Marketupdate

Categorie: Grondstoffen

  • Een goed begin: goud als Trend Tracker

    Een goed begin: goud als Trend Tracker

    Bron: Eric Mecking

    De goudprijs wist in december haar neerwaartse trend te doorbreken en maakte vervolgens een indrukwekkende eindejaarsrally. Dit werd ingegeven door de Trend Tracker, een zelf ontwikkeld beleggingsmodel op basis van technisch analyse.

    Trend Tracker is een fractaal geometrisch systeem. Op basis van technische analyse en grafieken worden waarschijnlijkheden opgesteld voor de toekomst. Centraal staan de goudgekleurde getallen uit de Fibonacci-reeks (1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55 etc.), de Lucas-reeks (2, 1, 3, 4, 7, 11, 18, 29, 47, 76 etc.) en de Padovan-reeks (1, 1, 1, 2, 2, 3, 4, 5, 7, 9, 12, 16, 21, 28, 37 etc.) en de verhoudingen tussen de getallen uit deze reeksen.

    De eerste afbeelding geeft de meest recente weekgrafiek van goud. De toelichting op deze grafiek en de voorspelling die ik een maand geleden deed, vindt u hieronder.

    Analyse goud

    De trend wordt weergegeven door de blauwe trendlijnen. Een belangrijk kenmerk van trendlijnen is dat ze vaak parallel aan elkaar lopen. Hier is de trend gelijk aan de standaardgolf uit het Elliott Wave Principe van vijf subgolven. Daarbij lopen de trend-subgolven 1, 3 en 4 niet alleen volledig parallel aan elkaar lopen maar zijn ze ook in tijd volledig gelijk aan elkaar zijn.

    Hetzelfde geldt voor de correctie-subgolven 2 en 4. Ook die lopen parallel aan elkaar en zijn ook in tijd gelijk aan elkaar, te weten 11 bars. Hieruit volgt dan ook dat de golven 1,2 en 3,4 evenzo een gelijke tijdsduur kennen, in dit geval 37 bars. Bovendien lopen de rode lijnen vanuit de bodems van 1 en 2 en de top van 3 en bodem van 4 precies parallel aan elkaar.

    De tijd – de cyclus – wordt vooral weergegeven door de MMM-indicator, die gemiddeld 21 bars en maximaal 29 bars telt. Bars staan hier voor candles op de grafiek, waarbij elke bar een beursweek weergeeft. Dat betekent dat er gemiddeld bij 21 bars (21 beursweken) en uiterlijk 29 bars een bodem of top in de koers komt. In de grafiek komt de koersbodem bij bar 27, waar hij bovendien afketst op de parallelle trendlijn.

    De verhouding tussen trendgolf 1 en trendgolf 3 is 162%, waarbij hun correctiegolven 2 en 4 elk 38% terugvallen.

    De vorm is het minst belangrijk. Bij het Elliott Wave Principe echter is vorm het belangrijkste en is de volgorde van belangrijkheid: vorm, verhouding, tijd. Vormen hebben echter het grote nadeel dat ze subjectief en suggestief zijn. Bovendien manifesteren ze zich vaak pas halverwege of tegen het einde van de trend waardoor er vaak fouten kunnen optreden.

    Marketupdate geeft geen beleggingsadviezen.

  • Russisch staatsfonds overweegt te investeren in goud

    Russisch staatsfonds overweegt te investeren in goud

    Het Russische staatsfonds moet overwegen een deel van haar vermogen in goud te beleggen. Dat liet de Russische minister van Financiën, Anton Siluanov, eerder deze week weten. Hij verklaarde dat beleggen in edelmetaal op lange termijn stabieler is dan beleggen in financiële activa.

    Het staatsfonds van Rusland beheert de inkomsten uit olie en is bedoeld als aanvulling op het nationale pensioenstelsel. Het fonds beheerde op 1 december een vermogen van $124 miljard. Ter vergelijking, dat is bijna een kwart van de totale reserves van de Russische centrale bank.

    Volgens Siluanov zou het staatsfonds hetzelfde beleggingsbeleid moeten voeren als de centrale bank. Dat betekent dat het fonds ook een aanzienlijk deel van haar vermogen moet omzetten in goud. De centrale bank heeft met een goudvoorraad van 2.250 ton ruim 20% van haar reserves in edelmetaal.

    Goudmijnsector
    Rusland is met een productie van 295 metrische ton in 2018 een van de grootste goudproducenten ter wereld. De goudmijnen verkopen hun goud aan commerciële banken, die het weer doorverkopen aan de centrale bank. De grootste goudmijnen van het land zijn Polyus, Polymetal en het Canadese Kinross.

    Sinds de invoering van Westerse sancties heeft Rusland haar goudaankopen sterk opgeschroefd. De centrale bank ziet het edelmetaal als een veilig alternatief voor dollarreserves, omdat het geen tegenpartij risico heeft. Ook is het een instrument om minder afhankelijk te worden van het dollarsysteem. Landen die goud hebben kunnen dat in theorie gebruiken om handel te drijven, zonder tussenkomst van de dollar.

    Siluanov is van mening dat het staatsfonds ook goud in haar portefeuille moet hebben. Daar zegt hij het volgende over:

    “Het Russische ministerie van Financiën vereist niet dat het fonds in edelmetalen moet beleggen, maar men zou hier over kunnen nadenken en het overwegen. Mijn visie is dat goud onderdeel mag zijn als het gaat om het investeren van reserves.”

  • Vooruitblik 2020: Kansrijke grondstoffen

    Vooruitblik 2020: Kansrijke grondstoffen

    Bron: Koen Lauwers/ IEX

    Ieder jaar eindigen we bij IEX traditiegetrouw met de vooruitblikken van onze vaste columnisten. Geen vaste lijst, maar juist gericht op hun eigen expertise. Wat worden belangrijke ontwikkelingen in 2020?

    Grondstoffenexpert Koen Lauwers tipt kansrijke grondstoffen. Zijn tips voor 2019 deden het heel aardig en ook voor 2020 staan de sterren gunstig.

    Terugblik grondstoffentips 2019

    Er liggen nog twee handelsdagen in het verschiet. Maar de prijzen van de grondstoffen die Lauwers voor 2019 tipte laten rendementen zien om van te watertanden:

    Koffie (maart future ’19 98,6 USc => ’20 129,3 USc): +31,1%
    Suiker (maart future ’19 12.27 USc=> ’20 13.56 USc): +10,5%
    Goud (spot price YTD 27/12): +18,1%
    Zilver (spot price YTD 27/12:+15,9%
    (peildatum 27-12-2019)

    Gaat het in 2020 ook crescendo? Of moeten beleggers zich voorbereiden op een onsje minder?

    1. Koffie en suiker

    Het prijsherstel bij koffie (+31%) en suiker (+10,5%) kwam traag op gang, maar de klim versnelde naarmate het jaar vorderde. Beide soft commodities gaan volgend jaar van een aanbodoverschot naar een deficit. Het duurde een tijdje voordat dit besef tot de markt doordrong, maar toen ging het ineens ook heel snel.

    Koffie steeg begin december naar het hoogste peil in anderhalf jaar. Vanaf het dieptepunt in mei klom de koffieprijs met ruim de helft.

    Toch is de grondstof historisch bekeken nog steeds erg goedkoop. De prijs komt in vele productieregio’s ook na de recente stijging amper boven de productiekosten uit. Op korte termijn kan de koffieprijs wat lager, omdat de momentumtraders hun long posities fors hebben opgeschroefd. Het aantal speculatieve longs op de termijnmarkt (ICE) was in drie jaar niet meer zo hoog.

    De output in Brazilië, de grootste producent van de arabicavariant, zal in het lopende oogstjaar dalen. Dit heeft gevolgen voor zowel de uitvoer als de voorraden. De koffievoorraden in de geregistreerde opslagplaatsen zijn de voorbije maanden al sterk gedaald.

    Het verhaal bij suiker is grotendeels gelijklopend aan dat van koffie. Ook de suikeropbrengst in Brazilië zal dit oogstjaar lager uitkomen. Tegelijk zorgt de hogere olieprijs ervoor dat meer ruwe suiker in ethanol wordt omgezet, waardoor er nog minder geraffineerde suiker overblijft.

    Naast Brazilië zal ook in India, de grootste suikerproducent, de output lager uitkomen. De marktverstorende subsidiepolitiek van de Indiase regering blijft wel een factor van onzekerheid.

    Opmerkelijk is dat de recente stijging van de koffie- en suikerprijs zich voltrok tegen de achtergrond van een aanhoudende daling van de Braziliaanse real (BRL) tegenover de Amerikaanse dollar. De BRL bereikte eind 2019 zelfs een nieuw dieptepunt, maar ik verwacht de komende tijd een herstel van de Braziliaanse munt.

    Dit is in principe gunstig voor de prijsontwikkeling bij koffie en suiker. Om die reden blijven beide grondstoffen ook in 2020 op mijn kooplijst staan, al is op korte termijn een terugval mogelijk.

    2. Goud en zilver

    Voor goud was 2019 het jaar dat het technische weerstandsniveau uit 2013 ($1.365) eindelijk sneuvelde. Het gele metaal stoomde door naar $1.500 en zette de beste prestatie neer sinds 2010, met een klim van 18% in dollar en zelfs meer dan 23% in euro. Goud zette in nagenoeg alle valuta een nieuwe recordprijs neer in 2019. Alleen de dollar blijft voorlopig een uitzondering.

    Het succes van goud hoeft niet te verbazen, want het klassieke opportuniteitsnadeel van een belegging in goud is omgedraaid naar een voordeel. Goud wordt als niet rentedragende belegging namelijk niet getroffen door de nadelige effecten van de negatieve rente. Anders gesteld: goud is voor private beleggers een uitgelezen manier om te schuilen voor de repressie van het financiële systeem met zijn negatieve rentes en roekeloze monetaire politiek.

    Overigens hebben de centrale banken ook zelf hun goudaankopen opnieuw opgevoerd.

    Er is alle reden om aan te nemen dat het goud het ook in 2020 goed zal blijven doen. De koopkracht van geld zal door lage of negatieve reële rentevoeten verder onder druk komen. Ook de monetaire politiek is gunstig voor goud, nu opnieuw volop de kaart van bijkomende versoepeling wordt getrokken.

    Bij een volgende recessie zijn de klassieke monetaire tools nagenoeg uitgeput. Een en ander zal dus nog onconventioneler moeten worden dan het nu al is, met nieuwe experimenten, zoals modern monetary theory (in essentie helicoptergeld), die de waarde van het geld nog verder zullen aantasten.

    Zilver presteerde nagenoeg even goed als goud, met een klim van 16% (21% in euro). Het goedkoopste edelmetaal profiteerde onder meer van een aantrekkende investeringsvraag, maar toch vooral van de historische link en dus hoge prijscorrelatie met goud.

    Toch is zilver in verhouding tot goud nog steeds ondergewaardeerd. De goud/zilver ratio piekte vorige zomer op het hoogste niveau sinds 1992 en staat nog steeds ver boven het historisch gemiddelde.

    Ik verwacht dat deze situatie in 2020 verder zal normaliseren. Zowel goud als zilver blijven bij de huidige prijzen onverminderd koopwaardig.

    3. Aardgas en katoen

    Geen nieuw jaar zonder nieuwe tips. Een eerste is aardgas en ik zal al meteen waarschuwen dat dit in tegenstelling tot de edelmetalen zeker geen buy-and-hold tip is voor een volledig kalenderjaar.

    De evolutie van de aardgasprijs is traditioneel een stuk volatieler dan die van ruwe olie, waarbij weersomstandigheden en voorraadniveaus een belangrijke rol spelen. In augustus daalde de aardgasprijs tot $2 per miljoen British thermal units (mm Btu), de referentieprijseenheid. Dit was het laagste niveau sinds 2016.

    Aardgas wordt meestal duurder in aanloop naar het withdrawal season, de periode van november tot en met maart, waarin de aardgasvoorraden per saldo dalen. Dit ging dit najaar gepaard met een aantal productieonderbrekingen als gevolg van tropische stormen. Daardoor klom de prijs begin november naar $2,80 per mm Btu. De afgelopen weken is de aardgasprijs teruggevallen naar $2,20.

    De lage prijzen hebben het afgelopen decennium het marktaandeel van aardgas in de energiemix sterk doen toenemen. Dit ging vooral ten koste van steenkool.

    Maar het hogere verbruik ging ook gepaard met een flinke stijging van de productie. Door de schalierevolutie was de Amerikaanse aardgasproductie nooit eerder zo hoog. Er is dus een overaanbod en dit zal op korte termijn niet worden weggewerkt.

    Uitvoer van aardgas is in theorie een oplossing, maar ook dat komt niet zo snel op gang, vanwege de hoge investeringskosten die zijn verbonden aan de bouw van pijpleidingen en installaties die gas vloeibaar maken (LNG).

    Die LNG-prijs is de afgelopen twaalf maanden eveneens sterk gedaald. De markten in Japan en Zuid-Korea, respectievelijk de grootste en derde grootste afnemer van LNG, zijn stilaan volwassen. In China, de tweede grootste markt, daalt de groei van de consumptie.

    Fysiek overaanbod corrigeert uiteindelijk zichzelf. Er zijn nu al signalen dat de meeste aardgasproducenten hun investeringen in 2020 zullen terugschroeven. Maar het duurt een hele tijd voordat dit een impact heeft op de output.

    Op korte termijn spelen de weersomstandigheden een meer doorslaggevende rol. Zo is de recente prijsdaling mede ingegeven door het vooruitzicht op een zachte start van de winter in grote delen van de Verenigde Staten. Enkele stevige winterprikken begin 2020 kunnen zomaar de balans in de andere richting duwen.

    Een eventuele verdere terugval richting $2 biedt een interessante koopkans voor aardgas. Maar ik herhaal dus dat aardgas een tradingtip is en geen buy-and-hold tip.

    Katoen zat net als soja en maïs in het oog van de storm, die werd veroorzaakt door de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China. Laatstgenoemde is traditioneel een belangrijke invoerder van katoen en granen uit de VS. Als gevolg van de invoertarieven sprak China in eerste instantie de eigen productie en voorraden aan. Daarna ging het land zich met name in Zuid-Amerika bevoorraden.

    Voor het uitbreken van de handelsoorlog kostte een pond katoen nog $1. In augustus viel de prijs terug tot minder dan $0,60, een nieuw dieptepunt.

    De eerste fase van het handelsakkoord tussen beide economische grootmachten zorgde voor ontspanning op de grondstoffenmarkten. China beloofde onder meer om met name meer soja en katoen te zullen invoeren. Die intentie werd bevestigd door de hogere exportcijfers van het Amerikaanse Ministerie van Landbouw in de laatste weken van het jaar.

    Door de lage katoenprijs van het afgelopen anderhalf jaar is de kans groot dat de landbouwoppervlakte voor de teelt van katoen in 2020 zal afnemen. De katoenprijs klom intussen richting $0,70 per pond: het hoogste peil in bijna zes maanden.

    Daar ligt ook een technische weerstand die op korte termijn tot wat winstnemingen zou kunnen leiden. Een nieuwe terugval richting $0,60 zou een interessant instapmoment kunnen creëren voor katoen.

    Net als aardgas is ook katoen geen buy-and-hold, want één tweet van de wispelturige Amerikaanse president kan de handelsafspraken met China op de helling zetten.

    Marketupdate.nl geeft geen beleggingsadviezen.

  • Olie: drie vragen voor 2020

    Olie: drie vragen voor 2020

    Bron: Jilles van den Beukel

    Waar gaat het heen met de olievraag? Waar gaat het heen met de olieprijs? Hoe aantrekkelijk is het nog om in olie te investeren?

    1. Waar gaat het heen met de olievraag?

    Alle publiciteit en enthousiasme over de energietransitie kan soms het beeld creëren dat we al een eind op weg zijn. Niets is minder waar. Als we kijken naar het wereldwijde energieverbruik dan zijn er drie grote fossiele olifanten in de kamer en zij heten olie, gas en kolen. Die steken met kop en schouders boven alle andere energiebronnen uit.

    De vraag naar kolen lijkt nu een plateau te hebben bereikt. In de VS en Europa worden kolen vervangen door gas en duurzame bronnen als zon en wind. In China, het land dat verantwoordelijk was voor de snelle groei van het kolenverbruik tussen 2000 en 2010, is die groei gestopt. Dat komt niet zozeer door zorgen over klimaatverandering maar door langzamere groei van de Chinese economie en zorgen over de enorme luchtverontreiniging in de grote Chinese steden.

    Maar op de korte termijn groeit de olievraag gewoon door; elk jaar weer met ongeveer 1 tot 1,5%. Voor 2020 verwacht men ongeveer 1,2%. De energietransitie heeft daarop nog maar weinig invloed. Elektrische auto’s gaan een grote vlucht nemen maar tot nu toe hebben zij de vraag naar olie slechts met ongeveer 0,1% verminderd. De tendens naar grotere en zwaardere auto’s, iets dat een verdere afname van het brandstofverbruik van fossiele auto’s bemoeilijkt, doet het voordeel voorlopig volledig teniet.

    Maar het grootste effect heeft de wens van de 6 miljard mensen die in minder ontwikkelde landen wonen om ook een iets comfortabeler leven te leiden; iets dat al snel een hoger energieverbruik met zich meebrengt. Dat zouden wij toch ook willen als we in hun schoenen stonden?

    De vraag naar olie zal een plateau bereiken (en enige tijd daarna langzaam maar zeker gaan zakken); de vraag is niet òf, maar wanneer. De noodzaak om iets tegen klimaatverandering te doen maakt dat onvermijdelijk.

    Misschien zal dat plateau rond 2030 bereikt worden maar eigenlijk weten we het gewoon niet. Wat wel duidelijk is: de energietransitie zal een zaak van de lange adem zijn. Hoe paradoxaal het ook klinkt: de vraag naar olie (en dat geldt ook voor de vraag naar gas) is wel het laatste waar een olie- en gasbedrijf zich nu zorgen over maakt.

    2. Waar gaat het heen met de olieprijs?

    Als gevolg van de beschikbaarheid van schalieolie bevindt de olieprijs zich niet alleen op een lager niveau dan in de jaren voor 2014, maar beweegt de prijs zich ook in een relatief nauw interval.

    Schalieolie kent een veel kortere cyclus dan conventionele olie. Bij schalieolie zit er niet meer dan pakweg 6 maanden tussen de beslissing om te boren en de productie. Maar die productie uit een nieuwe put zakt ook snel weer in; gemiddeld geeft een put 50 tot 70% van de totale productie in het eerste jaar.

    Dat betekent dat de schalieolieproductie relatief snel reageert op veranderingen in de olieprijs. Gaat de olieprijs omhoog, dan ziet men dat binnen enige maanden terug in het aantal actieve boortorens in de VS en enige maanden daarna in de productie.

    Daarmee heeft schalieolie, ondanks dat het nog geen 10% van de totale olieproductie in de wereld uitmaakt, een relatief grote invloed op de olieprijs. Het lijkt er op dat die rol van semi swing producer (vrijwel prijsbepalend) blijvend is maar dat er ook een grens zit aan het productievolume tot waaraan Amerikaanse schalieolie kan blijven doorgroeien, althans bij olieprijzen in de buurt van de huidige.

    Verdere kostendalingen en technologische vooruitgang worden moeilijker te verwezenlijken en kunnen steeds moeilijker compenseren voor toenemende geologische problemen zoals een toename van de hoeveelheid water en gas die met de olie wordt meegeproduceerd. Financiers en investeerders zijn minder bereid geld te stoppen in een al 10 jaar lang verliesgevende sector.

    Ik verwacht voor de olieprijs in 2020 een voortzetting van de trend die we de afgelopen drie jaar hebben gezien: de olieprijs bevindt zich in een relatief nauwe bandbreedte en op de achtergrond zien we een langzaam stijgende trend.

    Die langzaam stijgende trend komt door de relatief lage investeringen in nieuwe conventionele olievelden. Een terugkeer naar de 100 dollar per vat van voor 2014 lijkt er echter net zo min in te zitten als een terugkeer naar de 40 dollar per vat uit 2016.

    Saoedi-Arabië (en Rusland) wil niet dat de prijs te veel zakt ten opzichte van het huidige niveau. President Trump wil niet dat die te veel stijgt, met de naderende presidentsverkiezingen in het achterhoofd. Beide kunnen grote invloed hebben op de olieprijs – althans op de korte termijn.

    3. Hoe aantrekkelijk is het nog om in olie te investeren?

    Olie- en gasproducenten hebben het, door de bank genomen, niet goed gedaan het laatste decennium. Hun aandeel in de totale marktwaarde van beurzen nam geleidelijk af en dat werd slechts gedeeltelijk gecompenseerd door een veelal relatief hoog dividend.

    In de afgelopen weken schreef Chevron ongeveer 10 miljard af op bezittingen in schalieolie. Een onafhankelijke Britse producent als Tullow verloor na tegenvallend nieuws over een producerend veld in Ghana en een tegenvallende ontdekking in Guyana liefst 70% van de beurswaarde.

    Zo gering als de invloed van de energietransitie is op olievraag en olieprijs, zo groot is de invloed op de koersen van de aandelen van oliebedrijven. Daaraan zijn gevaren verbonden maar ook kansen.

    Een aantal grote investeerders, zoals Warren Buffett, keerde het afgelopen jaar weer terug in de olie- en gassector. Hun redenering is dat bij de huidige lage waarderingen, en een energietransitie die een lange tijd gaat duren, deze sector weer aantrekkelijk is.

    Grote oliebedrijven als Shell maken tenslotte in de huidige wereld, met een olieprijs van rond de 60 dollar per vat, een winst die niet veel onderdoet voor die van 5 tot 10 jaar geleden, toen de olieprijs nog boven de 100 dollar per vat lag. Kostenbesparingen hebben geleid tot een substantiële verlaging van de break-evenkosten.

    Die lagere kosten zijn goed nieuws voor de grote olieproducenten als Shell of Total. Zij zijn daarmee als sector aantrekkelijker dan dienstverlenende bedrijven in de olie- en gassector.

    Die laatste sector lijkt vooralsnog met een blijvend lager activiteitenniveau te kampen en een onvermogen om hogere prijzen voor de diensten te vragen. Voor een enkele deelsector, zoals het bouwen van FPSO’s voor het produceren van deepwater-olie (denk aan SBM offshore), hoeft dat niet te gelden.

    Dat betekent niet dat het investeren in oliebedrijven zonder risico is. Een rechter die een internationaal verdrag zo weet te interpreteren dat hij onze regering kan dwingen aan een bepaalde ambitie voor nationale emissiewaarden van broeikasgassen te laten voldoen, vindt misschien ook een manier om een olieproducent te laten opdraaien voor kosten gerelateerd aan klimaatverandering.

    Wat men daar ook van denkt: de constatering moet zijn dat de gunfactor voor de olie- en gasindustrie in een groot deel van de ontwikkelde wereld nu snel afneemt.

    Een gezond 2020 voor een ieder die dit leest!

  • Islamitische landen overwegen goud tegen economische sancties

    Islamitische landen overwegen goud tegen economische sancties

    Iran, Maleisië, Turkije en Qatar overwegen onderling handel in goud af te rekenen tegen mogelijke economische sancties. Dat zei de Maleisische premier Mahathir Mohamad vandaag tijdens een bijeenkomst van verschillende islamitische landen in Maleisië. Hij wil een door goud gedekte munt als alternatief voor de Amerikaanse dollar in het internationale betalingsverkeer.

    Aan het einde van de Kuala Lumpur bijeenkomst sprak Mahathir zijn bewondering uit voor Iran en Qatar, twee landen die ervaring hebben met economische sancties. Ook zei hij dat het belangrijk is voor de islamitische wereld om zelfstandiger te worden, zodat ze zich beter kan weren tegen toekomstige bedreigingen.

    “Nu de wereld ziet dat landen eenzijdig beslissingen nemen, zoals het opleggen van sancties, moeten Maleisië en andere landen er altijd van bewust zijn dat er ook sancties tegen ons opgelegd kunnen worden. Ik heb voorgesteld dat we opnieuw naar het idee kijken om onderling te handelen met de gouden dinar of door middel van ruilhandel. We kijken hier serieus naar en hopen een systeem te vinden om dit in werking te stellen.”

    Goud tegen economische sancties

    Verschillende Arabische landen verbraken twee jaar geleden hun diplomatieke en economische banden met Qatar. Ook kreeg Iran de laatste jaren Amerikaanse sancties opgelegd. Niet alleen na het opbreken van de internationale deal met Iran in 2018, maar ook al voor deze deal in 2015 tot stand kwam.

    Iran heeft al eens goud gebruikt om Amerikaanse sancties te ontwijken. In 2012 begon het land op grote schaal goud met Turkije te verhandelen als betaling voor buitenlandse goederen. Het land werd door sancties afgesneden van het internationale betaalsysteem en gebruikte daarom goud als alternatief betaalmiddel.

    ‘Goud gedekte munt voor internationale handel’

    Het is niet voor het eerst dat de Maleisische premier begint over goud. Afgelopen zomer kwam hij al met het voorstel van een gemeenschappelijke door goud gedekte munt. Verschillende landen in zuidoost-Azië kunnen een dergelijke munt gebruiken voor internationale transacties. Daarmee worden landen minder afhankelijk van dollars en transacties via het dollarsysteem. Tijdens de Nikkei Future of Asia conferentie in Tokyo zei Mahathir daar het volgende over:

    “Als we in het Verre Oosten dichter bij elkaar willen komen, dan moeten we beginnen met een gezamenlijke handelsmunt. Niet voor lokaal gebruik, maar voor het afrekenen van internationale handel. We moeten nu vertrouwen op de Amerikaanse dollar, maar de dollar is niet stabiel. Dus de munt die we voorstellen zou gebaseerd moeten zijn op goud, omdat goud veel stabieler is.

    Als we die munt gebruiken om de export en import van landen te evalueren, dan kunnen we verrekenen met die munt. En die munt moet relateren aan de lokale valuta via een wisselkoers. En dat is iets dat gerelateerd kan worden aan de prestaties van het betreffende land. Zo weten we hoeveel we verschuldigd zijn en wat we moeten betalen.”

    MH17

    Het is niet voor het eerst dat de Maleisische premier opvallende uitspraken doet. Eerder dit jaar kwam hij ook al uitgebreid in het nieuws, nadat hij de bewijslast van het JIT ten aanzien van de vliegramp met MH17 in twijfel had getrokken. Op basis van alle beschikbare informatie betwijfelt hij of Rusland daarvoor aansprakelijk kan worden gesteld.

  • Goudprijs verwachting Goldman Sachs 2020

    Goudprijs verwachting Goldman Sachs 2020

    Bron: Goldman Sachs

    Goldman Sachs bevestigde deze week het koersdoel voor goud in 2020. De bank geeft aan dat de strategische keuze voor goud nog steeds valide is. Op korte termijn kan er prijsdruk optreden maar de analist van Goldman Sachs verwacht dat de goudprijs komend jaar zal stijgen.

    Goud is in 2019 in Amerikaanse dollars met 14,4% gestegen. In euro’s deed een belegging in goud het een stuk beter. Inmiddels staat de goudprijs in euro’s 19,4% hoger. De stijging is volgens Goldman Sachs te danken aan een lagere wereldwijde economische groei en toegenomen politieke spanningen waardoor er meer vraag naar goud is.

    Analist Jeffrey Currie gaf verder aan dat goud sinds september wat winst heeft ingeleverd. Beleggers hebben zich de laatste maanden meer op risicovollere assets gericht en de reële lange termijn rente is wat gestegen. De prijsdruk op de korte termijn zal voornamelijk komen omdat er relatief veel speculanten long zitten op goud. Wanneer deze posities worden afgebouwd komt er prijsdruk.

    Ondanks de risico’s op korte termijn is Goldman Sachs positief over goud. Beleggers die de lange termijn voor ogen hebben kiezen voor goud aldus Currie. Mede door de afgenomen aantrekkelijkheid van langlopende obligaties, beperkte groei in de wereldwijde goudproductie, verhoogde politieke risico’s en een steeds grotere kans op geldontwaarding is goud aantrekkelijk als belegging. Daarnaast zal de vraag naar goud vanuit centrale banken sterk zijn volgens de analist.

    ” In our view, the case to diversify long-term bond holdings with gold is as strong as ever,”

    Goldman Sachs gaat ervan uit dat goud de komende jaren een rendement van 4,6% gemiddeld per jaar zal behalen. Daar tegenover geeft de bank aan dat 10-jaars obligaties met een inflatie beschermer 2,3% gemiddeld per jaar zullen halen en 1,79% gemiddeld per jaar voor obligaties met een looptijd van 10 jaar.

    Goldman Sachs hanteert een koersdoel van $1600 per troy ounce voor het jaar 2020. Als laatste geeft de bank aan dat de verkiezingen in de VS komend jaar ook positief voor goud zullen zijn. De goudprijs noteert momenteel $1469 per troy ounce.

  • Duitsland verlaagt limiet anoniem goud kopen van €10.000 naar €2.000

    Duitsland verlaagt limiet anoniem goud kopen van €10.000 naar €2.000

    Bron: gold.de

    Duitsland heeft een nieuwe wet aangenomen om anoniem goud kopen te ontmoedigen. Vanaf 1 januari 2020 mogen goudhandelaren niet meer dan €2.000 aan edelmetalen verkopen zonder klantgegevens te registreren. Handelaren worden verplicht voor een contante aankoop boven deze grens een kopie van het legitimatiebewijs te bewaren en klantonderzoek te doen. Dat wil zeggen dat de goudhandelaar moet onderzoeken of de klant een criminele achtergrond heeft. Daarnaast moet de handelaar bij een transactie met contant geld onderzoeken voor wie het goud uiteindelijk bestemd is.

    Momenteel geldt in Duitsland een limiet van €10.000 voor een anonieme aankoop van edelmetalen, net als in Nederland. Het is nog steeds mogelijk om voor een groter bedrag met contant geld af te rekenen, maar dan geldt een legitimatieplicht voor de klant. Ook moet de handelaar conform wetgeving ter bestrijding van witwassen melding maken van een ongebruikelijke transactie.

    Vanaf volgend jaar gaat deze grens in Duitsland dus omlaag van €10.000 naar €2.000. Voor de duidelijkheid, dat is net voldoende om een gouden munt van één troy ounce te kopen. Een Krugerrand of Maple Leaf kost bij de huidige goudprijs bijna €1.400. In de praktijk betekent dat dus dat iedereen die goud koopt geregistreerd en gecontroleerd wordt.

    Limiet op contant geld
    Afgelopen zomer lag er al een wetsvoorstel om goudaankopen met contant geld te ontmoedigen. Het is onderdeel van een Europese aanpak ter bestrijding van terrorismefinanciering en witwassen. Alle lidstaten hebben de taak om deze Europese richtlijnen te implementeren in nationale wetgeving. Het doel van deze Europese aanpak is niet alleen om de regels verder aan te scherpen, maar ook om ze op Europees niveau te harmoniseren. Nu zijn er nog grote verschillen tussen landen in de regelgeving met betrekking tot contant geld.

    Ook in Nederland zijn er plannen om anoniem goud te kopen in te perken. De Nederlandse regering kwam eerder dit jaar met een ‘plan van aanpak witwassen‘. Daarin staat het voorstel om transacties met contant geld van boven de €3.000 te verbieden. Ze wil betalen met contant geld terugdringen, omdat ze deze geldstromen niet kan traceren.

    Stormloop op goud
    Door de nieuwe wetgeving stoppen verschillende goudhandelaren in Duitsland vanaf volgend jaar helemaal met anoniem goud verkopen. Door de verlaagde limiet en de uitbreiding van de onderzoeksplicht is het minder rendabel om deze dienst nog langer aan te bieden. We hebben uit verschillende bronnen vernomen dat in Duitsland inmiddels een run op goud is ontstaan.

  • Oliebedrijf Saudi Aramco wil recordbedrag ophalen bij beursgang

    Oliebedrijf Saudi Aramco wil recordbedrag ophalen bij beursgang

    Bron: nu.nl

    Oliebedrijf Saudi Aramco wil bij de geplande beursgang een recordbedrag ophalen van 25,6 miljard dollar (bijna 23,1 miljard euro). Later deze maand start de handel in de aandelen van het staatsbedrijf.

    Saudi Aramco heeft de prijs per aandeel vastgesteld op 32 rial (7,69 euro). Dit betekent dat de waarde van het gehele concern op zo’n 1,7 biljoen dollar ligt.

    Het bedrijf is verantwoordelijk voor 10 procent van de wereldwijde olieproductie en is daarmee het grootste oliebedrijf ter wereld. Hoewel maar 1,5 procent van de aandelen naar de beurs is gebracht, werd van tevoren al verwacht dat de beursgang records zou breken.

    Het vorige record stond op de naam van Alibaba. De Chinese e-commercegigant haalde vijf jaar geleden 25 miljard dollar op bij zijn introductie op de beurs.

  • Wederom miljardendeal in goudmijnbouwsector

    Bron: Reuters

    Na de miljardendeals tussen Goldcorp en Newmont Mining en de overname van Randgold Resources door Barrick Gold een nieuwe miljardenovername in de goudmijnbouwsector.

    Kirkland Lake Gold liet deze week weten 4,9 miljard Canadese dollar neer te leggen voor de overname van Detour Gold.

    Uit het presbericht: “All of the issued and outstanding common shares of Detour Gold will be exchanged at a ratio of 0.4343 of a Kirkland Lake Gold common share for each Detour Gold common share. Upon completion of the Transaction, existing Kirkland Lake Gold and Detour Gold shareholders will own approximately 73% and 27% of the pro forma company, respectively”

    De deal gaf een 29 procent premium op aandelen Detour Gold, dat vanaf 15 november al een stuk hoger ging en die stijgende trend wist vast te houden.

    Kirkland Gold kende echter een uitverkoop op het nieuws en ging van zo’n 63 Canadese dollars op vrijdag naar 53 Canadese dollars op maandag. Een daling van 17 procent en de grootste daling sinds 2015.

    Kirkland Gold wist de afgelopen jaren echter bijzonder goed te presteren en ging in drie jaar tijd liefst acht keer over de kop. De daling mag dan ook een overtrokken reactie heten van de markt.

    Detour Gold wist dit jaar ook bijzonder goed te presteren en zag tot nu toe een verdubbeling in aandelenkoers.

    De belangrijkste mijn van Detour Gold produceerde in 2018 meer dan 600.000 ounces goud. De transactie voegt 15,4 miljoen aan de minerale reservebasis toe aan Kirkland’s portfolio.

    Miljardair Eric Sprott, die eerder dit jaar aftrad als voorzitter bij Kirkland, is blij met de deal ook al ziet de markt het op dit moment niet zo.

    Sprott: “The more I reflect on Detour, I think we’re ‘stealing value’ — value that the market’s not seeing. I think we’re on the cusp of something really special. I think a lot of good things will happen at that property”

    De overeenkomst komt nadat Detour Gold meer dan een jaar geleden in de clinch lag met grootaandeelhouder John Paulson en zijn hedgefonds Paulson & Co.

    Vorig jaar beschuldigde Paulson het goudmijnbouwbedrijf ervan dat het niet werkelijk in het beste belang van de aandeelhouders handelde.

    Vooral de hoge uitbetalingen aan de Raad van Bestuur van Detour ten opzichte van directe concurrenten viel bij Paulson slecht.

    Het geschil culmineerde afgelopen december, toen vijf door Paulson gesteunde genomineerden werden gekozen om lid te worden van de raad van bestuur van het mijnbouwbedrijf. Hierdoor kwam de vorige raad van bestuur ten val.

    Bronnen: Financial Post, Reuters, Bloomberg

  • De eeuwige rol van goud VIII

    De eeuwige rol van goud VIII

    Bron: Robert Broncel

     

    Hoe groter de euforie rond het edelmetaal, hoe wonderwel “the golden wonder boys”  hun wapens opnieuw wisten te slijpen! Met een paar ferme ‘short’ klappen werd de goud- en zilverprijs met resp. ruim 3,5% en 7,6% neerwaarts  “bijgesteld”, terwijl de lange rente omhoog kroop. Dit in weerwil van het juist ruimere Fedbeleid! De beurzen daarentegen lieten ten gevolge hiervan nieuwe hoogtepunten zien zonder dat er nog sprake is van enige opwinding, dus ruimbaan voor de beurs zolang aan de rente niet wordt “gemorreld”.

    De forse edelmetaal ingrepen op de COMEX in New York wijzen in ieder geval op voorzorg om te voorkomen dat er niet al te veel staatspapier in de verkoop gaat. Met het vertrouwen in de reservestatus van de dollar staat en valt nu eenmaal het gehele monetaire systeem, hoe fragiel dit thans in elkaar steekt! Anderzijds blijkt dat China als belangrijkste “tegenvoeter” van de V.S. nog (lang) niet gereed is om Amerika’s leidende rol inclusief de reservestatus van de dollar over te nemen, ook al gaf de heer Poetin te kennen dat deze status geen lang leven meer beschoren zou zijn. Met name China en Rusland zitten uiteraard met een zware splinter in het oog gezien de dollar meer dan ooit als internationaal drukmiddel wordt gehanteerd, terwijl er ook met handelssancties (heffingen) wordt “gestrooid” om de wereld naar de hand van het Witte Huis te kunnen zetten.

    ‘Good old’ Henry Kissinger, voormalig minister van BZ onder president Nixon liet zich in dit kader zeer recent tijdens een meeting van de National Committee on U.S. China Relations in New York in krasse bewoordingen uit. Hij zei daarbij dat er een groot conflict dreigt met China, indien de geschilpunten niet worden bijgelegd [waar het overigens niet naar uitziet(!), ondanks Trump’s wishful thinking]. Kissinger ging daarbij zelfs zover door te verklaren: ‘it’s no longer possible to think that one side can dominate the other….it will be worse than the world wars that ruined Europe’.

    Failliet van het monetaire systeem

    Los van de gevolgen van het handelsconflict tekenen de manipulaties op de geld- en goudmarkt het failliet van het monetaire systeem ten voeten uit! Met de New York Fed als ‘most leading indicator’ dringt de Frankenstein analogie zich steeds meer op nu dit instituut volgens goed ingelichte kringen zonder nadere toelichting binnen twee maanden met een simpele druk op de elektronische knop een slordige $3 biljoen (12 nullen) aan ‘repo’ geld wist te creëren om daarmee “de belangen van het systeem te dienen”. Daaronder valt ook het verzwijgen van het doorsluizen van deze enorme sommen naar niet genoemde banken. Deze banken verkeerden of verkeren nog in hoge nood, vergelijkbaar met 2008. Toen was het ook pompen of verzuipen, waarbij Lehman juist lang genoeg onder water bleef! Daarentegen lopen de beurzen verder op, terwijl als contradictio de economische groei met een miezerig verwachtingscijfer van 0,3%  voor het vierde kwartaal het jaar dreigt af te sluiten! Who cares?

    Surrealistische koopkrachtverwatering

    In welke “surrealistische” wereld leven we intussen? De termen ‘faky, funny, phony en Disney World’ zijn in deze column al meerdere malen gevallen! Zonder dat het grote publiek zich realiseert, dat er grof misbruik wordt gemaakt van het vertrouwen in hun “fiat” munt gaat het de facto om hun koopkracht! De brute aantasting hiervan middels ongehoorde schuldcreatie wordt nog steeds voor kennisgeving aangenomen! Dat is niet zo verwonderlijk.

    Het lijkt alsof hier sprake is van een soort embargo naar de financiële pers toe, zodat deze hocus pocus zoveel mogelijk buiten beeld blijft. Verder lijkt het er op dat een soortgelijk embargo ook geldt voor de collectieve edelmetaalproducenten daar deze in dit opzicht even muisstil blijven!

    Eind vorige week legde Fed president Powell een ‘testimony’ af voor het front van de Joint Economic Comittee alsmede voor de House Budget Committee, waarop slechts één lid één vraag “durfde” te stellen over de repo activiteiten, me dunkt!

    Intussen is de mondiale schuld verder gegroeid naar $255 biljoen of 330% van het bruto mondiale product (optelling van alle geleverde goederen en diensten). Vergelijk dit maar met driemaal de torenhoge waarde van je huis te hebben “verhypotheekt” voordat zich een vastgoed crash aandient. Je bent dan opeens letterlijk “nogal ver van huis”!

    Teneinde het uithollingsproces van de koopkracht zo veel mogelijk te versluieren, dient de koopkrachtparameter bij uitstek, in casu goud, eveneens zoveel mogelijk te worden versluierd. Daarvoor zijn grote bedragen nodig om het gat van de grootste short (zie beneden) te dichten. Op deze manier is er geen enkele sprake van een reële prijsvorming die door vraag en aanbod tot stand komt, terwijl dit toch als basisprincipe van het kapitalisme geldt! De prijs wordt bijgevolg niet bepaald op de fysieke markt maar juist op de futures markt, die wordt gecontroleerd door ‘da boyz’ als proxy voor de zgn. fysieke prijs die daaraan “uiteraard”(!) gerelateerd dient  te zijn.

     

    Werkwijze

    Hoe gaat dit fraudeleuze optreden zo ongeveer in z’n werk? Wel, de futures contracten ressorteren onder de uitgevende banken die niet direct betrokken zijn bij de fysieke markt (tenzij ze daar zelf fysiek edelmetaal kopen). De futures markt stamt uit de landbouwsector om de productie te kunnen verkopen vóórdat deze kan worden geoogst om met de opbrengst daarvan alvast over voldoende middelen te kunnen beschikken voor de aankoop van zaaigoed voor het volgende seizoen, weshalve we nu spreken van de Commodities Futures Exchange.

    Voor de transacties op deze beurs heb je maar weinig fysieke onderliggende waarden nodig. Tegenover de ‘longs’ in de verwachting dat de prijs zal stijgen staan de ‘shorts’ in de verwachting dat de prijs zal dalen. De speculanten werken doorgaans met kort geleend geld (de rente is bovendien ongekend laag!) om contracten te kopen zonder ooit om fysieke levering te vragen. De crux hiervan is gelegen in het feit dat je in dat geval ook geen fysiek nodig hebt, dus wat doet dan de feitelijke waarde ertoe? NIKS! Sterker, het goud is hiermee optisch evenveel waard als het onderliggende waardeloze fiatpapier……

    De ‘bullion banks’ beschikken over de diepste zakken en genieten bovendien volledige bescherming van de centrale banken, zodat ze min of meer ongelimiteerd hun gang kunnen gaan om daarmee het vertrouwen in de dollar zo veel mogelijk in stand te kunnen houden. De relatie tussen de fysieke hoeveelheid en de prijs wordt hiermee volstrekt zoek gespeeld!

    Wanneer de prijs stijgt, stijgt ook het aantal futures contracten. De banken hoeven die alleen maar uit te geven om aan de vraag te voldoen, met geld achter de hand ‘voor het geval’!. De prijs stijgt maar minder indien het aantal contracten zou zijn gereguleerd en op een of andere manier gerelateerd aan de prijs van het onderliggende fysieke edelmetaal.

    Mocht nu de prijs dalen als gevolg van afnemende vraag dan zullen de speculanten hun ‘exposure’ willen verkleinen. De ‘bullion banks’ maken hiervan gebruik door terug te kopen ter afdekking van hun frauduleuze verplichtingen als gevolg waarvan de contract ‘open interest’ daalt. Maar zo steeg aanvankelijk de ‘open interest’ onlangs naar een ‘all time high’ van bijna 700.000 contracten (met een onderliggende 100 ounces per contract), waarop de prijs ging dalen. Onderliggend hebben we het dan over bijna 70 miljoen ounces goud, terwijl zich in opslag niet meer dan een kleine 8,5 miljoen ounces bevinden (als die er nog liggen!).

    Prijshedging

    Voorts, als de goudprijs tendeert tot verder dalen, mag je verwachten dat de producenten (mijnbouwers) hun ‘hedging’ (uit prijsbescherming) zouden opvoeren maar juist het omgekeerde blijkt volgens de World Gold Council aan de orde met een ‘hedge book’ van 265,8 ton (iets minder dan een tiende van de jaarproductie). Dit rijmt niet! Die 265,8 ton is equivalent aan 8,550.000 ounces en zou dan slechts 85.500 contracten vergen, terwijl de ‘open interest’ op bijna 700.000 contracten stond, equivalent aan een slordige 2.000 ton.

    Systeemperspectief

    Het is evident dat de ‘bullion banks’ de frauduleuze  prijsvorming als het ware hebben gemonopoliseerd. Op grond hiervan mag je veronderstellen dat de prijstrend eerder negatief dan positief zal zijn. Hiermee ontstaat tevens de suggestie dat er ‘plenty’ goud en zilver aanwezig zou zijn. Dit spanningsveld vraagt ‘sooner or later’ om een equivalente ontlading die de schaarste van “het edele goedje” ongewoon sterk aan het licht zal brengen, uitmondend in een verveelvoudiging van de huidige prijszetting! Daarmee is dan tevens de toon gezet voor de teloorgang van het huidige monetaire systeem.

    Een voorproefje hiervan is terug te vinden in de goudpariteit van actueel failliete valuta van landen als Argentinië, Venezuela en Zimbabwe. Deze landen beschikk(t)en niet over het hierboven geschetste frauduleuze systeemmechanisme en daarmee kwam hun failliet uiteraard bloot te liggen. De keerzijde hiervan is dan het fenomeen van hyperinflatie, waarbij de goudprijs in die valuta nog slechts in vele nullen valt uit te drukken. Dit doemscenario wordt voor ons nog even vooruitgeschoven, maar betekent ook niet meer dan slechts uitstel van executie. Terugdraaien is uitgesloten!

    Nieuw ‘foefje’

    Volgens de laatste gegevens van de World Gold Council staan de ETF ‘holdings’ thans op een ‘all time high’ van 2.855 ton, terwijl de centrale banken juist hun inkoop hebben verlaagd met ruim 156 ton vergeleken met het vorige kwartaal. Kennelijk wordt er binnen deze altijd welingelichte kring geanticipeerd op een lagere prijs om bij te kopen. Het lijkt er op dat de COMEX hiertoe intussen een nieuw foefje heeft bedacht dat wordt aangeduid met het mysterieuze ‘pledged gold’. Dat is goud waarvoor een warrant wordt uitgegeven die is ondergebracht bij de Clearing House van de Commodity Mercantile Exchange (CME) in Chicago, als onderdeel van een vereiste zgn. performance bond (soort garantie). Het clearing mechanisme tussen vraag en aanbod  is “de smeerolie” die elke beurs in staat stelt adequaat te functioneren.

    Dit foefje lijkt als een soort verlengstuk samen te hangen met de gigantisch ontstane ‘squeeze’ in de liquiditeit binnen de grote banken die het nodig maakte om hiermee de tegenwaarde in het zgn. Londen goud zelfs te verdriedubbelen. Het verhaal wordt nu erg technisch maar houdt nauw verband met de snelle escalatie in de ‘open interest’ op de COMEX en de recente liquiditeitsdruk binnen het bankensysteem.

    Met de verdrievoudiging van de capaciteit hoopt men het manipulatie elastiek in elk geval nog wat verder te kunnen oprekken. Let wel, hoe meer kunstgrepen er worden toegepast, des temeer het systeemrisico toeneemt!

    Onvoorstelbare dekkingsleemte

    De huidige goudprijs die tot stand komt middels dit COMEX casino spelletje met een ongekend hoge ‘leverage’ staat nogmaals volledig los van de reële prijs. Bedenk daarbij dat “het edele goedje” volgens Egon von Greyerz van Matterhorn Asset Mgt in Zürich nog steeds in meer dan 90% van alle vermogensportefeuilles ontbreekt. Sterker, het merendeel van deze schaarse beleggingen steekt bovendien in papiergoud bij een bank, een ETF of een soortgelijk vehikel zonder noemenswaardige dekking. Zodra de houders hiervan zullen ontdekken slechts in bezit te zijn van de facto waardeloos papiergoud zal de gehele papiermarkt ‘overnight’ imploderen en “communicerend” daarmee de fysieke prijs tegelijkertijd exploderen, met alle koopkrachtgevolgen van dien!

    Dus tot nader order zullen ‘da boyz’ met 100% ruggensteun van de politieke beleidsmakers  proberen dit casinospelletje tegen de verdrukking in zo lang mogelijk te blijven voortzetten, onder het niet aflatende ‘extend and pretend’!

  • Klimaatverandering als politiek en economisch wapen

    Bron: Cor Wijtvliet

     

    Politici hebben vaak een ambivalente verhouding tot klimaatverandering. Neem bijvoorbeeld president Poetin. Aan de ene kant zegt hij niet zo heel erg te geloven in klimaatverandering door toedoen van de mens. Aan de andere kant zegt hij alles te willen doen om die klimaatverandering te bestrijden. Eenzelfde houding zie je bij Narenda Modi, de premier van India.

     

    Maar waar Poetin het tot nu toe bij veel mooie woorden laat, heeft de Indiër de daad bij het woord gevoegd. India maakt heel veel werk van hernieuwbare energie en daar zijn goede gronden voor. India voert 80% van zijn olie en 40% van zijn gas in over potentieel kwetsbare en dus onbetrouwbare zeeroutes. India geniet dus door zijn hernieuwbare inspanningen zowel een economisch als een veiligheidsvoordeel. Er zijn heel veel meer landen als India die aangewezen zijn op de import van olie en gas. Veiligheidsoverwegingen kunnen een stevige aanjager zijn om de komende decennia te investeren in alternatieve energiebronnen zoals zon en wind. In India blijven kolen voor de energievoorziening voorlopig een grote rol spelen. De groei van de vraag naar energie wordt echter volledig opgevangen door hernieuwbare energie. Goed voordoen, doet goed navolgen. Dat geldt zeker in Azië.

    India kun je nu al een slachtoffer van klimaatverandering noemen. Drinkwatervoorraden worden aangetast door langdurige droogte en vervuiling. Dat is ook een stimulans om meer maatregelen te treffen. De Russen kijken heel anders aan tegen klimaatverandering. Ze denken dat ze daar hun voordeel mee kunnen doen. Als het klimaat zachter wordt, dan is er straks landbouw mogelijk op de uitgestrekte bevroren vlaktes van Siberië. Ook beschikt Rusland over heel grote voorraden zoet water. Optimisten denken dat hun land een ‘water- en voedselgrootmacht gaat worden als de klimaatverandering doorgaat. Dat is verre van een gekke gedachte, zeker niet als je bedenkt dat de komende 50 jaar de vraag naar voedsel gaat verdubbelen.

     

    De verschillende inzichten in en inspanningen tegen klimaatverandering laten zien dat klimaatverandering een verschuiving teweeg kan brengen in de (geo)politieke machtsverhoudingen binnen en tussen staten. Het kan zodoende de bron worden van grote politieke instabiliteit.

     

    De dreiging van klimaatverandering heeft voor de nodige succesactiviteiten gezorgd op het vlak van energietransformatie. Sinds 2010 zijn de kosten voor zonne-energie met maar liefst 73% gedaald en die voor windenergie met een toch respectabele 22%. De kosten voor de lithium-ionbatterij zijn met meer dan 80% gedaald. En het einde van de prijsdalingen is nog niet in zicht. Dat betekent dat het belang van fossiele energie de komende decennia onvermijdelijk kleiner zal worden. Of dat snel genoeg gaat om de temperatuur met minder dan 2 graden te laten stijgen, is desondanks allerminst zeker.

     

    Het groeiend succes van de nieuwe vormen van energieopwekking moet traditioneel olieproducerende landen, zoals Rusland en Saoedi-Arabië, grijze haren bezorgen. Zeker landen in het Midden-Oosten hebben nog een extra reden voor bezorgdheid. De VS zijn steeds minder afhankelijk van de olie uit die regio dankzij het succes van de schalie olie. Als straks het belang van olie nog minder wordt dankzij de renewables, dan zou het zo maar kunnen dat de VS deze regio definitief de rug toekeren. Dat zou in die regio voor snel stijgende spanningen tussen landen kunnen zorgen, maar ook kunnen uitmonden in grote interne politieke spanningen.

    De kwetsbaarheid van Rusland voor een daling van de vraag naar fossiele brandstof zal voor de kortere termijn minder opvallen. Het belang van de Noordzee voor de Europese energievoorziening loopt snel terug. Russisch aardgas gaat dit gat opvullen. Voor de langere termijn mag je je afvragen of het belang van aardgas zo groot zal blijven of dat na pakweg 2050 ook de rol van aardgas is uitgespeeld.

    Het is deze angst die staten in het Midden-Oosten ertoe aanzet om nu al te investeren in een economie die niet meer rust op fossiele energie. Het is overigens ook een kwestie van belang of dat deze staten en staatjes op de wat langere termijn nog bewoonbaar zijn als de klimaatverandering doorzet.

     

    Hoe groter de landen, hoe groter waarschijnlijk de problemen. Neem Rusland! Op de wat langere termijn kan het inderdaad een grootmacht op het gebied van water en voedsel worden. Dat kan het verlies aan inkomsten uit de export van olie en gas compenseren. Maar hoe gaat het in de tussenliggende periode? Meer dan 40% van het Russische bruto nationaal product komt uit olie en gas. Die inkomstenbron zal door de opmars van renewables steeds meer onder druk komen. Prijzen gaan sterk dalen. Dat kan Rusland opnieuw in een politieke en economische chaos laten belanden, zoals in de jaren tachtig van de vorige eeuw!