Categorie: Kredietcrisis

Volgens econoom Carlos Capistran van Bank of America is Mexico economisch gezien interessant door de stagnerende salarissen en de snel groeiende bevolking. Het gemiddelde uurloon in Mexico is nu 19,6% lager dan in China, terwijl men in 2003 nog 188% meer betaalde aan een werknemer uit Mexico dan aan zijn Chinese tegenhanger. Door de groeiende populatie zullen de loonkosten in Mexico de komende vijf jaar nog wel laag blijven, zo stelt Capistran. De relatief jonge bevolking van Mexico ondersteunt de economische groei van het land, die dit jaar naar schatting zal uitkomen op 4%.

“Vandaag de dag is men vooral enthousiast over de hervormingen die in Mexico worden doorgevoerd, maar als mensen mij vragen wat de belangrijkste drijfveer is voor economische groei dan zeg ik dat het de demografische bonus is”, zo licht Carlos Capistran toe tegenover Reuters.

Hervormingen

De Mexicaanse regering heeft onder leiding van Pena Nieto's al grote hervormingen doorgevoerd in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Ook ligt er een ambitious plan op tafel om Mexico concurrerend te maken als producent van mobiele telefoons. Dat is momenteel een groeimarkt waar vooamelijk de industrie in Aziatische landen van profiteert.

Lagere transportkosten en een verwachte toename in arbeidsproductiviteit zal het concurrentievermogen van Mexico verder versterken, aldus de Bank of America. Daarmee kan Mexico compenseren voor haar sterker wordende munt, die de exportgoederen relatief duur maakt voor afnemers in het buitenland.

Optimisme over de hervormingen van de Mexicaanse economie hebben ervoor gezorgd dat de peso dit jaar al met 4% in waarde is gestegen ten opzichte van de dollar. Dat was voor de centrale bank van Mexico aanleiding om de rente een stapje lager te zetten.

Meer export naar de VS

De lonen in Mexico zijn inmiddels lager dan die in Indonesie, de Filipijnen, Thailand, Zuid-Korea, Hongarije, Polen en Brazilie. In deze landen, die ook veel goederen produceren voor de export, zijn de loonkosten veel harder gestegen. De lage lonen in Mexico werpen hun vruchten al af, want hun marktaandeel in de VS is de afgelopen zes jaar al meer gestegen dan dat van China. Het Chinese marktaandeel van de totale Amerikaanse import is 17,5%, de Mexicanen hebben een marktaandeel van 12,4%.

Loonkosten Mexico stegen nauwelijks vergeleken met die in China

De Ierse banken hebben in de jaren voorafgaand aan de economische crisis teveel hypotheken verstrekt. Door een combinatie van harde bezuinigingen, dalende huizenprijzen en loonmatiging komen steeds meer huiseigenaren in de problemen. Al sinds 2009 zit het aantal hypotheken met een betalingsachterstand in een stijgende lijn. Een grafiek die deze week verscheen op de nieuwssite Quartz liet zien dat in september vorig jaar op meer dan 14% van de totaal uitstaande hypotheekschuld 'besmet' was met een betalingachterstand.

De cijfers zijn onvoorstelbaar slecht. De Ierse centrale bank registreerde een betalingsachterstand van minimaal 90 dagen op 11,9% van alle uitstaande hypotheken. In september was dat volgens data van de centrale bank nog 11,5%. In werkelijkheid is de toestand op de Ierse huizenmarkt misschien nog wel slechter, want Deutsche Bank maakte met behulp van data van Moody's onderstaande grafiek. Daaruit blijkt dat  het percentage hypotheken met een betalingsachterstand in 2012 richting de 16% ging.

De betalingsachterstand op hypotheken in Ierland is niet volledig te verklaren door de economische crisis of door de betalingsmoraal van de bevolking. Quartz schrijft dat Ierland wereldwijd één van de moeilijkste landen is om mensen uit hun huis te zetten. In het vierde kwartaal van 2012 werden er slechts 38 huizen opgeeist door de bank. Dat is een fractie van de naar schatting 95.000 hypotheken waar een betalingsachterstand van meer dan drie maanden op rust. Als we dat vergelijken met het Verenigd Koninkrijk wordt het verschil duidelijk, in Ierland wordt bijna niemand uit het huis gezet.

Moody's kan zich dan ook niet aan de indruk onttrekken dat huiseigenaren misbruik maken van hun positie en daarom de hypotheek niet meer betalen. In de politiek werd al gesproken over een mogelijke kwijtschelding van schulden, een discussie die ervoor gezorgd heeft dat mensen hun betaling nog even uitstellen. Volgens Gregory Connor, professor in Finance aan de National University of Ireland, betaalt naar schatting 35% van de huiseigenaren hun hypotheek niet (op tijd) om een strategische reden. Ze kunnen het wel betalen, maar doen het niet.

Wanbetalingen op hypotheken extreem hoog in Ierland (Afbeelding via Quartz)

Gat in de wetgeving

In 2011 bevestigde het Ierse hooggerechtshof dat er een maas in de wet zit die betrekking heeft op huisuitzettingen. Het kwam erop neer dat na een eerdere wetswijziging alleen nog maar huisuitzettingen mogelijk waren in gevallen waarin de hypotheek na 1 december 2009 afgesloten is. Iedereen die voor die datum een hypotheek heeft afgesloten komt ermee weg om niet te betalen, een 'probleempje' dat met een nieuwe wet weer verholpen kan worden. Een dergelijk wet is er nog steeds niet, omdat het electoraal gezien niet zo gunstig is om deze fout terug te draaien.

Vergelijking betalingsachterstanden en huisuitzettingen in Ierland en VK (Bron: Quartz)

Wie dacht dat de overheid alle kosten voor het redden van banken zal verhalen op alle belastingbetalers heeft het volgens Faber mis. “Totnogtoe waren bailouts voor rekening van de belastingbetaler. Maar vanaf nu zullen bailouts volgens mij ook gedragen gaan worden door de bezitters van financiele activa, de vermogende mensen. Dus als je vermogen hebt, dan zal daar op een dag 20 tot 30 procent van afgenomen worden”, zo verklaarde Marc Faber tegenover Bloomberg.

Marc Faber ziet de situatie in Cyprus als een goed voorbeeld. Spaarders kregen een hoge rentevergoeding, maar hielden geen rekening met het hogere risico dat ze liepen. Volgens Faber moeten we af van een systeem als het deposito garantiestelsel, omdat het de motivatie bij spaarders wegneemt om zelf onderzoek te doen naar waar ze hun vermogen het beste kunnen parkeren. Integendeel, door het garantiestelsel zoeken spaarders juist meer riskante spaarrekeningen op. Volgens Faber zijn er in het ideale geval relatief veilige banken met een lage rentevergoeding en en meer risicovolle banken die een hogere rente bieden. Spaarders weten dat beter wat ze kunnen verwachten.

Dijsselbloem

De uitspraak van Faber komt niet bepaald uit de lucht vallen. Afgelopen week lichtte Jeroen Dijsselbloem de nieuwe Europese koers toe (of dat nou een 'blauwdruk' is of niet). Hij stelde dat we de rekening weer zoveel mogelijk terug moeten leggen, daar waar deze thuishoort. Niet langer moet de overheid primair de lasten dragen. In plaats daarvan moeten aandeelhouders, obligatiehouders én vermogende spaarders verlies nemen als een bank in de problemen komt. De nieuwe bail-in strategie kwam Dijsselbloem opmerkelijk genoeg op veel kritiek te staan. Blijkbaar vindt de samenleving het prettiger als de rekening bij de overheid neergelegd kan worden en vermogende mensen onder alle omstandigheden beschermd worden (waarom zijn die belastingen toch zo hoog…?).

In het interview op Bloomberg praat Faber ons ook bij over de Amerikaanse aandelenmarkt, de crisissfeer in Europa en over goud. Faber denkt dat ook bezitters van fysiek goud vroeg of laat een deel van hun vermogen zullen verliezen. Hij zei dat het zelfs moeilijk zal zijn om vermogen te laten vluchten in goud.

Percentage onverzekerde spaarders

De eerste grafiek is samengesteld door HSBC en is gebaseerd op data van de Europese Commissie. Deze geeft per land aan hoe de situatie destijds was voor de spaarders. In België bleek het spaartegoed van maar liefst 99,4% van alle spaarders op dat moment gedekt te zijn door het garantiestelsel. In Zweden lag die grens een stuk lager (of waren er meer vermogende spaarders), want hier viel ongeveer driekwart van alle spaarders in 2007 onder de bescherming van het deposito garantiestelsel.

Percentage spaarders dat onder het deposito garantiestelsel valt (Grafiek via FT Alphaville)

Verzekerd versus onverzekerd spaargeld

De tweede grafiek is opnieuw gebaseerd op data van de europese Commissie, maar is samengesteld door JP Morgan. Die maakte een scheidingslijn op €100.000 en keek daarbij naar de totale bedragen die wel of niet onder een garantiestelsel zouden vallen. Door naar bedragen te kijken in plaats van naar het aantal klanten zien we een andere verdeling. In sommige landen blijkt meer dan de helft van het totale spaargeld in het banksysteem op 'grote' spaarrekeningen te staan. JP Morgan voegde eraan toe dat eind 2012 slechts 7% van al het spaargeld in het banksysteem van buitenlandse spaarders is. Cyprus en een aantal andere kleine landen vormden daar wellicht een uitzondering op, maar gemiddeld genomen blijkt het aandeel van buitenlandse spaarders relatief klein te zijn.

In sommige landen is meer dan de helft van al het spaargeld geconcentreerd in 'grote' spaarrekeningen (Grafiek via FT Alphaville)

Het bureau Equifax dat deze cijfers naar buiten bracht wees erop dat dit studiejaar meer mensen weer zijn begonnen met een opleiding, waarvoor de kosten ook nog eens hoger waren dan een jaar geleden. “De aanhoudende zwakte op de arbeidsmarkt beperkt de kansen die afgestudeerden hebben, waardoor er meer wanbetalingen zijn en er meer afgeschreven moet worden op de leningen”, zo lichtte Equifax econoom Amy Crews Cutts toe in het persbericht.

Equifax analyseerde data van meer dan 500 miljoen klanten om trends in financiële markten te identificeren, zo schrijft Reuters. Eind 2011 stond er meer dan $1 biljoen aan studentenleningen open, waarvan een steeds groter gedeelte voor rekening is gekomen van de Amerikaanse overheid. Eerder deze maand schreef Marketupdate hoe de Amerikaanse overheid inmiddels meer consumptieve leningen verstrekt dan de reguliere financiële instellingen.

De studentenleningen zijn verstrekt onder zeer gunstige voorwaarden, zoals een lange aflossingstermijn een lage rente. Mede daardoor groeide het aantal studentenleningen in de Amerikaanse economie razendsnel, terwijl andere (duurdere) leningen bij banken juist door consumenten afgebouwd werden. De kosten voor het halen van een diploma van een studie van vier jaar zijn de afgelopen tien jaar met 5,2% per jaar gestegen, wat voor veel studenten een aanleiding is geweest om meer te lenen. De lage rente moedigde deze leningen ook sterk aan.

Goedkoop krediet

De keerzijde van al dat goedkope geld is dat het aantal wanbetalingen nu ook snel aan het oplopen is. Van de 40 miljoen Amerikanen die een studentenlening open hebben staan heeft inmiddels 17% een betaalachterstand van meer dan 90 dagen, zo bleek uit data die de Federal Reserve onlangs publiceerde. Volgens het Amerikaanse Consumer Financial Protection Bureau (CFPB) kan de omvang van het aantal studentenleningen in de VS een negatieve impact hebben op de economie, omdat het voor veel Amerikanen de mogelijkheden beperkt om krediet op te nemen voor belangrijke aankopen zoals een huis of een auto.

De CFPB wil stappen zetten om de last op de schuldenaren te verlichten, bijvoorbeeld door de regels voor terugbetaling te versoepelen en door meer toezicht te houden op niet-bancaire bedrijven die studentenleningen verstrekken.

Volgens de New America Foundation, een non-profit organisatie van de overheid, is het huidige systeem van studentenleningen te complex geworden voor de schuldenaren. Ze pleiten voor een nieuw inkomensafhankelijk systeem dat het proces kan 'vereenvoudigen'. Sommige studenten zeggen niet te weten onder welk programma ze hun studentenlening kunnen terugbetalen. In andere gevallen wordt het terugbetalen van studentenleningen simpelweg uitgesteld, omdat eerst creditcardleningen en huur betaald moeten worden.

Wanbetalingen studentenleningen loopt in hoog tempo op (Bron: NY Fed, Equifax)

De firma Caja de Ahorros Mi Colchón maakt matrassen met ingebouwde kluis

Bij de grootste bank van het land, Bank of Cyprus, worden alle spaartegeoeden 'bevroren'. Dat wil zeggen dat deze spaarders onvrijwillig een bijdrage leveren aan het versterken van de kapitaalbuffer van deze bank. Pas als de gewenste kapitaalbuffer van 9% weer bereikt is zal de centrale bank van Cyprus toestaan dat dit spaargeld weer vrijgegeven wordt. Tot die tijd kunnen spaarders al hun spaargeld boven de grens van €100.000 niet gebruiken.

De op één na grootste bank van Cyprus, de Laiki Bank, wordt ontmanteld en opgedeeld in een zogeheten 'good bank' en 'bad bank'. Het goede gedeelte zal, conform het 'Bank Resolution Framework', worden samengevoegd met de Bank of Cyprus. Het slechte gedeelte zal apart worden gezet en zal ontmanteld worden. Bij de opsplitsing van dew Laiki Bank verliezen alle aandeelhouders, obligatiehouders en de onverzekerde spaarders (boven de €100.000) hun bezittingen.

Kleine spaarders worden ontzien

In de rest van de gevallen blijven spaarders tot €100.000 voorlopig veilig. Daarmee hoopt de Europgroep en de ECB een kapitaalvlucht van kleine spaarders te voorkomen of tenminste te minimaliseren. Naar verwachting gaan de banken in Cyprus morgen weer open, tegen die tijd zal duidelijk worden hoeveel geld spaarders van hun rekeningen halen. De ECB staat klaar om noodliquiditeit te verstrekken aan de Bank of Cyprus, mocht dat nodig zijn. 

De Eurogroep zegt ervan overtuigd te zijn dat dit de beste oplossing is om de stabiliteit en levensvatbaarheid van het financiele systeem van Cyprus overeind te houden en er zeker van te zijn dat de bankensector van het land de economie kan blijven ondersteunen. Dijsselbloem, voorzitter van de Eurogroep, liet vannacht bij de persverklaring weten dat het nog onzeker is hoe groot de verliezen voor de spaarders uiteindelijk zullen worden. Volgens eurocommissaris Olli Rehn moet de EU een nieuwe studie uitvoeren om te bepalen hoeveel schulden de Cypriotische economie kan dragen.

De Duitse minister van Financiën, Wolfgang Schäuble, liet weten dat een zogeheten 'bail-in' (spaarders die een deel van de rekening gepresenteerd krijgen) noodzakelijk was bij beide grote banken van Cyprus. Hij zei ook dat de situatie in Cyprus met het verstrijken van de dagen niet verbeterde en dat er nog steeds veel werk gedaan moet worden om alles in goede banen te leiden. Ook zei hij dat het Troika (IMF, ECB, Europese Commissie) contact moet opnemen met de Russische regering met betrekking tot de nieuwe deal met Cyprus.

Via onderstaande webcast kunt u de volledige verklaring van de Eurogroep terugkijken.

Jeroen Dijsselbloem en Olli Rehn leggen voorwaarden van de nieuwe deal met Cyprus uit

De foto's zijn de afgelopen dagen gemaakt door freelance fotojoualist Christina Avraam. Ze merkte op dat de bankmedewerkers in de bank nog aan het werk waren, maar dat de deuren op slot zaten. Ze vertelt hoe één man €700 wil opnemen en niet meer krijgt dan een ontvangstbewijs voor dat bedrag. Elders vertelde een bankmedewerker dat de bankautomaten niet naar behoren functioneren en aan sommige mensen geen geld geven. Op een gegeven moment stonden er bij een bankfiliaal van Laiki zeventig mensen te wachten.

Een man die slechts €20 wilde pinnen kreeg dat niet voor elkaar. Sommige mensen kregen wel geld, anderen juist niet. Er waren ook mensen die na lang wachten met lege handen naar huis gingen, omdat ze geen geld konden krijgen van de automaat. 's Avonds waren er demonstraties van mensen die hun onvrede uitten over het aanpakken van de Cypriotische spaarders.

In zes op de tien gevallen van onderwaarde is de huiseigenaar jonger dan 40 jaar. De jongste huiseigenaren kochten hun woning vvlak voor of vlak nadat de huizenprijzen begonnen te dalen. De oudere huizenbezitters kochten hun woning toen de prijs nog lager stond, maar ook heeft deze groep vaak al een groot gedeelte van de hypotheekschuld afgelost.

Vooral de jonge huiseigenaren zitten in de gevarenzone, want op de hoogtijdagen van de huizenmarkt was ongeveer de geld van alle nieuwe hypotheken van het aflossingsvrije type. De hoofdsom van deze hypotheekvorm blijft onveranderd, omdat alleen de rente wordt afgelost. Deze hypotheken werden destijds massaal verkocht met het idee dat er altijd overwaarde zou ontstaan en de eigenaar makkelijk van het huis af zou kunnen komen. Met een verdere daling van de huizenprijzen kunnen deze huiseigenaren ook in de problemen komen, zeker als ze hun inkomen kwijtraken.

Van alle huizenbezitters onder de 40 jaar heeft 60% onderwaarde, voor jonge starters tussen de 25 en 30 jaar is de woningwaarde zelfs in driekwart van de gevallen lager dan de hypotheekschuld. Het andere uiteinde zijn de 65-plussers die van hun pensioen kunnen gaan genieten. Van deze leeftijdscategorie kijkt slechts 2% tegen onderwaarde aan.

Hoge restschulden

Als de huizenprijzen dalen loopt het al gauw in de papieren, want een restschuld van tienduizend(en) euro's is zo gemaakt. Onderstaande grafieken van het CBS laten zien dat vooral jonge huiseigenaren gemiddeld veel restschuld hebben. Gemiddeld heeft een starter tot 25 jaar al €21.000 onderwaarde, maar in sommige gevallen kan dat verlies nog veel groter zijn. In absolute zin is de hypotheekschuld het grootste bij de leeftijdscategorie van 25 tot 35 jaar. Voor deze huishoudens ligt de gemiddelde restschuld op bijna €30.000. Tegenover iedere woningbezitter in deze categorie die geen restschuld heeft kan een huishouden staan dat meer dan €50.000 onder water staat. Vanaf deze leeftijd loopt de gemiddelde restschuld gelijkmatig af, tot slechts €1.000 gemiddeld voor huiseigenaren van 75 jaar en ouder.

Met deze cijfers in het achterhoofd kunt u wel nagaan hoe snel de collectieve onderwaarde kan oplopen bij een verdere daling van de huizenprijzen.

Verdubbeling percentage huishoudens met restschuld (Bron: CBS)

Bij een restschuld kan het snel in de papieren lopen (Bron: CBS)

Chicago is niet de eerste Amerikaanse stad die bezuinigt door basisscholen te sluiten, maar de omvang waarin de stad het aanpakt is ongekend. Niet eerder werden in één keer zoveel scholen gesloten. Het stadsbestuur stelt dat er teveel scholen zijn in verhouding tot het huidige aantal leerlingen. Van de 681 scholen die de stad telt zouden er 140 half leeg staan, zo liet het district Chicago Public Schools (CPS) weten.

Het sluiten van scholen moet niet alleen kosten besparen, maar ook de kwaliteit van het onderwijs verbeteren. Het stadsbestuur hoopt dat het de kwaliteit van het onderwijs omhoog kan brengen door de slechtste scholen te sluiten. Door scholen te sluiten moeten kinderen in veel gevallen een grotere afstand afleggen om op school te komen. In sommige gevallen zullen scholieren door gevaarlijke wijken moeten, waar criminele bendes actief zijn. Eerdere sluitingen van scholen zouden hebben geleid tot een toename in geweld, bovendien viel de gerealiseerde bezuiniging vaak tegen.

Het stadsbestuur heeft de scholen geselecteerd uit een nominatielijst van 129 scholen. De stad hoopt het gat van $1 miljard in de begroting voor het volgende jaar op deze manier kleiner te maken, zo schrijft de WSJ.

Chicago wil 53 basisscholen en een middelbare school sluiten