Marketupdate

Categorie: Geopolitiek

Om de rol van goud te begrijpen kun je bijna niet om geopolitiek heen. De waarde van goud wordt namelijk sterk beïnvloedt door de functie die ze vervuld en daar hebben centrale banken en politici een sterke hand in. Op Marketupdate brengen we alle geopolitieke ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de goudprijs en de goudmarkt.

  • EU voegt zes havens in Libië aan sanctielijst toe, Peking onderhandelt

    Na Rusland heeft ook China actie ondeomen met betrekking tot Libië. Afgezanten van de Libische regering hebben in Peking gesprekken gevoerd en vertegenwoordigers van de Libische rebellen zijn eveneens in Peking uitgenodigd voor gesprekken. Zowel Rusland als China zetten dus in Libië in op onderhandelingen en het bereiken van een wapenstilstand. Dit staat lijnrecht tegenover het in gevolgde beleid van de VS en de Eu in Libië. Zij zetten in op het verder opvoeren van de luchtaanvallen en steun aan grondacties van de rebellen. Ook financiële steun wordt er door het Westen aan de oppositie in Libië gegeven. Opmerkelijk is dat de EU zes havens in het westen van het land – het gebied dat door Gaddafi wordt gecontroleerd – gaat blokkeren en zo de export van olie door Gaddafi verhindert. Tegelijkertijd zijn de rebellen begonnen met het leveren van olie aan de VS.
    Het is duidelijk welke posities het Westen en Rusland en China in dit conflict innemen. Het is eveneens duidelijk dat het conflict op de grond in Libië nog langere tijd zal voortduren. Als het Westen een beslissing wil forceren dan zal dat met een grootschalige inzet van grondtroepen moeten gebeuren. Dit zou dan wel de verhoudingen met Rusland en China verder op scherp zetten. Het is onzeker of het Westen bereid is de politieke en financiële kosten van een grondoorlog te dragen. Voorlopig hoopt men een regime-change met aanhoudende intensieve bombardementen te bereiken. Het gevecht oom Libië is dus nog in volle gang.

  • Iran stuurt onderzeeërs naar Rode Zee

    Ondertussen neemt ook de druk op Iran weer toe. De onrust in de Arabische wereld heeft Iran extra waakzaam gemaakt. Het land heeft vorige week verklaard de groepen die verandering in de Arabische wereld willen en daarbij niet inzetten op steun door de VS te willen gaan steunen. Daarbij moet natuurlijk in eerste instantie gedacht worden aan de situatie in Bahrein waar de Shiitische meerderheid in opstand is gekomen tegen het regime. Het is natuurlijk duidelijk dat Iran er terdege rekening mee houdt dat zij de volgende is die aangepakt gaat worden. Tegen deze achtergrond moet dan ook de beslissing gezien worden dat er onderzeeërs naar de Rode Zee gestuurd worden. Iran wil voor alle zekerheid haar verdediging zo veel mogelijk naar voren leggen en inlichtingencapaciteit omtrent vlootbewegingen in de regio die op een aanval kunnen duiden opbouwen. Iran is er dus niet zeker van of er deze keer een aanval op het land wordt ingezet. Men schat de situatie deze keer duidelijk als dreigender in dan de afgelopen jaren.
    Deze week hebben Iraanse militairen in het zuidwesten van het land een groep van paramilitaire Koerdische organisatie Komalah veietigd. Iran beschuldigt de groep ervan banden te onderhouden met Amerikaanse inlichtingendiensten. In de regio hebben zich de laatste tijd meerdere keren gevechten voorgedaan tussen Koerdische rebellen en Iraanse veiligheidstroepen. Ook hier neemt de spanning toe. Iran blijft aan het nucleaire programma vasthouden en breidt dit nu sterk uit met heieuwde Russische steun.

  • Raketschild: Rusland waarschuwt voor nucleaire wapenwedloop

    De ontwikkelingen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten hebben de verhoudingen tussen de VS enerzijds en Rusland en China anderzijds duidelijk op scherp gesteld. De confrontaties tussen de drie grootmachten spelen zich af in Libië, Syrië en nu ook rond Iran. De geopolitieke belangen en doelen van de drie grootmachten zijn in het geding. Rusland en China hebben er beide geopolitiek belang bij om de Kaspische Zee regio en Centraal-Azië vrij te houden van Amerikaanse invloeden. In eerste instantie gaat het hierbij om de controle over de energiebronnen en de transportlijnen in dit gebied. Maar degene die in dit gebied militaire steunpunten heeft, beheerst in feite Rusland en China. De VS heeft als geopolitiek doel in dit gebied steunpunten te verwerven en zo langere tijd als enige grootmacht over te blijven. Iran en Afghanistan vormen daarbij belangrijke springplanken. Afghanistan staat al onder controle van de VS.
    Rusland en China doen er alles aan om dit tegen te gaan en dus kunnen confrontaties met de VS niet uitblijven. Die vinden nu ook plaats. Tegen deze achtergrond moeten dan ook de Russische bezwaren gezien worden tegen het raketschild van de VS, de expansie van de NATO en de EU naar het oosten en de positie die het land inneemt in de controverse rond Iran. De laatste weken zien we steeds meer en steeds scherpere confrontaties rond deze items tussen de VS en Rusland. Dat kan ook gezegd worden over de relatie tussen China en de VS waar Iran en de situatie in Pakistan de hoofdrol spelen. Het ziet er niet naar uit dat deze confrontaties in de komende weken zullen afnemen; eerder het tegenovergestelde en dus zullen toenemen..

  • Libië: NATO mandaat verlengd, Russische onderhandelingen op gang

    In Libië hebben zich de afgelopen week twee belangrijke ontwikkelingen voorgedaan die het verloop van het conflict de komende weken zullen beïnvloeden. Het mandaat van de NATO is met vier maanden verlengd. De alliantie wil binnen deze termijn  het conflict met militaire middelen oplossen. De luchtaanvallen zijn geïntensiveerd en ook op het land zijn de activiteiten van speciale troepen uit de VS en Engeland opgevoerd. Er zijn berichten dat dit ook gebeurd door de inzet van zogenaamde “contracters” die door Qatar betaald zouden worden. De militaire patstelling is daarmee natuurlijk niet opgelost. Wel is bereikt dat ook Rusland mee wil werken aan het verwijderen van Gaddafi. Zo op het oog gaat het hierbij dus om een succes van de coalitie, want eerst was Rusland hier fel tegen gekant. De scherpe Russische opstelling in het conflict heeft wel geleid tot een vrijgeleide voor de Russische onderhandelaar, Margelow, die in Benghasi en Tripoli gaat onderhandelen. Hij gaat praten met beide partijen en bouwt hierbij voort op de basis die in recente gesprekken tussen de rebellen en de Libische autoriteiten in Moskou is gelegd.

  • Race tussen NATO en Rusland in Libië

    Er tekent zich een race af tussen de NATO en Rusland in Libië. Rusland zet in op onderhandelingen om iets van de verloren positie in de regio terug te winnen. Mocht het lukken om een wapenstilstand tussen de rebellen en Gaddafi voor elkaar te krijgen, dan is er sprake van een succes voor Rusland. Als de NATO er in slaagt de troepen van Gaddafi zodanig te verzwakken dat de rebellen de overhand krijgen, dan is er sprake van een succes voor de coalitie. De kans hierop is overigens niet groot. De troepen van Gaddafi zijn nog steeds te sterk voor de rebellen. Een gelijk spel is het resultaat wanneer Rusland er in slaagt om een wapenstilstand te bereiken. In dat geval moet Gaddafi wel opgeven. Het land wordt dan opgedeeld in een westelijk en een oostelijk deel, waarbij het westelijk deel het moet stellen zonder Gaddafi. In de komende weken zal blijken wat de uitslag wordt. In ieder geval ligt de olieproductie in Libië stil tot er een definitieve “oplossing” komt voor het conflict.

  • Tegenstelling VS en Rusland over Syrië verscherpt

    De situatie in Syrië lijkt op dit moment rustiger te zijn geworden. De troepen van Assad hebben afgelopen week de situatie onder controle gekregen, maar er blijven nog enige verzetshaarden actief. Het gaat hierbij vooral om de stad Homs, waar nog gevochten wordt in twee voorsteden. Hier gaat de confrontatie tussen de troepen van Assad en gewapende opstandelingen nog door. De opstandelingen daar maken gebruik van zware automatische wapens en anti-tankraketten. De meeste opstandelingen zijn echter naar Libanon gevlucht en verzamelen zich in de Tripoli. Van hieruit worden nog wapens naar Homs gesmokkeld, maar voorlopig is het leger van Assad aan de winnende hand.
    Het is duidelijk dat de aanwezigheid van opstandelingen in Libanon en de wapensmokkel richting Syrië de spanning in de regio sterk verhoogd. Hierbij wordt het eveneens pijnlijk duidelijk dat Libanon niet in staat is om de wapensmokkel naar Syrië tegen te gaan. Gestaag verliezen de Libanese autoriteiten de controle over de gang van zaken in eigen land. Dit is een situatie die niet te lang kan voortduren, omdat de gevolgen in Libanong anders te groot zijn. De gespannen situatie wordt versterkt door het feit dat er nog steeds geen regering is gevormd door Hezbollah. 

  • Rusland waarschuwt tegen militaire hulp aan Syrische oppositie

    Rusland heeft een ongewoon scherpe waarschuwing gegeven aan degenen die de Syrische oppositie militaire hulp willen geven. De boodschap is duidelijk gericht aan het adres van de VS en Israël en heeft evenzeer betrekking op de leveranties via de wapensmokkel vanuit Libanon. Rusland is niet van plan haar positie in Syrië op te geven. Een herhaling van de situatie zoals die zich nu voordoet in Libië wordt niet geaccepteerd. Rusland is bezig steeds nadrukkelijker grenzen te stellen in het Midden-Oosten. Ook EU heeft ook een scherpe waarschuwing gekregen vanwege het voorgelegde ontwerp voor een VN-resolutie. De overeenkomsten met het optreden van de VS en de EU rond de controversiele kwestie in Libië zijn groot. Maar er is wel één groot verschil in het geval van Syrië: dit optreden wordt door Rusland niet geduld en er zijn dus tegenacties te verwachten. Een herschikking van de geopolitieke kaarten in de regio is in het voordeel van de VS, maar zij kunnen op vastberaden tegenstand van Rusland rekenen.

  • Tegenstelling VS en Rusland over Iran verscherpt

    In de controverse rond Iran is Rusland nu duidelijk teruggekeerd naar het oude onbuigzame standpunt van een paar jaar geleden. De geopolitieke belangen in Iran zijn te groot om concessies aan het Westen te doen. Rusland heeft opnieuw aangegeven dat het tegen verdere sancties tegen Iran is. 

    Daaaast is wederom benadrukt dat Iran het recht heeft op het ontwikkelen van een eigen nucleaire industrie. Maar de Russische minister van buitenlandse zaken Lawrow verklaarde dat er tot nu toe geen enkele aanwijzing is dat Iran bezig is met het ontwikkelen van een eigen kewapen. Hiermee staat Rusland zich lijnrecht tegenover de VS en Israël, die er vanuit gaan dat Iran kewapens ontwikkelt.
    De sancties tegen het nucleaire programma van Iran dienen volgens Rusland als excuus om uiteindelijk een machtswisseling in Iran te bewerkstelligen en op die manier de geopolitieke positie van Rusland en China in de regio aan te tasten. Als Iran onder invloed van de VS komt te staan, dan ligt de weg naar het energierijke Centraal-Azië open. Hier komen de geostrategische belangen van zowel Rusland en China in het geding en beide grootmachten zullen hier tegen optreden. In de controverse rond Iran zal dit duidelijk naar voren komen.
    De komende weken zullen de tegengestelde belangen van de VS en Rusland met betrekking tot Iran, Syrië en Libië tot verdere confrontaties leiden. Ook China zal zich in deze confrontaties mengen en waarschijnlijk meer het accent op Pakistan en Iran leggen. Het is onzeker of de drie grootmachten bereid zijn hun opstelling te wijzigen. Aangezien het hier om fundamentele geopolitieke doelen en belangen gaat is de kans dat er consessies gedaan zullen worden gering. 

  • Pakistan: verdere destabilisatie, VS en China tegenover elkaar

    Naast de aanhoudende onrust en destabilisatie in Noord-Afrika en het Midden-Oosten is afgelopen week de spanning in Pakistan verder opgelopen. De regelmatige aanvallen met onbemande vliegtuigen door de VS op Pakistaans grondgebied hebben de roep in Pakistan om de betrekkingen met de VS te herzien doen toenemen. De eenzijdige actie van de VS op Pakistaans grondgebied waar onlangs Bin Laden werd uitgeschakeld moet worden gezien in de context van een reeks incidenten. De situatie in het Noorden van Pakistan is de afgelopen maanden nog verder uit de hand gelopen en de Pakistaanse autoriteiten hebben slechts in naam controle over dit gebied. Groepen van de Taliban en de VS bestrijden elkaar steeds vaker op Pakistaans grondgebied, met af en toe inmenging door Pakistaanse troepen.

    Deze situatie kunnen de Pakistaanse autoriteiten natuurlijk niet laten voortduren als zij het voortbestaan van de staat willen garanderen. De situatie in het buurland Afghanistan is van grote invloed op de toestand in Pakistan. De twee grootmachten China en de VS, en natuurlijk ook Rusland, hebben in deze regio tegengestelde geostrategische belangen. Deze tegenstellingen komen nu steeds vaker aan het licht. China heeft Pakistan meer steun toegezegd om de invloed van de VS in de regio in te dammen. De bescherming van de transportlijnen voor olie en gas zijn een belangrijk doel voor China. Zowel Rusland als China willen de VS uit Centraal-Azië weg houden en zo de energiereserves van dit gebied beschermen.
    Voor China is het daarbij van belang marinesteunpunten dichtbij het Midden-Oosten te hebben. De haven Gawdar is een strategisch steunpunt dat de positie van China in de regio kan verbeteren. De haven ligt daaaast dicht bij Iran, dat ook door China gesteund wordt met olie en gas als belangrijkste motivatie. Op de kaart is duidelijk te zien dat de zeeroutes naar China kwetsbaar zijn. De marine van de VS is in deze regio dominant aanwezig en ook India breidt gestaag haar marine uit en daarmee ook haar invloed in de regio. China zet in op veilige landroutes en krijgt daarbij steun van Rusland. India is een concurrent van China in de regio en dat heeft tegelijkertijd ook invloed op de situatie in Pakistan. India is zowel met Pakistan als China in oorlog geweest. Diverse geopolitieke belangen staan in deze regio tegenover elkaar. Er zijn drie grootmachten (de VS, Rusland en China) en één regionale grootmacht (India) in de regio actief en dat maakt de situatie explosief.

  • Plotseling bezoek Clinton aan Pakistan

    Tekenend voor de est van de situatie is het onaangekondigde bezoek van de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Clinton. De verhoudingen met Pakistan staan op scherp en het is duidelijk dat Pakistan van de Amerikaanse invloed op het land af wil. Een belangrijke factor is dat Pakistan daarbij ondubbelzinnig gesteund wordt door China en Rusland. Het verlies van de invloed van Rusland en China in Noord-Afrika en het Midden-Oosten zorgt ervoor dat zij zich nu schrap zetten in Pakistan. Er wordt een streep getrokken waar de VS niet overheen moet gaan, maar tot nu toe zet de VS haar beleid in deze regio echter gewoon door. Een complicerende factor vormen de Pakistaanse atoomwapens die de komende weken wel eens een brisant thema kunnen gaan vormen in de betrekkingen tussen de VS en Pakistan. Pakistan heeft al aangekondigd geen inmenging van de VS op dit punt te zullen dulden en zal alle middelen inzetten om de zeggenschap over deze wapens te behouden.

    Het aantal aanslagen en incidenten in Pakistan neemt ondertussen toe. Het meest opmerkelijk was de aanslag op de Mehran luchtmachtbasis bij Karachi afgelopen week. Hierbij is door een kleine groep aanvallers de gehele marine inlichtingencapaciteit van Pakistan in één klap uitgeschakeld. Het ging om een goed gecoördineerde aanval van circa vijftien aanvallers, die over uitstekende inlichtingen beschikten over de lay-out van de basis en precies wisten welke doelen zij moesten veietigen. Het lijkt er op dat hier geen “gewone” rebellen aan het werk waren. Het resultaat is dat de Pakistaanse inlichtingenoperaties boven de Arabische Zee nu sterk beperkt zijn. Dit is in het voordeel van India. Op de basis waren overigens ook Chinese militairen aanwezig..

  • Libische premier en G8 partners Rusland vragen Moskou om bemiddeling

    Rusland heeft een succes geboekt in de situatie rond Libië. De opstelling van Rusland in dit conflict is bekend en het maximaal haalbare is het bewerkstelligen van een wapenstilstand tussen Gaddafi en de rebellen. Achter de schermen zijn de rebellen daartoe bereid aangezien zij militair gezien Gaddafi niet kunnen verdrijven. Ook de luchtaanvallen van de coalitie veranderen daar weinig aan. Na de scherpe waarschuwing van Rusland aan de VS en de NATO van vorige week blijkt er nu enige beweging in de situatie in Libië te komen. Weliswaar heeft de coalitie de luchtaanvallen opgevoerd en is nog steeds het verdwijnen van Gaddafi het hoofddoel. Maar het feit dat er nu door de partners van Rusland bij de G8 om bemiddeling door Rusland gevraagd wordt geeft aan dat een wapenstilstand mogelijk is. Er zou in dat geval een concessie aan Rusland zijn gedaan. Het land wordt dan wel feitelijk opgedeeld in twee delen. De positie van Gaddafi wordt door de ingestelde sancties uiteindelijk onhoudbaar. Voor Rusland tekent zich een aanvaardbare remise af. Het geopolitieke schaakspel van Rusland heeft het dit keer gewonnen van het geopolitieke pokerspel van de VS. 
    Rusland neemt in het geval van Libië genoegen met een remise, maar dit zal niet het geval zijn met de kwestie Syrië-Iran en zeker niet wanneer de invloedssfeer en de nationale veiligheid in het geding zijn. Dit zal de komende weken duidelijk te merken zijn. Of de situatie verder zal escaleren is in sterke mate afhankelijk van de bereidheid van de betrokken partijen consessies te doen. Het ziet er naar uit dat Rusland hier niet toe bereid is en er zijn tot nu toe weinig aanwijzingen dat de VS dit wel zal doen.