Marketupdate

Categorie: Economie

Economisch Nieuws

  • Hoe vijftien banken een markt van $14 biljoen domineren

    Vijftien grote banken domineren de markt voor credit default swaps waar in totaal $14 biljoen in omgaat. Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden spelen deze financiële instellingen niet alleen de rol van deelnemer, maar ook die van scheidsrechter. Hoe gaat dat precies in zijn werk? Banken als JP Morgan en Goldman Sachs schrijven verzekeringen uit die beleggers kunnen kopen om risico’s af te dekken, bijvoorbeeld het risico dat een land of een bedrijf haar betalingsverplichting niet nakomt. In dat geval keert de verzekering (de CDS) een bepaalde vergoeding uit om het verlies van de belegger te compenseren.

    Dat er een markt bestaat om dit soort risico’s te verzekeren is niet vreemd. Maar dat de banken die deze verzekeringen aanbieden ook mogen bepalen wanneer er sprake is van een zogeheten ‘default’ leidt tot een grote onbalans tussen de verzekeraar en de verzekerde. Want wanneer spreek je van een default? In de praktijk blijkt dat heel moeilijk te bepalen, ook omdat er aan een zogeheten credit default swap allerlei voorwaarden kleven die alleen gespecialiseerde handelaren en juristen kunnen begrijpen.

    Lehman Brothers

    Toen Lehman Brothers in september 2008 omviel werd opeens de complexiteit van de markt voor credit default swaps (CDS) zichtbaar. Timothy Geithner, de toenmalige president van de Federal Reserve in New York, besloot op dat moment de markt voor credit default swaps volledig te herzien. Het was van belang dat beleggers voortaan sneller duidelijkheid kregen over wanneer een CDS wel of niet zou uitkeren. Om dat doel te bereiken besloot Geithner de controle op de markt uit handen te geven aan de banken die deze producten zelf verkochten.

    “We zagen de conflicterende belangen, maar we besloten dat het belangrijkste was dat het afhandelen van CDS contracten in handen moest blijven van mensen met kennis van zaken”, zo verklaarde Athanassios Diplas tegenover Bloomberg. Hij was ten tijde van de val van Lehman Brothers hoofd van de afdeling risicomanagement van Deutsche Bank.

  • Is de ECB wel onafhankelijk?

    Voorafgaand aan belangrijke besluiten zochten verschillende bestuursleden van de ECB geregeld contact met bankiers en grote vermogensbeheerders. In één geval had een bestuurslid van de centrale bank slechts een paar uur voor het rentebesluit nog een andere afspraak ingepland. Dat blijkt uit de agenda’s die de bestuursleden in het kader van transparantie openbaar moesten maken.

    De Financial Times vroeg van zes verschillende bestuursleden de agenda op in de periode van augustus 2014 tot en met augustus 2015. Daaruit kwamen een aantal interessante afspraken naar voren. Zo brachten Benoît Cœuré en Yves Mersch in september vorig jaar een bezoek aan de Zwitserse bank UBS, een dag voordat de ECB een belangrijk rentebesluit zou nemen. In de ochtend van 4 september 2014 plande Cœuré ook nog een bezoek in bij BNP Paribas, slechts een paar uur voordat de ECB de markt zou verrassen met een verlaging van de rente. UBS en BNP Paribas weigerden een toelichting te geven.

    De volledige versie van dit artikel verscheen eerder op een partner blog.

  • Ron Paul: “Federal Reserve heeft de controle verloren”

    Simon Black van Sovereign Man sprak onlangs met oud-congreslid Ron Paul over de onmacht van centrale banken en het vastlopen van een geldsysteem dat gebaseerd is op steeds meer schulden. In het gesprek van ruim een kwartier legt Ron Paul uit dat het geldsysteem compleet ontspoord is nadat in 1971 de koppeling tussen de dollar en goud werd losgelaten.

    De Federal Reserve durfde de rente niet eens met 25 basispunten te verhogen. Welke conclusies trek je daaruit?

    “Het laat zien dat de centrale bank de situatie niet meer onder controle heeft en dat ze niet meer weten wat ze moeten doen. Ze willen echter niet toegeven dat hun ideeën over de economie niet meer kloppen en dat ze in feite machteloos staan.”

    Waarom bent u ooit de politiek in gegaan?

    “Ik raakte gefascineerd door geld en ben me al in de jaren zestig gaan verdiepen in de Oostenrijkse economische school. Al snel zag ik in dat het Bretton Woods systeem van die tijd onhoudbaar was en dat het vroeg of laat uit elkaar zou vallen. Dat gebeurde uiteindelijk in augustus 1971, toen Nixon de koppeling losliet om een verdere daling van de goudvoorraad te voorkomen. Sindsdien ben ik steeds meer gaan inzien hoe belangrijk het is om te begrijpen hoe geld werkt en hoe centrale banken werken.”

    Ron_Paul_speaking-small

    Ron Paul: “Centrale banken hebben controle verloren”

    TIP: Ron Paul publiceerde in 2009 het boek End the Fed, waarin hij zijn pleidooi voor het opheffen van de Amerikaanse centrale bank kracht bijzet.

  • Tegenlicht: Het Bitcoin evangelie

    Wat als wij zonder banken zelf geld zouden kunnen creëren? Geld dat niet te vervalsen is, in waarde niet áf- maar juist toeneemt en zonder transactiekosten wereldwijd kan worden verstuurd. Het bestaat en wordt door sommigen ook wel gezien als de digitale versie van goud: bitcoin. Is dit inderdaad een perfect bankloos alternatief voor een falende financiële sector of hevelen we simpelweg de macht van de bestaande elite over naar een nieuwe? Tegenlicht zocht het uit en bespreekt in deze documentaire de economische en technologische aspecten van de virtuele munt.


  • Grafiek: Stijging aandelen gedreven door schulden

    Vaak wordt gezegd dat de aandelenmarkt stijgt door de extreem lage rente, maar hoe gaat dat precies in zijn werk? Dat illustreren we graag aan de hand van deze grafiek, die in één oogopslag zichtbaar maakt dat Amerikaanse bedrijven de afgelopen jaren vooral geld leenden om eigen aandelen terug te kopen. Daarnaast gebruikten ze geleend geld om verschillende financiële activa te kopen, zoals aandelen en obligaties.

    De rode balkjes in de grafiek laten de bedragen zien die Amerikaanse bedrijven leenden om aandelen terug te kopen. Het terugkopen van aandelen drijft de koersen op, omdat het totale aanbod van aandelen afneemt. Er blijven minder aandelen over, waardoor de winst per aandeel en daarmee de waarde van het aandeel stijgt. De blauwe balkjes laten zien dat bedrijven in 2012 en 2013 zelfs geld leenden om te beleggen in financiële activa.

    Weinig investeringen

    Vaak wordt de stijging van de aandelenmarkt uitgelegd als een signaal dat de economie aantrekt. Maar daar valt het een en ander op af te dingen. Wanneer bedrijven hun winstgevendheid verhogen rechtvaardigt dat een hogere aandelenkoers, maar dat wil niet zeggen dat het ook beter gaat met de economie. Want als mensen weer meer te besteden hadden, waarom zouden grote Amerikaanse bedrijven dat maar zo weinig nieuwe investeringen doen? De groene balkjes in de grafiek laten zien dat het geleende geld de afgelopen jaren maar zelden gebruikt is voor nieuwe investeringen, terwijl bedrijven in de jaren negentig nog het meeste geld voor dit doel leenden. h/t: @Karelmercx

    us-comapnies-share-buybacks

    Amerikaanse bedrijven lenen vooral geld om aandelen terug te kopen, weinig wordt geïnvesteerd  (Grafiek via twitter)

  • Italië kan gratis geld lenen

    Italië heeft deze week voor het eerst in de geschiedenis een staatsobligatie met een looptijd van twee jaar met een negatieve rente op de markt gebracht. De staat wist in totaal €1,75 miljard op te halen tegen een rente van -0,023%. Daarmee treedt Italië toe tot de groep landen die gratis geld kunnen lenen op de kapitaalmarkt, een groep waar ook Duitsland, Frankrijk en Zwitserland toe behoren.

    Het is bijna niet voor te stellen dat Italië ruim drie jaar geleden nog in grote problemen verkeerde. De rente op 10-jaars staatsobligaties steeg toen snel richting de kritieke grens van 7% klom. Het land werd door haar extreem hoge publieke schuldenlast van meer dan 100 procent in één adem genoemd met onder andere Portugal, Spanje, Griekenland, de zogeheten PIIGS-landen.

    Draghi helpt Italië uit de brand

    De grote ommekeer is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan Mario Draghi. In de zomer van 2012 wist hij de obligatiemarkt te kalmeren met zijn 'whatever it takes' belofte. De nog lagere rente, het TLTRO programma en zelfs het direct opkopen van staatsobligaties sinds het begin van dit jaar hebben allemaal hun bijdrage geleverd om het sentiment op de obligatiemarkt 180 graden te doen kantelen.

    italy-bond-yield

    Rente op Italiaanse 2-jaars obligaties voor het eerst negatief (Bron: Investing.com)

  • Meer dan €2,6 biljoen schuld met negatieve rente in Eurozone

    De hoeveelheid schuldpapier in de Eurozone dat tegen een negatieve rente verhandeld is de laatste weken toegenomen gestegen tot een recordniveau van €2,6 biljoen. Duitsland leent inmiddels voor 2 jaar tegen een rente van -0,35%, terwijl een land als Italië voor dezelfde looptijd voor het eerst in de geschiedenis tegen een negatieve rente geld kan ophalen op de kapitaalmarkt.

    De rente op staatsobligaties uit de Eurozone daalt om verschillende redenen. Natuurlijk speelt de extreem lage rente een rol, maar daarnaast wordt de rente op langlopend schuldpapier omlaag gedrukt door het stimuleringsprogramma van de ECB. De centrale bank koopt maandelijks ongeveer €60 miljard aan schuldpapier op en de markt verwacht dat de centrale bank haar opkoopprogramma eind dit jaar verder zal uitbreiden.

    Een derde factor die de rente op staatsobligaties omlaag drukt is de vlucht naar liquiditeit. Vermogens zoeken een veilige haven en schuilen daarom in het meest liquide schuldpapier van landen met een goede kredietstatus. Het aanbod van dit soort schuldpapier is kleiner dan de vraag, met als gevolg dat beleggers bereid zijn geld bij te leggen.

    h/t: @Schuldensuehner

    negative-yielding-debt

    Inmiddels wordt €2,6 biljoen aan schuldpapier in de Eurozone verhandeld tegen negatieve rente (Bron: Bloomberg, BofA Merrill Lynch)

  • Documentaire: Princes of the Yen

    princesoftheyenPrinces of the Yen is een documentaire over de macht van centrale banken, gebaseerd op een boek van professor Richard Werner. Werner deed in de jaren ’90 onderzoek naar de economische crisis in Japan, waarbij de aandelenkoersen en huizenprijzen met meer dan 80% daalden. Deze documentaire onthult de werkelijke oorzaak van de deflatoire depressie waar het land nog steeds in gevangen zit.

    In de documentaire komt professor Werner zelf ook veelvuldig aan het woord. Hij legt uit hoe centrale banken opereren en hoe zij proberen de economie te ‘sturen’. De makers van de documentaire laten zien dat centrale banken daar maar tot zekere hoogte toe in staat zijn. Zo dreigt Europa in dezelfde deflatoire crisis weg te zakken als het Japan van 25 jaar geleden. Een lezer van Marketupdate tipte ons over deze documentaire van anderhalf uur, die gratis te bekijken is op Vimeo en Youtube.

  • Bank of Japan bezit helft van alle Japanse ETF’s

    De Japanse centrale bank bezit meer dan de helft van de aandelen van alle exchange traded funds (ETF’s) in het land, zo blijkt uit de laatste cijfers van de Tokyo Stock Exchange. Jaarlijks koopt de centrale bank voor drie biljoen yen ($25 miljard) aan aandelen op om de markt te ondersteunen. Deze vorm van monetaire stimulering werd in 2010 ingevoerd om de aandelenmarkt te ondersteunen en de inflatie aan te jagen. Het stimuleringsprogramma begon klein, maar werd in april 2013 en oktober 2014 uitgebreid. Het resultaat is dat de centrale bank nu meer aandelen in handen heeft dan de private markt, een vrij unieke situatie.

    De Japanse centrale bank beslist vrijdag over een eventuele uitbreiding van het stimuleringsprogramma. Bloomberg deed een rondvraag onder 36 economen en daarvan gaven er twaalf aan meer stimulering te verwachten via een uitbreiding van dit opkoopprogramma.

    De volledige versie van dit artikel verscheen eerder op een partner blog.

    boj-et-market

    Japanse centrale bank bezit inmiddels helft van alle ETF aandelen (Bron: Bloomberg)

  • Video: Willem Middelkoop in gesprek met Arjo Klamer

    Willem Middelkoop sprak voor Café Weltschmerz met econoom Arjo Klamer over de economische crisis en over de lessen die we het afgelopen jaren geleerd hebben. Arjo Klamer is hoogleraar economie van de kunst en cultuur aan de Erasmusuniversiteit in Rotterdam. Daarnaast is Klamer SP wethouder sociale zaken in Hilversum. Klamer voorspelde als eerste in Nederland de onwerkbaarheid van de Euro door het gemis van een politieke unie als fundament voor de munt. Het gesprek met Willem Middelkoop is een terugblik op het ontstaan van de “crisis”, in de context van 100 jaar geschiedenis en een blik naar de toekomst.

    Klamer klinkt pessimistisch, als het gaat om de huidige economische ontwikkelingen en de vernieuwing van het systeem. Een interessant gesprek!


  • David Graeber: “Verenigd Koninkrijk stevent af op nieuwe crisis”

    david-graeberVolgens antropoloog Dabid Graeber is de economische groei die we in het Verenigde Koninkrijk zien het gevolg van het opblazen van een nieuwe vastgoedbubbel. Door de groeiende hypotheekschuld stijgen de huizenprijzen weer en durven mensen weer meer te lenen om een huis te kopen of een verbouwing te financieren. Daardoor lijkt het alsof de economie aansterkt, maar toch mogen we ons volgens Graeber niet rijk rekenen.

    uk-housing-prices

    Stijgende huizenprijzen geven de illusie van economische groei

    Nieuwe vastgoedbubbel

    Door de extreem lage rente en het stimulerende beleid van de overheid stijgen de huizenprijzen in het Verenigd Koninkrijk weer. Maar die stijging komt niet uit zichzelf, want Graeber laat in zijn opiniestuk voor the Guardian zien dat deze ontwikkeling gepaard is gegaan met een stijging van de private schulden. En die stijging zal een keer stoppen, bijvoorbeeld wanneer de rente stijgt of huishoudens zich simpelweg niet meer schuld kunnen veroorloven. Het Britse 'Office for Budget Responsibility', een soort tegenhanger van het Nibud, maakte een projectie van de schuldengroei van de Britse huishoudens tot en met 2020. En daar wordt je niet vrolijk van, want als de analyse van Graeber klopt betekent het dat de maximale schuldenlast die huishoudens kunnen dragen ergens in 2019 of in 2020 opnieuw bereikt zal worden. Als de kredietverlening in dit tempo aanhoudt zal de schuldenlast over een paar jaar weer terug zijn op het niveau waarop in 2008 de wereldwijde financiële crisis losbarstte.

    uk-debt-households

    Schulden huishoudens tegen 2020 weer in 'gevarenzone'

    David Graeber bestudeerde vijfduizend jaar geschiedenis van het fenomeen 'schuld' en schreef zijn bevindingen op in het boek 'Debt: The First 5000 Years'. Uit zijn onderzoek kwam naar voren dat in elke beschaving schulden opgebouwd worden tot op het moment waarop ze niet meer te betalen zijn. Dan volgt de onvermijdelijke correctie, die gepaard zal gaan met dalende huizenprijzen en een oplopende werkloosheid.