De Panama Papers over de dubieuze geldstromen van de superrijken maken veel los bij onze lezers. We hebben een aantal reactie op twitter voor u verzameld…
So now the people will be on their knees for more financial repression.. Mission accomplished..
— freegolds waiting for the gold oil ratio reset (@freegolds) April 4, 2016
Het alleropmerkelijkste aan de #PanamaPapers is: 1. Er zitten vooral enorme VS-ngo's achter. 2. Geen enkele Amerikaan wordt beschuldigd
De premier van IJsland, Sigmundur David Gunnlaugsson, is in verlegenheid gebracht door onthullingen uit de Panama Papers. In een interview werd hem gevraagd of hij iets wist van de brievenbusmaatschappij Wintris op de Britse Maagdeneilanden. Via dit bedrijf, dat hij eind 2007 had opgezet, beheerde hij voor miljoenen dollars aan obligaties van IJslandse banken die later in de problemen zouden komen.
Daarmee was de IJslandse premier zelf een van de schuldeisers op het moment dat de banken op omvielen stonden. En dus kon hij geen onafhankelijke beslissing nemen over de compensatie van de schuldeisers van de omgevallen IJslandse banken. Wat de premier verweten wordt is dat hij zijn belang in deze kwestie niet openbaar maakte, toen hij in april 2009 aantrad als parlementslid. Hij had zelf belang bij de uitkomst, want uit de uitgelekte Panama Papers blijkt dat Wintris een bedrag van $4 miljoen van de banken terugeiste.
Toen de IJslandse premier hier in een interview door een Zweedse televisiezender op gewezen werd wist hij gelijk hoe laat het was. Het volgende videofragment kwamen we tegen op de website van de Guardian.
De Panama Papers onthullen hoe een groot aantal vermogende politici, criminelen, beroemdheden en topsporters brievenbusmaatschappijen en belastingparadijzen gebruiken om geldstromen voor het publiek en voor de belastingdienst verborgen te houden. Het gaat dan bijvoorbeeld om wapenleveranties, drugshandel, omkoping, financiële fraude en belastingontduiking.
Men spreekt van 140 politici uit meer dan 50 landen die via in totaal 21 verschillende belastingparadijzen vermogen verborgen hielden of schimmige transacties deden, waaronder handlangers van Poetin, president Poroshenko van Oekraïne en de IJslandse premier Gunnlaugsson.
De volledige lijst van namen laat zien dat er politici van over de hele wereld voorkomen in het dossier van de Panama Papers. Het zou gaan om tenminste twaalf (oud)presidenten, 132 (voornamlige) politici en bestuurders en 29 miljardairs uit de Forbes 500 lijst. Ook zouden er in totaal meer dan 500 verschillende banken hebben meegewerkt aan het wegsluizen van miljarden en het faciliteren van dubieuze transacties.
Mossack Fonseca
Een jaar geleden kreeg de Suddeutsche Zeitung via een anonieme bron toegang tot de administratie van Mossack Fonseca, een dienstverlener uit Panama die wereldwijd juridisch advies en trustdiensten aanbiedt aan vermogende mensen. Het bedrijf heeft meer dan 500 mensen in dienst, die verspreid over meer dan dertig landen werken.
Het bedrijf staat bekend als een van de vijf grootste ‘registered agents’, bedrijven die een vergunning hebben om op verzoek vennootschappen op te richten in verschillende belastingparadijzen. Banken en vermogensbeheerders kunnen een adviesbureau als Mossack Fonseca inschakelen om voor hun klanten een bedrijf op te zetten in een belastingparadijs. En dat gebeurde massaal, want sinds de oprichting heeft Mossack Fonseca ongeveer 214.000 bedrijfjes opgericht.
Internationaal onderzoek
Het lek heeft een omvang van 2,6 Terabyte en bevat in totaal 11,5 miljoen documenten, bestaande uit e-mails, databasebestanden, pdf’s, afbeeldingen, ingescande documenten en tekstdocumenten. Om al deze data inzichtelijk te maken gebruikte de Suddeutsche Zeitung een speciaal programma genaamd Nuix. Dit programma kan met geavanceerde tekstherkenning zoeken in alle bestanden, inclusief ingescande documenten als kopieën van paspoorten en getekende contracten.
Vanwege de omvang van de database besloot de Suddeutsche Zeitung samen te werken met het International Consortium voor Onderzoeksjournalistiek (ICIJ). Dit consortium coördineerde in het verleden ook de Offshore Leaks, Lux Leaks en de Swiss Leaks. In totaal hebben ongeveer 400 journalisten van meer dan honderd mediabedrijven uit meer dan tachtig verschillende landen meegewerkt aan het onderzoek. Ook twee Nederlandse kranten leverden een bijdrage aan dit grote project, namelijk Trouw en het Financieel Dagblad. Zij publiceren de komende dagen artikelen op de website www.panamapapers.nl.
Saoedi-Arabië wil in de toekomst minder afhankelijk zijn van olie en zal daarom, naar het voorbeeld van Noorwegen, een nieuw staatsfonds oprichten om de opbrengsten van de olie te kunnen beleggen. De oliestaat wil meer dan $2 biljoen aan olierijkdom samenbrengen in een nieuw fonds, zodat het land in de toekomst inkomsten kan halen uit haar beleggingen in plaats van olie.
Prins Mohammed bin Salman wil Saoedi-Arabië transformeren van de grootste olieproducent naar een economie die voorbereid is op een nieuw tijdperk, waarin olie mogelijk een minder grote rol zal spelen. De beursgang van oliebedrijf Aramco speelt hierin ook een rol, want de opbrengsten zullen gebruikt worden om in andere sectoren in het buitenland te kunnen investeren. Tegen 2020 moet de helft van het beheerde vermogen van het staatsfonds belegd zijn in het buitenland, dat is momenteel slechts 5%. De oliestaat volgt daarmee het voorbeeld van Noorwegen, dat al haar investeringen in het buitenland heeft.
Daling olieprijs
De daling van de olieprijs sinds 2014 heeft laten zien dat de economie van Saoedi-Arabië nog steeds erg afhankelijk is van olie. Het land moest bezuinigen en de prijzen van elektriciteit en brandstof verhogen. Ook moest ze voor het eerst in lange tijd weer obligaties uitschrijven om het tekort op de begroting te dekken. Vorig jaar was dat tekort groter dan 15%.
Dat het voor olieproducerende landen niet makkelijk is om de afhankelijkheid van olie te verkleinen blijkt ook uit een studie van het IMF uit 2014. In tijden van voorspoed is er weinig politieke wil om de economie te herstructureren, terwijl er in slechte tijden vaak de middelen niet voor zijn. Volgens het IMF hadden oliestaten in de Perzische Golf veranderingen door moeten voeren toen de olieprijs nog op $100 per vat stond.
De Saudische prins Mohammed wil dat het Saudische staatsfonds het grootste beleggingsfonds ter wereld wordt. Met een vermogen van $2 biljoen is het al meer dan twee keer zo groot als het staatsfonds van Noorwegen. Het grootste fonds ter wereld is BlackRock, dat volgens cijfers van Bloomberg $4,6 biljoen onder beheer heeft.
Staatsfonds Saoedi-Arabië wordt ruim twee keer zo groot als dat van Noorwegen (Bron: Bloomberg)
Beleggers en vermogensbeheerders zouden in een wereld van negatieve rente twee keer zoveel goud in hun beleggingsportefeuille moeten aanhouden als normaal, zo schrijft de World Gold Council in een nieuwe publicatie. “Historisch gezien levert goud in periodes met een lage rente twee keer zoveel rendement op als normaal. Wij geloven dat de negatieve rente op lange termijn zal leiden tot een structureel grotere vraag naar goud onder beleggers en centrale banken.”
De World Gold Council schrijft in haar rapport dat de gevolgen van negatieve rente op de lange termijn nog onzeker zijn, maar dat er nu al een aantal negatieve bijwerking zichtbaar zijn. Voorbeelden daarvan zijn sterke schommelingen in de prijzen van financiële activa, groeiende balansen van centrale banken en het opnieuw oplaaien van de wereldwijde valutaoorlog.
Rendement op staatsobligaties is nu al vaak negatief (Bron: WGC)
Ongewenste effecten van negatieve rente
Centrale banken in Europa en Japan hanteren al een negatieve rente, met als doel deflatie te bestrijden en de schuldenlast te verlichten. Maar in de praktijk blijkt het beleid ook veel negatieve effecten te hebben voor spaarders, pensioenfondsen en verzekeraars, die het rendement op spaargeld en beleggingen zien teruglopen.
Ook voor banken is de negatieve rente schadelijk, omdat het de winstmarge aantast. Banken kunnen deze kosten doorbereken aan klanten, bijvoorbeeld door de spaarrente te verlagen of de winstmarge op hypotheken te verhogen.
Negatieve rente maakt goud kopen aantrekkelijk
Volgens de World Gold Council hebben staatsobligaties door de lage rente weinig opwaarts potentieel. Van alle hoogwaardige staatsobligaties heeft 30% nu al een negatieve rente, dat is bijna $8 biljoen aan schuldpapier. Nog eens 40% levert minder dan één procent op. Daardoor is goud een veel aantrekkelijker alternatief geworden. Bekijken we het rendement op staatsobligaties na correctie voor inflatie, dan ziet het beeld er nog slechter uit (zie bovenstaande grafiek).
Goud wordt daarmee steeds aantrekkelijker ter diversificatie van de beleggingsportefeuille. Het edelmetaal heeft een negatieve correlatie met veel andere beleggingen, wat betekent dat goud helpt om het risico te spreiden. De World Gold Council adviseert vermogensbeheerders en beleggingsfondsen om bij een aanhoudend lage rente 1,5x of 2x zoveel goud aan te houden als voorheen.
Zilver is sinds 2008 niet meer zo goedkoop geweest ten opzichte van goud als nu. De goud/zilver ratio ligt al enige tijd boven de 80, wat betekent dat de prijs van een troy ounce goud op de wereldmarkt gelijk staat aan 80 troy ounce zilver. En dat terwijl de ratio historisch gezien tussen de 40 en 50 lag.
Heeft u goudbaren, maar wilt u op dit moment liever zilver kopen? Dan bent u bij Hollandgold aan het goede adres! Ruilt u tussen 1 april en vrijdag 15 april goudbaren bij ons in om zilveren munten te kopen? Dan bieden wij u geen 1,5% onder spot, maar de spotprijs voor uw goudbaren! Op een Umicore goudbaar van 250 gram scheelt dat dus meer dan €100!
Let op: Deze actie geldt alleen als u de opbrengst van de goudbaren gebruikt om zilveren munten te kopen bij Hollandgold. Ook geldt de hogere inkoopprijs alleen voor LBMA gecertificeerde goudbaren in de originele verpakking. Ook moeten de goudbaren onbeschadigd zijn.
Bij inflatie denken we aan stijgende prijzen en daar maken producenten in de levensmiddelenindustrie handig gebruikt van. Op subtiele wijze maken ze de verpakkingen kleiner of verminderen ze de inhoud, terwijl de prijzen onveranderd blijven. Zo betaal je als consument meer, zonder dat je dat gelijk merkt in de portemonnee.
Deze vorm van inflatie, ook wel ‘shrinkflation’ of krimpflatie genoemd, kan eenvoudig een prijsstijging van tien procent of meer verhullen. Zo verlaagde Nestle in 2013 het gewicht van een Mars reep van 58 naar 51 gram (-12%), terwijl een Snickers reep van 58 naar 48 gram kromp (-17%). En in 2012 maakte Douwe Egberts bekend dat de hoeveelheid koffie in Senseo koffiepads was verlaagd van 7,5 gram naar 7 gram.
Onder druk van winkelketens proberen fabrikanten hun prijzen gelijk te houden, wat betekent dat ze hun winstmarges beschermen door minder in de verpakkingen te doen. Die paar gram minder wordt vaak niet direct opgemerkt, maar voor de producent is het een makkelijke manier om de winst te verhogen. In landen waar de inflatie erg hoog is wordt deze methode nog veel agressiever toegepast.
Herkent u dit of heeft u meer voorbeelden van ‘krimpflatie’? Laat het ons weten!
Krimpflatie: Steeds minder eten voor hetzelfde geld (Afbeelding via Manchesterevening)
Centrale banken blijven fysiek goud kopen als bescherming tegen geopolitieke risico’s en als vorm van diversificatie van de reserves. In 2015 voegden centrale banken volgens Thomson Reuters GFMS wereldwijd 483 ton goud aan hun reserves toe, de op één na grootste toename in een jaar sinds het einde van de goudstandaard.
Rusland was het afgelopen jaar opnieuw de grootste afnemer van goud, want hun centrale bank voegde in het afgelopen jaar een recordhoeveelheid van 206 ton goud aan de reserves toe. Ook China kocht veel goud, meer dan honderd ton sinds het openbaar maken van de cijfers in juni 2015.
Izabella Kaminska van de Financial Times vraagt zich af waarom de samenleving zoveel waarde hecht aan goud. Waarom kiezen spaarders voor het edelmetaal, als ze hun geld ook kunnen gebruiken voor investeringen in mensen en bedrijven?
Goud heeft sinds 1990 niet meer zo’n sterk kwartaal gekend als het eerste kwartaal van dit jaar. De goudprijs in dollars steeg met 16% als gevolg van onrust op de wereldwijde aandelenmarkt en toenemende twijfels over de effectiviteit van centrale banken. Goud profiteert van haar status van veilige haven, nu de zorgen over de groei van de wereldeconomie weer toenemen. Het was ook het eerste kwartaal sinds juni 2014 waarin de goudprijs een stijging liet zien.
Eind vorig jaar zakte de goudprijs nog naar het laagste niveau in meer dan vijf jaar tijd, omdat beleggers rekening hielden met een verdere stijging van de dollar en een reeks renteverhogingen door de Amerikaanse centrale bank. Maar door de plotselinge daling van de aandelenkoersen, in het bijzonder de koersen van bankaandelen, durfde de Federal Reserve haar geplande renteverhogingen niet door te zetten. De goudprijs steeg van een dieptepunt van $1.050 in december naar een niveau van $1.250 begin maart.
Meer monetaire stimulering
Ondertussen grepen ook de ECB en de Bank of Japan naar zwaardere middelen om de economie te ondersteunen, bijvoorbeeld door de introductie van een negatieve rente in Japan en een uitbreiding van het opkoopprogramma in de Eurozone. Meer monetaire verruiming door centrale banken is gunstig voor goud, omdat het edelmetaal wordt gezien als een soort hedge tegen waardedaling van valuta. Wereldwijd zagen we de vraag naar beleggingsgoud dan ook sterk toenemen.
Ook in Nederland groeide de belangstelling voor beleggen in goud en zilver. Bij goudhandelaar Hollandgold was de omzet in het eerste kwartaal zelfs twee tot drie keer zo hoog als normaal. “We zagen niet alleen veel bestaande klanten goud kopen bij Hollandgold, maar ook heel veel nieuwe klanten die voor het eerst een aankoop deden. Vaak zijn het bezorgde spaarders en beleggers die op zoek zijn naar een alternatief voor spaargeld, dat door de lage rente bijna niets meer oplevert”, zo verklaarde Vincent Kersten van Hollandgold.
De verwachting is dat goud ook de komende maanden een populaire vluchthaven zal blijven. De zorgen over de Chinese economie zijn nog niet weggenomen en de verwachting is dat de rente nog verder gaat dalen. Daar komt bij dat centrale banken van landen als China en India aanzienlijke hoeveelheden goud kopen om hun reserves te spreiden.
Sinds het uitbreken van de financiële crisis in september 2008 hebben centrale banken wereldwijd 650 renteverlagingen doorgevoerd, zo blijkt uit cijfers van Bloomberg en JP Morgan Asset Management. Centrale banken wereldwijd verlaagden de rente op de economie een impuls te geven en de kredietverlening weer op gang te brengen, maar daar is anno 2016 nog maar weinig van te merken.
Centrale banken zijn er weliswaar in geslaagd een totale ineenstorting van het financiële systeem te voorkomen, maar van een krachtig herstel is geen sprake geweest. Door de lage rente konden huishoudens en consumenten zich nog dieper in de schulden steken, maar van een duurzame groei was geen sprake. En wie dacht dat centrale banken zouden stoppen bij een rente van nul procent heeft het mis, want in de Eurozone en Japan is men al gewend geraakt aan negatieve rente.
