Categorie: Valutacrisis

Zweden neemt afscheid van contant geld

In Zweden wordt er nauwelijks nog contant geld gebruikt. Terwijl in de Eurozone en in de VS respectievelijk 9,8% en 7,2% van alle betalingen nog met contanten wordt afgehandeld ligt dat percentage in het Scandinavische land op amper 2,7%. Zweden lijkt vastberaden om het gebruik van contant geld verder terug te brengen, want in september kregen alle verkopers van de daklozenkrant nog een elektronische kaartlezer. Dat was hard nodig, aangezien de Zweden steeds minder contant geld op zak hebben en de daklozen daardoor simpelweg opbrengsten misliepen met de straatverkoop.

De drie grootste banken van Zweden accepteren ook al geen cash meer aan het loket. Wie geld wil overmaken is dus aangewezen op bankpasjes, internetbankieren en betalingen via de mobiele telefoon. Het ontmoedigen van contant geld lijkt te werken, want de afgelopen twaalf maanden werden pinautomaten waar men contant geld kan opnemen 11% minder gebruikt dan het jaar daarvoor. Ook werd er 7% minder contant geld afgehaald bij de bank. Supermarkten en winkels kregen gedurende deze periode 11% meer digitale betalingen te verwerken.

Contant geld raakt uit de gratie
Het verdwijnen van contant geld in de Zweedse economie geeft het vertrouwen weer dat de Zweden hebben in het financiële systeem en in de technologie, zo stelt Bengt Nilervall van de Zweedse handelsfederatie. Opvallend genoeg is de centrale bank van het land nog met meest terughoudend met de cashloze maatschappij. Er moet altijd een noodplan gereed zijn dat in werking kan treden als het elektronische betalingsverkeer om wat voor reden dan ook niet functioneert. Er zijn ook voordelen aan een maatschappij waarin weinig contant geld gebruikt wordt. Het Belgische Express refereert naar een bankovervaller die in april met lege handen bleef staan, omdat de bank geen contant geld meer accepteerde.

Contant geld steeds minder populair in Zweden

16 december 2013
Grafiek: Peak Exorbitant Privilege

In een zoektocht naar de laatste cijfers over de betalingsbalans van verschillende Europese landen kwamen we uit bij een overzichtspagina op Wikipedia. Daar troffen we een lijst aan van de cumulatieve handelsbalans van alle landen over de periode 1980-2008, gebaseerd op data van het IMF. We hebben er de cijfers van de afgelopen vijf jaar bij gezocht en een nieuw overzicht gemaakt van de cumulatieve handelsbalans van 1980 tot en met 2013. Dat levert een beangstigende grafiek op!

Cumulatieve handelsbalans van 1980-2013 Klik voor een grote versie van de grafiek

Wat u ziet is de cumulatieve handelsbalans over de afgelopen 23 jaar van 76 verschillende landen. We hebben weliswaar data gevonden van 182 verschillende landen, maar voor de leesbaarheid van de grafiek hebben we alle landen met de kleinste cumulatieve overschotten en tekorten (minder dan 20 triljoen dollar) weggelaten. Dit zijn landen die op bovenstaande grafiek een plek in het midden zouden krijgen.

Peak Exorbitant Privilege

De Franse minister van Financiën Valéry Giscard d'Estaing omschreef de positie van de Amerikaanse dollar als wereldreservemunt als een exorbitant privilege. De VS was het enige land dat dollars bij kon drukken, terwijl de rest van de wereld alleen aan dollars kon komen door goederen te exporteren naar de rest van de wereld. En iedereen moest dollars hebben, omdat vlak na de Tweede Wereldoorlog besloten werd dat iedereen de Amerikaanse dollar zou gebruiken voor internationale handel. Wat volgde was een opeenstapeling van tekorten op de handelsbalans van de Verenigde Staten en een opeenstapeling van dollarreserves in andere delen van de wereld. Barry Eichengreen publiceerde in 2010 een boek getiteld Exorbitant Privilege en FOFOA schreef er in 2012 een uitvoerige analyse over.

Van dollars terug naar goud

In de jaren zestig waren het Europese landen die veel dollaroverschotten op de balans hadden staan en die hun reserves bij het Amerikaanse ministerie van Financiën konden inwisselen voor fysiek goud. Het dollarprivilege leek toen al aan haar einde te komen, maar bij het gebrek aan een alternatief voor de almachtige Amerikaanse munt kon de rest van de wereld in 1971 niets anders doen dan het besluit van de VS te accepteren. Het besluit om niet langer dollarreserves om te wisselen voor goud tegen de vaste prijs van $35 per troy ounce.

De VS hield behield ook na 1971 haar exorbitante privilege en dat levert deze veelzeggende grafiek op. Tussen 1980 en 2013 was het cumulatieve tekort op de handelsbalans van de Verenigde Staten ruim $9.600 biljoen, bijna tien keer zo veel als het cumulatieve tekort van de de nummer twee (Spanje) en ruim tien keer zoveel als de nummer drie (Verenigd Koninkrijk). We zien in één oogopslag welk land decennia lang veel te ver boven haar stand heeft geleefd, ten koste van de rest van de wereld. Helemaal links zien we China en Japan met het grootste cumulatieve overschot op de handelsbalans. China exporteerde tussen 1980 en 2013 ruim $4.500 biljoen aan goederen en diensten, Japan meer dan $3.100 biljoen.

Vandaag de dag hebben de Chinezen de grootste dollarreserves. Niet geheel toevallig is dat ook het land dat de afgelopen twee jaar enorm veel goud heeft ingevoerd. Ziet u de gelijkenissen?

12 december 2013
Japan gaat economie met $53 miljard stimuleren

Japan heeft ontdekt dat schulddeflatie uitgesteld kan worden door nog meer schulden te maken. De Japanse premier Shinzo Abe won de verkiezingen vorig jaar met de belofte dat hij de economie weer op gang zou brengen. Niet veel later werd de gouverneur van de Bank of Japan vervangen en was het gedaan met de onafhankelijkheid van de centrale bank. Wat volgde was een ongekend stimuleringsprogramma van ¥10 biljoen en een nieuw QE-programma waarmee de monetaire basis van Japan in twee jaar tijd verdubbeld zou worden. Alles was geoorloofd om de inflatie aan te jagen en de Japanse munt goedkoper te maken ten gunste van de export.

We zijn een jaar verder en de Japanse economie staat er nog steeds beroerd voor. De beurs is weliswaar sterk gestegen, maar de handelsbalans is alleen maar verder verslechterd. In oktober werd voor de vijftiende maand op rij een tekort op de handelsbalans gerapporteerd, een tekort van maar liefst ¥932 miljard. Ook was de economische groei (GDP) het afgelopen jaar niet zo spectaculair als gehoopt. Het was dus wachten op de volgende dosis van economische stimulering…

Japan gaat meer stimuleren
Die stimulering komt eraan, want Reuters schrijft dat de Japanse regering werkt aan een nieuw pakket van ongeveer ¥5,5 biljoen (omgerekend $53 miljard). Het stimuleringsprogramma is volgens de Japanse regering nodig ter compensatie van een grote belastingverhoging die in april 2014 doorgevoerd zal worden. Het is op zijn minst opmerkelijk dat de Japanse overheid de portemonnee trekt om er zeker van te zijn dat de toekomstige belastingverhoging de economie niet teveel raakt. dit nieuwe stimuleringsprogramma bevestigt eens te meer dat ook de weg van meer stimulering geen oplossing biedt voor een groeiend schuldenprobleem. De exacte omvang en invulling van het ¥5,5 biljoen grote stimuleringsprogramma is nog niet bekend. Waarschijnlijk komt daar op 12 december meer duidelijkheid over, de dag waarop de begroting door het kabinet goedgekeurd moet worden.

Japanse premier Shinzo Abe wil de economie opnieuw stimuleren

6 december 2013
Chinese yuan neemt tweede plaats over van de euro

De Chinese yuan heeft de tweede plaats overgenomen van de euro als meest gebruikte valuta in de wereldwijde handel, zo blijkt uit de laatste cijfers van de Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication (SWIFT). In oktober had de yuan een marktaandeel van 8,66% in de wereldhandel, vergeleken met 6,64% voor de euro. De grootste gebruikers van Chinese yuan in het wereldwijde betalingsverkeer zijn een aantal belangrijke handelspartners van China, zoals Hong Kong, Singapore, Duitsland en Australië.

In januari 2012 stond de Chinese munt nog op de vierde plaats in de ranglijst van meest gebruikte valuta, aldus Bloomberg. Op dat moment had de yuan een marktaandeel van slechts 1,89% en werd de euro gebruikt voor 7,87% van alle transacties. Het zijn nog steeds kruimeltjes in vergelijking met de Amerikaanse dollar, de munt die ondanks alle kritiek en ondanks de talloze valutaswaps momenteel nog steeds gebruikt wordt voor 81,08% van alle transacties. In januari 2012 was het marktaandeel van de Amerikaanse munt in de internationale handel nog iets groter, namelijk 84,96%.

Dat de Amerikaanse dollar anno 2013 nog steeds de dienst uitmaakt blijkt ook wel uit de verdeling binnen de top vier. De Japanse yen stond in januari 2012 nog boven China met een marktaandeel van 1,94%, maar werd in oktober 2013 nog maar voor 1,36% van alle transacties gebruikt. Dat een valuta met een dergelijk klein marktaandeel op de vierde plaats komt zegt genoeg over de macht die de dollar al vanaf het Bretton Woods akkoord uit 1944 heeft.

Internationalisering van de Chinese yuan
De Chinezen hebben de afgelopen jaren veel stappen gezet om de yuan internationaal geaccepteerd te krijgen. Zo is de vaste wisselkoers steeds meer losgelaten en heeft China haar economie steeds meer opengesteld voor buitenlandse investeerders. Zo groeit er langzaam maar zeker een internationale markt voor de Chinese munt. Middels tal van valutaswaps met verschillende handelspartners stimuleert China ook het gebruik van de eigen munt als alternatief voor de dollar. In oktober tekenden de People's Bank of China en de ECB nog een belangrijke valutaswap, waarmee handel tussen de Eurozone en China makkelijker in yuan en euro's afgehandeld kan worden. Rond dezelfde tijd werd bekend dat Groot-Brittannië het Europese handelscentrum wordt voor Chinese yuan. Gouverneur Yi Gang van de Chinese centrale bank liet onlangs ook al weten dat China geen interesse heeft om nog meer buitenlandse valutareserves aan te houden. Ook dat houdt verband met de toenemende internationalisering van de yuan. China heeft meer dan $3,5 biljoen aan valutareserves, verreweg het meeste van alle landen in de wereld. "De Chinese yuan renminbi is overduidelijk een belangrijke valuta geworden voor de wereldhandel en al helemaal voor Azië", zo verklaarde Franck de Praetere van SWIFT.

Chinese yuan neemt tweede plaats over van de euro

5 december 2013
Vier Golfstaten maken muntunie

De Golfstaten Bahrein, Koeweit, Qatar en Saoedi-Arabië hebben besloten om eind december een nieuwe gemeenschappelijke munt in te voeren. De valuta wordt gekoppeld aan de Amerikaanse dollar, zo schrijft de Arabische nieuwssite Akhbar Al Khaleej op basis van een anonieme bron. Het besluit om de gemeenschappelijke munt te koppelen aan de dollar zou niet economisch, maar politiek gedreven zijn.

"Vanuit een economisch oogpunt was het beter geweest om de nieuwe munteenheid te koppelen aan een mandje van valuta, omdat de Golfstaten veel meer handel drijven met landen uit de Europese Unie dan met de Verenigde Staten. De export van olie vanuit de Golfstaten maakt ongeveer 70% uit van de totale Europese importen", zo verklaart de anonieme bron tegenover Akhbar Al Khaleej. De bron zou nauw betrokken zijn bij het besluitvormingsproces en daarom over insider informatie beschikken. Oman en de Verenigde Arabische Emiraten, de andere twee staten in de regio die horen bij de in 1981 opgerichte Samenwerkingsraad van de Arabische Golfstaten, zullen volgens de anonieme bron waarschijnlijk niet meedoen aan deze gemeenschappelijke munt. De reden daarvoor wordt niet gegeven, zo schrijft Gulfnews. "Ik zie de noodzaak voor een gemeenschappelijke munt voor de Golfstaten niet, indien deze niet soeverein is. Hoewel de landen van de Samenwerkingsraad van de Arabische Golfstaten enorme financiële reserves hebben, staan hun valuta niet te boek als handelsmunt", aldus de bron.
Muntunie
De zes Golfstaten hebben al meer dan vijftien jaar overleg gevoerd over de vorming van een muntunie, vergelijkbaar met de Eurozone. Sommige economen in de regio hebben opgeroepen om de diep ingewortelde koppeling aan de dollar los te laten en over te stappen op een flexibele wisselkoers met hun eigen valuta. Daardoor zouden de Golfstaten beter bestand zijn tegen een oplopende inflatie en tegen economische crises. In september zei een woordvoerder van de Europese Centrale Bank dat de zes Golfstaten geen gemeenschappelijke munt moeten introduceren voordat haar leden een uniform en eenduidig doel hebben geformuleerd. Yves Mersch, lid van de bestuursraad van de ECB, heeft tijdens een wereldwijd financieel topoverleg gezegd dat dat geen enkele groep landen klaar is voor een gemeenschappelijke munt, zo lang er geen politieke consensus bestaat.

Vier Golfstaten lanceren eind december een muntunie, gekoppeld aan de waarde van de dollar.

Foto van de skyline van Doha (bron: hdwpapers.com)

4 december 2013
China wil valutareserves niet meer uitbreiden

China heeft volgens haar eigen centrale bank geen baat bij een verdere uitbreiding van haar valutareserves. Dat betekent dat ze vanaf nu niet meer zoveel Amerikaanse staatsobligaties zal kopen als ze de afgelopen jaren gedaan heeft. “Het is niet langer in het belang van China om de buitenlandse valutareserves uit te breiden”, aldus gouverneur Yi Gang van de Chinese centrale bank. Het land heeft door de jaren heen meer dan $3 biljoen aan dollarreserves verzameld, met als voornaamste doel haar eigen munt goedkoop te houden.

Appreciatie

De laatste jaren laat China haar yuan steeds verder appreciëren ten opzichte van de dollar, zodat een deel van het exportvoordeel komt te vervallen. Daar staat tegenover dat de Chinezen met een sterkere yuan meer koopkracht hebben in het buitenland.

De Chinese centrale bank zal in feite haar gebruikelijke interventies in de valutamarkt beëindigen en de bandbreedte waarbinnen de yuan mag bewegen verbreden., zo schreef gouverneur Zhou Xiaochuan in een beleidsdocument over de hervormingen die de regering de komende jaren wil doorvoeren.

Volgens gouverneur Yi Gang heeft de Chinese economie meer baat bij een stijgende yuan, omdat er onder de huidige omstandigheden meer mensen zijn die er baat bij hebben dan die er nadeel van zullen ondervinden.

Strateeg Sacha Tihanyi van Scotiabank in Hong Kong verklaarde tegenover Bloomberg dat deze uitspraken van de Chinese centrale bank in overeenstemming zijn met de plannen van China om de flexibiliteit van de munt te vergroten. “De bandbreedte waarin de yuan mag bewegen kan in de komende maanden verder opgerekt worden”, aldus Tihanyi.

De yuan mag iedere dag maximaal 1% afwijken van de referentiekoers die door de People’s Bank of China wordt vastgesteld. In mei 2007 werd de bandbreedte voor de yuan al opgeschroefd van 0,3% naar 0,5% en in april 2012 werd deze verdubbeld naar 1%. Binnenkort zou de bandbreedte opnieuw verdubbeld kunnen worden naar 2%.

Als gevolg van dit beleid is de Chinese yuan dit jaar al met 2,4% in waarde gestegen ten opzichte van de dollar, waarmee het de best presterende valuta is van 24 verschillende ‘opkomende economieën’. Op 16 oktober bereikte de yuan zelfs een all-time high ten opzichte van de dollar.

De Chinese yuan wordt steeds sterker ten opzichte van de dollar (Bron: Yahoo Finance)

Valutareserves

De valutareserves van China groeiden in het derde kwartaal van dit jaar met $166 miljard naar $3,66 biljoen, meer dan drie keer zoveel als Japan (de nummer twee op deze ranglijst). Met $3,66 biljoen zijn de reserves van China ook groter dan het GDP van een land als Duitsland, de grootste economie van Europa.

Buitenlandse investeringen

In oktober groeide het aantal buitenlandse investeringen in China. Vanuit de EU werd er in oktober $8,42 miljard geïnvesteerd in de Chinese economie, een stijging van 22,26% ten opzichte van dezelfde maand van vorig jaar. De Europese investeringen in China stijgen nu al negen maanden op rij, aldus de BRICS Post. Wereldwijd bedroegen de buitenlandse instroom van kapitaal in de Chinese economie in totaal $72 miljard, het grootste bedrag sinds januari dit jaar.

Ongeveer de helft van dit bedrag kon toegeschreven worden aan overschotten in handel en buitenlandse investeringen, terwijl de rest voor rekening kwam van ‘hot money’, vermogen dat wereldwijd op zoek is naar rendement en dat zich snel verplaatst.

Amerikaanse staatsobligaties

Een groot gedeelte van de dollarreserves die China in de loop der jaren verzameld heeft bestaat uit Amerikaanse staatsobligaties. In september kocht China nog $25,7 miljard aan Amerikaans schuldpapier en bracht ze haar totale voorraad aan Treasuries naar $1.294 miljard. In de eerste negen maanden van 2013 kocht China $79,6 miljard aan Amerikaans schuldpapier, veel minder dan in voorgaande jaren.

Het is niet waarschijnlijk dat China vanaf nu veel Amerikaans schuldpapier gaat verkopen. Wel moeten we er rekening mee houden dat de grootste crediteur van de Amerikaanse overheid in de toekomst minder Treasuries zal kopen. “Waarschijnlijk houden ze hun allocatie in Amerikaans schuldpapier redelijk stabiel, tenzij er een grote beleidswijziging gaat plaatsvinden”, zo verklaarde Tihanyi van Scotiabank.

De Chinezen willen hun valutareserves niet verder uitbreiden

25 november 2013
Bank of England stuurt geld terug naar overheid

Als je toch aan de monetaire stimulering gaat, doe het dan gelijk goed. Dat lijkt de strekking te zijn van een brief die de gouverneur van de Bank of England eerder deze maand stuurde naar het Britse Ministerie van Financiën. In de brief bevestigt hij dat de rente-inkomsten over £375 miljard aan Britse staatsobligaties die nu nog bij de Asset Purchase Facility liggen, ten goede zullen komen aan het Britse ministerie van Financiën.

Zo is de cirkel weer rond, want de rente die het Britse ministerie van Financiën betaalt over deze staatsobligaties komt via de achterdeur bijna volledig terug in de schatkist. Normaal gesproken zouden de rente-inkomsten uit het Britse stimuleringsprogramma ten goede komen aan de Bank of England.

Asset Purchase Facility

De Asset Purchase Facility (APF) werd in het leven geroepen als een Britse variant op quantitative easing. De APF leende voor een extreem lage rente geld van de Bank of England en kocht daarmee in totaal £375 miljard aan Britse staatsobligaties. De opbrengsten van dit programma zouden ten goede komen aan de centrale bank, maar worden nu met goedkeuring van de gouverneur van de Bank of England rechtstreeks teruggestuurd naar de Britse overheid. Alleen de operationele kosten en mogelijke herinvesteringen in Brits schuldpapier worden ingehouden. Met het geld moet de Britse overheid haar staatsschuld terugbrengen, zo lezen we in de brief die de gouverneur van de centrale bank naar het ministerie van Financiën stuurde.

Totale aankopen van Britse staatsobligaties door de Bank of England

Bank of England helpt begrotingstekort omlaag

Dankzij deze ‘meevaller’ valt het begrotingstekort van de Britse regering dit jaar en volgend jaar lager uit. Een meevaller die mogelijk is door de grenzen van fiscaal en monetair beleid op te zoeken. In Weimar Duitsland kon de regering op een gegeven moment ook gratis lenen, omdat de centrale bank simpelweg nieuw geld overhandigde aan het ministerie van Financiën. Zo inflatoir is het beleid van centrale banken vandaag de dag nog niet, maar het lijkt wel steeds meer die kant op te gaan.

Nu worden tekorten gefinancierd middels de uitgifte van staatsobligaties, veilingen waar banken en pensioenfondsen zich op in kunnen schrijven. Centrale banken als de Bank of England, de Bank of Japan en de Federal Reserve kopen hun schuldpapier vervolgens op de secundaire markt. Op deze manier is er nog wel enige prijsvorming mogelijk, wat niet het geval is als een overheid rechtstreeks geld krijgt van een centrale bank.

Grens tussen fiscaal en monetair beleid vervaagt

Zodra centrale banken met nieuw geld staatsobligaties kopen en vervolgens de rente-inkomsten op dat schuldpapier teruggeven aan de debiteur wordt er in feite al gratis geleend. De gouverneur van de Bank of England verschuilt zich achter het beleid van de Amerikaanse en de Japanse centrale bank, die volgens hem dezelfde aanpak hanteren.

Transfer of excess cash from the Asset Purchase Facility to HM Treasury

20 november 2013
China en Japan kopen weer Amerikaanse staatsobligaties

In de maand september hebben China en Japan weer een substantiële hoeveelheid Amerikaanse staatsobligaties gekocht, zo blijkt uit de nieuwste TIC-data van de Amerikaanse centrale bank. Het totaalbedrag aan Amerikaanse Treasuries in handen van het buitenland liet in de maand september ook weer een stijging zien, na vijf maanden van netto verkopen. Ten opzichte van de maand augustus kocht het buitenland netto $64,1 miljard aan Amerikaanse staatsobligaties bij, waarvan het grootste gedeelte voor rekening kwam van China en Japan. De Chinezen voegde in september $25,7 miljard aan Amerikaans schuldpapier aan hun reserves toe, terwijl de Japanners netto $29 miljard kochten. De volgende grafiek laat zien welke landen in september staatsobligaties van de VS hebben gekocht of verkocht.

Welke landen kochten in september Amerikaanse staatsobligaties?

Buitenland houdt vast aan Amerikaanse staatsobligaties

Vergelijken we de stand van zaken met het begin van dit jaar, dan zien we een vergelijkbaar beeld. China kocht dit jaar $79,6 miljard aan Amerikaans schuldpapier en Japan voegde in 2013 netto $74,2 miljard toe aan haar reserves. Banken in het Caribische gebied waren dit jaar ook belangrijke kopers van Amerikaanse schuldpapieren (+$29,1 miljard), net als het Verenigd Koninkrijk (+$19 miljard). Landen als Singapore, Thailand en Rusland bouwden hun dollarreserves in de vorm van Amerikaanse staatsobligaties af en verkochten stuk voor stuk meer dan $20 miljard. Ook de olie-exporterende landen – de vierde grootste buitenlandse positie in Amerikaanse staatsobligaties – heeft dit jaar haar positie in dollarschuld afgebouwd. Ten opzichte van het begin van dit jaar heeft ze $15,9 miljard minder staatsobligaties in bezit, zo blijkt uit de TIC-data.

Welke landen kochten dit jaar Amerikaanse staatsobligaties?

Federal Reserve

De Amerikaanse centrale bank – de Federal Reserve – levert ook een substantiële bijdrage aan de schuldfinanciering van de Verenigde Staten. Onder het quantitative easing programma haalt ze iedere maand tientallen miljarden dollars aan Amerikaanse staatsobligaties van de markt af. In september kocht de Federal Reserve bijna $40 miljard aan schuldpapier en in vergelijking met het begin van dit jaar heeft de Federal Reserve al bijna $360 miljard aan Amerikaanse staatsobligaties aan haar balanstotaal toegevoegd.

Zetten we de aankopen van Amerikaanse staatsobligaties door de eigen centrale bank naast de aankopen van het buitenland, dat is in één oogopslag duidelijk dat de Verenigde Staten keihard aan het vals spelen zijn. Ze gaan hun schulden niet terug betalen, in elk geval niet in de koopkracht van hedendaagse dollars. Landen als China en Rusland zijn zich daar bewust van geworden en kopen daarom massaal goud.

De Federal Reserve kocht in september de meeste staatsobligaties

De Federal Reserve kocht dit jaar veel meer staatsobligaties dan het buitenland

De schuldfinanciering van de VS

De laatste grafiek die we u niet willen onthouden voegt bovenstaande gegevens samen en blikt terug tot en met 2003. Wat we hieronder zien is de totale positie in Amerikaanse staatsobligaties van het buitenland en van de Amerikaanse centrale bank bij elkaar opgeteld. In deze grafiek zijn niet de binnenlandse private bezittingen van Amerikaans schuldpapier opgenomen. Die hebben in totaal een omvang van ruim $9 biljoen.

Verdeling Amerikaanse staatsschuld tussen buitenland en Federal Reserve

19 november 2013
Peter Praet (ECB): “Negatieve rente of stimuleringsprogramma mogelijk”

De ECB kan een negatieve rente of een stimuleringsprogramma hanteren om de inflatie dichter bij het streven van 2% per jaar te brengen. Dat zei hoofdeconoom Peter Praet van de ECB tegenover de Wall Street Journal. Daarmee weerlegt hij het standpunt dat de ECB geen wapens meer heeft om haar mandaat na te streven. Het enige mandaat van de ECB is om de prijsstabiliteit te bewaken en dat betekent ook dat de bank zal ingrijpen als er een dreiging is van deflatie. In oktober kwam de inflatie in de Eurozone uit op 0,7%, beduidend lager dan het streven van 2%.

Negatieve rente

Volgens Praet kan de ECB verschillende dingen doen om de inflatie wat op te schroeven. “Als ons mandaat in de knel komt zullen we alle maatregelen nemen die volgens ons nodig zijn om het mandaat te vervullen, dat moet een heel helder signaal zijn.” In de praktijk betekent het dat een negatieve rente tot de mogelijkheden behoort. Hij doelt daarmee op het rentetarief voor het geld dat banken parkeren bij de ECB. Die rente is nu al 0%, waardoor het voor banken al minder aantrekkelijk is geworden om geld bij de ECB te stallen. Door deze rente naar negatief terrein te brengen kost het geld om reserves bij de centrale bank te stallen. Dat zal volgens Praet een stimulans geven aan de kredietverlening en daarmee ook aan de economische groei en de inflatie. Een nadeel van de negatieve rente is dat de winstmarges onder druk komen te staan.

Balansexpansie

De ECB heeft ook de mogelijkheid om haar balans verder op te rekken, zo stelt Praet. Hoewel de bank volgens de statuten niet rechtstreeks schulden van overheden mag financieren kan de bank wel tijdelijk bezittingen op haar balans parkeren. Aan het begin van de Europese schuldencrisis kocht de ECB uit nood toch enkele tientallen miljarden aan staatsobligaties op. Daarna volgde het LTRO programma, waarmee banken voor een looptijd van drie jaar geld konden lenen van de ECB. In ruil daarvoor konden banken het schuldpapier van de zwakkere Europese landen parkeren bij de Europese centrale bank. Het LTRO programma bestond uit twee rondes en had een omvang van meer dan €1 biljoen. Volgens Praet kan er nog een dergelijk stimuleringsprogramma worden opgestart om banken wat meer ruimte te geven.

Weerstand binnen de ECB

Binnen de ECB is er veel verdeeldheid over de koers die ze moet varen. Zo is Jens Weidmann, lid van de Raad van Bestuur van de ECB en voorzitter van de Duitse Bundesbank, nog steeds een fel tegenstander van het opkopen van staatsobligaties door de centrale bank. Het LTRO-programma was een compromis dat er uiteindelijk in slaagde de rust terug te brengen op de Europese markt voor staatsobligaties. Weidmann was ook tegenstander van de renteverlaging die de ECB vorige week doorvoerde.

Peter Praet is zich bewust van de gevolgen die een renteverlaging of een oplopende inflatie heeft voor de spaarders. “Crediteuren en debiteuren hebben belang bij een stabiel anker en dat is prijsstabiliteit op de middellange termijn. Acties van de ECB die de onzekerheid in de markt terug weten te dringen scheppen ook een gunstig klimaat voor de spaarder”.

Tot op heden zijn de spaarders steeds benadeeld in het monetaire beleid van centrale banken. Om de schulden betaalbaar en geloofwaardig te houden moest de rente drastisch worden verlaagd, met als gevolg dat de spaarrente aanzienlijk is gezakt. De last van de schuldenaren wordt verlicht, omdat ze goedkoper kunnen lenen. Het is alleen vervelend dat banken sinds de crisis terughoudend zijn geworden met het verstrekken van de goedkopere kredieten. Als men tegelijkertijd schulden blijft aflossen dreigt het gevaar van schulddeflatie. Dat is volgens de ECB even onwenselijk als een zeer hoge inflatie.

ECB bestuurder Praet staat open voor nieuwe stimulerende maatregelen

15 november 2013
Federal Reserve koopt 70% van Amerikaanse staatsobligaties

De Federal Reserve heeft de afgelopen zes maanden gemiddeld 70% van de netto uitgifte van Amerikaanse staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar gekocht. Dat blijkt uit onderstaande grafiek die afkomstig is uit een rapport van RBS en die we aantroffen op Zero Hedge. Sinds het begin van de monetaire stimuleringsprogramma’s is dat percentage nog niet eerder zo hoog geweest. De netto uitgifte van staatsobligaties corrigeert voor het doorrollen van de bestaande staatsobligaties en heeft dus betrekking op de financiering van het huidige begrotingstekort.

Het stijgende percentage in onderstaande grafiek is niet het gevolg van een uitbreiding van het stimuleringsprogramma van de Federal Reserve, maar van een kleiner begrotingstekort. In 2013 kwam het tekort uit op $680,3 miljard (4,1% van het bbp), veel lager dan het tekort van meer dan $1 biljoen per jaar in de vier voorgaande jaren. Het is een goed teken dat de Amerikaanse overheid haar tekorten eindelijk weet terug te dringen, maar blijkbaar is dat geen reden voor de Federal Reserve om haar stimuleringsprogramma af te bouwen. Met $85 miljard per maand aan QE haalt de Federal Reserve op jaarbasis ongeveer $1 biljoen aan schuldpapier uit de markt, waarvan ongeveer de helft bestaat uit langlopende staatsobligaties. De andere helft bestaat uit hypotheekleningen, waarmee de balans van banken wordt ‘opgepoetst’.

Federal Reserve neemt de obligatiemarkt over

De Federal Reserve heeft al meer dan $2 biljoen aan staatsobligaties op haar balans staan en is daarmee de grootste bezitter van Amerikaanse schuldpapier. Iedere maand groeit hun aandeel in de totale obligatiemarkt met tientallen miljarden dollars. Dat terwijl het buitenland al een aantal maanden op rij staatsobligaties van de hand heeft gedaan. De voortzetting van het QE programma van de Federal Reserve werpt een donkere schaduw over het zogenaamde herstel van de Amerikaanse economie. Er is geen weg meer terug voor de Amerikaanse centrale bank, nu ze een steunpilaar is geworden onder de obligatiemarkt.

Federal Reserve financiert 70% van het Amerikaanse begrotingstekort

14 november 2013
Valutacrisis in Venezuela: Inflatie loopt compleet uit de hand

We hebben in het verleden van vaker geschreven over de hoge inflatie in Venezuela en het lijkt met de maand ernstiger te worden. De regering van Nicolas Maduro heeft nu zelfs het leger ingezet om prijsverlagingen in de winkels af te dwingen, zo schrijft de National Post. Afgelopen zondag liet de Venezolaanse president weten dat er te weinig spullen werden gekocht in de winkels en dat er daarom meer controle nodig is op winkels die schoenen, kleding en andere duurzame consumptiegoederen verkopen. Ook autoverkopers worden streng in de gaten gehouden, want de regering verdenkt winkeliers ervan dat ze de prijzen teveel verhogen.

Prijscontroles

Maduro heeft ook limieten ingesteld om de maximale winst die bedrijven mogen maken, want hij is ervan overtuigd dat winkeliers mede veroorzaker zijn van de extreem hoge inflatie van 54% in zijn land. Door de prijscontroles te intensiveren denkt Maduro weer wat populariteit terug te kunnen winnen onder het volk, want die is sinds zijn verkiezing in april alleen maar verder weggezakt. Maduro dreigt de controle over de valuta te verliezen, want de inflatie is opgelopen naar het hoogste niveau in twintig jaar tijd. De valuta van Venezuela is nog steeds zwaar overgewaardeerd ten opzichte van de dollar, ondanks een forse devaluatie van 46% in februari. Tegen de officiële wisselkoers zijn de Amerikaanse dollars bijna niet te krijgen. Op de zwarte markt kan men nog wel aan dollars komen, maar tegen een prijs die negen keer zo hoog ligt als de officiële koers die door de Venezolaanse regering is vastgesteld.

Winkeliers in de knel

Door het verzwakken van de Venezolaanse munt zijn alle importgoederen extreem duur geworden. Elektronica en andere producten die uit het buitenland gehaald worden zijn extreem in prijs gestegen, prijzen die winkeliers moeten doorberekenen aan hun klanten. De regering van Venezuela toont weinig begrip voor de moeilijke situatie waarin de winkeliers zich bevinden, door maximumprijzen te hanteren die lager liggen dan de kostprijs. Economen vrezen dat het beleid van de regering investeerders afschrikt. Ook zullen de winkels door hun voorraden heen raken en te maken krijgen met tekorten, omdat het door de hoge inflatie simpelweg niet meer rendabel is om nieuwe voorraad in te kopen.

“We kunnen niet zomaar winkels sluiten. De winkelier moet naar de gevangenis”, zo verklaarde Maduro afgelopen zondag in een toespraak aan het volk. De Venezolaanse leider beschuldigde winkeliers van woekerprijzen. “We moeten onze harde munt niet misbruiken om mensen te bestelen met te hoge prijzen voor goederen”. Winkeliers krijgen er flink van langs, want Maduro noemt ze de “parasitaire bourgeoisie”.

Winkeliers in de voorsteden van Caracas sloten maandag hun winkels uit angst voor geweld. De politie loste waarschuwingsschoten om te voorkomen dat mensen de winkels zouden bestormen.

Valutacrisis in Venezuela

Wat er in Venezuela gebeurt is het klassieke voorbeeld van hyperinflatie. Winkeliers kunnen geen droog brood meer verdienen, omdat hun inkoop meer kost dan de verkoop oplevert. Winkels raken leeg en er dreigen tekorten, die alleen maar erger worden door prijscontroles van de overheid. Maduro wijst met de boze vinger naar winkeliers, maar ook naar valutahandelaren. Zo zijn zeven internetsites door de regering uit de lucht gehaald, omdat ze de waarde van de Venezolaanse bolivar op de zwarte markt registreerden. Deze websites, die mensen proberen te informeren over de werkelijke waarde van het geld, werden door de regering op zwart gezet. De president beschuldigde de sites van ‘paniek zaaien’ en van ‘samenzweren tegen de regering’.

Devalueren

Volgens economen moet Venezuela haar prijscontroles opheffen en de eigen munt opnieuw devalueren om uit deze valutacrisis te komen. Maduro heeft aangegeven dat hij daar niets van wil weten. Hij zei dat er meer dan genoeg dollars zijn in Venezuela, de grootste olieproducent van het Zuid-Amerikaanse continent. De hoge inflatie zou veroorzaakt worden door hamstergedrag van de tegenstanders van zijn regime.

Het is slechts een kwestie van tijd voordat Venezuela haar munt opnieuw zal devalueren. Tot die tijd zullen de inwoners van Venezuela moeten leren leven met een tekort aan goederen en het repressieve beleid van de regering.

President Maduro van Venezuela geeft winkeliers en valutahandelaren de schuld van de hoge prijzen

12 november 2013