders zijn nog steeds van mening dat hun beleggingsstrategie op de lange termijn kan werken, maar daar hebben beleggers geen boodschap aan. Ze willen hun geld terug en dat betekent dat het fonds slechte leningen tegen dumpprijzen op de markt moet brengen. Door de uitgang van het fonds op slot te doen hoopt het bedrijf bezittingen tegen een betere prijs te kunnen verkopen.

    ‘Meltdown in high-yield’

    Investeerder Carl Icahn denkt dat de problemen bij Third Avenue slechts het topje van de ijsberg zijn in de wereld van high-yield obligaties, zo lezen we in de Financial Times. Afgelopen vrijdag liet hij via twitter weten dat dit volgens hem “het begin is van een meltdown in Amerikaanse high-yield obligaties”. De fondsen die in het risicovolle schuldpapier beleggen verloren vrijdag 2% van hun waarde, één van de slechtste resultaten op dagbasis sinds het uitbreken van de kredietcrisis. Dit jaar zullen de high-yield obligatiefondsen voor het eerst sinds 2008 het jaar met een verlies afsluiten.

    Veel beleggers in de high-yield obligatiemarkt hebben zich laten verleiden door een dalend aantal faillissementen over de afgelopen jaren. Door de aantrekkende economie, gecombineerd met een zeer lage rente, konden ook minder sterke bedrijven de afgelopen jaren overleven. Maar die tijd gaat veranderen, want JP Morgan voorziet voor volgend jaar een verdrievoudiging van het aantal faillissementen onder de bedrijven die actief zijn in de energiesector.

    Schaliegas

    Sinds 2010 is er meer dan $550 miljard aan leningen verstrekt aan bedrijven die schalie-olie en schaliegas produceren. Dit zijn zeer risicovolle leningen geworden, nu de olieprijs lager ligt dan de gemiddelde kostprijs van de Amerikaanse energieproducenten die olie en gas uit schalie winnen. Binnen deze sector voorziet JP Morgan volgend jaar nog veel meer wanbetalingen.

    Maar niet alleen in de energiesector zetten beleggers meer vraagtekens bij de kwaliteit van het schuldpapier. Ook kredieten die verstrekt zijn aan kleine winkels worden als een groter risico gezien. Consumenten kopen steeds meer artikelen online bij grote winkelketens, waardoor de kleinere winkels omzet mislopen.

  • Video: Paul Buitink in gesprek met Sander Boon

    Paul Buitink sprak voor Café Weltschmerz met politicoloog Sander Boon over het op kredieten gebaseerde financiële systeem dat zich de afgelopen decennia heeft ontwikkeld. Boon merkt op dat centrale banken het ineenstorten van het financiële systeem wisten te voorkomen met een overvloed aan liquiditeit, maar dat daarmee de fundamentele problemen niet zijn opgelost.

    Sterker nog, met het opkopen van staatsobligaties en hypotheekleningen verkleinden centrale banken het aanbod van kwalitatief goed onderpand, waardoor er een verkrapping en een afnemende liquiditeit te zien is in het financiële systeem.

    Sander Boon merkt op dat de financiële markten eigenlijk al sinds 2013 niet meer geloven wat centrale bankiers zeggen. Centrale banken zeggen wel dat ze de rente gaan verhogen, maar de markt ziet dat de economische groei die daarvoor vereist is er helemaal niet is.

    We hebben een aantal passages van het interview hieronder uitgeschreven. De video duurt een half uur en is absoluut de moeite waard!

    Klik hier voor meer video’s van Café Weltschmerz

    Deflatie of hyperinflatie?

    “De afgelopen dertig tot veertig jaar is bij de dalende rente de totale schuld enorm gestegen, in Nederland hebben we dan ook nog eens een hele hoge de hypotheekschuld. Als je wereldwijd kijkt zie je dat als gevolg van die schulden er nu een heel deflatoire pool van schulden is. Het is heel moeilijk om daar uit te komen.

    sanderboonHet hangt er nu een beetje vanaf wat centrale banken en overheden gaan doen. In wezen is er niet zo veel verschil tussen deflatie en hyperinflatie. Onder deflatie kiest de bevolking voor de veiligheid van cash en bij hyperinflatie kiest men voor de veiligheid van fysiek goud. Een hyperinflatie gemeten in goud is eigenlijk ook gewoon deflatie, want alle prijzen dalen dan in termen van goud…

    Bij sommige centrale banken, zoals in Engeland en de Verenigde Staten en binnen bepaalde wetenschappelijke economische kringen zie je wel signalen dat cash moet worden afgeschaft. Ze zeggen dan dat dat handig is, vanwege het gebruik van cash geld voor terrorisme en criminaliteit….

    Er zitten veel morele argumenten onder om contant geld af te schaffen, maar eigenlijk reden is dat in een omgeving waarbij de rente negatief is mensen een prikkel hebben om in cash te sparen. Als mensen dat massaal gaan doen geeft dat een deflatoire druk op de prijzen van assets.”

    Over de pensioenfondsen...

    "Ik moet eerlijk zeggen dat het niveau van economisch denken in de sector van me tegenvalt. In de zin dat heel veel mensen bijvoorbeeld hun rentevisie gebaseerd hebben gebaseerd op: de rente zal wel omhoog gaan, want hij was al een hele tijd laag. Dat is geen basis van economisch denken, dat is geen logica maar een geloof. Wat zijn omstandigheden waarin die omhoog zou gaan of waarom die laag zou blijven, dan vinden ze het heel moeilijk om daarmee te spelen. Dat is overigens een van de redenen waarom wij een kwantitatieve tool hebben ontwikkeld om in scenario's te kunnen nadenken over wat je doen met je assets. Als de centrale banken eigenlijk geen controle meer hebben om de economie op de rails te krijgen, dan zul je in dit systeem dus zelf na moeten gaan denken over wat er aan de hand is."

    Over het falen van de verzorgingsstaat

    "Wat me op is gevallen is dat politici eigenlijk al wel honderd jaar veel meer geld willen uitgeven dan ze binnenkrijgen, daarvoor was het nodig om te kunnen lenen. En ze hebben in dat hele spel - er zijn een hoop dingen gebeurt zoals een grote depressie, de Eerste Wereldoorlog, de Tweede Wereldoorlog - staatsobligaties een steeds grotere rol gegeven in het banksysteem. En dat gaf overheden eigenlijk, in samenspraak met centraal bankiers, de mogelijkheid om obligaties liquide te houden. Daarmee konden overheden mooie dingen doen voor de mensen, gebaseerd op geleend geld. Na de Koude Oorlog en de val van de Berlijnse muur en de Sovjet-Unie zei men dat het kapitalisme gewonnen had, maar als ik nu kijk naar de ontwikkelingen in West-Europa en Amerika, dan concludeer ik eigenlijk nu na die crisis van 2008 dat eigenlijk niet zozeer het kapitalisme is gevallen, maar dat de sociaaldemocratie nu in crisis verkeert. Het op leningen gebaseerde voortbestaan van verzorgingsstaten. Dat thema wil ik in een nieuw boek graag uitdiepen, ik zie veel parallellen. Daar ben daar overigens ik niet alleen in. Als je bijvoorbeeld boeken leest van Vaclav Havel, een dissident uit Tsjecho-Slowakije, dan is dat een man die in 1978 al de parallellen heeft gezien tussen de centralistische bestuursstructuur van het Oostblok en die van het Westen. Dat is een gradueel verschil, geen fundamenteel verschil."

    Systeemcrisis

    "Vaclav Havel zei al: Er zijn eerst dissidenten, dan klonteren de dissidenten zij zich samen en daaromheen gaan groepen ontevreden mensen komen. Dat zijn parallelle samenlevingen en die hollen het systeem uit. Dat is ook precies wat je nu ziet gebeuren bij ons. Ze ziet grote onvrede, je ziet de flanken van de politieke partijen groeien, het midden bloedt leeg. ZZP'ers en jongeren die niet aan een pensioen willen deelnemen en die bijvoorbeeld gebruik van auto's willen delen... Je ziet overal een systeemcrisis van deze politiek economische constellatie, van deze samenwerking tussen overheden en banksysteem." Lees ook:

  • Bill Gross: “Centrale banken zijn casinos”

    Volgens vermogensbeheerder Bill Gross lijkt het beleid van centrale banken vandaag de dag op gokken in het casino. In een nieuwe column schrijft hij dat centrale banken twee tactieken uit het casino hebben overgenomen om de financiële markten te bespelen. Hun praktijken zijn volgens Gross te vergelijken met martingaal, een gokstrategie waarbij je na iedere nederlaag de inzet zodanig verhoogt dat je bij een goede uitkomst alle eerdere verliezen goedmaakt. Een zeer riskante strategie, omdat je steeds grotere bedragen op tafel moet leggen om in het spel te blijven.

    bill-gross-pimcoEen voorbeeld uit de praktijk is de ‘whatever it takes’ toespraak van ECB-president Draghi in 2012, waarmee hij met een zeer hoge inzet in één klap een einde maakte aan de speculatie op Europese staatsobligaties. Draghi nam toen een groot risico, maar zijn bluf bleek te werken. De rente op staatsobligaties daalde en de zorgen om de financiering van de PIIGS-landen verdwenen als sneeuw voor de zon.

    Niet zo lang geleden deed Draghi dat nog een keer, toen hij zei dat hij alles binnen zijn mogelijkheden zou doen om de inflatie aan te jagen. Achter deze belofte staat een stimuleringsprogramma van €60 miljard per maand, dat vorige week nog verlengd werd tot het voorjaar van 2017. Meer en meer stimulering moet de financiele markten ervan overtuigen dat het de centrale banken menens is, een gevaarlijke situatie.

    Vertrouwen

    Bill Gross merkt op dat de inzetten van centraal bankiers steeds hoger worden. Het balanstotaal van de vijf grootste centrale banken blijft maar verder uitdijen, in een poging de rente laag te houden en de economie te ondersteunen. In theorie kan deze vorm van stimulering misschien werken, maar het produceert ook heel veel ongewenste effecten. Door de extreem lage rente worden niet productieve investeringen in stand gehouden, komt het businessmodel van verzekeraars en pensioenfondsen in gevaar en worden spaarders ernstig benadeeld in hun mogelijkheden wat vermogen op te bouwen. Volgens Gross, die in het verleden voor obligatiebelegger PIMCO werkte, zullen centrale banken vroeg of laat geconfronteerd worden met de gevolgen van hun risicovolle strategie. Op een dag zullen zij niet meer in staat zijn de paniek op de financiële markten te bezweren en zal de stijging van aandelen- en obligatiekoersen plaatsmaken voor een neerwaartse vicieuze cirkel van koersdalingen. Met deze waarschuwing adviseert Bill Gross om risico's in de beleggingsportefeuille af te bouwen en de weging in aandelen te verkleinen. In deze onzekere tijden is het volgens de vermogensbeheerder belangrijker je inleg terug te krijgen dan om een hoog rendement te halen.

  • Grafiek: Bedrijfswinsten dalen, aandelen stijgen

    Er zijn verschillende manieren om bedrijven te waarderen, maar de meest gangbare methode is om te kijken naar de winstgevendheid. De winstgevendheid op dit moment en de verwachtingen voor de toekomst bepalen voor een belangrijk deel wat een bedrijf waard is. Je zou dus een correlatie kunnen verwachten tussen de ontwikkeling van de aandelenkoersen en de winstgevendheid van bedrijven. Maar is dat ook zo?

    Op de lange termijn is inderdaad vastgesteld dat aandelen van bedrijven die tegen een lage koers/winst verhouding gewaardeerd worden een beter rendement behalen dan de aandelen van bedrijven met een relatief hoge koers/winst verhouding. Maar op korte termijn hoeft dat niet altijd zo te zijn, integendeel. Op de volgende grafiek is de koersontwikkeling van de S&P 500 afgezet (groen) afgezet tegen de winstverwachting voor alle bedrijven uit deze index (blauw) in de maanden oktober en november. Zoals je ziet gingen de aandelenkoersen omhoog, terwijl de winstverwachting van de onderliggende bedrijven daalde…

    cotd-earnings-sp500-price

    Aandelen S&P 500 stijgen, terwijl winstverwachting bedrijven daalt (Bron: Business Insider)

  • Video: Paneldiscussie met Mike Maloney, Jeff Christian en Grant Williams

    Eind november werd in San Francisco het Silver Summit 2015 gehouden, een conferentie voor beleggers die ieder jaar georganiseerd wordt door verschillende bedrijven in de mijnbouwsector. Onderdeel van deze conferentie was een paneldiscussie met Mike Maloney (directeur Goldsilver.com), Jeffrey Christian (Managing Partner CPM Group) en Grant Williams (Auteur van de financiële nieuwsbrief Things That Make You Go Hmmm…). Alle drie de heren hebben een affiniteit met edelmetalen, maar ze zijn het zeker niet altijd met elkaar eens. Bekijk hier de highlights van de discussie…

  • Column: Contant geld aan banden gelegd

    Het digitale tijdperk brengt tal van gemakken met zich mee, ook voor het dagelijkse betalingsverkeer. U kunt vrijwel overal met uw pinpas betalen, online bestellingen rekent u af via iDeal en geld overmaken naar vrienden of familie doet u snel met uw mobiele telefoon. Maar al dat gemak heeft ook een keerzijde, want zonder dat u het misschien beseft, wordt u steeds afhankelijker van banken. U legt een zeer groot vertrouwen in banken en hun computersystemen. Met andere woorden, uw privacy wordt volledig aan banden gelegd. George Orwell schreef hier het beroemde boek ‘1984’ over.

    Overheden en banken juichen digitaal geld toe en proberen het gebruik van contanten steeds meer te ontmoedigen. Want digitale geldstromen zijn veel makkelijker te volgen dan betalingen in contant geld. Er worden verschillende redenen genoemd om contant geld aan banden te leggen, denk aan criminaliteit, belastingontduiking of zelfs terrorisme.

    gs-logo-breed

    Vaak wordt als argument opgevoerd dat er toch niets te verbergen is. Laatst zag ik ergens een prachtige poster hangen waar ik het volledig mee eens ben. De tekst luidde: “Ik heb niets te verbergen, maar dat gaat niemand iets aan.”

    Limieten

    In de afgelopen jaren hebben veel overheden al maatregelen getroffen om het gebruik van contant geld te beperken. In Italië en Frankrijk mag je bijvoorbeeld al geen contante betalingen meer doen van boven de €1.000. In Spanje ligt deze grens op €2.500. Wil je een groter bedrag overmaken, dan moet dat via een bankoverschrijving gebeuren. En zelfs in een land als Zwitserland, dat wereldwijd als ‘zeer vriendelijk’ bekend staat ten aanzien van het grote geld, is een limiet van 100.000 francs ingesteld. Wil je voor een groter bedrag iets aankopen, dan moet dat opnieuw via de bank.

    ‘War on Cash’

    De ‘War on Cash’ zal de komende jaren een belangrijk thema blijven, want door de extreem lage rente is het al vrijwel niet meer rendabel geld op een spaarrekening te laten staan. Bij een negatieve rente loont het zelfs om stapels bankbiljetten in een kluis te bewaren. Ook ben je dan beschermd tegen de mogelijke spaardersheffing (bail-in) waar ik eerder al eens over geschreven heb. We hebben in 2008 gezien hoe kwetsbaar banken zijn als een systeembank, 'too big to fail', omvalt. Toen liep het allemaal net goed af. Maar kun je nog wel bij je geld komen als banken hun deuren sluiten? En hoe ga je in dat extreme - maar niet geheel ondenkbare - scenario je boodschappen betalen? Laten we hopen dat het nooit zover komt, maar uitsluiten kunnen we het helaas niet. Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard.

    Euro

    Gebruik contant geld wordt steeds verder ingeperkt

  • Financial Times laat beurs dalen en euro stijgen met onjuiste tweet

    Vlak voor het rentebesluit van de ECB stuurde de Financial Times via twitter het bericht de wereld in dat de ECB de rente ongewijzigd zou laten. Dat bericht bleek onjuist, want niet veel later werd bekend dat de centrale bank de depositorente had opgeschroefd, van -0,2% naar -0,3%. De tweet werd snel verwijderd, maar toen hadden veel beleggers het bericht al gelezen. CNBC maakte er een screenshot van…

    De financiële markten waren buitengewoon onrustig in de aanloop naar het rentebesluit. De euro schoot omhoog en de goudprijs in euro’s stuiterde op en neer.

    goldprice-ecb-rentebesluit

    Goudprijs zeer volatiel in aanloop naar rentebesluit ECB (Bron: Goldprice)

  • Economen pleiten voor directe stimulering ECB

    Met de persconferentie van de ECB in het vooruitzicht heeft een groep van in totaal 65 Europese economen een radicaal voorstel ingediend om het monetaire beleid van de centrale bank volledig om te gooien. Ze zijn van mening dat het huidige stimuleringsprogramma van de ECB niet effectief en op termijn zelfs schadelijk is. In plaats van staatsobligaties op te kopen, waardoor de rente daalt en er nieuwe bubbels ontstaan in aandelen, obligaties en vastgoed pleiten de economen, waaronder bekende namen als Steve Keen en David Graeber, ervoor direct geld aan de mensen te geven.

    Volgens de initiatiefnemers van de beweging ‘QE for the People’ levert het huidige monetaire beleid van de Europese Centrale Bank onder leiding van Draghi onvoldoende succes op in het aanjagen van de economie. Ook is het stimuleringsprogramma oneerlijk, omdat de veroorzaakte prijsstijging van financiële activa vooral ten goede komt aan vermogende mensen die al veel bezittingen hebben. Voor de kleine spaarder die geen aandelen of obligaties heeft brengt het stimuleringsprogramma juist nadelen met zich mee, zoals een aanhoudende daling van de spaarrente en daling van de koopkracht door de waardedaling van de euro op de valutamarkt.

    QE for the People

    In plaats van nog meer staatsobligaties te kopen en de rente nog verder omlaag te drukken zou de ECB een meer directe vorm van stimulering moeten toepassen, zo denken de 65 economen die hun handtekening onder het initiatief zetten. De eerste optie is dat de ECB publieke investeringen gaat financieren, omdat dat direct werkgelegenheid en geld oplevert voor de bevolking. Een tweede optie is om iedereen in de Eurozone letterlijk geld te geven, wat economen ook wel 'helicopter money' noemen. Door alle inwoners van de Eurozone geld te geven kunnen ze hun schuldenlast verlichten en meer consumeren. Zo kan in één klap een einde gemaakt worden aan de deflatoire druk waar Europese landen door het opgeven van hun monetaire soevereiniteit onder gebukt gaan. In plaats van ruim €1.100 miljard aan staatsobligaties te kopen zou de ECB ook omgerekend ruim €3.000 aan iedereen kunnen geven.

    Spelen met vuur

    Het plan om direct geld aan de mensen te geven is bij nader inzien helemaal niet zo verkeerd. Als je iedereen verplicht om met het geld eerst bestaande schulden af te lossen, dan komt slechts een klein deel van het geld daadwerkelijk in de economie terecht. Je slaat twee vliegen in één klap, want tegelijkertijd verlaag je de collectieve schuldenlast en verhoog je de consumptieve bestedingen en investeringen. Dat laatste zorgt voor meer economische activiteit en de inflatie waar de ECB zo naar streeft. Maar waarom doen we dat dan niet meteen? Het gevaar is dat de maatregel in eerste instantie zo goed werkt dat politici en centrale banken geneigd zullen zijn nog meer geld aan de mensen te geven. Men heeft dan weliswaar meer te besteden, maar tegelijkertijd zet je het vertrouwen in de munt op het spel. Uit de geschiedenisboekjes weten we dat deze vorm van stimulering vaak de snelste weg is naar hyperinflatie. We zijn benieuwd hoe onze lezers denken over dit plan van 'QE for the People'. Is dit inderdaad effectiever dan het huidige opkoopprogramma van de ECB? Of is deze directe vorm van monetaire stimulering inderdaad te vergelijken met het spelen met vuur? Lees ook:

  • Is renteverhoging Fed negatief voor goud?

    Wie de koersontwikkeling van goud (en zilver) de afgelopen weken gevolgd heeft kan er niet omheen: de goudprijs begeeft zich in een moeilijk technisch parket. Toch dienen we dit beeld te nuanceren. Goud in dollars staat onder druk, maar goud in euro’s ligt er helemaal niet zo slecht bij met een plus van 3% sinds het begin van dit jaar.

    Vaak wordt door verschillende media aan zogenaamde ‘experts’ gevraagd wat de redenen van een daling van goud op een bepaalde dag was. Het meest genoemde argument is – welke dag dan ook – de verwachte renteverhoging door de Federal Reserve…

    Reden om eens goed te kijken naar de geschiedenis om te achterhalen wat een renteverhoging in het verleden deed met de prijsvorming van goud. Vaak gebeurt er overigens precies het tegenovergestelde van wat de meerderheid van de beleggers verwachten, dit is waarom contraire beleggers vaak superieure rendementen behalen.

    De verwachting is inderdaad dat de Fed in december zal beginnen met het verhogen van de rente. Al dacht de markt dat dit een paar maanden geleden ook zou gebeuren, dit keer lijkt het zeker. Over de gevolgen van een renteverhoging voor de schuldpositie van landen en bedrijven heb ik reeds geschreven en zou ik nog veel meer kunnen schrijven, maar dit is voor een andere keer. Een veelgebruikt gezegde luidt dat de geschiedenis zich herhaalt, daarom heb ik gekeken wat er precies gebeurt met de prijs van goud gebeurde zodra de Fed de rente substantieel verhoogde.

    gs-logo-breed

    Sinds 1972 hebben we zeven periodes gehad van een stijgende rente. Slechts in twee van de zeven periodes begon de goudkoers te dalen. Dit is dus in slechts 28% van de periodes. En we komen momenteel uit een periode van een uitzonderlijk lage rente, terwijl de economische groei niet bijzonder hoog was. Dus in feite kan je de huidige periode het best vergelijken met de omstandigheden die er eerder waren in het vorige decennium, van 2004 tot 2006. Toen de rente opgetrokken werd, steeg de goudprijs vrolijk mee, maar pas nadat de Fed maand na maand de rente structureel had opgetrokken. In de laatste fase van de rentestijging onderging goud toen pas écht een parabolische versnelling. Laten we hopen dat de geschiedenis zich herhaalt... Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard.

    federal_reserve

    Een renteverhoging is niet altijd ongunstig voor goud...

  • Donkere wolk van €1 biljoen hangt boven Europese bankensector

    Het herstel van de economie in de eurozone wordt bedreigd door €1 biljoen aan slechte leningen, zo concludeert de Europese Bankautoriteit (EBA) na het doorlichten van de balansen van 105 Europese banken. Van alle leningen die Europese banken op hun balans hebben staan wordt gemiddeld 5,6% aangemerkt als een ‘slechte lening’. Dat zijn leningen waarvan banken een verhoogd risico op wanbetaling verwachten, bijvoorbeeld omdat er sprake is van een betalingsachterstand. Het percentage slechte leningen op de balans van Europese banken is gemiddeld twee keer zo hoog als in de VS, zo merkt de EBA op.

    Banken houden er nu al rekening mee dat ze in de toekomst op een deel van de slechte leningen moeten afschrijven, want hun kernkapitaal is met 12,8% veel hoger dan het vereiste minimum van 4,5%. Banken nemen het zekere voor het onzekere en breiden hun kapitaalbuffer uit met aandelenemissies en door minder winst uit te keren.

    De volledige versie van dit artikel verscheen eerder op een partner blog.

    bankier-ramen

    Donkere wolk van €1 biljoen aan slechte leningen hangt boven Europese bankensector

  • Draagt depositobank bij aan stabieler geldsysteem?

    Marketupdate sprak onlangs met Paul Buitink over de depositobank, een nieuw soort bank die geen risico’s neemt met spaargeld. Bij deze bank krijg je als spaarder geen rente, maar daar staat tegenover dat je geld altijd beschikbaar is. De depositobank zal namelijk geen geld uitlenen. Daarmee wordt het de eerste ‘full reserve bank‘ in een financieel systeem dat vandaag de dag gedomineerd wordt door zogeheten ‘fractional reserve’ banken. Maar daarvoor moet de bank in korte tijd wel minimaal 16.000 rekeninghouders verzamelen…

    stichting-full-reserve

    Hoe is het idee van de depositobank ontstaan?

    “Vanuit een passie om bij te dragen aan een verbetering van het financiële systeem. Als je de historie en werking van dit systeem grondig bestudeert, kom je tot een aantal belangrijke conclusies. Eén daarvan is dat er voor mensen die mee willen doen aan giraal betalingsverkeer momenteel geen risicoloos alternatief bestaat, waar er vroeger wel nutsbanken waren die geen risico namen. Zo was er de Amsterdamsche Wisselbank in de 17e eeuw en in de vorige eeuw de nuts- en spaarbanken. Wij willen een soortgelijke dienst bieden.”

    Wat is de doelgroep van de depositobank?

    “Iedereen die behoefte heeft aan een veilige, girale oplossing, maar vooral de mensen die begrijpen dat we er op lange termijn allemaal baat bij hebben als er een splitsing komt tussen betalen en lenen. Risico moet weer een keuze worden.”

    Is er een minimumbedrag dat je op de rekening moet laten staan?

    "Je hebt minimaal het bedrag op je rekening nodig om de kosten ervan te dekken. Dit zal het eerste jaar €50 bedragen. Hoe meer mensen meedoen, hoe lager dit bedrag echter zal worden. Uiteindelijk zou het goed zijn als de diensten van een depositobank voor bijna niets kunnen worden aangeboden aan heel de samenleving. Met de huidige technologie is dit haalbaar."

    Is er al een indicatie van de rente die de depositobank zal doorberekenen aan spaarders?

    "Omdat we het geld van onze klanten niet uitlenen, maar enkel parkeren bij DNB zal de rente beperkt zijn tot wat DNB eventueel vergoedt. Dit wordt vervolgens doorgegeven aan de klant. Een randvoorwaarde voor ons om daadwerkelijk te starten is een afspraak met DNB dat geen negatieve rente in rekening wordt gebracht voor geld dat wij in bewaring geven. Die mogelijkheid is er."

    Om een rekening te openen bij de depositobank moet je eenmalig een machtiging geven om €50 af te schrijven. Zijn dit eenmalige opstartkosten of moeten rekeninghouders dit bedrag jaarlijks betalen?

    "Wij brengen alleen in rekening wat nodig is om de kosten te dekken omdat wij geen winstoogmerk hebben. Wij onderscheiden drie soorten kosten: éénmalige kosten, jaarlijkse vaste kosten en jaarlijkse variabele kosten per rekening. De éénmalige kosten worden apart gefinancierd door middel van een obligatielening. De rentekosten zijn onderdeel van de jaarlijkse vaste kosten. De obligatielening heeft een looptijd van 5 jaar. De jaarlijkse vaste kosten bestaan uit kosten voor o.a. personeel, IT (beveiliging) en toezicht. De variabele kosten bestaan uit kosten voor –wederom- IT en de klantenservice. Doordat een groot deel van de kosten vast is, wordt het bedrag per rekening lager wanneer het aantal rekeninghouders toeneemt. Een commerciële bank zou meer winst maken, maar Stichting Full Reserve heeft geen winstoogmerk, dus vertaalt het voordeel zich in een lagere prijs voor de rekening. Bij 16.000 rekeningen is de prijs €50. Ervan uitgaande dat de jaarlijkse vaste kosten goed door ons worden ingeschat, zal de prijs van een rekening bij 24.000 rekeningen nog maar €40 zijn. Het loont dus om meer mensen te overtuigen een rekening te openen."

    Stel dat de ECB meer negatieve rente berekent over tegoeden die banken parkeren bij de centrale bank. Worden die kosten dan ook rechtstreeks doorberekend door de depositobank?

    "Die negatieve rente is monetair beleid om groei van bestedingen door de groei van krediet te stimuleren. Een partij die geen leningen mag verstrekken, kun je daarom niet die negatieve rente opleggen. Daar moet duidelijkheid over zijn voor wij zullen overgaan tot het incasseren van de bijdrage bij onze 16.000 Oprichters. Net als overigens een ontheffing voor deelname aan het Depositogarantiestelsel. Ook daar is binnen de wet een mogelijkheid voor."

    Waarom zou je als kleine spaarder kiezen voor de depositobank als je spaargeld bij andere banken tot €100.000 gegarandeerd wordt en wél rente oplevert?

    "In tegenstelling tot de (groot)banken garanderen en bewijzen wij dat al het geld van alle spaarders altijd beschikbaar is. Je geld zal dus veiliger zijn bij ons. Verder hopen wij dat mensen in zullen zien dat ze door het opgeven van een stukje korte termijn gewin op langere termijn bijdragen aan een stabieler en eerlijker systeem. Ruim 1500 mensen hebben zich hier al over uitgesproken door Oprichter bij ons te worden."

    Het depositogarantiestelsel werkt momenteel eigenlijk in jullie nadeel. Risico heeft geen prijs meer en daarom zullen spaarders eerder kiezen voor de bank die wel rente geeft. Wat kunnen jullie tegen deze vorm van ‘moral hazard’ doen?

    "Wij proberen de bewustwording in de samenleving omtrent perverse prikkels aan te wakkeren. Dit soort interviews draagt hier aan bij. We bemerken een enorme positieve response op ons initiatief. Op lange termijn worden we er allemaal beter van door ‘moral hazards’ in het systeem af bouwen, ook al vereist dat op korte termijn soms wat pijn. Hoe eerder we hier mee beginnen, hoe minder groot een eventuele volgende crisis is."

    Wordt vermogen bij de depositobank ook belast met vermogensrendementsheffing?

    "Vooralsnog is er nog geen full reserve depositobank en is er in de Belastingwet ook geen rekening mee gehouden. De Box-3 belasting is een mooi voorbeeld van iets waar de oprichting van een depositobank impact op kan hebben. Naar ons idee zou het onlogisch zijn wanneer geld dat expliciet op een rekening wordt aangehouden waar geen rendement op kan komen, belast zou worden voor mogelijk rendement. Na oprichting van een depositobank zal dit een van de speerpunten worden van Stichting Full Reserve."

    De depositobank hoeft geen beroep te doen op het depositogarantiestelsel, maar is de bank daarmee ook vrijgesteld van een bijdrage wanneer een andere bank omvalt?

    "Om onze propositie mogelijk te maken, is het een randvoorwaarde dat DNB ons verzoek tot ontheffing van het Depositogarantiestelsel inwilligt. Wij hebben aangegeven waar wij mogelijkheden hiertoe in de wet zien en zijn momenteel in afwachting van hun inhoudelijke reactie."

    De eerste commerciële bank heeft al een negatieve spaarrente aangekondigd. Verwacht je dat meer banken dit voorbeeld zullen volgen? Hoe denk je dat het bankenlandschap er over een jaar uitziet? En over vijf jaar?

    "Zolang de centrale bank een deflatoire druk ervaart, zal het klimaat van lage of zelfs negatieve rentes aanhouden. In ieder geval hopen wij dat het banklandschap er in de toekomst gevarieerder uitziet dan nu. Wouter Koolmees van D66 heeft inmiddels een aanzet gegeven met zijn voorstel voor een ‘bank-light’ vergunning. Nieuwe, kleine banken en veilige instellingen als de onze zijn nodig voor een stabieler Eurosysteem." Wil je ook dat deze bank er komt? Klik dan hier om Oprichter te worden! Heb je nog vragen? Lees dan ook de FAQ op hun website of stuur een mailtje naar [email protected] paulOver Paul Buitink: Paul Buitink is verantwoordelijk voor de marketing van de depositobank. Hij studeerde Economie aan de Erasmus Universiteit. Aansluitend werkte hij onder meer als risk manager en analist in de financiële sector. Paul is met name bekend door zijn podcasts over monetaire ontwikkelingen en zijn events als reinvent.money en Geld voor de Toekomst.