Blog

Nieuws uit de Nederlandse media

Ellende op de Nederlandse woningmarkt

Ook ING doet geen moeite om het gigantische probleem van de Nederlandse huizenmarkt en de hypotheekbubbel te bagatelliseren. In haar nieuwste Kwartaalmonitor Woningmarkt rekent de bank voor dat er eind 2013, uitgaande van een verdere prijsdaling van 10%, maar liefst 800.000 huishoudens 'onder water' zullen staan. Op een totaal van 3,5 miljoen huishoudens met een hypotheek op hun koopwoning heeft bijna een kwart van alle koopwoningen volgens deze schattingen eind volgend jaar een hypotheekschuld die hoger is dan de waarde van het huis. Halverwege 2011 telde ons land nog 517.000 huishoudens met een hypotheek die hoger is dan de waarde van de woning, zo weet de Volkskrant te melden.

In de Kwartaalmonitor Woningmarkt geeft ING aan dat de 'versobering' van de maximaal toegestane leensom (loan-to-value ratio) van 106 naar 100% vooral de starters hard zal raken, omdat die doorgaans nog maar weinig spaargeld en een lager inkomen hebben. Maar ook mensen die hun huis te kopen hebben gezet en naar een duurdere woning willen verhuizen gaan er op achteruit, mits ze daarvoor een extra hypotheek moeten afsluiten.

Wie onderwaarde heeft op zijn huis zal waarschijnlijk het liefst stil blijven zitten, terwijl de starter beter nog een paar jaar kan blijven wachten en de kat uit de boom kan kijken. Bij een gemiddeld geprijsde woning betekent een waardedaling van 10% al snel een bedrag van €20.000 dat in rook opgaat. Voor dat geld kunt u een jaar lang heel behoorlijk ergens huren.

Aanbod woningen gedaald…

… maar ook het aantal verkopen zakt verder weg

Naast dalende huizenprijzen en historisch lage verkoopcijfers laat de Kwartaalmonitor Woningmarkt nog een ander interessant 'detail' zien, namelijk dat jongeren amper geld achter de hand hebben. Als ze in de categorie 'huurder' vallen hebben ze volgens ING net iets minder dan €10.000 aan spaartegoed. Jongeren in de categorie 'jonger dan 30 jaar met hypotheek' hebben gemiddeld slechts een paar duizend euro aan spaargeld op de bank staan. Over risico's gesproken: een denkbeeldige hypotheek van €100.000 op een spaarvermogen van €5.000 is nog altijd een hefboomfactor van 20x. Waar kun je nog meer 20x je eigen spaarvermogen lenen tegen een lage rente (en daar ook nog subsidie op krijgen)?

Jongeren zien de problemen op de huizenmarkt en worden terecht voorzichtiger. Inmiddels zegt vier of de vijf jongeren tot 35 jaar de komende twee jaar 'zeker' geen huis te zullen kopen. Om dat in correct perspectief te plaatsen, voor de val van Lehman Brothers in 2008 was dat tweederde van alle jongeren tot 35 jaar. In 2002 was slechts 64% van de jongeren er zeker van geen huis te zullen kopen.

Jongeren minder bereid om huis te kopen

Jongeren hebben amper spaargeld

• ING: eind 2013 25% huizen onder water (RTL-Z)
• ING Kwartaalmonitor Woningmarkt (ING)
• 80% jongeren koopt 'zeker' geen huis (RTL-Z)

900.000 woekerpolisklanten nog in onzekerheid

RTL-Z bericht dat ruim 900.000 mensen met een beleggingsverzekering nog steeds niet weten waar ze aan toe zijn. Ze hadden in 2009 al moeten horen of en hoe ze worden gecompenseerd, maar dat moment werd keer op keer uitgesteld. Reaal en Nationale Nederlanden hebben nog het meeste werk te doen, zo schrijft RTL-Z. Voor deze financiële producten werden uitzonderlijk hoge kosten in rekening gebracht, kosten die gecompenseerd moeten worden aan de getroffen klanten van een aantal verzekeraars. RTL-Z schrijft:

''In totaal kochten ongeveer 4 miljoen Nederlanders 6,5 miljoen beleggingsverzekeringen, verzekeringspolissen die werden afgesloten bij een hypotheek of als aanvulling op hun pensioen. Maar in 2006 bleek sprake van hoge en tot dan verborgen kosten. Er kwamen procedures en stichtingen maakten zich hard voor een regeling. Die regelingen kwamen er eind 2008, begin 2009. De verzekeraars beloofden 3 miljard euro aan te veel geïnde kosten te compenseren.  Maar bijna drie jaar later zijn nog steeds niet alle klanten geïnformeerd over de precieze gevolgen van de regeling voor hun polis. Ook de eind 2011 gedane belofte om iedereen ‘medio 2012’ op de hoogte te brengen blijkt niet te worden ingelost.

• Reaal heeft zo'n 615.000 klanten (82%) nog niet geïnformeerd.
• Nationale Nederlanden heeft zo'n 264.000 klanten (38%) nog niet geïnformeerd.
• Aegon heeft 55.000 klanten (5%) nog niet geïnformeerd.
• Achmea heeft zo'n 27.000 klanten (2,4%) nog niet geïnformeerd.''

De verzekeraars hebben beloofd om dit voor het eind van het jaar alsnog te doen, behalve Reaal. Die denkt ook nog in 2013 bezig te zijn met de afwikkeling van de woekerpolissen.

• 900.000 woekerpolisklanten nog in onzekerheid (RTL-Z)

'ZZP’ers betalen veel te weinig belasting'

Het CPB kwam deze week met een kritische publicatie over de 'MKB-winstvrijstelling' en de 'zelfstandigenaftrek' regelingen voor ZZP'ers. Als gevolg van deze regelingen betalen zelfstandigen zonder personeel minder belasting dan werknemers in loondienst. Van elke verdiende euro houden zij 15 tot 25 cent meer over dan werknemers in loondienst. Het is bekend dat de overheid ondeemersschap wil stimuleren met dit soort maatregelen, maar lang niet iedereen kiest ervoor om ZZP'er te worden met als doel te kunnen ondeemen.

Volgens het CPB scoort de MKB-winstvrijstelling gunstig in de analyse, omdat deze maatregel zou stimuleren om meer (fiscale) winst te maken. De zelfstandigenaftrek krijgt in de huidige vorm geen gunstig oordeel van het CPB, omdat deze regeling te algemeen van aard zou zijn. Een specifieke stimulering voor bijvoorbeeld innovatie wordt met deze regeling niet bereikt. Het zou volgens het CPB zinvoller zijn om deze regeling om te vormen naar een specifieke aftrek voor bijvoorbeeld langdurig werklozen, arbeidsgehandicapten, werkzoekende ouderen en laagproductieven, omdat zelfstandig ondeemerschap voor deze groepen volgens het CPB vaak de enige weg is naar de arbeidsmarkt. Daardoor wordt hun keuze voor het zelfstandig ondeemerschap meer gedreven door ondeemingszin en -talent en minder door fiscale prikkels, aldus het CPB.

• CPB: ZZP'ers betalen veel te weinig belasting (Welingelichtekringen)
• De fiscale behandeling van zelfstandigen: een kritische blik (CPB)

'Wat moet ik doen met mijn spaargeld?'

Artikelen met dit soort titels in reguliere media zijn het type artikelen waar ik graag met een hele grote denkbeeldige boog omheen loop. Geschreven door 'deskundigen' en 'experts' die niet veel verder komen dan de wijsheden uit oude studieboeken en die de brochures van de grote financiële instellingen goed bestudeerd hebben. Een beetje meer rente hier door het spaargeld een jaartje vast te zetten, betere inflatiecompensatie daar en wat meer aflossen op een hypotheek voor zover de bank daar ruimte voor biedt. Dat soort adviezen…

Aan alles is te lezen dat deze deskundigen gevangen zitten in een bekrompen manier om naar de economie te kijken. Sparen bij de bank, andere opties lijken er niet te bestaan voor de doorsnee burger. Voor een paar tienden van procenten kunt u het spaargeld overzetten naar een andere bank, maar wat er dan mee gebeurt weet u nog steeds niet. Door het fractionele banksysteem is uw spaargeld dan nog steeds niet 100% veilig. Gelukkig dekt het deposito grantiestelsel elke onwetende spaarder met maximaal €100.000 per bankrekening (mits de bank in kwestie is aangesloten bij het depositogarantiestelsel).

Waar het aan schort met dit soort berichten is de kortzichtigheid, de gedachte dat de financiële wereld zoals we die nu kennen de komende jaren niet structureel gaat veranderen. Ik voorzie de komende jaren een grote verandering in de manier waarop we naar banken, financiële producten en sparen kijken en met mij steeds meer anderen. En ik was zeker niet de eerste om tot nieuwe inzichten te komen. Na het aanklikken van dit artikel ging ik gelijk zoeken naar het woord 'goud' en waar kwam ik die als eerste tegen? Warempel, onder het bericht in de eerste reactie! Voor de lol zou u ook de andere reacties eens moeten lezen bij dit bericht. De scepsis onder de bevolking wordt groter en mensen zien dat je niet meer weg kunt komen met het adviseren van iets hogere rente bij een bepaalde bank om veilig door deze financiële storm te komen…

• Wat moet ik doen met mijn spaargeld? (Telegraaf)

'Goldman Sachs niet vervolgd om rommelhypotheken'

Goldman Sachs wordt niet vervolgd voor de rol die ze gespeeld heeft in de subprime crisis in de VS. De bank verkocht voorafgaand aan de grote crisis van 2008 herverpakte rommelhypotheken aan beleggers en verzekeraars over de hele wereld. De producten waren goedgekeurd door kredietbeoordelaars, die daarvoor een flinke vergoeding kregen van Goldman Sachs. Door de rommelhypotheken in plakjes te snijden en in tranches door te verkopen liep de bank zelf geen risico. En terwijl de bank winst maakte op de verkoop van deze dubieuze hypotheekbeleggingen speculeerde het op een waardedaling van deze beleggingen. De schapen van de beleggingswereld werden op deze manier twee keer geschoren, een praktijk waar Goldman Sachs nu toch mee weg kan komen wegens 'gebrek aan bewijslast'.

• 'Goldman Sachs niet vervolgd om rommelhypotheken' (RTL-Z)

Australië verhoogt groeiverwachting

RTL-Z schrijft dat de Australische centrale bank de groeiverwachting voor dit jaar naar boven heeft bijgesteld. Terwijl de economie in Europa en de VS blijft kwakkelen en de Chinese groei aan kracht verliest floreert de Australische economie nog wel. De centrale bank van het land rekent nu op een groei van 3,5% voor 2012, waar het in mei nog een prognose van 3% hanteerde. De economie van Australie drijft vooral op mijnbouw, want het continent is rijk aan waardevolle grondstoffen zoals goud, zilver, uranium, koper, nikkel, tin, zeldzame aardmetalen en diamanten. Omdat de vraag naar veel van deze grondstoffen nauw samenhangt met de wereldwijde economische groei zijn mijnbouwbedrijven toch wat voorzichtiger geworden met hun vooruitzichten voor de komende jaren.

• Australië verhoogt groeiverwachting (RTL-Z)

Gedupeerde beleggers willen €5 miljoen zien van oud-directeuren Attica

Op de website van het FD lezen we dat een groep particuliere beleggers donderdag beslag heeft gelegd op drie panden en een lap grond van twee oud-bestuurders van vermogensbeheerder Attica. De vermogensbeheerder beloofde een defensieve belegging met een goed rendement, maar belegde vervolgens in buitenlandse fondsen die tijdens de financiële crisis meer dan 80% van hun waarde verloren. De gedupeerde beleggers hebben een advocaat in de hand genomen. Het FD schrijft:

''De tien beleggers willen ruim € 5 mln zien van oud-directeuren Mark Boerstra en Manengu Peters voor geleden beleggingsverliezen. De beslaglegging volgt op een dagvaarding waarin de particulieren stellen dat de twee hen in risicovolle hedgefondsen lieten beleggen terwijl ze juist weinig risico wilden lopen.

‘De oud-bestuurders hebben tijdens gesprekken met hun klanten de indruk gewekt dat ze de perfecte belegging hadden gevonden met een gunstig rendement en een defensief beleggingsprofiel.’ Maar tijdens de kredietcrisis in 2008 bleek dat die hedgefondsen niet risicoloos waren. Veel fondsen zijn al jaren op slot omdat de onderliggende beleggingen door gebrek aan liquiditeit onverkoopbaar zijn.  ‘De verliezen in die buitenlandse fondsen lopen op tot meer dan 80%’, zegt Doets.  Dat de fondsen niet geschikt zijn voor particulieren blijkt volgens hem uit de achterliggende prospectussen. ‘Daarin staat dat beleggers die instappen bereid moeten zijn om hun hele inleg te verliezen. Dat past niet in een defensief profiel. De bestuurders moeten dit hebben geweten. Zij hebben de beleggers misleid.’''

Het is natuurlijk erg vervelend voor beleggers die met Attica in zee zijn gegaan. Door vermogen uit handen te geven en de beleggingen uit te besteden aan een ander loop je nou eenmaal risico's. Doe altijd je eigen research en probeer beleggingen die weinig zekerheid geven vooral te spreiden. Hoe vaak hoor je wel niet dat mensen hun hele pensioenvoorziening in één beleggingsfonds hebben gestopt.

• Beleggers leggen beslag op huizen (FD)

Beurs dicht bij record

De euforie is groot op het Damrak, want de AEX index staat inmiddels alweer bijna op het hoogste punt van het jaar. Het record van dit jaar staat op 336 punten en werd halverwege maart bereikt. Vergeleken met het begin van dit jaar staat de graadmeter ongeveer 5,6% hoger. De stijgende beurskoersen zijn een doekje voor het bloeden, want er is nog altijd veel vermogen in rook opgegaan sinds de beursval van 2007 en 2008. Vijf jaar geleden stond de AEX nog op meer dan 500 punten en stonden vooral de financials voor veel hogere koersen op de borden. Een aandeel ING ging in vijf jaar tijd van bijna €25 naar €5,85 (-76%), Aegon ging van een koers van €14 in 2007 naar €4,27 nu (-69,5%), SNS zakte van meer dan €16 naar €1,09 (-93%) en we weten ook hoe het met Fortis en ABN Amro is afgelopen.

Beleggen in aandelen kan ook veel opleveren, door in de juiste bedrijven te beleggen valt er een goed rendement te behalen. Neem als voorbeeld ASML, het technologiebedrijf dat zeer geavanceerde chipmachines bouwt voor onder meer Intel en TSMC. Door de groeiende populariteit van smartphones, tablets en andere elektronica doet dit bedrijf uitstekende zaken. Het aandeel ASML stond vijf jaar geleden op €22 en noteert nu ruim €46, meer dan een verdubbeling. Daarmee komt ASML zelfs een beetje in de buurt van de prijsstijging van goud, want de goudprijs in euro's steeg sinds 2007 ook flink: van ongeveer €500 toen naar iets meer dan €1300 nu.

Op RTL-Z kwam gisteren de volgende grafiek voorbij, waarin de prestaties van de AEX en de DAX worden afgezet tegen de S&P 500, 'obligaties', de wereldwijde beursindex MSCI en de goudprijs. Nu weet ik niet in welke valuta de rendementen van de beurzen zijn weergegeven, maar die van goud is in onderstaande grafiek duidelijk in dollars weergegeven. Als we die in euro's zouden noteren doet goud het een stuk beter, daarvan is de prijs in 2012 met 8,9% gestegen. Zie voor de prestaties van goud in alle populaire valuta de tabel op Goldprice.org.

In ander nieuws:

• Faillissementsfraude in transportsector (FD)
• Veel Poolse bouwers failliet door EK 2012 (RTL-Z)
• Bekentenis zwartspaarder valt nu voordeliger uit (NU.nl)
• Duitsland ziet forse risico's door eurocrisis (NU.nl)
• Britse toezichthouder wil Libor op de schop  (NU.nl)

Nieuws uit buitenlandse media

44% Amerikaanse beroepsbevolking vindt arbeidsmarkt slechter dan jaar geleden

Op Rasmussen Reports lezen we dat het vertrouwen van de Amerikaanse bevolking in de arbeidsmarkt verder weggezakt is naar het laagste punt in tien maanden tijd. In de meest recente telefonische enquête van Rasmussen Reports onder Amerikaanse volwassenen blijkt dat 44% aangeeft dat de arbeidsmarkt er nu slechter bij ligt dan een jaar geleden. Dat is een stijging van 15 procentpunt ten opzichte van begin juni, toen dezelfde enquete een percentage van 29% 'pessimisten' gaf. In het meest recente onderzoek geeft overigens 30% aan dat de arbeidsmarkt hetzelfde is gebleven als een jaar geleden en 24% is van mening dat deze in het afgelopen jaar verbeterd is.

• 44% say job market worse than a year ago (Rasmussen Reports)

Twintig steden in de VS met het hoogste aantal huisuitzettingen

Op Businessinsider verscheen vandaag een overzicht van de twintig Amerikaanse steden met het hoogste percentage huisuitzettingen in juli 2012. Maand-op-maand daalde het aantal huisuitzettingen in de VS met 3% en ten opzichte van vorig jaar zelfs met 10%. Dat wil nog niet zeggen dat er sprake is van herstel, want het aantal huisuitzettingen blijft nog steeds zeer hoog in sommige steden. Vooral in Florida en Califoië is het kommer en kwel, want deze twee staten leveren de meeste steden voor dit overzicht. Businessinsider sorteerde de steden op basis van data van RealtyTrac. De lijst wordt aangevoerd door Stockton (Califoië) met een huisuitzetting bij 1 op de 153 huizen in de maand juli. De andere steden uit deze lijst van twintig vallen in de bandbreedte van één huisuitzetting op 310 huizen tot één op de 185.

• These 20 Cities Have The Highest Home Foreclosure Rates In America (Businessinsider)

Oudste bedrijf in de scheepvaart stopt ermee

Bloomberg bericht dat het Britse Stephenson Clarke Shipping Ltd. haar laatste goederenschip heeft verkocht en dat het bedrijf, dat in 1730 werd opgericht, nu definitief haar deuren zal sluiten. Het bedrijf was al geen grote speler meer in het inteationale goederenvervoer over zee, maar het is wel een teken aan de wand. ''Het nieuws dat Stephenson Clarke Shipping Ltd. het hoofd niet boven water kan houden laat zien dat het economische klimaat voor de scheepvaart uitdagend is'', zo schreef het Britse ministerie van Scheepvaart in een email aan Bloomberg.

De Baltic Dry Index, die aangeeft welke tarieven er gerekend worden voor het vervoer van droge bulkgoederen over zee (zoals graan en steenkolen), is dit jaar al met 55% gezakt en lijkt voor de vierde keer in vijf jaar tijd omlaag te gaan. De groeivertraging van de wereldwijde economie zet de scheepvaart onder druk, omdat deze industrie erg kapitaalintensief is en zich moeilijk kan aanpassen aan een daling van de vraag. Daardoor is er veel concurrentie op prijs en worden de zwakkere bedrijven uit de markt gedrukt. Volgens analist Marc Pauchet van ACM Shipping Group plc. is de ondergang van Stephenson Clarke Shipping Ltd. symptomatisch voor het wereldwijde overschot aan vrachtschepen.

• World’s Oldest Shipping Company Closes in Industry Slide (Bloomberg)

Chinese export groeit nog maar met 1%

Nieuwe cijfers uit Beijing laten zien dat de export van goederen in China behoorlijk aan het vertragen is. Door het uitblijven van een krachtig herstel in de belangrijkste afzetmarkten van China werden er in juli 2012 slechts 1% meer goederen geëxporteerd dan in diezelfde maand een jaar geleden. In juni was de jaar-op-jaar ontwikkeling nog een stuk positiever met een stijging van 11,3%. Vooral de export naar landen van de Europese Unie is flink teruggevallen, afgelopen maand was de daling 16,2%. In de VS was er nog wel sprake van groei, maar die zakte van 10,6% in juni naar 0,6% in juli. Ook dat is een behoorlijke verslechtering.

De slechte cijfers laten zien dat de economie nog altijd niet aan het herstellen is en dat vooral Europa en de VS gebukt gaan onder de financiële crisis.

• China Export Growth Slides as World Recovery Slows (Bloomberg)

VN roept de VS op om ethanolproductie terug te brengen

De VS is al vaker bekritiseerd op beleid van de overheid, dat erop gericht is om een groot deel van de maïsproductie aan te wenden voor ethanolproductie. Door ethanol te mengen met benzine kan het verkocht worden als een soort biobrandstof, dat ten tijde van de 'global warming' hype door velen enthousiast ontvangen werd. Maar door de extreme droogte en hitte in de VS is de productie van maïs en graan nu zoveel lager dat men wereldwijd rekening houdt met hogere voedselprijzen. De VN voorziet dan ook grote problemen in de armere delen van de wereld, waar mensen een relatief groot gedeelte van hun inkomen aan voedsel besteden en dus hard geraakt zullen worden door stijgende prijzen.

De VN roept de Amerikaanse overheid op de productie van ethanol drastisch terug te schroeven, zodat er meer maïs overblijft voor voedselproductie. De prijzen van maïs, sojabonen en graan zijn sinds juni al met 30 tot 50 procent gestegen als gevolg van de droogte en hitte in de VS.

• UN urges US to cut ethanol production (CNN.com)

De neergang van het rijke 'Westen' in grafieken

Tijdens een presentatie van Jon Moynihan aan de London School of Economics werden verschillende interessante grafieken getoond die laten zien hoe slecht het gesteld is met de Westerse economieën. De volledige presentatie bevat 95 slides en is hier te downloaden (16 MB). Hieronder ziet u een selectie van de meest opvallende grafieken uit deze presentatie. Via Welingelichtekringen kwam ik bij deze presentatie uit.

Banenkrimp in de VS van 2000 tot 2010

Vooral hoger opgeleiden zagen inkomen stijgen

Diepe crisis arbeidsmarkt VS

Chronische begrotingstekorten, let op het verschil tussen Eurozone en VS/VK/Japan

Totale schuldenberg veel hoger

(Dankzij onderzoeks- en rekenwerk van Jaco Schipper weten we dat Nederland in 2010 een totale schuld had van bijna 700% van het BBP)

De kosten van de verzorgingsstaat groeien sneller dan de economie

Leraren van nu waren minder vaak de 'excellente student' dan in 1930

• The Continued Economic Decline of the West: Diagnosis and Prognosis (PA Consulting)

Tot slot:

Youtube bevat een schat aan informatie. De huisvlijt van (video)bloggers kan soms verrassende nieuwe inzichten geven. Zo volg ik op Youtube het kanaal van silverfuturist, een jongeman die zich goed heeft ingelezen in de materie van geld, goud en zilver en er op een grappige wijze over kan vertellen. In deze video van gisteren geeft hij kritiek op zowel de 'reguliere' als de 'alteatieve' media omtrent hun berichtgeving over de edelmetalen en geld.

Nieuws uit de Nederlandse media

Inflatie gestegen naar 2,3%

De (prijs)inflatie in Nederland is in de maand juli gestegen tot 2,3%, een toename van 0,2 procentpunt ten opzichte van de 2,1% in juni. Dat blijkt uit cijfers van het CBS, die donderdag werden gepubliceerd. De toename zou vooral te wijten zijn aan een verhoging van de woninghuur en aangepaste belastingregels (BPM) bij de aanschaf van een nieuwe personenauto. De meeste huurtarieven voor woningen worden in de maand juli verhoogd en dit jaar was de gemiddelde verhoging 2,8%. Dat is aanzienlijk meer dan vorig jaar, toen de huren in de maand juli met gemiddeld 1,8% verhoogd werden. De maximaal toegestane huurstijging voor woningen is dit jaar vastgesteld op 2,3%, maar bij wisseling van de huurder kan de verhuurder een hoger bedrag vragen.

Verder schrijft het CBS dat de prijsontwikkeling van aardgas juist een drukkend effect had op de (prijs)inflatie, ondanks dat het dit jaar 5,1% duurder was dan een jaar geleden. Dit komt omdat de prijsstijging op jaarbasis in juni nog veel hoger lag, namelijk op 8%. Ook lagere prijzen voor kleding en lagere telefoontarieven in het buitenland drukten het inflatiecijfer een beetje omlaag.

Volgens de 'Europees geharmoniseerde methode' (HICP) is de prijsinflatie in Nederland nog iets hoger, namelijk 2,6% in de maand juli. Volgens deze berekening is dat een toename van 0,1 procentpunt ten opzichte van juni. Nederland zit marginaal boven de gemiddelde (prijs)inflatie in de Eurozone, want die kwam in juli uit op 2,4%, gelijk aan het cijfer van de maand ervoor.

• Inflatie gestegen naar 2,3 procent (CBS)

Treinkaartjes worden duurder

Aansluitend op de inflatiecijfers een niet geheel onverwacht bericht van de NS: de treinkaartjes worden opnieuw duurder. Het is eerder regel dan uitzondering, want hogere kosten voor brandstof en personeel raken ook de winstgevendheid van het personenvervoer over het spoor. We hebben nog even de tijd om ons mentaal voor te bereiden op de verhoogde tarieven, want die zullen pas op 1 januari 2013 ingevoerd worden.

Enkele reizen, dagretours 2e klas en trajectabonnementen zullen met gemiddeld 2,4% gaan stijgen in prijs. De prijsverhoging is volgens de NS in lijn met de stijging van de consumentenprijsindex en de vergoeding voor het gebruik van de infrastructuur (Prorail). Niet alle tarieven worden verhoogd en de NS zegt te streven naar een gematigd tariefbeleid door scherp te letten op kosten en efficiency.

Het lijkt erop dat reizigers ook nog wat terugkrijgen voor de hogere tarieven, want op de website van BNR lezen we dat de NS met ingang van volgende week weer langere treinen gaat inzetten. Deze zomer besloot de NS om de treinen tijdens de rustige zomerperiode korter te maken, in plaats van over te schakelen op een vakantiedienstregeling met minder treinen. Op een aantal trajecten zouden de treinen nu veel te kort zijn, zo vertelt reizigersvereniging Rover.

• Treinkaartjes worden duurder (NU.nl)
• NS maakt treinen langer na klachtenregen (BNR)

Witte boorden niet meer vies van koude acquisitie

Het FD schrijft dat steeds meer 'witteboordendienstverleners' nieuwe klanten opzoeken via de telefoon. Door 'koude acquisitie' proberen ze potentiële klanten binnen te halen, zonder introductie vooraf. Deze vorm van klantenwerving was totnogtoe ongebruikelijk voor accountants, adviseurs en advocaten, maar de slechte economische tijden met dalende omzet vraagt de laatste tijd om een meer pro-actieve aanpak. Voor veel bedrijven in deze sectoren is het niet gebruikelijk om klanten 'koud' te bellen, maar de strategie lijkt wel zijn vruchten af te werpen.

Volgens het FD heeft Nysingh Advocaten & Notarissen uitstekende resultaten gehaald met de koudeacquisitiecampagne, die anderhalf jaar geduurd heeft. Circa één op de zeven telefoontjes heeft tot een fysieke kennismaking geleid en daarbij zin ook nieuwe klanten binnengehaald. Omdat het 'koud' bellen van klanten vraagt om expertise die vaak niet aanwezig is bij dit type bedrijven wordt vaak de hulp ingeschakeld van gespecialiseerde bureaus. Die helpen bedrijven met het trainen van personeel en het werven van nieuwe medewerkers die ervaring hebben met deze strategie om klanten binnen te halen.

• Witte boorden niet meer vies van koude acquisitie (FD)

Amateurarcheologen vinden schat bij staphorst

Amateurarcheologen hebben in een akker in het buitengebied van Staphorst een schat gevonden met grote historische waarde voor de regio. Het is niet moeilijk om te raden dat deze schat bestond uit gouden en zilveren voorwerpen, omdat die zowel in het heden als in het verleden als waardevol worden beschouwd. De vondst werd in maart al gedaan, maar is tot donderdag stilgehouden vanwege onderzoek naar de gevonden voorwerpen.

De schat bestond uit 29 zilveren knopen, twee gouden keelknopen, een Staphorster plaatketting van zilver en een zakhorloge uit de Napoleontische tijd. De knopen dateren van 1720 tot en met 1880 en hebben vooral een historische waarde. Al deze oamenten hoorden bij de klederdracht uit die tijd en zijn door hun waarde goed verstopt door de eigenaar.

• Amateurarcheologen vinden schat bij Staphorst (NU.nl)

Welvaartsstaat kost Nederland €11.000 per inwoner

Volgens data van het CBS heeft Nederland vorig jaar in totaal €186 miljard uitgegeven aan sociale bescherming bij ziekte, ouderdom of werkloosheid. Dat is een toename van 4% ten opzichte van 2010 en omgerekend €11.000 voor iedere Nederlandse inwoner. Daarmee spenderen Nederlanders relatief veel geld aan sociale bescherming, aldus het CBS. In Europa staan we, gecorrigeerd voor prijsverschillen, op de derde plaats als het gaat om de hoogte van de uitgaven voor sociale bescherming. Alleen de Denen en de Luxemburgers gaan ons voor, zo schrijft het FD.

Volgens Peter Hein, econoom bij het CBS, zijn de relatief hoge kosten in ons land te wijten aan een duur pensioendstelsel en relatief hoge uitkeringen bij ziekte en arbeidsongeschiktheid. De verwachting is dat de kosten als gevolg van de vergrijzing nog veel verder zullen oplopen. Tegelijkertijd zijn er steeds minder werkenden die deze lasten kunnen dragen en slagen pensioenfondsen er niet in om hun dekkingsgraad weer naar een gezond niveau te brengen.

Het is dus de vraag hoe houdbaar onze welvaartsstaat is, die volledig is afgestemd op een alsmaar groeiende economie en een goed gevulde pensioenkas. De kosten van omgerekend €11.000 per inwoner zetten mij wel aan het denken, want als ik die zou moeten aftrekken van mijn eigen bruto jaarinkomen blijft er niet veel meer van over. Het is niet voor niets dat de overheid een grote staatsschuld heeft opgebouwd, want aan de verzorgingsstaat zoals we die nu kennen hangt een flink prijskaartje.

• Welvaartsstaat kost Nederland €11.000 per inwoner (FD)

Detailhandel profiteert niet van Olympische Spelen

Het argument dat grote sportevenementen veel geld in het laatje brengen voor de detailhandel is mogelijk toch niet zo sterk. De Britse detailhandelsmonitor BRC-KPMG verwacht dat de Britse detailhandelsverkopen niet zullen profiteren van de Olympische Spelen. De verwachtte opleving van de omzet in de maand juli bleef uit en het ziet eaar uit dat die er ook in de maand augustus niet zal komen. NU.nl schrijft:

''De detailhandelszaken zagen de verkopen vorige maand met slechts 0,1 procent stijgen, vergeleken met dezelfde maand een jaar eerder. Vorig jaar steeg de omzet nog met 0,6 procent.  De enige sector die nog wel voordeel had in de aanloop naar de Spelen waren de voedsel- en drankzaken. Die zagen de totale verkopen in de laatste week van juli flink omhoog gaan. Consumenten bereiden zich dan voor op de Olympische feesten, aldus de monitor.''

De drukte in de binnenstad van Londen blijkt juist klanten af te schrikken:

''Vooral winkels in het centrum van Londen hebben het zwaar te verduren nu klanten de hoofdstad zoveel mogelijk mijden, signaleert Helen Dickinson van KPMG. ''Het ligt voor de hand dat iedere glimp van voordeel die de Spelen nog brengen van korte duur zal zijn.''''

• Detailhandel profiteert niet van Spelen (NU.nl)

Chinese inflatie blijft dalen

De groei van de Chinese economie is aan het vertragen en dat remt ook de prijsinflatie af. NU.nl bericht dat de inflatie in China vorig jaar tot het laagste niveau in tweeënhalf jaar is gezakt. Volgens cijfers van de Chinese overheid steeg het gemiddelde prijspeil in juli met 1,8% ten opzichte van een jaar eerder. In juni was dat cijfer nog 2,2%. Het verschil met vorig jaar is groot, want toen rapporteerde de Chinese overheid een prijsinflatie van 6,5% over de maand juli.

Ook de industriele productie in China is behoorlijk teruggevallen, tot het laagste peil sinds mei 2009. Chinese fabrieken produceerden vorige maand 9,2 procent meer dan een maand eerder. In juni bedroeg de groei nog 9,5 procent, zo lezen we op NU.nl. In een poging de groei te stimuleren en een te snelle groeivertraging op te vangen heeft de Chinese centrale bank de afgelopen maanden en enkele keren de rente verlaagd. Door een lagere rente wordt lenen aantrekkelijker en wordt sparen ontmoedigd.

• Chinese inflatie blijft dalen (NU.nl)

Rente op Amerikaanse staatsschuld omlaag sinds downgrade S&P

Kredietbeoordelaar S&P gaf in augustus een belangrijk signaal aan de financiële markten door Amerika uit de lijst van Triple A landen te halen. De hoge staatsschuld en het enorme gat in de begroting (drie jaar op rij ruim $1 biljoen tekort) waren voor S&P reden om het land af te waarderen, een besluit dat de kredietbeoordelaar op veel kritiek kwam te staan. De stijging van de rente op de staatsschuld die sommige analisten hadden verwacht bleef echter uit, want sindsdien is de rente die Amerika moet betalen op de staatsschuld alleen maar verder omlaag gegaan. Geholpen door 'Operation Twist' en de historisch lage rente van de Federal Reserve en door de wereldwijde vlucht naar de meest liquide financiële activa kon Amerika genoeg beleggers vinden om haar tekorten te financieren.

Eind juli bereikte de rente op de Amerikaanse 10 jaars lening zelfs een laagterecord van 1,4%, bijna een heel procentpunt lager dan het niveau van begin augustus vorig jaar, toen S&P met een afwaardering kwam. De lage rente (en dus hoge koers) sust de obligatiemarkt in slaap, want fundamenteel zien de vooruitzichten voor de VS er nog steeds heel somber uit. De politiek zet geen stappen om op grote schaal te bezuinigen en daarmee een begrotingsevenwicht te bereiken, terwijl de centrale bank de obligatiemarkt kan blijven ondersteunen om de financiering van de tekorten veilig te stellen. Door het enorme tekort op de handelsbalans weet de VS haar inflatie grotendeels te exporteren naar het buitenland, anders zou de prijsinflatie in de VS al veel sneller zijn opgelopen.

• VS goedkoper uit jaar na 'downgrade' (FD)

Rente op 10 jaars staatsobligatie VS juist gedaald sinds downgrade door S&P in augustus 2011 (Bron: Bloomberg)

Facebook zoekt manieren om geld te verdienen

De beurskoers van Facebook laat zien dat beleggers in grote meerderheid niet overtuigd zijn van het verdienmodel van de sociale netwerksite. Ondanks de enorme 'user database' en de grote hoeveelheid informatie die Facebook van haar gebruikers heeft blijkt het nog steeds moeilijk om de inkomsten op te schroeven. Facebook test daarom met verschillende nieuwe advertentiemodellen, waarvan de nieuwste versie ook reclame op smartphone apps kan weergeven. Op het kleine scherm van een smartphone is relatief weinig ruimte voor advertenties en veel gebruikers zitten er ook niet echt op te wachten.

Facebook staat voor de uitdaging om advertenties meer prominent weer te geven op de site, zonder dat gebruikers zich eraan gaan ergeren en op zoek gaan naar alteatieven. Een andere trend waar Facebook munt uit probeert te slaan is het aanbieden van spelletjes waarop gebruikers geld kunnen inzetten. Door online gokspellen toe te laten op de sociale netwerksite kan Facebook meer inkomsten binnenhalen. Facebook krijgt normaal gesproken 30% van alle inkomsten die andere bedrijven genereren via hetnetwerk. Of dat ook voor het nieuwe gokspelletje Bingo Friendzly geldt wil Facebook niet zeggen, maar he antwoord laat zich wel raden.

• Facebook test nieuw advertentiemodel om ook mobiel te verdienen (Volkskrant)
• Online gokken kan nu ook op Facebook (Volkskrant)

In ander nieuws:

• 'Steeds meer Nederlandsers emigreren door crisis' (Volkskrant)
• Vastgoedmalaise raakt ING (FD)
• 'Britse economie herstelt zwak' (NU.nl)
• Winst Aegon gehalveerd (NU.nl)
• Griekse werkloosheid loopt verder op (RTL-Z)
• Meeste executieveilingen in Flevoland (RTL-Z)
• Broodprijzen rijzen de pan uit (RTL-Z)

Nieuws uit buitenlandse media

Foutieve handelssoftware Knight Capital kocht per seconde voor $2,6 miljoen aandelen

Deze week ging het effectenhuis Knight Capital lelijk onderuit door verkeerd geprogrammeerde high-frequency trading software. In drie kwartier tijd wist de software in totaal een vermogen van $440 miljoen te verbranden. Zero Hedge bericht dat dit algoritme van Knight Capital gedurende die drie kwartier voor $7 miljard aan aandelen heeft gekocht, omgerekend is dat $2,6 miljoen per seconde. Daarmee was het algoritme verantwoordelijk voor 10% van het totale handelsvolume op dat moment.

Knight Capital kwam acuut in de problemen door dit verkeerd geprogrammeerde HFT-systeem en was gedwongen een grote positie van de hand te doen. UBS wilde deze positie oveemen, voor een prijs dan 8% lager lag dan de marktwaarde op dat moment. Uiteindelijk was het Goldman Sachs die wist te profiteren van deze blunder, want zij gaven een betere prijs door slechts 5% onder de marktwaarde van de positie te bieden. Het aanhouden van voldoende liquiditeit bewijst ook hier zijn nut, want Goldman Sachs kon dankzij deze deal gelijk een opbrengst van $230 miljoen incasseren.

• Knight's Berserk Algo Bought $2.6 Million Worth Of Stock Every Second (Zero Hedge)
• Knight Held $7 Billion of Stocks Due to Glitch (Wall Street Joual)

Elliott management: Verkoop je Amerikaanse staatsobligaties

Vermogensbeheerder Elliott Management van Paul Singer trekt de aandacht met een opvallende uitspraak:

''De staatsobligaties van de VS, het Verenigd Koninkrijk, Japan en Europa met een lange looptijd zullen behoren tot de slechtst preseterende beleggingen over de komende tien tot twintig jaar. Daarom raden we aan om iedereen die dergelijke schuldpapieren in de portefeuille heeft, deze nu van de hand te doen.''

Volgens de vermogensbeheerder, die sinds 1977 actief is en die inmiddels $19,8 miljard aan beleggingen beheert, hebben staatsobligaties het de afgelopen jaren uitstekend gedaan, maar is het nu tijd geworden om winst te nemen. Vanaf dit moment ziet Elliott Management vooral veel risico's, waar een vrij laag rendement tegenover staat. In plaats van te gokken op nog hogere koersen (lagere rentes) moeten beleggers nu winst nemen en de posities in langlopend schuldpapier van de genoemde landen en gebieden van de hand doen.

In een 20 pagina's tellende nieuwsbrief deelt de vermogensbeheerder haar gedachten en visie met de rest van de wereld. De lijst is te lang om hier te plaatsen, maar is zeker de moeite waard om even door te lezen. Over monetaire financiering van overheidstekorten schrijft men bijvoorbeeld het volgende:

''Printing money and overstaffing govement offices may look like growth for a period of time, but it is actually the road to poverty, corruption and, ultimately, political upheaval.''

• Elliott Management: We Make This Recommendation To Our Friends: If You Own US Debt Sell It Now (Zero Hedge)

US Garbage indicator geeft zorgwekkend vooruitzicht voor de Amerikaanse economie

Eind juli plaatste Business Insider een 'grafiek van de dag' die ik vandaag op een andere site tegenkwam. De grafiek heeft betrekking op de hoeveelheid afval, een indicator die volgens onderzoek van de economen Michael McDonough en Carl Riccadonna een 82% correlatie heeft met de groei van de Amerikaanse economie. Het klinkt aannemelijk, want in een snel groeiende economie wordt meer geproduceerd en is er dus ook meer afval. Onderstaande grafiek laat zien dat de hoeveelheid getransporteerd afval de laatste maanden behoorlijk is geslonken. Deze indicator wijst op een mogelijke krimp van de Amerikaanse economie, uitgedrukt in BBP.

• CHART OF THE DAY: The US Garbage Indicator Is Sending An Ominous Sign For The Economy (Businessinsider)

De hoeveelheid afval laat een sterke daling zien, een teken van een groeivertraging van de Amerikaanse economie?

Meer dan 100 miljoen Amerikanen ontvangt steun van de overheid

Op het blog van Weekly Standard verscheen nog een zorgwekkende grafiek over de toestand van de Amerikaanse economie. Volgens het Amerikaanse 'Census Survey of Income and Program Participation' is het aantal Amerikanen dat een vorm van steun of bijstand krijgt van de overheid gestegen tot bijna 110 miljoen, ongeveer eenderde van de totale bevolking van het land. Onderstaande grafiek geeft alle Amerikanen weer die aanspraak maken op tenminste één van de tachtig verschillende (deels overlappende) uitkeringen van de overheid.

Voedselbonnen en Medicaid (gezondheidszorg voor de armen)  zijn verantwoordelijk voor het grootste gedeelte van de mensen in deze statistieken. Sinds 2000 steeg het gebruik van voedselbonnen (Supplemental Nutrition Assistance Program) van 17 naar 46 miljoen Amerikanen. Men verwacht dat de overheid alleen voor deze voedselhulp aan arme Amerikanen de komende tien jaar al $800 miljard zal uitgeven.

Deze statistieken nemen niet de mensen mee die alleen aanspraak maken op 'Social Security' en/of Medicare. Ook belastingvoordelen op inkomsten en bepaalde subsidies voor gezondheidszorg zijn in deze statistieken niet meegenomen. Onderstaande grafiek geeft de ontwikkeling weer van begin 2009 tot en met het tweede kwartaal van 2011.

• Over 100 Million Now Receiving Federal Welfare (Weeklystandard)

Meer dan 100 miljoen Amerikanen krijgen een vorm van bijstand, het grootste gedeelte via voedselbonnen en gezondheidszorg (Bron: Weeklystandard.com)

Marc Faber: Free market will win over govement intervention

Eind juli was Marc Faber te gast bij de 'Money and Wealth Show'. En als Faber de tijd krijgt om zijn visie uiteen te zetten zijn wij een luisterend oor. Hij verwacht dat op de lange termijn de kracht van de vrije markt het zal winnen van overheidsinterventies. Wat dat precies inhoudt? Bekijk de video van 20 minuten, zodat u weer helemaal op de hoogte bent van Faber's inzichten.

Tot slot:

De Oostenrijkse economische school kent veel grote namen, waaronder die van Murray Rothbard. Hij schreef veel boeken en essays over economische theorieën, maar in de reguliere media worden zijn verdiensten nauwelijks aangehaald. Tom Woods zet in een half uurtje uiteen waarom mensen open zouden moeten staan voor het werk van Rothbard. Zijn werk is grotendeels gratis te lezen op het inteet. Ik heb alleen het boek 'Wat heeft de overeid met ons geld gedaan' van Rothbard gelezen, maar dit werk kan ik aanrader aan iedereen die kennis wil maken met de Oostenrijkse economische school. Daarvoor hoeft u alleen maar op deze link te klikken, maar wie dat wil kan elders ook een gedrukte versie van dit boekje bestellen.

Nieuws uit de Nederlandse media

Bonusverbod bankiers leidt tot hogere salarissen

RTL-Z schrijft dat het bonusverbod voor topbestuurders in de Nederlandse financiële sector niet het gewenste effect heeft gehad. Het verbod moest voorkomen dat banken en verzekeraars, die met belastinggeld overeind zijn gehouden, hoge bonussen blijven uitkeren. De maatregel blijft makkelijk te omzeilen, want het bonusverbod weerhoudt de banken en verzekeraars er niet van om het reguliere loon te verhogen. Het bonusverbod geldt voor ABN Amro, Achmea, ASR, ING Groep, Leaseplan, NIBC en SNS Reaal.

RTL-Z schrijft dat bij ASR de lonen voor twee topbestuurders met 16% zijn gestegen. Met ingang van begin dit jaar zagen ze hun vaste salaris stijgen tot €384.000. Bij NIBC werden het salaris van de bestuursvoorzitter en collega-bestuurders in twee fasen opgeschroefd. De bestuursvoorzitter zag zijn vaste salaris stijgen van €700.000 naar €800.000 en de overige leden van de raad van bestuur van deze bank gingen van €400.000 naar €500.000.

• Bonusverbod bankiers leidt tot hogere salarissen (RTL-Z)

Advies consultancy bureau Lazard voor ABN kostte de belastingbetaler €4,8 miljoen

Eind 2008 kwamen ABN Amro, Fortis Bank Nederland en verzekeraar ASR in de problemen en besloot het ministerie van Financiën om deze financiële instellingen te nationaliseren. In deze korte en chaotische periode dacht het ministerie er goed aan te doen om advies in te winnen voor de taxatie van deze bedrijven. Zakenbank Lazard kreeg deze opdracht toegewezen en dat heeft ze geen windeieren gelegd. In slechts drie dagen tijd had het bedrijf voorgerekend dat een prijs tussen de €12 en €20 miljard betaald kon worden voor de oveame.

Lazard stuurde een rekening van maar liefst €4,8 miljoen voor de bewezen dienst, zo blijkt uit gegevens die RTL-Z in handen heeft gekregen. We weten niet hoeveel mensen er precies aan deze taxatie hebben gewerkt, maar het staat vast dat het uurloon voor deze spoedklus exorbitant hoog was. Maar als er toch met miljarden gestrooid wordt zijn miljoenen wisselgeld, nietwaar?

Even pijnlijk is de kritiek van commissie de Wit, die onderzoek deed naar de gebeurtenissen omtrent de nationalisatie van ABN Amro en Fortis Nederland. Het rapport van Lazard was volgens de commissie op bepaalde punten 'onvolledig en niet accuraat' en bepaalde belangrijke gegevens die wel beschikbaar waren zouden niet of niet juist in het rapport zijn opgenomen. Als gevolg van de steken die Lazard in haar taxatierapport liet vallen moest de Nederlandse overheid naderhand nog veel extra kosten maken om de ABN Amro bank weer 'gezond' te maken.

• Omstreden advies Lazard voor ABN kostte 4,8 miljoen (RTL-Z)

Winst ING daalt met bijna een kwart

ING heeft in het tweede kwartaal ruim 22% minder winst geboekt dan een jaar eerder, een daling die groter was dan analisten hadden verwacht. De nettowinst kwam uit op €1,17 miljard, tegenover €1,5 miljard in het tweede kwartaal van vorig jaar. ING deed bepaalde posities in Spanje met verlies van de hand en zag zich gedwongen grotere voorzieningen te treffen voor 'slechte leningen'. ''De hogere afschrijving reflecteren de moeilijke economische omstandigheden'', aldus financieel directeur Patrick Flynn. Er werd voor ruim €2 miljard aan Spaanse staatsobligaties verkocht en ook de renteinkomsten zakten met ruim 3%. Ook de verzekeringstak van ING deed het niet goed in het tweede kwartaal, want het onderliggende resultaat van dit gedeelte halveerde tot €229 miljoen. Klik hier voor het persbericht van ING en hier voor het volledige kwartaalbericht.

Het aandeel ING staat rond het middaguur 1,74% lager. De slechte kwartaalcijfers van ING werden ook opgepakt door de Amerikaanse media.

• Winst ING daalt met bijna een kwart (RTL-Z)

Opnieuw meer faillisementen

Financieel onderzoeksbureau Graydon laat in een rapport weten dat het aantal faillissementen in Nederland ook in het tweede kwartaal van dit jaar fors is toegenomen. Van begin april tot eind juni gingen er 2753 bedrijven failliet tegen 2270 bedrijven in dezelfde periode vorig jaar, zo lezen we op NU.nl. Vooral in Gelderland gingen er veel meer bedrijven op de fles, hier was een stijging te zien van 69%. Maar ook in de uithoeken van het land was de stijging aanzienlijk: in Zeeland en Friesland gingen respectievelijk 40% en 35% meer bedrijven over de kop.

Sectoren die het in crisistijd slecht doen laten zich ook in deze cijfers zien. Zo was 21% van alle bedrijven die failliet werden verklaard actief in de bouwsector en 16% in de zakelijke dienstverlening. Transport en horeca hadden het ook moeilijk, deze sectoren waren verantwoordelijk voor respectievelijk 8% en 7% van alle faillissementen in het tweede kwartaal van dit jaar. De metaalsector zag de grootste verslechtering, hier waren dubbel zoveel faillissementen vergeleken met het vorige kwartaal.

In totaal zullen er dit jaar 11.000 bedrijven failliet gaan, zo voorspelt Graydon. Dat zou neerkomen op een stijging van 1.500 ten opzichte van vorig jaar en een toename van 16%. Het is nog steeds crisis in Nederland…

• Opnieuw meer bedrijven op de fles (NU.nl)

Aanbod kantoorruimte stijgt naar nieuw record

NU.nl bericht dat er momenteel een record aan kantoorruimte beschikbaar is om direct verhuurd te worden. In de eerste helft van 2012 steeg het aanbod met maar liefst 7% naar 7,62 miljoen vierkante meter. Deze cijfers werden gepubliceerd door NVM Business, de commerciele vastgoedtak van de makelaarsvereniging. Nu.nl schrijft:

''Tegelijk met een stijging van het aanbod leek de vraag te dalen. In de eerste zes maanden van dit jaar werd 386.000 vierkante meter aan kantoorruimte opgenomen, een daling van 25 procent. NVM Business concludeert op basis van deze cijfers dat de kantorenmarkt nog dieper in de problemen is gekomen. Op dit moment staat 15,4 procent van de kantoorruimte te huur of te koop, tegen 14,5 procent in het begin van het jaar.''

Door de crisis worden er minder nieuwe kantoren bijgebouwd. Tegelijkertijd hadden vooral banken en verzekeraars en bedrijven in de non-profit sector minder behoefte aan nieuwe kantoorruimte.

• Aanbod kantoorruimte stijgt naar nieuw record (NU.nl)

Franse centrale bank voorziet recessie

De Franse centrale bank voorziet in het derde kwartaal van dit jaar een krimp van 0,1% van de Franse economie. Omdat de economie in het tweede kwartaal ook al een kleine terugval liet zien kunnen we statistisch gezien dus spreken van een recessie. Ook de Franse overheid moet, gedisciplineerd door Europese afspraken en de druk van financiële markten, snijden in haar uitgaven. Dit zal in ieder geval op korte termijn drukkend werken op de economie.

• Franse centrale bank voorziet recessie (RTL-Z)

Frankrijk vreest concurrentie auto-industrie Zuid-Korea

De Franse auto-industrie gaat ook gebukt onder de Europese schuldencrisis. Mensen kopen minder snel een nieuwe auto en als ze er één kopen is dat steeds vaker een kleiner en zuiniger model met een lager prijskaartje. En dit type auto's worden ook in Zuid-Korea gemaakt door fabrikanten als Kia en Hyundai. De concurrentie uit het Verre Oosten is hevig, want in 2011 importeerde Frankrijk 24% meer auto's uit Zuid-Korea dan in 2010. In een neergaande markt legt dat een nog grotere druk op de drie grote autofabrikanten uit Frankrijk.

In een poging de eigen industrie te beschermen, en daarmee de gunst van het Franse volk te verdienen, heeft de Franse overheid een verzoek ingediend bij de Europese Unie om de export van Zuid-Koreaanse auto's naar Frankrijk in kaart te brengen en te monitoren. Dit kan de opstap zijn naar protectionistische maatregelen, zoals het invoeren van een importheffing op auto's uit Zuid-Korea. In juli 2011 tekenden de EU en Zuid-Korea nog een vrijhandelsverdrag, dat handelsbeperkingen uit de weg ruimde. In dit verdrag is een clausule opgenomen waar de Franse overheid binnenkort mogelijk aanspraak op wil maken, namelijk dat de importheffingen weer ingevoerd kunnen worden als blijkt dat de eigen industrie onder druk komt te staan van importproducten.

Dit soort handelsbeperkingen passen bij de wereldwijde economische crisis, waarin de strijd om werkgelegenheid en economische groei ook tussen landen en machtsblokken gevoerd wordt. In het boek 'Currency Wars' beschrijft Jim Rickards de negatieve effecten van valuta-oorlogen en handelsoorlogen voor alle betrokkenen. Op korte termijn worden er kleine 'overwinningen' geboekt door importheffingen en handelsbeperkingen, maar op de lange termijn kent deze strijd enkel verliezers. En hoe populair het beschermen van de eigen industrie ook mag zijn om baen in eigen land te behouden, uiteindelijk wordt de rekening bij de consument gepresenteerd. Door de consument de 'betere' producten uit andere landen te ontzeggen (of zwaarder te belasten) betalen ze hogere prijzen of krijgen ze minder goede producten voor hun geld.

• Frankrijk vreest auto-industrie Zuid-Korea (NU.nl)

Italiaanse parlement stemt in met bezuinigingen

Onder druk wordt alles vloeibaar. Nadat de regering Berlusconi onder druk van Europa en de torenhoge rente op de staatsschuld bezweek kiest het land nu onder leiding van Mario Monti de koers van bezuinigen. De Italiaanse Kamer van Afgevaardigden stemde dinsdag in met een omvangrijk bezuinigingspakket ter waarde van ruim €4 miljard voor dit jaar. In 2013 en 2014 zal vervolgens nog eens voor respectievelijk €10,5 en €11 miljard bezuinigd worden. Door te bezuinigen op de gezondheidszorg en het aantal ambtenaren kan het land een verhoging van de BTW in elk geval voorlopig van de baan schuiven. Ambtenaren me een hoge positie moeten ook een stap terug doen, want er wordt 50% gesneden in het budget voor dienstauto's met chauffeur. Voor publieke functies wordt een inkomstenplafond ingesteld van €300.000.

• Italiaans parlement stemt in met bezuiniging (NU.nl)

In ander nieuws:

• 'Meer beleggen in Nederland is gevaarlijk' (Volkskrant)
• Steden nemen proef met stimulering economie (NU.nl)
• Amerikaanse partijen nemen slechte Europese leningen over (FD)
• Groenlinks wil wet voor werk en zekerheid (NU.nl)

Nieuws uit buitenlandse media

Standard Chartered bank moet $700 miljoen opzij zetten voor vermeende 'witwaspraktijken'

Deze week werd bekend dat de Britse bank Standard Chartered zich niet heeft gehouden aan de Amerikaanse boycot van Iran. De bank wordt ervan beschuldigd de afgelopen tien jaar in het geheim zaken te hebben gedaan met Iran. De bank zou zich daarmee niet hebben gecommitteerd aan het Amerikaanse olie-embargo en de bijbehorende afsluiting van Iran van het Westerse financiële systeem. De Britse bank, die zich vooral richt op 'opkomende markten' wist de financiële crisis zonder staatssteun door te komen en boekte de afgelopen jaren grote winsten.

Toen de berichten over de geheime transacties met Iran naar buiten kwamen ging het aandeel van de bank op de Britse beurs met 22% onderuit. De bank heeft nu $700 miljoen opzij gezet voor eventuele claims op te kunnen vangen. Bloomberg schrijft dat Standard Chartered van 2001 tot en met 2007 een beleid heeft gevoerd om de namen van Iraanse entiteiten te maskeren in transacties. Gedurende die periode zouden er 60.000 transacties zijn uitgevoerd met Iraanse financiële instellingen, waarvan de totale waarde $250 miljard was.

Naast de reputatischade die de bank heeft geleden kan het door Amerikaanse autoriteiten ook nog eens voor maximaal $1,5 miljard beboet worden. Ook zal de bank naar schatting $1 miljard aan omzet mislopen door het afbreken van de activiteiten in Iran. Standard Chartered opende in 1993 haar eerste kantoor in Iran en besloot in 2007 geen nieuwe activiteiten meer te ontplooien in het Perzische land. In mei 2012 besloot de bank al haar activiteiten in Iran stop te zetten.

• Standard Chartered Probe Said to Require Up to $700 Mln (Bloomberg)

Chris Powell (GATA) over het onderzoek naar zilvermanipulatie van de CFTC

Het bericht van de Financial Times van afgelopen weekend dat de CFTC gestopt zou zijn met het onderzoek naar de vermeende manipulatie op de zilvermarkt deed het nodige stof opwaaien. Vanuit de hele zilver 'community' kwamen verbaasde en cynische reacties, gevolgd door een verklaring van Bart Chilton (CFTC) tegenover Silverdoctors dat het bericht van FT voorbarig en onvolledig was. Ook de Gold Anti-Trust Action Committee (GATA) verzamelt bewijsmateriaal over manipulatie op de goud- en zilvermarkt en liet gisteren van zich horen op het programma Capital Account van RT. Chris Powell werd uitgenodigd om opheldering te geven over deze zaak.

Volgens Chris Powell was het bericht van de Financial Times een vorm van propaganda om de onschuld van JP Morgan aan te tonen. De berichtgeving van FT was volgens Powell een vorm van disinformatie, bedoeld om de speculanten en beleggers in de zilvermarkt te ontmoedigen en frustreren.

Chris Powell heeft er weinig vertrouwen in dat de CFTC vroeg of laat met bewijzen zal komen: ''Als ze die na bijna vier jaar nog niet hebben kunnen vinden, dan zullen ze die waarschijnlijk nooit vinden'', aldus de mede-oprichter van GATA. Powell verwacht dat de CFTC te horen heeft gekregen dat de manipulatie van de zilvermarkt een taak is van de Amerikaanse overheid. Hieronder het hele interview van Capital Account.

• GATA’s Chris Powell: ‘CFTC Has Been Told the Silver Manipulation is a US Gov’t Operation’ (Silver Doctors)

Nieuw Amerikaans wetsvoorstel koppelt belastingen aan energierekening

Op Wealthcycles lezen we dat de Amerikaanse overheid een techniek gaat oveemen die ook in Griekenland al eens uitgetest is, namelijk het toevoegen van belastingaanslagen aan de energierekening. Op die manier wordt het ontduiken van belastingen nog moeilijker gemaakt, want wie de belastingen niet kan betalen kan op deze manier worden afgesloten van het lichtnet. Ook maandelijkse betalingen voor leningen, bijvoorbeeld een studieschuld, kunnen aan de energierekening worden 'gekoppeld'. Niets in het leven is zo zeker als dood en belastingen, zo luidt een bekend Engelstalig gezegde.

• 'Green' loan payments added to monthly power bill? (Wealthcycles)

Nieuw Amerikaans wetsvoorstel moet burger beschermen tegen tirannie van de overheid

Nog een interessant berichtje uit Amerika, het Democratische congreslid Dennis Kucinich komt met wetsvoorstel HR 6357, een wet die het buitengerechtelijk doden van Amerikaanse burgers door haar eigen overheid moet verbieden. In andere woorden: het land waar vrijheid ooit hoog in aanzien stond krijgt nu een wetsvoorstel voorgeschoteld dat de burger tegen moorddadige bedoelingen van haar eigen overheid moet beschermen. Misschien heeft het iets te maken met de NDAA, de wet die de Amerikaanse president dictatoriale bevoegdheden geeft om iemand aan te merken als terrorist en zonder verder proces vast te zetten en te vervolgen?

• US govement proposes law making it illegal for them to kill you (Sovereignman)

US Mint verkoopt 191x zoveel zilver als goud

Volgens data van de US Mint zijn er in de maand augustus totnogtoe 191x zoveel troy ounces aan zilveren als gouden munten verkocht. De data heeft slechts betrekking op de eerste week en daarbij moet ook opgemerkt worden dat er soms bijzonder fluctuaties kunnen zitten in de verkoopcijfers van de US Mint. Hoe dan ook is het een opvallend groot verschil, dat duidelijk maakt dat beleggers nog steeds veel vertrouwen hebben in een belegging in fysiek zilver. In eerdere maanden was de verhouding tussen de hoeveelheid verkocht zilver en goud meestal 40:1 tot 80:1, in lijn met de constatering van Eric Sprott dat er momenteel ongeveer evenveel dollars in gouden als in zilveren munten omgezet worden. We blijven de statistieken in de gaten houden, maar het is niet waarschijnlijk dat deze ratio van 191x zoveel zilver als goud de rest van augustus stand zal houden. Voor alle cijfers verwijzen we naar SilverDoctors. Onderstaande grafiek geeft de ratio tussen goud en zilver bij de US Mint weer over de afgelopen zeven maanden van dit jaar.

• US Mint selling 191 times more silver than gold (Silver Doctors)

Steeds meer brandstof nodig voor goudwinning

Wie gezien heeft hoe goudmijnen er vandaag de dag opereren weet dat er behoorlijk wat brandstof doorheen gaat. Enorme vrachtwagens en graafmachines halen grote hoeveelheden puin naar boven, waarvan de goudconcentratie zo gering is dat deze met het blote oog nauwelijks waar te nemen is. Vervolgens wordt al dat puin vermalen en gezuiverd, waaa er een klein beetje goud overblijft. Dit moet nog verder gezuiverd worden, waarvoor opnieuw veel energie nodig is. Een bijdrage van SRSrocco op Silver Doctors laat zien dat er steeds meer liters diesel nodig zijn om één troy ounce puur goud uit een mijn te halen. In 2011 had het mijnbouwbedrijf GoldCorp omgerekend 23,2 gallons (ruim 87 liter!) diesel nodig per troy ounce aan zuiver 99,99% gouden eindproduct. Om dat in perspectief te plaatsen: in 2005 verbruikte de mijn nog 'slechts' 8,5 gallon (ruim 32 liter) diesel voor de productie van een troy ounce aan zuiver goud. Onderstaande grafiek laat de ontwikkeling bij dit mijnbouwbedrijf over de afgelopen jaren zien.

Een paar interessant details: in 2005 werd er bij dit mijnbouwbedrijf 4,14 gram goud gehaald uit elke ton aan puin, in 2011 slechts 0,81 gram. In 2005 verbruikte GoldCorp in totaal 9,7 miljoen gallon aan dieselolie, in 2011 was dat gestegen tot 58,3 miljoen gallons. Een gallon is ongeveer 3,78 liter.

• GoldCorp devours 23,2 gallons of diesel per oz of gold (Silver Doctors)

Een grafische weergaven van de wereldwijde wapenhandel

Op Zero Hedge werd verwezen naar een mooie infographic die een beeld geeft van de omvang van de wapen- en munitiehandel over de hele wereld. Klik op onderstaande afbeelding voor de interactieve wereldbol.

Tot slot:

Toen ik op mountainbikevakantie was in Zwitserland keken we naar een filmpje van Danny Macaskill. Ik had zelf nog nooit van de naam gehoord, maar als er iemand goede beheersing heeft over zijn fiets is hij het wel. Echt prachtig om naar te kijken!

De kaart laat zien dat de werkloosheid vooral in de ke van de Eurozone laag is, een ke waar ook het sterk geïndustrialiseerde Noord-Italië bij hoort. Verder blijken de Scandinavische landen een lage werkloosheid te hebben en valt ook op dat het voormalige Oost-Duitsland en Frankrijk een relatief hoge werkloosheid hebben. De grootste problemen zitten in Spanje, Griekenland en diverse Oost-Europese landen. waar de gemiddelde werkloosheid soms hoger is dan 15%.

Werkloosheid in Europa tot op regionaal niveau in kaart gebracht (Bron: Flute Thoughts)

Nieuws uit de Nederlandse media

'Rabobank-handelaar betrokken bij manipulatie Euriborrente'

De Financial Times schrijft dat een handelaar van Barclays die wordt beschuldigd van rentemanipulatie zou contact hebben gehad met collega's van de Rabobank over de handelspositie van hun banken. Toezichthouders doen onderzoek naar het contact dat Philippe Moryoussef, tot en met 2007 werkzaam voor Barclays, onderhield met de Rabobank. Naast de Rabobank zou Moryoussef ook contacten onderhouden hebben met handelaren bij andere Europese banken, de Financial Times noemt HSBC, Societe General, Deutsche Bank en Credit Agricole als betrokkene in de kwestie.

De Euriborrente wordt vastgesteld door een panel van 43 banken te vragen naar het rentetarief dat ze verwachten te rekenen. Net als bij de Liborrente zou er ook bij de Euribor gemanipuleerd zijn. Door verkeerde rentestanden door te geven konden betrokken banken hun winstmarge opschroeven. Het FD bericht dat er momenteel wereldwijd onderzoek wordt gedaan naar de manipulatie van de belangrijkste interbancaire rente op leningen, de Brusselse Euribor en de Londense Libor. Daarbij zouden minstens tien toezichthouders op drie verschillende continenten onderzoek doen naar de rol van twintig verschillende banken.

• Ex-Barclays trader in Rabobank link probe (FT)
• 'Rabobank-handelaar betrokken bij manipulatie Euriborrente' (FD)

Banken snijden nog maar weinig in de kosten

Via NU.nl lezen we dat Europese banken sinds het begin van de financiele crisis nauwelijks hebben gesneden in hun eigen kosten. Het consultancybureau AT Keaey publiceerde maandag een onderzoek waaruit blijkt dat de uitgaven van de banken in vergelijking met hun inkomsten slechts één procentpunt beneden het niveau van voor 2007 liggen. Via NU.nl:

''De banken kunnen zich de geringe kostenreducties permitteren doordat zij hun inkomsten per klant sinds 2007 nauwelijks hebben zien dalen. De gemiddelde winstcijfers van de banken liggen slechts vijftien procent onder het niveau van voor de crisis.

Alleen Spaanse, Portugese en Italiaanse banken hebben hun winst fors zien dalen. De Spaanse en Portugese banken zagen vooral hun inkomsten uit rentebetalingen sterk afnemen, in het geval van de Portugese banken zelfs tot onder de vijftig procent van de totale inkomsten.''

Veel Zuid-Europese banken zagen hun kosten in 2011 oplopen als gevolg van afschrijvingen op staatsobligaties en slechte vastgoedleningen. Daarvoor moesten ze volgens het onderzoek van AT Keaey procentueel 3x zoveel opzij zetten als in 2007. Voor andere Europese banken waren de afschrijvingen beperkt, naar verhouding slechts een kwart meer dan in 2007. Opvallend zijn ook de verschillen in wat elke klant een bank oplevert. In Italië brengt elke klant per jaar €948 in het laatje, terwijl diverse Portugese banken maar €325 per jaar verdienen aan iedere klant.

• Banken snijden nauwelijks in kosten (NU.nl)

Curatoren willen 20 miljoen van Scheringa

Het is alweer een paar jaar geleden dat de DSB Bank omviel, maar de zaken zijn nog steeds niet afgewikkeld. RTL-Z bericht op basis van kadastergegevens dat de curatoren van DSB Beheer Dirk Scheringa voor $20 miljoen aansprakelijk stellen. De curatoren hebben beslag gelegd op twee huizen van Dirk Scheringa: een vakantiewoning in het Drentse Norg en een boerderij in Spanbroek. RTL-Z schrijft:

''Beide huizen zijn te koop en werden al eens in prijs verlaagd: de boerderij in Norg met 200.000 euro en de boerderij in Spanbroek met 500.000 euro. Op beide woningen zit overigens een hypotheek.''

De curatoren zouden ook achter het spaargeld van Dirk Scheringa aan zitten. Ten tijde van het faillissement had hij een vermogen van €700.000 naar de bank overgemaakt, in een poging het afgebrokkelde vertrouwen in de bank te herstellen. Net als alle andere spaarders zag hij daarvan alleen de €100.000 terug die via het deposito garantiestelsel verstrekt is.

• Curatoren willen 20 miljoen van Scheringa (RTL-Z)

Faillisementen binnenvaart verdubbeld

Via NU.nl een bericht dat bevestiging geeft van de zwakke economische groei en het uitblijven van een krachtig herstel. Het aantal faillisementen in de binnenvaart was dit jaar twee keer zo hoog als in dezelfde periode van 2011:

''Er zijn in de binnenvaartsector tot nu toe 25 bedrijven failliet gegaan dit jaar. Dit is een verdubbeling ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.

Een woordvoerder van het Bureau Voorlichting Binnenvaart wijt de problemen tegenover de NOS aan een dalende prijs per vracht nadat de markt inzakte deze crisis. Een geïnterviewde schipper verklaart dat hij 30 procent minder krijgt per vracht. Volgens de voorlichter wordt de sector nog ondersteund door de banken. Zonder extra regelingen zouden er meer bedrijven failliet zijn gegaan, aldus Wilco Volker.''

Gelukkig is er nog hoop, want de Rotterdamse haven kan haar concurrentiepositie in Europa versterken met de Tweede Maasvlakte. Als die gereed is kan er ook in de binnenvaart meer vracht vervoerd worden. Nederland is in de inteationale handel voor een groot deel doorvoerland naar Duitsland en profiteert dus mee van de kracht van de Duitse economie.

''Voor de lange termijn wordt verwacht dat de sector weer aantrekt. Als de Maasvlakte 2 klaar is, zal dat een stimulans geven voor de sector. Verder verwacht Volker ook dat er in de toekomst meer zal worden vervoerd per binnenvaartschip.''

• Aantal faillissementen in binnevaart verdubbeld (NU Zakelijk)

Omzet Nederlandse industrie lager

Het FD bericht dat de Nederlandse industrie in juni bijna 3% minder omzet heeft gedraaid dan een jaar eerder. In de voedings- en genotmiddelenindustrie en de basismetaal- en metaalproductenindustrie was het omzetverlies het grootst, zo lezen we op hun website. Het economische herstel neemt dus een adempauze, want de twee maanden van krimpende omzet volgen op een periode van twee jaar aan onafgebroken groei.

''Het is de tweede maand op rij dat de industriële productie daalt na twee jaar van aaneengesloten groei. De krimp in juni geeft nog een gunstig beeld door de samenstelling van werk- en feestdagen. Gecorrigeerd daarvoor was de industriële productie nog 4% lager.

De krimp vond vooral plaats door een gedaalde vraag op de binnenlandse markt. In juni waren de producten van de industrie ruim 1 procent duurder dan een jaar eerder. Vrijwel alle branches in de industrie behaalden minder omzet dan in juni 2011.''

• Omzet Nederlandse industrie opnieuw lager (FD)

Argentinië beperkt gebruik Amerikaanse dollar

In Argentinië is het met ingang van deze week niet meer mogelijk om geld om te wisselen in Amerikaanse dollars. Er wordt alleen een uitzondering gemaakt voor mensen die kunnen bewijzen dat ze dollars nodig hebben, omdat ze bijvoorbeeld afreizen naar een land waar ze deze munt nodig hebben. De maatregel is door de overheid ingesteld om de eigen munt, de Argentijnse peso, te beschermen tegen een vlucht uit de eigen valuta. Volgens onafhankelijk waaemers kampt het land met een prijsinflatie van 25%, zo lezen we op de website van het FD. De overheid beweert dat de peso een inflatie van 'slechts' 10% heeft. Een simpel rekenvoorbeeld leert ons dat de koopkracht van de peso bij een inflatie van 25% in vier jaar tijd terugvalt naar 31,6% van de oorspronkelijke waarde in het eerste jaar. Uiteraard compenseert de rente die de bank geeft op gespaarde peso, maar of dat voldoende is om de inflatie bij te houden is nog maar zeer de vraag.

Vanwege de hoge inflatie van de eigen munt zouden veel Argentijnen de voorkeur hebben voor het aanhouden van Amerikaanse dollars. Deze munt is zeer liquide en weet zijn waarde beter te behouden dan de peso. Het ANP weet te melden dat de wisselkoers van de peso op de zwarte markt al is opgelopen tot 6,21 peso voor één Amerikaanse dollar, terwijl de officiële wisselkoers op 4,60 peso per $1 staat. De discrepantie tussen deze twee koersen geeft aan dat er inderdaad een hoge inflatie is. Onderstaande grafiek van XE.com geeft de officiële wisselkoers tussen deze twee valuta weer over de afgelopen vijf jaar.

Wisselkoers peso naar Amerikaanse dollar over afgelopen vijf jaar (Bron: XE.com)

Het is de vraag of de maatregel van de overheid effect zal sorteren. Het lot van de Argentijnse peso ligt grotendeels in de handen van de eigen overheid en het Argentijnse bankwezen. Als het de bevolking moeilijker wordt gemaakt om het geld om te wisselen in Amerikaanse dollars zal ze wel een andere weg vinden om het spaargeld veilig te stellen, bijvoorbeeld in een andere valuta of in tastbare bezittingen zoals edelmetaal.

• Argentinië legt dollargebruik aan banden (FD)
• Argentinië beperkt gebruik dollar (NU.nl)

Dalende rente op kortlopende Spaanse staatsobligaties

Vorige week maakte Draghi bekend dat de ECB er alles aan zal doen om – binnen de grenzen van haar mandaat – de euro te redden. Wat deze grenzen zijn en welke implicaties die hebben beschreef Jaco vorige week al uitgebreid in de Dagelijkse kost van 3 augustus. De ECB zal niet overgaan tot monetaire financiering van overheidstekorten en zal alleen voorwaardelijk staatsobligaties aankopen op de secundaire markt. Om deze mogelijke aankopen te steriliseren zal de ECB elders geld uit de markt halen, zodat het voldoet aan haar mandaat van prijsstabiliteit.

Ondanks de beperkte speelruimte die de ECB krijgt zien beleggers naar aanleiding van de uitspraken van Draghi toch weer een sprankje hoop voor Spanje. De rentes op staatsobligaties met een middellange looptijd gingen fors naar beneden, terwijl ook de 10-jaars benchmark een koersstijging (dalende rente) liet zien. Op het moment van schrijven staat de Spaanse 10-jaars lening op 6,81%, waar deze op 23 juli nog op 7,5% stond. De obligaties met kortere looptijden van 5 en 2 jaar herstelden nog beter: van respectievelijk 7,59 en 6,64 procent op 24 juli naar 5,63 en 3,81 procent vandaag. De acute zorgen zijn weer even naar de achtergrond verdwenen, al is de opschoning van de Spaanse begroting en het houdbaar maken van de schulden een proces dat mogelijk nog jaren kan gaan duren.

• Spaanse rente daalt verder (RTL-Z)

Spaanse rente op 2-jaars staatsobligaties (Bron: Bloomberg)

Regios China werken onder druk Peking aan eigen zeepbel

De stormachtige groei van de Chinese economie was de afgelopen decennia in sterke mate gericht op de export van goederen naar onder meer Europa en de VS. Maar sinds 2008 is de groei in deze met schulden overladen economieën zo sterk teruggevallen dat ook de Chinese overheid tot stimuleren overging om de groei van de eigen economie in stand te houden. Het lijkt erop dat China hetzelfde pad volgt dat Amerika en Europa eerder al bewandeld hebben, namelijk die van het stimuleren van de groei met het opblazen van schulden. Het Chinese ministerie van Financiën maakte bekend dat lokale overheden nog steeds doorgaan met het maken van schulden, want tegenover 14,4% hogere inkomsten in de eerste zes maanden van dit jaar staan ook 24% hogere uitgaven. De tekorten die lokale overheden opbouwen zijn gebaseerd op de hoop dat de economie weer aantrekt, waardoor de inkomsten de uitgaven weer zullen overtreffen.

Het FD schrijft dat er veel verspillende investeringen worden gedaan door lokale Chinese overheden. Door de angst voor een stagnerende economie blijft men nieuwe projecten opstarten. Zo heeft de stad Changsha, hoofdstad van de provincie Hunan, onlangs een stimuleringsprogramma van omgerekend ruim €100 miljard voorgesteld voor de komende vijf jaar. Dat is omgerekend 147% van het BBP van deze stad in het jaar 2011. Voor dat geld worden nieuwe wolkenkrabbers, metrolijnen en een nieuwe luchthaven aangelegd. Andere steden breiden hun metronetwerk verder uit of bouwen een extra luchthaven, terwijl die voorzieningen al in voldoende mate aanwezig zijn. Ook in de arme provincie Guizhou maakt men het bont, want het FD schrijft dat deze provincie omgerekend maar liefst €387 miljard wil investeren in toerisme.

We vragen ons af of China zichzelf met deze strategie niet in de voeten schiet, maar het alteatief van een plotselinge groeivertraging biedt ook geen prettig vooruitzicht.

• Regio’s China werken onder druk van Peking aan hun eigen zeepbel (FD)

In ander nieuws:

• IMF wil dat Eurozone lasten Griekenland verlicht (RTL-Z)
• Gevaarlijke toon in debat over de euro (NU.nl)
• ‘Ban de solidariteit uit de pensioenwereld’ (FD)
• Britse bank ontkent illegale handel met Iran (RTL-Z)

Nieuws uit buitenlandse media

Amerikaanse banken versoepelen eisen kredietverstrekking

Bloomberg schrijft dat Amerikaanse banken hun voorwaarden voor het verstrekken van nieuwe consumptieve kredieten versoepeld hebben. Een onderzoek van de Federal Reserve laat zien dat Amerikaanse banken de afgelopen drie maanden hun voorwaarden voor verschillende soorten leningen hebben aangepast. Buitenlandse banken die in de VS opereren zouden nog steeds strengere voorwaarden stellen aan een nieuwe lening, maar onder de Amerikaanse banken zou met name een lening aan particulieren en aan (middel)grote bedrijven makkelijker gegeven worden.

Vooral de vraag naar hypotheekleningen en autoleningen zou weer aantrekken, waardoor het totaal verstrekte krediet aan consumenten en bedrijven eind juli steeg tot $7,1 biljoen. Dat niveau is nog maar 2,9% verwijderd van de piek uit oktober 2008. Ten opzichte van 2009 werd er dit jar 56% meer geld verstrekt door banken in de vorm van autoleningen. Door de extreem lage rente kunnen mensen goedkoper lenen, maar het is de vraag of dat duurzame economische groei kan opleveren. Een lening blijft een lening en die zal op een later moment weer terugbetaald moeten worden. Het extra geld dat nu wordt uitgegeven zal later ergens anders bespaard moeten worden om de lening af te kunnen lossen.

• Fed Says Banks Ease Standards on Business, Consumer Loans (Bloomberg)
• Bank Loans at Post-Recession Peak Support U.S. Growth (Bloomberg)

De FED moet meer aankopen doen?

Volgens Eric Rosengren van de Federal Reserve Bank in Boston moet het Amerikaanse stelsel van centrale banken meer hypotheekproducten en staatsobligaties opkopen om de economie te versterken. Dat zei hij tegenover de New York Times. Volgens Rosengren moet de Federal Reserve doorpakken en blijven doorgaan met het opkopen van financiële activa, net zo lang tot er gedocumenteerd bewijs is dat de economie weer groeit en de werkloosheid daalt.

Rosengren maakt zich zorgen over de werkloosheid en de werkloze populatie die behoort tot de beroepsbevolking. Deze twee indicatoren zouden weer terug zijn gezakt naar het niveau van begin dit jaar. ''In plaats van te trappelen in het water is het nu tijd geworden om naar de kant te zwemmen'', zo verklaarde hij tegenover de krant.

Gelukkig zijn er ook mensen binnen de Federal Reserve die weten waar geldpersfinanciering in het ergste geval toe kan leiden. Zo verklaarde Richard Fisher van de Dallas Federal Reserve tegenover Reuters dat het echte probleem van de huidige crisis en de bijbehorende hoge werkloosheid gezocht moet worden in het gebrek aan fiscale discipline van het Amerikaanse Congres. Fisher twijfelt er niet aan dat het opkopen van nog meer financiële activa kan helpen om de hypotheekrente verder omlaag te brengen, maar hij gelooft niet in een daling van de werkloosheid door monetaire financiering.

• Fed's Rosengren favors more bond purchases: New York Times (Reuters)

Update CFTC onderzoek naar zilvermanipulatie

Gisteren schreef ik over het onderzoek van de CFTC naar mogelijke manipulatie op de zilvermarkt, omdat de Financial Times had geschreven dat dit onderzoek nu bijna vier jaar tijd wordt gesloten wegens gebrek aan bewijslast. Bart Chilton van de CFTC plaatst deze berichtgeving in perspectief en verklaarde tegenover het blog Silverdoctors dat de berichtgeving van de Financial Times prematuur en op sommige punten onnauwkeurig was. Er zou geen formele beslissing zijn genomen om het onderzoek naar de vermeende zilvermanipulatie stop te zetten.

Chilton voegt daaraan toe dat hij tot op de dag van vandaag nog steeds van mening is dat er partijen zijn die ongebruikelijke inspanning leveren om de prijs van zilver te bewegen. Ook zegt Chilton tegenover Silverdoctors dat er vreemde dingen gebeuren in de goud- en zilvermarkt die buiten het onderzoeksterrein vallen. Ook op Fool.com verscheen ook een artikel met de reactie van Bart Chilton over deze zaak. Wordt ongetwijfeld dus vervolgd…

• Bart Chilton: FT Report That CFTC to Drop Silver Investigation is ‘Inaccurate & Premature’, ‘There Have Been Devious Efforts to Move Price of Silver’ (SilverDoctors)
• CFTC Commissioner Bart Chilton Comments on the Silver Investigation (Fool.com)

Exotische financiering bij scholendistrict in Califoië

Via het blog van Mike Shedlock komen we uit bij een interessant artikel op Voice of San Diego, waar een schokkend voorbeeld wordt gegeven van de bizarre besluitvorming van het Poway Unified School District. Deze scholengemeenschap leende vorig jaar een bedrag van $105 miljoen via een exotische financiële constructie, één waarvan zowel de aflossing als de rente met minstens twintig jaar de toekomst in kon worden geschoven. Ideaal voor het zittende bestuur, want opeens was er geld om oude schulden af te lossen en de scholen een opknapbeurt te geven die al in 2002 was beloofd aan de belastingbetalers van Poway, Califoië. In 2008 stemde de bevolking van dit district voor een nieuwe lening voor het opknappen van de school, onder de belofte dat deze lening niet zou leiden tot een verhoging van de belastingen.

Dat bleek helaas niet binnen het bereik van het district, uitgaande van een normale leenconstructie. Het alteatief was een exotische lening, die op advies van een financieel consultant in Orange County werd voorgeschreven. Een soort 'capital appreciation bond' was wat het district nodig had, een lening met een looptijd van veertig jaar en een aflossingsvrije periode van twintig jaar. De resterende twintig jaar zou de rente en de aflossing voor deze lening van $105 miljoen gepresenteerd worden, een rekening van in totaal $981 miljoen bij het aflopen van de lening in het jaar 2051. Deze lening kan worden gezien als een soort aflossingsvrije hypotheek op steroiden, want ook de rentelasten kunnen naar de toekomst doorgeschoven worden. Het onderpand zou in waarde moeten stijgen en de Poway Unified School District was er in 2011 van overtuigd dat dat wel zou gaan lukken.

Vanaf 2031 begint de afbetaling in twintig jaarlijkse tranches van bijna $50 miljoen, bijna de helft van het oorspronkelijk geleende bedrag. Deze riskante lening kan ook nog heel erg gunstig uitpakken voor het Poway Unified School District, want stel dat de Amerikaanse dollar tegen die tijd waardeloos is geworden door hyperinflatie kan deze lening bij wijze van spreken met een brood worden afgelost. Was deze leenvorm gek of geniaal? U mag het zeggen.

• Where Borrowing $105 Million Will Cost $1 Billion: Poway Schools (Voiceofsandiego)

Aflossingsschema van de exotische 'capital appreciation bond' (Bron: Voiceofsandiego)

Tot slot:

Via Welingelichtekringen een aantal bijzondere satellietfoto's van gebieden op aarde die door direct of indirect handelen van de mens grondig zijn veranderd. De bouw van de stad Dubai in woestijngebied, het verdwijnen van bossen in Bolivia, de opkomst van landbouw in Saoedi-Arabie en het zakken van het waterpeil in de Dode Zee. Voor grotere afbeeldingen verwijzen we naar Oldstuffmagazine.com.

Landbouw in Saoedi-Arabie (links is 1987 en rechts is 2012)

Binhay in China van 1992 (links) naar 2012 (rechts)

De Dode Zee in 1984 (links) en in 2011 (rechts)

Dubai voor 1990 (links) en in 2012 (rechts)

Nu Jaco geniet van zijn welverdiende vakantie en iets meer afstand kan nemen van het dagelijkse financiële nieuws is het aan mij de taak om deze maand de 'Dagelijkse kost' te verzorgen. Deze taak brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee, maar zie deze uitdaging met vertrouwen tegemoet. Op mijn eigen manier zal ik proberen het laatste economische nieuws samen te vatten en te duiden. Daaaast zal ik, om een gewoonte van Jaco over te nemen, zo nu en dan ook wat over mijzelf vertellen.

Nieuws uit de Nederlandse media

Banksparen blijft in trek

Nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laten zien dat Nederlanderse huishoudens in 2011 opnieuw meer geld hebben ingelegd in bankspaarproducten. Via dit type spaarrekening kan men sinds 2008 op een fiscaal aantrekkelijke wijze geld opzij zetten voor de opbouw van het pensioen en voor de aflossing van de woningschuld. Sinds 2010 is het ook mogelijk om met belastingvoordeel te sparen voor de uitvaart en een ontslagvergoeding vast te zetten.

Eind vorig jaar hadden Nederlandse huishoudens gezamenlijk voor bijna €11 miljard ingelegd in deze bankspaarproducten, bijna een verdubbeling ten opzichte van 2010 en bijna 5x zoveel als in 2009. Ten opzichte van al het spaargeld dat Nederlanders op de bank hebben staan vertegenwoordigen deze speciale bankspaarproducten eind 2011 een aandeel van 3,6%, tegenover minder dan 1% in 2009. Volgens het CBS is de grote instroom van spaargeld richting deze fiscaal aantrekkelijke spaarrekeningen voor een belangrijk deel afkomstig van beleggingen in aandelen, beleggingsfondsen en obligaties. Door de negatieve vooruitzichten voor de economische groei kiezen veel Nederlanders voor de veiligheid van geld dat geparkeerd staat op een bankrekening, waarbij het tegenpartij risico zich beperkt tot de bank en de garanties die de overheid op dat geld kan bieden. Hieronder een grafische weergave van het CBS.

• Banksparen gewild alteatief (CBS)
• Banksparen blijft in trek (RTL-Z)

Tegenvaller MKB-garantie

Het Financieele Dagblad schrijft dat de overheid voor het eerst grote verliezen lijdt op kredietgaranties voor het midden- en kleinbedrijf. De verliezen zouden zo snel zijn opgelopen dat de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie op Prinsjesdag de geraamde kosten voor de tweede keer dit jaar zal moeten verhogen. In 2008 kostte deze garantie de belastingbetaler nog 'maar' €3,5 miljoen, maar in 2011 was het bedrag al opgelopen tot €40,9 miljoen. Sinds de garantie in 2008 werd afgegeven staat de teller al op minstens €200 miljoen, zo schrijft het FD.

Met een stijgend aantal faillisementen sinds het begin van de crisis begint deze garantie steeds meer geld te kosten. De regeling compenseert de banken voor kredietrisico aan MKB-bedrijven, in de hoop dat banken makkelijker krediet verstrekken in situaties waar ze dat normaal niet hadden gedaan. De inmenging van de overheid zorgt aanvankelijk voor een 'zachtere landing', maar kan uiteindelijk het tij van de economie niet keren. Het ministerie is nog steeds van mening dat de garanties noodzakelijk zijn, want ook dit jaar zal er naar verwachting voor ongeveer €1 miljard aan garanties verstrekt worden. Minister Verhagen blijft volhouden dat de garanties op termijn 'kostendekkender' zullen worden, maar hoe hij dat wil gaan doen is volgens het FD nog niet duidelijk. Het gebruik van het woord 'kostendekkender' geeft ons al een subtiele hint dat het kostendekkend maken buiten bereik ligt.

• Tegenvaller bij MKB garantie (FD)

S&P verlaagt rating vijftien Italiaanse banken

Eigenlijk is het niets meer of minder dan een formaliteit geworden; een kredietbeoordelaar die merkt dat de banken in Europa er slechter voor staan dan een aantal jaar geleden. De timing is vaak opvallend, want als een land midden in de schijnwerpers van het nieuws staat komt een Amerikaanse rating agency met een bericht naar buiten dat de kredietwaardigheid van een land of van de banken in dat land verslechterd is. Dit keer is het kredietbeoordelaar S&P die vijftien kleinere Italiaanse banken een afwaardering geeft. Deze zijn volgens S&P het gevolg van het ''verhoogde kredietrisico voor de Italiaanse economie en haar banken'', zo lezen we op NU.nl.

De afwaardering door S&P heeft op zichzelf weinig nieuwswaarde, ware het niet dat de kredietstatus sterk geïnstitutionaliseerd is in ons huidige financiële systeem. Een lagere rating van de grote Amerikaanse bureaus kan tot gevolg hebben dat een bank moeilijker aan geld kan komen of dat pensioenfondsen niet meer mogen beleggen in bepaalde aandelen of obligaties.

• S&P verlaagt rating 15 Italiaanse banken (NU.nl)

Afkoeling van de Chinese economie

Beurscommentator Ronald Koopman van RTL-Z plaatste de groeicijfers van de Chinese economie in een ander perspectief. Omdat er over de kwaliteit van de officiële publicaties uit China soms getwijfeld wordt zoekt men naar andere indicatoren om te peilen hoe snel de Chinese economie draait. Eén daarvan is de energieconsumptie, omdat die in sterke mate gekoppeld is aan de hoeveelheid economische activiteit. Onderstaande grafiek van RTL-Z laat zien dat de vooruitzichten niet best zijn en dat de energiebehoefte sinds 2010 steeds minder hard groeit.

• Chinese stimulering hard nodig (RTL-Z)

Stijging goudprijs schept werkgelegenheid in Spanje

Op de website van het FD verscheen vandaag een artikel over een heropleving van de goudkoorts in Spanje. Maaike Homan schrijft dat de relatief hoge goudprijs het weer rendabel maakt om oude goudmijnen (sommige uit de Romeinse tijd) nieuw leven in te blazen. Een Australisch bedrijf dat luistert naar de naam 'Silver Swan' voert op de Spaans-Portugese grens bodemonderzoeken uit om te kijken of het opstarten van oude goudmijnen rendabel is. Het verkrijgen van de benodigde vergunningen was niet moeilijk, want in een regio waar de werkloosheid op ruim 32% ligt wordt een kans als deze natuurlijk met beide handen aangegrepen.

• Werkloosheid jaagt Spaanse goudkoorts aan (FD)

Spaanse verpleegkundigen komen naar België

Het Belgische De Morgen schreef afgelopen week dat er vanuit Spanje en Portugal steeds meer arbeidsmigranten richting Belgie komen om daar te werken in de verpleging. Het is inmiddels bekend dat de werkloosheid in deze twee Zuid-Europese landen relatief hoog is, vooral onder de jongeren. In België is, net als in ons land overigens, een grote behoefte aan personeel in de zorg en de verpleging.

• Spaanse verpleegkundigen komen naar ons land (De Morgen)

In ander nieuws:

• 'Rabobank-handelaar had contact over Libor-rente' (RTL-Z)
• 'Dexia-CEO sluit nieuwe overheidssteun niet uit' (NU.nl)
• 'Geen marge meer voor Belgie' (NU.nl)
• De acht domste dingen die je kunt doen met je geld (Welingelichtekringen)
• Nederland leent weer tegen negatieve rente: -0,05% (RTL-Z)
• Rabobank worstelt met innen restschuld huis (RTL-Z)

Nieuws uit buitenlandse media

CFTC stopt na vier jaar met haar onderzoek naar zilvermanipulatie

Als belegger in fysiek edelmetaal ben ik natuurlijk bekend met de verhalen die geschreven worden over manipulatie in de zilvermarkt. Bepaalde grote handelaren zouden op strategische momenten grote hoeveelheden termijncontracten zilver aanbieden, met als gevolg dat de prijs flink onderuit gaat. Al in september 2008 trokken verdachte koersbewegingen in de zilvermarkt de aandacht van de CFTC, de toezichthouder op het gebied van handel in grondstoffen. Deze toezichthouder begon een grootschalig onderzoek naar de verdachte koersbewegingen, waar de banken JP Morgan en HSBC volgesn de insiders in de zilvermarkt bij betrokken zouden zijn geweest.

In 2009 hadden deze twee banken volgens een rapport van de CFTC op een gegeven moment 68% van alle shortposities in handen, een geconcentreerde positie die groot genoeg was om de zilvermarkt in een bepaalde richting te sturen. In 2010 werd emailverkeer tussen handelaar Andrew Maguire en Eluid Ramirez (CFTC) gepubliceerd, waarin de manipulatie van de zilvermarkt werd aangewezen.

Ondanks alle aanwijzingen en inspanningen van verschillende insiders in de zilvermarkt wist de CFTC naar eigen zeggen onvoldoende bewijs te verzamelen. Na het inwinnen van exte advies bij twee partijen, het bestuderen van 100.000 documenten en het interviewen van 'tientallen' getuigen komt de CFTC na bijna vier jaar tot de conclusie dat er onvoldoende bewijs is om een formele aanklacht in te dienen. In het onderzoek van de CFTC werd niet expliciet de naam van een bank genoemd, maar voor insiders in de zilvermarkt staat zo goed als vast dat JP Morgan betrokken is bij koersmanipulatie.

Het is opmerkelijk dat de CFTC na vier jaar nog geen hard bewijs heeft kunnen vinden ten aanzien van manipulatie in de zilvermarkt, want wie een blik werpt op het koersverloop van zilver over de afgelopen jaren kan moeilijk volhouden dat deze markt zeer efficiënt en voorspelbaar functioneert. Het aanbieden van ongebruikelijk grote hoeveelheden contracten in een zo kort mogelijk tijdsbestek is een strategie die juist de prijs omlaag brengt en daarmee de opbrengst van de aanbieder ondermijnt. De irrationele koersbewegingen in de zilvermarkt hebben verschillende slachtoffers gemaakt, vooral kleine beleggers die met geleend geld op zilver speculeerden hebben het de laatste jaren moeilijk gehad.

Persoonlijk heb ik ook gehandeld in zilver turbo's, van februari t/m mei 2011. Aanvankelijk leek het allemaal goed te gaan, want de zilverprijs steeg in die periode van ongeveer $30 naar $48 per troy ounce. Door tussentijds wat te verkopen heb ik mijn verlies beperkt weten te houden, maar de papieren winst die ik had kunnen incasseren (ruim 300% van de inleg) is begin mei met de grote koersdaling volledig verdampt. Sindsdien beperk ik me tot het aankopen van fysiek edelmetaal en zie ik de vermeende prijsmanipulatie juist als een kans om zo nu en dan tegen een gunstige prijs edelmetaal bij te kunnen kopen. Elke vorm van manipulatie zal vroeg of laat door de realiteit ingehaald worden en dat geduld kan ik gelukkig opbrengen. De prijs van zilver staat momenteel lager dan waarvoor ik vorig jaar gekocht heb, maar daar maak ik me allerminst druk om.

• Libor may be manipulated, but silver is not, CFTC to conclude (Zero Hedge)
• Four-year silver probe set to be dropped (FT)

Concentratie shortpositie zilver volgens COT report van 10 augustus 2010 (Via sharelynx.com)

Interview with A High-Frequency Trader

Casey Research publiceerde onlangs een interview met een insider in de wereld van High Frequency Trading. Op de grote Amerikaanse beurzen zou deze computerhandel al verantwoordelijk zijn voor 60% van alle transacties, met als gevolg dat er soms vreemde koersbewegingen ontstaan. De naam high-frequency trading is een verzamelnaam voor verschillende 'handelsstrategieën', die alleen lucratief zijn met de hulp van razendsnelle computers, geoptimaliseerde software en een zo kort mogelijke verbinding naar de servers van de aandelenbeurs. Sommige HFT systemen werken op de milliseconde en proberen een slaatje te slaan uit de 'spread' tussen bied- en laatkoersen. Andere HFT systemen kunnen razendsnel het economische nieuws verteren en kunnen daarmee eerder posities innemen of van de hand doen dan 'menselijke' beleggers en analisten die dezelfde informatie verwerken.

Een derde vorm van HFT richt zich op de beleggers die zich wagen aan posities met een stop-loss limiet. Deze informatie kunnen HFT systemen analyseren, om zodoende een gerichte aanval uit te oefenen. Door een grote verkooporder te plaatsen zakt de koers tot onder druk bezette stop-loss niveaus, met als gevolg dat kleine beleggers worden gedwongen hun posities van de hand te doen. Vervolgens zakt de koers verder weg dan de koers waarvoor het HFT haar positie heeft aangeboden en kan de positie voor een lagere prijs weer worden teruggekocht. Het verschil is de winst van het HFT systeem en het verlies van de kleine belegger.

In het interview geeft handelaar Garrett aan hoe hij in de wereld van HFT terecht is gekomen en wat een normale belegger kan doen om niet ten prooi te vallen aan het rekengeweld van HFT-systemen.

• Interview with a High-Frequency Trading Expert (Casey Research)

Warren Buffett ziet gedeelte winst vervliegen door derivatenpositie

Warren Buffett zag de winst van zijn beleggingsfirma Berkshire Hathaway dalen als gevolg van tegenvallende prestaties van zijn derivatenposities. De combinatie van Buffett en derivaten is opmerkelijk, aangezien hij zich jarenlang heeft geprofileerd als een belegger die alleen investeert in degelijke bedrijven die hij kan begrijpen. Ik ben niet op de hoogte van het type derivaten dat Buffett in zijn beleggingsportefeuille heeft, maar ik vond de combinatie van de twee op zijn minst opmerkelijk.

Blijkbaar geldt ook hier het adagium 'schoenmaker blijf bij je leest', want ondanks dat Berkshire Hathaway $3,11 miljard verdiende moest het over het afgelopen kwartaal een verlies van bijna $700 miljoen verteren op haar derivatenpositie. Michael Yoshikami van Destination Wealth Management in Califoia, die een belang van $12 miljoen in Berkshire Hathaway heeft, verklaarde tegenover The Telegraph dat de derivaten gezien moeten worden als een lange termijn belegging. De derivaten van Buffett's investeringsmaatschappij zouden gekoppeld zijn aan de prestaties van de aandelenmarkt als geheel.

• Berkshire Hathaway profits hit by derivatives (The Telegraph)

Tot slot

Ik ga nog regelmatig in het weekend terug naar het huis van mijn ouders in Markelo, een klein dorp in het Twense land. Normaal doe ik dat grotendeels per trein, omdat ik nog steeds een OV-kaart heb. Die is helaas niet geldig van 16 juli tot en met 16 augustus (korting i.p.v. gratis reizen), dus kwam ik zo op het idee om een keer helemaal terug te fietsen van Haarlem naar Markelo, van deur tot deur. Deze rit van 165 kilometer bracht mij door een gigantische regenbui van ruim een kwartier, het centrum van Amsterdam, de zuidkant van Flevoland, Harderwijk, het bosrijke gebied rond Apeldoo en over de spoorbrug van Deventer. Het was een lange reis, maar wel één die veel voldoening gaf. Hieronder een kaartje van de tocht, klik hier voor de details en alle statistieken.

Nieuws uit Nederlandse media

Rabo ontvangt schadeclaims Libormanipulatie
Het FD bericht dat Rabobank inmiddels al vele claims in de brievenbus heeft mogen ontvangen vanwege de manipulatie van de Liborrente. Met name vanuit de Verenigde Staten waar trappelen de 'no-cure, no pay' advocaten om de betrokken banken bij de Libormanipulatie voor de rechter te slepen en grof te verdienen aan de moedwillige oplichting. Rabo is vol vertrouwen dat zij zich zonder al te veel moeite kan verdedigen tegen de claims.

Ik ben benieuwd naar welk recht (lees: in welk land) claims ingediend worden. Doorgaans is de locatie waar de 'overtreding' is gepleegd van doorslaggevend belang bij het bepalen waar een zaak gevoerd kan worden. We wachten dit rustig af maar dit viel te verwachten.

• Deurmat Rabo ligt vol met claims (FD)

'Draghi stelt beleggers teleur' of 'Draghi verdedigt belangen Europese burger'
In media is het rentebesluit en de toelichting van ECB president Mario Draghi met een zure ondertoon ontvangen. Financiële markten zijn teleurgesteld omdat de ECB vooralsnog niet overgaat tot het opkopen van perifere staatsobligaties; het Securities Markets Program (SMP) wordt niet opnieuw geactiveerd. Laten we beginnen met een overzicht krantenkoppen:

• [ING's Valentijn Nieuwenhuizen:] 'Draghi heeft voor de troepen uitgelopen' (NOS)
• [Chef economie-redactie Volkskrant:] 'Draghi heeft zijn eigen geloofwaardigheid geschaad' (Volkskrant)
• Draghi stelt beleggers teleur (FD)
• Draghi overtuigt beurzen niet (Leidsch Dagblad)
• Wall Street in mineur door ECB (Dagblad van het Noorden)
• Beurzen omlaag na uitblijven ECB-actie (Gooi en Eemlander)
• ECB nog onduidelijk over acties tegen schuldencrisis (RTL-Z)

Het is en blijft een wonderlijk tafereel. Financiële partijen zien maar één uitweg en media lijken alleen hun wensen te horen: “de geldpers moet aan, de geldpers gaat niet aan, en dus stelt de ECB teleur”, zo luidt de boodschap. Wat mij betreft ontbreekt de enige juiste krantenkop en die zou moeten duiden dat de ECB zich houdt aan haar contract met de Europese burger: “Draghi houdt onverminderd vast aan belangen Europese burger”.

Terwijl de ECB halsstarrig blijft vasthouden aan haar mandaat en weigert om de geldpers aan te zetten om zodoende overheden en banken te helpen bij het uitstellen van de noodzakelijke hervormingen, vliegen de verwijten over de tafel. Draghi wordt – na zijn uitspraken van vorige week dat de ECB alles zou doen om de euro te beschermen – zelfs verweten de geloofwaardigheid van de ECB op het spel te hebben gezet.

Ondanks dat ik met media dezelfde realiteit deel en wij allemaal dezelfde woorden horen en lezen, kan het contrast vrijwel niet groter zijn. De wens van financiële partijen dat de ECB de geldpers aan zet blijkt maar weer eens de vader van de gedachte te zijn geweest. Laat ik er een aantal Q&A's uitlichten (overigens, bij de persconferentie van de ECB mogen joualisten maximaal twee vragen stellen):

Question: I have some questions on the bonds you might buy. Would you continue to sterilise all of those bonds? And also – you said that you would buy as much as needed to reach an objective. Would you actually publish that objective? Would you announce a cap?

My second question is: do you think that this will be enough or do you think it might be wise to find a legal way to grant the ESM access to ECB liquidity operations? Perhaps, one last question …

Draghi: You have already asked four questions in one question. Let me say that this concept, the guidance that we have given to the committees of the ECB differs from the previous programme, because that is basically what your first question is about. We have explicit conditionality here – as a necessary condition, adherence by the govements, and by those goveing the euro area, to their commitments. Second, there is full transparency about the countries where this would be undertaken, and about the amounts. Third – and this is something I did not say in the Introductory Statement – this effort will be focused on the shorter part of the yield curve, which will introduce discipline also on the long part, but the effort as such will focus on the shorter part. It is an effort that, I would say, is very different from the previous Securities Market Programme (SMP) and one that falls squarely within our mandate. It will basically be carried out in the secondary market. And, as I have said, it does not violate the prohibition of monetary financing in any way. It falls squarely amongst the instruments of monetary policy. With respect to the rest of the issues you have raised, the Monetary Policy Committee, the Market Operations Committee and the Risk Management Committee will all work together and produce the details necessary for us to take an explicit formal decision.

Then you have asked about the ESM’s banking licence. I must say that I am a little surprised by the amount of attention that this has received in recent press coverage, and in public opinion following a statement. After all, I have said at least twice that the present design of the ESM does not allow this. It is not up to us to issue a banking licence – this is a matter for the govements. What is up to us to decide is whether the ESM – even with a banking licence – can actually be a suitable counterparty that is eligible for central bank financing. And I have said at least twice – at a press conference, and on other occasions – that the current design of the ESM does not allow it to be recognised as a suitable counterparty. And we have a legal opinion of the ECB on this, which was issued the way back in March 2011 (http://www.ecb.int/ecb/legal/pdf/c_14020110511en00080011.pdf) and has, by the way, been published if I am not mistaken. You can always look at that. That is the ECB’s position on this.

Het eerste deel van het antwoord over mogelijke steun aan Europese probleemlanden is helder want de ECB overweegt alleen aankopen van staatsobligaties – in lijn met het mandaat en alleen op secundaire markten (de ECB kan en mag geen staatspapier bij de uitgifte van nieuwe schulden kopen) en dus alleen binnen het kader van het monetaire beleid (zie verderop ook de uitleg van het haperende monetaire transmissiemechanisme).

Ik kan mij voorstellen dat voor een leek dit lastig te doorgronden is, maar Draghi herhaalt nog maar eens dat het mandaat, de ECB verbiedt om over te gaan tot monetaire financiering van overheidstekorten. Draghi legt nadrukkelijk uit dat indien de ECB staatsobligaties koopt, zij dat alleen voorwaardelijk doet en dat betekent dat die overheden niet anders meer kunnen dan zich houden aan de gestelde voorwaarden. Anders gezegd, regeringen moeten hervormen en bezuinigen.

Die tweede vraag is saillant want als joualisten of hoofdeconomen bij banken (of de centrale bank president van Oostenrijk..) de moeite hadden genomen om het document waaraan Draghi refereert, te lezen dan hadden zij kunnen weten dat de ECB – zelfs als de politiek besluit om het ESM een banklicentie te geven – nooit het ESM als tegenpartij zal of kan accepteren.

De banklicentie zou het ESM het recht geven om geld bij de ECB te lenen. Zodoende zou het ESM het Europese belastinggeld kunnen hefbomen waardoor de slagkracht van het ESM vergroot wordt. Europese overheden zouden in dat geval via de achterdeur zichzelf toegang kunnen verschaffen tot de euro-geldpers en daarmee gebruik maken van de mogelijkheid tot geldpersfinanciering, iets dat het mandaat van de ECB verbiedt.

De ECB schrijft in dat document onder punt negen:

With respect to the role of the ECB and the Eurosystem, while the ECB may act as fiscal agent for the ESM pursuant to Article 21.2 of the Statute of the European System of Central Banks and of the European Central Bank (hereinafter the ‘Statute of the ESCB’), in the same way as under the Union’s Medium-Term Financial Assistance Facility [..], the EFSM and the EFSF, Article 123 TFEU would not allow the ESM to become a counterparty of the Eurosystem under Article 18 of the Statute of the ESCB. On this latter element, the ECB recalls that the monetary financing prohibition in Article 123 TFEU is one of the basic pillars of the legal architecture of EMU [..] both for reasons of fiscal discipline of the Member States and in order to preserve the integrity of the single monetary policy as well as the independence of the ECB and the Eurosystem.

Samenvattend: het ESM kan nooit een tegenpartij worden aan wie leningen kunnen worden verstrekt. Dit zou indruisen tegen het mandaat en de onafhankelijkheid van de ECB. Alle stampij over een banklicentie voor het ESM is een storm in een glas water: zelfs als de politiek het ESM een banklicentie zou geven, kan het ESM geen geld lenen bij de ECB.

Een typisch Amerikaanse vraag..
Het is ook aardig om er een typisch “Amerikaanse” vraag uit te lichten. Het typeert mijn inziens de dienstbaarheid van Amerikaanse joualisten ten aanzien van de belangen van grote financiële partijen:

Question: When the ECB met last month you said there was not even a discussion of non-standard measures, and now you are unveiling these objectives and intentions. What happened in the last month? The crisis has had its ups and downs for the last two years. Was there anything specific that happened in the last month that frightened you?

And secondly, would the ECB consider buying private sector assets, apart from just covered bonds, perhaps corporate loans or unsecured bank bonds? This is not one of the tools that you have used in the past but is it of the options that you will be considering in the next few weeks?

Draghi: There was no specific instance that led to us having the discussion we had today. There was just a sense of worsening of the crisis and of the worsening consequences of the financial market fragmentation in the euro area. I would not point to one single episode but certainly one thing, if one really wants to, was the sudden increase in the shorter part of the yield curve for several countries in the euro area, which for people who know the markets is usually ominous. That was one sign but I would not point only to that symptom, since there were other symptoms of market fragmentation which tend to worsen the situation. So it is not really a reaction to a specific thing that as you said might have terrified us because we usually do not act on terror but on normal, cool analysis of facts. What was your other question?

Question: The private sector…

Draghi: There is no reason to be specific as far as further non-standard measures are conceed because the other part of the guidance is that the relevant committees should examine the other possible measures.

Die eerste vraag is ondanks de overdreven aard van de formulering (zie het woordje frightened) legitiem: wat is de aanleiding voor de discussie over de inzet van niet-standaard monetaire beleidsinstrumenten? Draghi reageert hier vrij direct op. Om Draghi te parafraseren: “als er een reden te geven is, dan betreft het de oplopende rente op kort schuldpapier van [perifere] overheden, maar dat is slechts één symptoom”. En dan letterlijk, “Het is dus niet echt een reactie op een specifiek ding dat – zoals je zei – ons beangstigd heeft [en dat komt] omdat wij ons zoals gebruikelijk niet laten leiden door 'angst' (letterlijk vertaald zou ik “terreur” moeten schrijven), maar op normale, koele analyse van feiten.”

Wie de bal kaatst kan hem terug verwachten.

Maar dan die tweede vraag want dat is er één waar het mij eigenlijk om gaat. Dit is een nogal gewiekste vraag. Waarom? Dit is vragen naar informatie ten behoeve van voorkennis op basis waarvan belegd kan worden: welk schuldpapier zou u opkopen indien u de geldpers aanzet?

Deze vraag maakt ook een evident verschil tussen de Fed en de ECB duidelijk want dit is een vraag die Beanke via de Wall Street Joual geregeld aan de financiële markten communiceert. Beanke doet dat met het doel financiële partijen te verleiden om de aankopen van de Fed een stap voor te zijn. Indien financiële partijen van deze 'voorkennis' gebruik maken dan zullen prijzen van de genoemde financiële activa stijgen en besteedt Beanke een deel van zijn interventies aan de markt uit en spant de Fed die partijen voor zijn karretje. Beanke gebruikt zogezegd het informatie-kanaal om zijn beleid vorm te geven en beloont de markt door met vers geprint geld deze activa tegen een hogere prijs over te nemen. Beanke geeft een 'gratis' winstpremie voor financiële partijen die nauwlettend de Wall Street Joual hebben gelezen en doet dat met geprinte dollars.

Bottom-line: dit soort ellende is er in Europa niet bij. Draghi reageert dus heel terecht summier en verwijst naar de commissies van de ECB die alle technische aspecten gaan doorlichten. Het is maar net hoe je hiertegen aan kijkt, maar ik stel vast dat de ECB zich niet laat verleiden tot het verstrekken van 'voorkennis' ten behoeve van 'gratis' winstpremies van banken en handelaren.

Commissies gaan huiswerk doen
En nu deze commissies gemeld zijn, komen we op de crux van de toelichting van Draghi. De rente blijft ongewijzigd; er komt geen nieuwe LTRO (en dat komt omdat die al voldoende het liquiditeitsprobleem van banken heeft ondervangen); de ECB zal het SMP niet activeren aangezien de Europese politiek de beschikking heeft over het EFSF/ESM (en zij met die pot met geld hun eigen probleem te lijf kunnen gaan); en indien er al voor de ECB een noodzaak ontstaat om in te grijpen, dan kan er hooguit verwacht worden dat de ECB – onder de strikte voorwaarden van hervormingen – bereid is om kortlopende rente's van perifere landen te drukken – en hier komt de crux – met het motief om het monetaire transmissemechanisme te repareren. Lees: de ECB is bereid indien nodig kortlopend schuldpapier op te kopen maar wacht het werk van de commissies af hoe zij dit moet vormgeven.

De commissies zullen de technische aspecten van een dergelijke reparatie gaan doorlichten zodat de ECB binnen haar mandaat blijft. Er zal gekeken worden naar de effectiviteit van dergelijke niet-standaard interventies. Dit soort formuleringen moeten niet moeilijker gemaakt worden dan deze feitelijk zijn want het betekent dat de ECB er zorg voor zal dragen dat de lage rente ook in de markt terechtkomt en daar waar die echt nodig is: de reële economie want die moet blijven draaien en daar schort het op dit moment aan. Het zogenaamde transmissiemechanisme hapert.

Ook belangrijk is dat de ECB stelt alleen zal interveniëren om kortlopende rente's omlaag te krijgen. Kort gezegd komt het erop neer dat de ECB de prijsstelling van lange rente's aan de markt overlaat. De prijszetting voor de financiering van overheden valt niet binnen het takenpakket van de ECB, maar het is wel van belang voor de prijsstelling van leningen voor andere partijen in die landen. Dit is tevens meteen een ander verschil met de Federald Reserve want die intervenieert op de Amerikaanse staatsobligatiemarkt om zowel de korte als ook de lange rente omlaag te krijgen: de Fed heeft de markt vervangen.

Oorzaak hapering monetaire transmissiemechanisme
Interessant is ook te weten wat Draghi als één van de onderliggende oorzaken aanwijst voor de hapering van het monetaire transmissiemechanisme. Die oorzaak werd door Draghi vorige week in de inmiddels befaamde “Londen-speech“, een speech die media en financials kennelijk niet zo heel nauwkeurig hadden gelezen (!), aangewezen.

Excuses voor de lange en uitgebreide quote, maar Draghi was méér dan duidelijk vorige week:

Within our mandate, the ECB is ready to do whatever it takes to preserve the euro. And believe me, it will be enough.

There are some short-term challenges, to say the least. The short-term challenges in our view relate mostly to the financial fragmentation that has taken place in the euro area. Investors retreated within their national boundaries. The interbank market is not functioning. It is only functioning very little within each country by the way, but it is certainly not functioning across countries.

And I think the key strategy point here is that if we want to get out of this crisis, we have to repair this financial fragmentation.

There are at least two dimensions to this. The interbank market is not functioning, because for any bank in the world the current liquidity regulations make – to lend to other banks or borrow from other banks – a money losing proposition. So the first reason is that regulation has to be recalibrated completely.

The second point is in a sense a collective action problem: because national supervisors, looking at the crisis, have asked their banks, the banks under their supervision, to withdraw their activities within national boundaries. And they ring fenced liquidity positions so liquidity can’t flow, even across the same holding group because the financial sector supervisors are saying “no”.

So even though each one of them may be right, collectively they have been wrong. And this situation will have to be overcome of course.

And then there is a risk aversion factor. Risk aversion has to do with counterparty risk. Now to the extent that I think my counterparty is going to default, I am not going to lend to this counterparty. But it can be because it is short of funding. And I think we took care of that with the two big LTROs where we injected half a trillion of net liquidity into the euro area banks. We took care of that.

Then you have the counterparty recess related to the perception that my counterparty can fail because of lack of capital. We can do little about that.

Then there’s another dimension to this that has to do with the premia that are being charged on sovereign states borrowings. These premia have to do, as I said, with default, with liquidity, but they also have to do more and more with convertibility, with the risk of convertibility. Now to the extent that these premia do not have to do with factors inherent to my counterparty – they come into our mandate. They come within our remit.

To the extent that the size of these sovereign premia hampers the functioning of the monetary policy transmission channel, they come within our mandate.

So we have to cope with this financial fragmentation addressing these issues.

I think I will stop here; I think my assessment was candid and frank enough.

Om Draghi meteen maar gerust te stellen: dit is meer dan eerlijk en duidelijk. Draghi legt de Europese problemen helder uit want als gevolg van de fragmentatie in het Europese bankwezen wordt de rente niet goed door banken aan marktpartijen waaronder overheden doorgegeven. Op dit probleem heb ik al vaker gewezen, maar nieuw voor mij is dat Draghi een deel van de verantwoordelijkheid hiervan bij de nationale toezichthouders legt. Zij dwingen hun bankwezen om zich nationaal af te schermen. Individueel hebben zij misschien gelijk, maar collectief zitten zij er naast. Dat is overigens best een pittig verwijt. Dit probleem kan alleen via het optuigen van een bankenunie opgelost worden en tegen een dergelijke bankenunie heeft de Europese politiek bij de afgelopen eurotop “ja” gezegd.

Draghi legt tevens ook duidelijk uit dat de ECB liquiditeitsproblemen kan opvangen (LTROs), maar het probleem van insolvabiliteit (het risico op faillissement) niet. Dat probleem is er één van de aandeelhouders van banken, van marktpartijen dan wel de poltiek: de ECB kan geen kapitaalsteun bieden.

Niet onbelangrijk is de opmerking over de zogenaamde 'convertibility risk' en dat is een referentie naar het risico dat een land de euro inruilt (of converteert) voor een eigen munt. En dat is waar de opmerking van vorige week betrekking op had. “Within our mandate, the ECB is ready to do whatever it takes to preserve the euro. And believe me, it will be enough”. Met die uitspraak doelde Draghi op de onontkeerbaarheid van de euro en daarmee is het risico dat de euro ingewisseld wordt voor een eigen munt er een die gebaseerd is op een angst die allesbehalve reëel is. De ECB zal alles doen om de risico's die er zijn te bestrijden, maar let wel: binnen haar mandaat. Dat financials uit deze uitspaak concludeerden dat de ECB haar eigen mandaat over boord zou gooien was om kort te zijn gebaseerd op helemaal niets.

Tot slot
De kritiek die Draghi in diverse media krijgt is mijn inziens ongebalanceerd, ongefundeerd, zelfs onjuist of gebaseerd op een wens die volgens de statuten helemaal niet kan. Draghi heeft mijn inziens geen woord verkeerd gezegd, laat staan de geloofwaardigheid van de EBC op het spel gezet. En het maakt mij niet uit hoe vaak ik dit nog moet herhalen, maar ik houd van de euro om wat die niet is. De euro is geen speeltje van de politiek waarmee hun perma-gat in de hand gedicht kan worden of een speeltje voor banken waarmee hun winst gesubsidieerd kan worden.

Dat men dat in Amerika en Groot-Brittannië en zelfs in Europa een gebrek noemt is voor hun rekening en dat verwijt zal hen mijn inziens heel duur komen te staan.

En voor wat betreft de kritiek van gold bugs dat de euro niet gedekt wordt door goud, stel ik vast dat de euro wereldwijd de enige munt is die van goud geen vijand maar een vriend heeft gemaakt: de ECB heeft geen enkel motief om de prijs van goud laag te houden. Het is eerder het omgekeerde: Europese overheden, en dit geldt ook voor de ECB (zie activa nummer één op de geconsolideerde balans van de ECB die tegen marktwaarde geboekt wordt), hebben allemaal een belang bij een veel hogere goudprijs. Waarom? Het is de enige manier om zonder inflatie het excessieve schuldenprobleem op te lossen. Dat kan de geldpers niet: nu niet, volgende week niet, volgend jaar niet, volgende eeuw niet, nooit niet.

Draghi verdedigt de euro met alle middelen die hij binnen zijn mandaat tot zijn zijn beschikking heeft en het is niet zo zeer Draghi waar ik al mijn vertrouwen op baseer, maar het mandaat van de ECB waarbinnen hij blijft opereren. Daarop durf ik wel op te vertrouwen en wel omdat de euro een munt is die goud haar prijskracht heeft teruggeven.

De hele Q&A kunt u bij de ECB teruglezen:

• Introductory statement to the press conference (with Q&A) (ECB)

De speech van vorige week in Londen kunt u op onderstaande link lezen.

• Speech by Mario Draghi, President of the European Central Bank at the Global Investment Conference in London (ECB)

In ander nieuws:

• 83 miljoen gebruikers Facebook bestaan niet echt (Volkskrant)
• FaceBook halveert bijna sinds beursgang: koers $19,82 (RTL-Z)
• 1,2 miljard euro verlies voor Dexia (RTL-Z)

Nieuws uit buitenlandse media

Must read van Zero Hedge!!
De tijd is schaars vandaag, maar de meerwaarde van Zero Hedge komt in het volgende artikel ontegenzeggelijk naar boven drijven. Naar aanleiding van een artikel in de LA Times dat het Amerikaanse ministerie het goud dat in de kluis van de New York Fed ligt in alle stilte heeft geïnspecteerd, legt Zero Hedge in een geweldig artikel de haken en ogen van deze inspectie uit. Zero Hedge komt tevens met een conclusie die ik u al eens eerder heb gepresenteerd: de Federal Reserve is – ondanks dat zij formeel een private instelling is – het verlengstuk van de Amerikaanse overheid. Anders gezegd, de Fed heeft maar één doel: het financieren van de Amerikaanse overheidstekorten.

Ga dit lezen want Zero Hedge ontkracht de spin die de LA Times geeft over de aantijgingen vanuit gold bugs over de Amerikaanse goudreserve: het is niet zo zeer dat die er niet is (ook al moet dat nog maar blijken) maar juist dat die goudreserve in een veelvoud op papier is uitgeleend en is verkocht om de goudprijs kunstmatig laag te houden.  

Must read!

• The Fed's Gold Is Being Audited… By The US Treasury (Zero Hedge)

Onbehoorlijk bestuur?
Quote: “Gary Harrington, an Oregon man, will be spending a month in jail, after being convicted on nine misdemeanor charges. His crime? “Illegally” collecting rain water on his own property. Harrington, who lives in Eagle Point, Oregon, has been fighting for the right to collect rain water since 2002.

Now a decade later, he has been sentenced to 30 days in jail and fined over $1,500 for the man-made ponds he has built on his 170 acres of land. For filling “three illegal reservoirs” on his property with runoff water, Harrington has been convicted on nine misdemeanor charges in Circuit Court”.

Bizar land niet waar?

• Oregon man sentenced to jail for collecting rain water (Digital Joual)

In ander nieuws:

Weet wat je eet!

• Artificial Butter Flavoring Ingredient Linked to Key Alzheimer's Disease Process (Science Daily)

Quote: “Andy Haldane, executive director for financial stability at the Bank [of England], said economists misled policymakers in the years before the crisis by promoting a “blinkered” view of the world based on the assumption their theories were unfailingly correct.

Alsof we dit nog niet wisten..

• Bank official admits economists were to blame for recession (Telegraph)

“The first casualty of war is truth”

• Dispatch from Damascus (Quarterly Review)

Het debacle met Knight Capital besteed ik uit aan Zero Hedge en gemakshalve RTL-Z ook al is de struisvogelformulering van “computerstoring” wel het eufemisme van het jaar. Kennelijk kan men de doorgestoken kaart van de infrastructuur en marktstructuur van high frequency trading niet uitleggen. Anyway, donderdag plaatste ik de grafieken van Nanex al, maar de kapotte algo heeft het acute faillissement van deze market maker ingeluid: de kredietverschaffers stoppen met de financiering van Knight nadat hun algo verlies op verlies stapelde. Als kredietverstrekker wil je nu eenmaal niet dat je klant het geld er verlieslatend zo door heen jaagt..

• Computerstoring brengt Knight Capital aan afgrond (RTL-Z)
• Final Berserk Algo Bill To Knight – $440 Million; Stock Implodes (Zero Hedge)
• Knight CEO Comments On Algo Failure Which Has Cost Him 70% Of His Market Cap In One Day (Zero Hedge)

Tot slot.
Aan het einde van de middag begint mijn vakantie. Op maandag 3 september ben ik weer terug. En omdat deze middag mij een beetje doet terugdenken aan mijn middelbare schooltijd, Alice Cooper..