Blog

  • Dagelijkse kost 30 mei 2012

    Nieuws uit Nederland:

    Nederlands Deposito Garantie Stelsel een jaar langer ongevuld
    Soms haal je het nieuws uit een column want kennelijk heeft staatssecretaris Weekers besloten om banken een jaar respijt te gunnen bij het vullen van het Nederlandse Deposito Garantie Stelsel (DGS). In het verleden hebben we er al eens aandacht aan besteed: het Nederlandse DGS biedt weliswaar spaarders een garantie van €100.000, maar die regeling wordt gefinancierd vanuit een lege schoenendoos. Als er bij één van de Nederlandse grootbanken iets misgaat, dan valt er eigenlijk helemaal niets te redden. Robijn Hostra is erg kritisch en terecht: wat is de echte reden dat de Nederlandse grootbanken een jaar uitstel krijgen?

    Staatssecretaris Weekers heeft een prangende vraag te beantwoorden en hij doet er verstandig aan, om een oud Nederlands spreekwoord in het achterhoofd te houden: “Praatjes vullen geen gaatjes..”

    • Weekers kiest niet voor veiligheid spaargeld (Robijn Hostra; FD)

    Over banken gesproken. Vorige week waarschuwde de AFM dat banken vooral niet een graaipremie bij klanten in rekening moeten brengen wanneer zij de (variabele) hypotheekrente aanpassen. Welnu: een voorbeeld van een bank die dacht daar mee weg te kunnen komen is door het gerechtshof in Den Bosch teruggefloten. Hypotheekverstrekker Obvion, een dochter van Rabobank, is in het ongelijk gesteld want Obvion heeft ten onrechte een vaste renteopslag tussentijds verhoogd.

    • Obvion mocht vaste opslag niet verhogen (NU.nl)

    Griekse electoraat draait? Géén Europa, géén toekomst..
    Griekse politici lijken het Griekse electoraat eindelijk te durven vertellen wat er gebeurt als Griekenland uit de eurozone stapt. Antonis Samaras van Nieuwe Democratie zei in een verkiezingsdebat dat als Griekenland geen Europese hulp ontvangt de Grieken erachter zullen komen dat er dan ook geen benzine meer uit de pomp zal vloeien. Of het echt zó zwart-wit is betwijfel ik, maar er zit wel degelijk een ke van waarheid in. De Grieken hoeven echt niet te denken dat “Sjeik olie” de Grieken olie levert in ruil voor nieuwe drachmes. Die drachme zal eerst geconverteerd moeten worden in euro's (of dollars) voordat er een druppel olie Griekenland in stroomt en dat zal lastiger blijken te zijn dan er wordt gesuggereerd door politieke opportunisten.

    Het Griekse kiesstelsel werkt overigens wel erg saillant. De partij die bij de verkiezingen de grootste wordt krijgt namelijk een bonus van 50 zetels in de Vouli, het Griekse parlement. Met de totaal 300 zetels die er te verdelen zijn is dat een soort van politieke bonus: 50 extra hulpjes en 50 extra stemmen om de eigen zin door te drijven. Er is vast een logica voor en het zal ongetwijfeld een zekere historische achtergrond hebben, maar dit was nieuw voor ons. Wie ons hier meer over weet te vertellen; stuur gerust een e-mail!

    • Griekse pro-eurokamp wint weer aan kracht (FD)

    Tweede Kamer vindt verstand terug
    Het gebeurt niet vaak dat onze Kamerleden een compliment verdienen: bij deze! De motie van D66-kamerlid Kees Verhoeven om hoe dan ook ACTA niet te ratificeren is aangenomen. De uitspraak van het Europese hof is daarmee niet langer bepalend voor de uitvoering van een dictatoriale overheidsbevoegdheid om het vrije woord uit de inteetether te knallen.

    Of de uitgesproken wens om dit soort ultiem vrijheidsbedreigende wetgeving – van Nederlandse makelij of Amerikaanse – bij voorbaat kansloos te verklaren is een mooi signaal, maar zoals altijd geldt: eerst zien, dan geloven. In Amerika staat CISPA al weer op stapel en de extraterritoriale werking van die wetgeving is even absurd als het inteationale verdrag dat onder de afkorting ACTA schuilging.

    De Tweede Kamer is nu in meerderheid gedraaid en het is te hopen dat de huidige zienswijze versleuteld wordt met hydraulische tang zodat lobbyisten met oneigenlijke vrijheidsbeperkende agenda's met hun schip door de wal gekeerd worden..

    • Kamer verwerpt ACTA (NU.nl)

    Face-plof
    Tja, als je moet verdienen aan mensen die met een simpele gedragswijziging het bestaansrecht van je bedrijf kunnen wegnemen, dan kan het snel gaan. Het aandeel Facebook daalt en daalt hard. Inmiddels is een kwart van de waarde sinds de plaatsing van aandelen op $38 verdampt.

    • Woensdag gehaktdag voor Facebook? (FTM)

    De ECB zegt nee
    Van onze SNS-correspondent. Dit keer met een postbus op de maan en het inmiddels o-zo-vaak uitgelegde verbod op monetaire financiering door de ECB. Ten aanzien van het bericht in de Telegraph; daar wil ik vanmiddag aandacht aan besteden. Ambrose Evans-Pritchard ontwaakt uit de financiële winterslaap en schrijft over goud ter dekking van Europese schulden..

    De ECB doet niet mee aan het Spaanse plan om nieuwe staatsleningen (Bono's) aan Bankia('s moeder) te geven die ze dan vervolgens weer bij de ECB gaat belenen om zodoende de benodigde XXMrd te vinden. “The ECB tells Madrid it would be in danger of breaching an EU ban om monetary financing.” Nou, het lijkt ons een duidelijke zaak van monetaire financiering maar wij zijn niet van de juridische haarkloverij.

    Het nominale rendement op 10 jaar Spanje is nog steeds ca. 6.4%. Eén cijfer achter de komma is wel genoeg. De Euro heeft wel te lijden want we noteren ietsje onder de 1.25 tegen de dollar en 7.92 tegen de Renminbi, beiden een low van het laatste jaar en tegen de Renminbi zelfs van de laatste vul het maar in. Tegen de dollar hebben we ook nog wel eens 1.10 gezien in het laatste decennium en daarvoor zelfs laag in de 80 cent. Van al deze zaken hebben we grafieken in de bijlage opgenomen zodat u het zelf nog eens kunt bekijken. Uitprinten en er een appeltje op schillen kan ook.

    Er is sprake van dat de Europese commissie de EU zal vragen om Spanje nog een jaartje respijt te geven om de 3% norm te halen, maar dat is in de blog-sfeer. More to follow today, probably.
    —————-
    S&P heeft zitten te rekenen dat in de komende 4 jaar totaal 44 Teradollar (44.000 Miljard) aan bedrijfsschuld vervalt en grotendeels opnieuw gefinancierd moet worden. Mooi, want die overheidspapier vertrouwen we toch al niet. Het vervelende is alleen dat bedrijven doorgaans ergens in landen gevestigd zijn en daardoor onderhevig aan het sentiment ten aanzien van het betreffende land. Een postbus op de maan zou uitkomst kunnen bieden.
    —————-
    In de Telegraph staat een artikel waarin wordt gesteld Duitsland het plan heeft om de landen die in de problemen zijn 20% van hun schuld in de vorm van goud en valuta over te laten dragen aan een nieuw fonds dat dan natuurlijk vooamelijk door Duitsland geleid zal worden. Op zich geen slecht plan lijkt het maar er zullen vast veel met name zuidelijke politici zich op de teentjes getrapt voelen. Italië had bij de laatste weging ca 2500 ton goud, bij de huidige prijs een marktwarde van bijna 100Mrd, totdat bekend wordt dat het verkocht gaat worden natuurlijk, dan wordt het wat minder.
    ——————
    Vandaag komt er een nieuwe 5 jarige lening voor Italië, althans, dat is de looptijd die op het papier staat. De benchmark lening zal 4.75% coupon hebben zo lezen we maar 5.25% zou beter passen bij het laatste rendement (grafieken) en dan zit er nog niet eens een kortingsbon of wuppie bij.  Bij een rendement van 5.25% zou de prijs van een 4.75% obligatie 97.85 moeten zijn. De bestaande 10 jarige 5.5% 2022 wordt ook opengesteld voor intekening. Totaal hoopt Italië ergens in de buurt van de 5.25 Mrd op te halen. We shall see maar we horen geen trappelende hoeven.

    Grondstoffencomplex
    Het FD had een interview met José Carlos Martins van het Braziliaanse mijnbouwconce Vale. Vale is de grootste ijzerertsproducent ter wereld. Martins is kritisch over Europa: terwijl wereldwijd het protectionisme komt opzetten – grondstoffen lenen zich bij uitstek hiervoor – is Europa niet bezig met het veiligstellen van leveranties. Europa is afhankelijk van de vrije markt en indien die de vrije markt sneuvelt door het opkomende protectionisme dan heeft Europa een probleem.

    Deze race naar de bodem wordt in de laatste alinea geweldig samengevat door Martins. Hij zegt:

    De economische crisis die de aandacht in Europa afleidt, jaagt ironisch genoeg juist de overheidsbemoeienis elders in de wereld aan. Martins: ‘Niet omdat de overheid dat wil, maar omdat de bevolking dat eist. Het is interessant om te zien. Als mensen een probleem hebben, roepen ze eerst om hun moeder. Maar hun moeder kan het probleem niet altijd oplossen. Dan kijken we naar God. Maar God is niet altijd beschikbaar. En dan vraag je de overheid om in te grijpen.’

    Mensen en utopische wensen: geld ontvangen maar nergens voor willen werken, nergens verantwoordelijk voor willen zijn, nergens voor willen opdraaien en politici die opportunistisch zoals zij zijn beloven dat mogelijk te maken. De drijvende kracht achter deze algehele race naar de bodem is de mens zelf. En in al mijn cynisme kan ik weinig anders concluderen dan dat de mens van nature een valsspeler is. Om die gedachte extra kracht bij te zetten: bij wijze van sociale selectie komen de meest effectieve en valsspelende alpha-mannetjes en -vrouwtjes vanzelf naar boven drijven. Wij vinden hen terug in de politiek..

    Enfin, grondstoffen en het strategische voorbereidingen op de terugkeer van protectionisme:

    • ‘Europa niet alert op toenemende schaarste aan grondstoffen’ (FD)

    Nederlandse begrotingspolitiek: Brussel maakt de balans op
    Europa bemoeit zich met het Nederlandse begrotingsbeleid. Nu zijn er mensen die daar niets van willen weten, maar ik verwelkom het. Daar heb ik een hele simpele motivering voor: je kan niet meer uitgeven dan wat er binnenkomt en dat dwingt Brussel af. Aan politieke Tokkies hebben we ook in Nederland geen gebrek want ze zijn van alle tijden: er zijn er altijd een aantal bij die meer willen uitgeven dan u kunt of wilt betalen. Die politici zien in de Brusselse bemoeienis een gevaar voor hun spendeerzucht.

    Ik ben reuze benieuwd naar het rapport dat later vandaag gepubliceerd wordt want volgens de Volkskrant gaat de Europese Commissie (EC) zich uitspreken over de hypotheekrenteaftrek (HRA). Naar alle waarschijnlijkheid zullen we lezen dat de EC voor een gedeeltelijke dan wel gehele afschaffing ervan. Ook dat klinkt mij als muziek in de oren: eigen woningbezit stimuleer je niet met een subsidie op een schuld! Dat was ooit de opzet van de HRA en kijk wat het inmiddels heeft bewerkstelligd: €644 miljard hypotheekschulden. Huren bij de bank? De Nederlandse belastingbetaler subsidieert het.

    • EU-landen horen vandaag het oordeel over de bezuinigingsplannen (Volkskrant)

    Creatief boekhouden en schatkistbankieren
    Wederom een hele sterke bijdrage van Erik Rezelman van RTL-Z. Hij rekent voor op welke creatieve manier de Nederlandse Staat haar boekhoudkundige staatsschuld gaat terugbrengen.

    Misschien dat een werkbezoek aan Italië of Frankrijk onze rijksambtenaren op een idee hebben gebracht, maar overtollige reserves van lagere overheden moeten binnenkort verplicht bij het Rijk gestald worden. De lagere overheden krijgen een rentevergoeding die de Nederlandse overheid betaalt op haar staatsobligaties en daardoor hoeft zij minder geld op de markt te lenen. Zodoende wordt de staatsschuld met 4% uitgedrukt in het bruto binnenlands product (BBP) verlaagd.

    Meten is weten wordt wel eens gezegd maar als je de overheid bent, dan pas je gewoon het meetinstrumentarium aan. Met de Franse slag zal men in Den Haag gedacht hebben..

    • Staatsschuld 4%-punt lager door schatkistbankieren (RTL-Z)

    Schone schijn: banken worden 'eerlijker' 
    De nieuwe editie van de Eerlijke Bankwijzer is uit. Dit keurmerk wordt uitgegeven door Oxfam Novib, FNV, Amnesty Inteational, Milieudefensie, de Dierenbescherming en IKV Pax Christi.

    Als de genoemde organisaties nou eens hun kritische licht laten schijnen over de effecten van het fractioneel bankieren dan vindt men de bron van de zeepbellenmachine die banken zijn (geworden). In plaats daarvan wordt er gekeken naar welk soort beleggingen het synthetische krediet stroomt. Het is en blijft een vreemde wereld..

    • Banken zetten stappen voorwaarts (RTL-Z)
    • U vindt het rapport en het persbericht op de website van de Eerlijke Bankwijzer.

    Nieuws uit buitenlandse media

    Zero Hedge & Bankia
    Zero Hedge was er gisteren snel bij toen het erop leek dat de bestuursvoorzitter van Bankia zou vertrekken met een graaibonus. Na de nationalisatie moest hij het veld moet ruimen en dat had hij kunnen doen met een gouden handdruk van €14 miljoen. Bij nader inzien ziet hij daarvan af.

    Nu claimt Zero Hedge dat hun bericht aanleiding is geweest voor de nodige ophef en dat er als gevolg van deze ophef door Jose Ignacio Goirigolzarri wordt afgezien om gebruik te maken van de exorbitante oprotpremie. Het zou kunnen, maar het is me iets makkelijk ook al behoort het tot de mogelijkheden.

    Dat neemt niet weg dat de vergelijking die Zero Hedge maakt tussen Spanje en Amerika een groot verschil blootlegt: in Amerika worden criminele financials het hand boven het hoofd gehouden (denk Joe Corzine), vertrekken zij met miljoenen van Wall Street (zie het overzichtje van Zero Hedge) en is het hele financiële systeem doorgestoken kaart (lees (hieronder) het artikel van Matt Taibbi). En ondanks dat veel problemen ook hier in Nederland en Europa spelen; het gaat in Europa toch allemaal anders dan in het land van de onbegrensde mogelijkheden..

    • Nationalized Bankia Director Will Not Receive Millions In Severance (Zero Hedge)

    Hoe Wall Street financiële hervormingen vermoordt
    Hij is één van de weinigen financieel joualisten die corrupte Amerikaanse politici bij herhaling aan de schandpaal nagelt en bankiers die criminele trekjes vertonen in een moreel faillissement schrijft: Matt Taibbi van muziektijdschrift Rolling Stone.

    U heeft mij vaak genoeg horen roepen dat de Wall Street hervormingen onder de Dodd-Frank wet een wassen neus zijn; Matt Taibbi legt haarfijn waarom die conclusie getrokken moet worden. Hij gaat in op het proces van politieke en financiële oplichting. Wall Street koopt de wetgevers om tijdens campagnetijd, zoekt rechters uit met een kromme rug die ongewenste wetgeving van het Amerikaanse congres terugdraaien, zorgt er voor dat de budgetten van toezichthouders opdrogen en creëert met nieuwe wetgeving een gatenkaas met allerhande financiële mazen ten behoeve van het eigen geldelijk gewin.  

    Om het samen te vatten: Wall Street en de Amerikaanse politiek delen het bed, plegen overspel, lopen de ene na de andere SOA op en besmetten de Amerikaanse democratie met een dodelijk virus.

    Wie nog hoop heeft dat het in Amerika binnenkort goed gaat komen? Om Donnie Brasco te quoten: “Forget about it”. Een must read van Matt Taibbi!

    • How Wall Street Killed Financial Reform (Matt Taibbi; Rolling Stone)

    Derivatenbom
    Via Reuters bereikt ons het bericht dat de Financial Stability Board (FSB) – dat is het quasi-toezichthoudende overlegorgaan van de G20-landen – de komende weken met voorstellen zal komen om de tikkende derivatenbom te reguleren. Ons wereldwijde probleem? De bom wordt niet ontmanteld.

    De problemen zijn eenvoudig samen te vatten:
    1) er is geen verplichting tot een verzekerd belang. Men kan het huis van de buurman in een veelvoud tegen brand verzekeren en dat huis in de fik zetten en hieraan verdienen.

    2) er zijn geen adequate reserveverplichtingen. Ondanks dat derivaten een “zero-sum game”-handel zijn (lees: het verlies van de één is de winst van de ander), kan men kan grof geld verdienen zolang de genomen risico's zich niet voordoen, maar worden de verliezen afgeschoven als de risico's zich voordoen. In dat geval kunnen alleen belastingbetalers bijspringen om de ontstane verliezen te dekken. Doet de belastingbetaler dat niet dan stort het systeem in.

    3) er is geen centrale clearing. Als er een probleem ontstaat in één hele specifieke categorie derivaten, dan kan als gevolg hiervan meerdere of zelfs alle financiële markten bevriezen. Het probleem is dat wanneer financiële partijen niet weten wat de risico's zijn en bij wie die zitten, de perceptie ontstaat dat niets veilig is. Zoiets noemen we blinde paniek maar dan van bankiers. Ook dat kan tot gevolg hebben dat belastingbetaler bij moeten springen om financials te redden.

    Systeemrisico en het inteationale “financiële stabitliteits orgaan”? Als deze bom ontploft is er geen financieel systeem meer.

    Na 2008 is er gewoon helemaal niets gebeurd en wie het bericht bij Reuters leest moet geloven dat het tempo voor hervormingen opeens gevonden is. Ja ja: de westerse propagandamachine wil ons doen geloven dat het de financiële bobo's dit keer menens is. Vertel tien keer een leugen, de tiende keer wordt die waarheid.

    Indien men dit keer serieus is, dan komt men met voorstellen die de drie fundamentele elementen waar de problemen zitten aanpakt. Mijn idee? Stel een verplicht verzekerd belang in, dwing adequate reserves af, en verplicht gestandaardiseerde contracten zodat het eindelijk eens inzichtelijk wordt wie welke excessieve risico's neemt. Risico's zijn van alle tijden, systeemrisico's niet.

    • Global regulators plan margin rules soon for uncleared derivatives (Reuters)

    In ander nieuws:

    Guestimates!

    Rampenfoto's uit Fukushima..

    De pot verwijt de ketel en computerleed..

    • Meet ‘Flame,’ The Massive Spy Malware Infiltrating Iranian Computers (Wired)
    • Achterdeurtjes in Chinese chips (Telegraaf)

    Tot slot.
    Zonder enig verder commentaar..

    Reality Check Did Mitt Romney Really Secure GOP Nomination With Texas Win:

     

  • Iers faillissementstourisme in Groot-Brittannië

    De Britse krant de Guardian tekende het verhaal op van de Britse advocaat Steve Thatcher. Thatcher runt de website www.irishbankruptcyuk.com en biedt niet-Britten zijn diensten aan bij het aanvragen van een persoonlijk faillissement naar Brits recht.

    Naar eigen zeggen heeft Thatcher al 55 Ierse schuldenaren aan een Brits faillissement geholpen en hierbij zou een bedrag van €1,2 miljard aan schulden zijn weggestreept.

    Wat in het artikel duidelijk naar voren komt is dat het Britse Recht een veel aantrekkelijker faillissementsregime kent dan het Ierse: in plaats van twaalf jaar schuldsanering in Ierland, is men in Groot-Brittannië na één jaar klaar. Ieren kunnen er dus voor kiezen om te emigreren naar Groot-Brittannië, zich daar te vestigen om zodoende een Brits faillissement te ondergaan. Indien de rechtbank een dergelijke aanvraag bekrachtigd dan brengen zij niet alleen de periode van schuldsanering terug, maar ook het bedrag van hun restschuld.

    Dit klinkt te goed om waar te zijn, maar kennelijk behoort dit tot mogelijkheden. Volgens Thatcher kan een Brits faillissement in zeven eenvoudige stappen bewerkstelligd worden; een vertaling:

    Stap 1: U maakt de beslissing om tijdelijk naar het Verenigd Koninkrijk te emigreren met de toenemende schuldenlast in Ierland in het vooruitzicht.

    Stap 2: U geeft de sleutels van panden en andere activa aan banken, hypotheekbanken, [en/of] financiële instellingen in de Ierse Republiek.

    Stap 3: U verhuist naar Groot-Brittannië en vestigt een “COMI” (a centre of main interest) – u vestigt zich in een Britse gemeente waar u zich inschrijft, waar u ook kunt stemmen, en waar u een adres heeft voor rekeningen van nutsbedrijven, [en] waar vandaan u werk vindt, enz.

    Stap 4: Op http://www.irishbankruptcyuk.com vult u een 26-pagina tellend formulier in en vraagt u een faillissement aan in het Verenigd Koninkrijk. Dit kan gedaan worden na een verblijf van tenminste zes maanden op het adres van een COMI in het Verenigd Koninkrijk.

    Stap 5: U moet tot negen maanden of langer in het Verenigd Koninkrijk blijven verblijven om uw faillissement veilig te stellen.

    Stap 6: Via de districtsgerechtshoven kan dit proces in sommige gevallen als een formaliteit worden afgedaan; zelfs tot maximaal 35 seconden in kwestie van afstempelen.

    Stap 7: Nadat u failliet bent verklaard in het Verenigd Koninkrijk en gedurende negen maanden of langer in het Verenigd Koninkrijk heeft gewoond, dan kunt u terugkeren naar de Republiek Ierland, volledig beschermd in de zin dat uw schulden zijn afgeschreven. U mag [misschien] niet in staat zijn om een bankrekening te openen in Ierland tot 12 jaar [na het faillissement] onder de huidige relegs, maar er is niets dat u verhindert om een parallel aangehouden bankrekening in het Verenigd Koninkrijk te openen, [één die] na slechts 12 maanden onder financiële curatele, de mogelijkheid biedt om tegoeden vanuit Ierland er vanaf te halen.

    Als dit klopt, dan zal men ongetwijfeld in Frankfurt en Brussel denken: “Oh shit”. Dit is allesbehalve goed voor de kwaliteit van de uitstaande schulden bij de genationaliseerde Ierse banken. Die banken zijn weliswaar door de Ierse staat (dus de Ierse belastingbetaler) genationaliseerd, maar wel met geld dat zij geleend hebben van de andere eurolanden. Het Ierse probleem is daarmee in potentie ook een Europees probleem. Hoe klein de impact in de praktijk ook is – en de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat €1,2 miljard dat eigenlijk niet meer is – dit is een juridische ramp: wat er aan Ierse financiële activa kapot kan gaan, kan in de Britse juridische praktijk daadwerkelijk kapot gemaakt worden.

    Anders gezegd, Ierse verliezen kunnen op basis van Brits recht vergroot worden!

    Twee uitersten
    Nu zijn er twee reacties mogelijk. Iemand kan denken: “eindelijk gerechtigheid” terwijl een ander zal denken: “dit moet niet kunnen”. Indien u zich aangetrokken voelt tot de eerste reactie dan zijn Ierse belastingbetalers – en in een extreem scenario Europese belastingbetalers – de klos. Immers, wat er in Groot-Brittannië doorgestreept wordt, moet door de Ieren betaald worden. Kunnen zij dat niet, dan zijn Europese belastingbetalers als volgende aan de beurt. Indien u meer op heeft met de tweede reactie dan trekken de Ierse schuldenaren aan het kortste eind. Zij kunnen in dat geval twaalf jaar van schuldsanering en het bestaansminimum tegemoet zien.

    Deze situatie is eigenlijk te bizar voor woorden. Althans, dat is zo wanneer men zich bedenkt dat er een middenweg bestaat: maak een verlaging van de schuld mogelijk door deze te ruilen voor een aandeel in het bezit. Alleen dan creëert men een win-win situatie die zowel de eigenaren van schulden (lees: spaarders die het vreemde vermogen van banken financieren) en schuldenaren (lees: particulieren en bedrijven die teveel geld hebben geleend) verder helpen. Op die manier kunnen verliezen beperkt worden. Bovendien regelt de samenleving een eerlijke verdeling van die verliezen. Voor een uitleg van dit mechanisme verwijs ik nogmaals naar Zingales' Plan B.

    Wetgeving
    Ook interessant is de afwijkende insteek van de Britse wetgever in vergelijking met Ierland en Nederland. In Nederland is gekozen om schulden van natuurlijke personen (lees: particulieren) anders te regelen dan bijvoorbeeld de schulden van een besloten vennootschap (BV). Gaat een BV failliet dan worden de resterende bezittingen verkocht en worden de schuldeisers met de opbrengsten (in een zekere volgorde) gecompenseerd. Wat er aan geleend geld niet terugkomt, zijn verliezen voor schuldeisers.

    De wijze waarop BV's in Nederland failliet geliquideeerd worden, vindt men in een vergelijkbare zin terug in de wijze waarop in Groot-Brittannië en in Amerika (ook al is het daar per staat verschillend) een faillissement van personen wordt afgewikkeld. Dat gaat anders dan in Nederland of Ierland. Indien men in Amerika de sleutel van het huis (gefinancierd met geleend geld) bij de bank inlevert dan is de bank de trotse eigenaar van het onderpand en vervalt de restschuld indien de schuldenaar naar een andere staat verhuist. Verliezen bij banken kunnen daardoor hoog oplopen. Echter, dat wist de bank van te voren: banken weten dat zij in een beperkte mate een restschuld kunnen verhalen op de schuldenaar en daarmee heeft de bank een prikkel om niet zo maar geld uit te lenen.

    Oorspronkelijk was de regel in het leven geroepen om banken te allen tijde de prikkel te geven om alleen geld uit te lenen aan mensen die eigen geld meebrengen zodat de risico's beperkt blijven. Een bank zal namelijk een hypotheekrecht afdwingen op een onderpand dat een hogere waarde heeft dan de nominale waarde van de lening. Mocht de lening niet worden terugbetaald, dan wordt bijvoorbeeld het huis geveild en is het risico op verlies voor de bank en de uiteindelijke eigenaren van die schuld beperkt, zo niet afwezig. Immers, de waarde van dat huis is hoger dan de lening. Neemt een bank onverantwoorde risico's bij het uitlenen van andermans geld dan moet de bank en haar aandeelhouders op de blaren zitten.

    Anno 2012 werkt dat wereldwijd helaas anders. Banken zijn door jarenlange verwatering van de bancaire wet- en regelgeving steeds minder eigen vermogen gaan aanhouden. Als banken onverantwoorde risico's nemen (iets dat banken snel groter maakt), dan zitten niet de bankiers en haar aandeelhouders op de blaren, maar de belastingbetaler. Immers, banken worden als te belangrijk bestempeld om failliet te laten gaan. Er gaat anders spaargeld verloren en als dat bij één bank wordt toegestaan, dan geldt dat feitelijk voor alle banken. Een ongecontroleerd faillissement zou de hele financiële sector destabiliseren. Eén probleem echter met die opvatting: het geld dat op die manier verloren gaat, komt er niet mee terug en verlengt het onderliggende probleem van excessieve schulden. 

    Wanneer deze Britse wetgeving losgekoppeld wordt van het huidige tijdsbeeld, dan is de insteek eenvoudig. Banken wordt het via de wet ontmoedigd om hun excessief genomen risico's te verhalen op schuldenaren. Dat voorkomt “schuldslaveij” wat daarmee als maatschappelijk onwenselijk wordt bestempeld. En daar valt iets voor te zeggen: private risico's worden alleen op deze manier ook privaat geregeld en daarbij wordt het risico proportioneel verdeeld tussen geldverstrekker en schuldenaar. Nog belangrijker (en bij afwezigheid van de effecten van centraal en fractioneel bankieren): de belastingbetaler wordt volledig buiten de privaat genomen risico's gehouden.

    In Nederland geldt er weliswaar geen twaalf jaar schuldsanering, maar afhankelijk van de omstandigheden, slechts drie tot vijf jaar. Bovendien geldt dat schuldeisers in Nederland schuldenaren slechts tot op het niveau van het bestaansminimum kunnen kaal plukken. Ook hier valt iets voor te zeggen want onverantwoord leengedrag wordt ermee ontmoedigd. Echter, het is de vraag of dat argument legitimiteit heeft in een stelsel van synthetisch krediet: zowel bankiers als schuldenaren kunnen door het synthetische karakter van krediet meer lenen dan er aan spaargeld is. En daardoor worden risico's – net als de geld- en krediethoeveelheid – opgeblazen. Zolang de weg omhoog is ingezet gaat dit lange tijd goed, maar zodra een daling wordt ingezet en er een omslag plaatsvindt dan volgt er een onvermijdelijke crisis. Een crisis zoals nu.

    Europese fragmentatie
    Vanuit het perspectief van “systeemstabiliteit” vormt de Britse wet een bizarre maas in de rijke fragmentarisering van Europese wetgeving. “Gelijke monniken, gelijke kappen” is er in Europa voorlopig niet bij. Sterker, als gevolg van de sterk verschillende nationale wettelijke kaders kunnen Europeanen gaan shoppen als faillissementstoerist in Groot-Brittannië. Dat geldt klaarblijkelijk voor Ieren en wie weet zullen de eerste Nederlanders het Britse vakantieoord ook weten te vinden. En misschien is dat wel de beste manier van boetedoening: als de politiek de burger geen keuze laat dan heeft die burger altijd nog de optie om te emigreren en de onbetaalbare schulden achter te laten. 

  • Dagelijkse kost 29 mei 2012

    Nieuws uit Nederlandse media:

    Van onze SNS-correspondent
    Sabracadabra!

    Only govement can take perfectly good paper, cover it with perfectly good ink and make the combination worthless (Milton Friedman).

    Bankia heeft 23Mrd nodig (twee weken geleden was het nog 3.5 Mrd en afgelopen vrijdag lazen we 19Mrd) maar de Spaanse overheid heeft het geld niet. Spaanse banken hebben totaal 316 Miljard bij de ECB geleend maar er zijn geen communicerende gaten.

    De 6.4% rendement die op de borden staat voor 10 jaar Spaans papier is slechts een getal want de inteationale kapitaalmarkt is zo goed als op slot als het om grotere bedragen gaat, ongeacht het geboden rendement. Rendement wordt immers alleen behaald als alle kasstromen op tijd worden betaald en de ontvangen kasstromen tegen het originele rendement kunnen worden herbelegd. Beleggers in Europese staatsleningen hebben beide enkels al gebroken dan gaan ze voor zeg 6.75% echt niet door brandende hoepels springen.

    Dus: Abracadabra of eigenlijk liever Sabracadabra: De Spaanse overheid heeft een truc bedacht door nieuwe Spaanse staatsleningen in te brengen als betaling om Bankia te redden. We raden u nogmaals sterk aan het boek “paper promises” te lezen want dit is oude wijn in nieuwe zakken, danwel dezelfde incest. U ziet de kat, u ziet het nauw en hier is de sprong. Ach, we dachten ook dat Nederland nooit zou kunnen bezuinigen gezien de politieke situatie en het lukte evengoed binnen drie dagen dus de wonderen zijn de wereld nog niet uit maar dit voelt aan als de laatste akte van het voorlaatste bedrijf.
    ————-
    Er is ook goed nieuws. Zo is het volgende songfestival in Zweden en is de Portugese export in het eerste kwartaal met bijna 12% gestegen terwijl de import met 3% is gedaald. Het gat in de handelsbalans is nog maar een klein kijkgaatje waarvan Portugal zelf denkt dat het op de middellange termijn verdwijnt.

    Deze week verwachten we 7Mrd aan nieuw staatspapier, waaronder Italië met een hele trits leningen. Er zijn nagenoeg geen betalingen dus moeten de spaarvarkentjes worden omgedraaid om deze cadeautjes te kunnen kopen.

    De Spaanse premier Rajoy heeft inmiddels de hulp ingeroepen van de financiële markten en de EU. Hij wil dat er meer gedaan wordt aan de problemen in Zuid-Europa. Rajoy lijkt daarmee te vragen om meer Europees investeringsgeld om iets te doen tegen de hoge Spaanse werkloosheid, dan wel de wens van noorderbuur Frankrijk voor eurobonds Spaanse kracht bij te zetten.

    • Rajoy vraagt EU om hulp markten te kalmeren (RTL-Z)

    Kort geding Wilders om ESM begonnen
    Staatsrechtelijk is het kort-geding dat de PVV heeft aangespannen interessant, maar ik wil hier eigenlijk maar één ding over roepen: financiering uit de Verenigde Staten.

    • Kort geding Wilders om ESM begonnen (NU.nl)

    Onrust personeel Vestia
    Nu Vestia moet saneren voelen de werknemers van de woningcorporatie nattigheid. Op een personeelsbestand van zo'n 1.100 mensen wordt er gesproken over zo'n 100 mensen die hun baan dreigen te verliezen. De verworven rechten staan op het spel en dat veroorzaakt onrust onder het personeel. De vakbonden zijn vervolgens gewoontegetrouw betrokken bij de al dan niet natuurlijke afvloeiing..

    • Vestia-personeel vertrouwen in directie kwijt (FD)

    Via NU.nl lezen we dat er een mogelijk akkoord tussen de banken en Vestia komt. Als ik lees wat dat akkoord inhoudt dan heb ik mijn twijfels erbij: banken zouden naar verluid een voorstel hebben gedaan om enkele maanden aan rentebetalingen te bevriezen. De derivatenboeren kunnen wel een aantal maanden verder zonder rente te ontvangen. Dat klinkt alsof Vestia voorlopig in het casino mag blijven en op kosten van het casino drank en spijs mag nuttigen. De derivatencontracten blijven echter  uitstaan en zolang daar geen oplossing voor is, dan is dit voorstel een wassen neus.

    • Akkoord over Vestia lijkt aanstaande (NU.nl)

    Chinees-Japans valuta-onderonsje: géén dollar
    Als de Chinezen en Japanners Duits zouden kunnen spreken, dan zouden zij na het horen van de US dollar reageren met: “Nein Danke”. China en Japan gaan hun handel in eigen valuta afrekenen. Aangezien Japan en China geen olie-exporteurs zijn, hoeven we alleen chagrijnige gezichten aan de oostelijke kant van de Grote Oceaan te verwachten.

    • Directe valutahandel yuan en yen per 1 juni (FD)

    Via Zero Hedge een aardige grafiek die de geschiedenis van wereldreservemunten weergeeft:

    Bron: Zero Hedge

    Nederland leent goedkoop
    De Nederlandse overheid heeft zich in het verleden 'goed' gedragen en kan rekenen op het vertrouwen van de financiële markten. De rente die Nederland betaalt, is daardoor historisch laag. Dat is eigenlijk best raar want de Nederlandse Staat heeft nog nooit zo'n grote schuld gehad: €400 miljard en €500 miljard zit al in het vizier. Als het al iets zegt is dat het begrip rationaliteit overgewaardeerd is, dan wel dat deze crisis in de andere eurolanden vele malen heftiger is in vergelijking met Nederland. Via RTL-Z nog een leuk feitje:

    8 miljard euro per jaar
    Jan Kees de Jager heeft de markt al langere tijd aan zijn zijde. Betaalde Nederland 2 jaar geleden nog gemiddeld 4% rente op staatsleningen, nu is dat gezakt tot onder de 2%. Als alle uitstaande leningen zijn geherfinancierd en als alle hoge coupons zijn afgelopen, dan verdient de minister van Financiën per jaar minimaal 8 miljard euro aan de goedkope rente: 400 miljard euro x 2% rente per jaar. Een mooie meevaller.

    • Nederland weer 900 miljoen euro goedkoper uit (RTL-Z)

    FDP: 'Eurobonds zijn rentesocialisme'
    De fractievoorzitter van de Duitse regeringspartij Rainer Brüderle heeft eurobonds omschreven als een vorm van rentesocialisme. Check: daar is geen speld terug te krijgen.

    Echter, voor de evenwichtigheid moet ook de andere kant van de “euro-medaille” belicht worden: door alle Zuid-Europese problemen is de wisselkoers van de euro een stukje lager en daarmee is als het ware een exportsubsidie ontstaan die goed is voor de werkgelegenheid in de prudente eurolanden Duitsland en (zij het in veel mindere mate) Nederland.

    • 'Eurobonds zijn rentesocialisme' (NU.nl)

    Griekse olijfolie
    Via Trouw lezen we dat Christine Lagarde, bazin van het IMF, zegt dat zij 'constant [..] denkt' aan schoolkinderen in een klein dorpje in Niger, die maar twee uur per dag les krijgen. Dat is een aardig scheutje olijfolie op het Griekse vuur. Lagarde geeft keihard af op de Grieken omdat zij alles uit de kast trekken om maar geen belastingen te hoeven betalen. Lagarde heeft geen boodschap aan de Grieken want die moeten hun schulden terugbetalen.

    In Frankrijk werd meteen gereageerd door de Franse regering: “nogal simplistisch en stereotiep”, werd door een woordvoerster geroepen. Dat vind ik ook: waarom olie op het vuur gooien? Wil het IMF dat de vlam in de pan slaat?

    • IMF-topvrouw Lagarde tegen Griekenland: verwacht geen sympathie (Trouw)
    • Frankrijk kritisch over uitlatingen Lagarde (RTL-Z)

    Disfunctionele media
    NU.nl neemt weer eens een aller aardigst bericht over van het ANP. Na het lezen van de kop volgt er een quote van de Zwitserse centrale bank president Thomas Jordan: “Wij moeten voorbereid zijn op een scenario waarin de muntunie ineenstort, hoewel ik niet denk dat dit zal gebeuren.”

    “..hoewel ik niet denk dat dit zal gebeuren”, om het nog maar een keer te herhalen. De kop is op z'n minst suggestief; op zijn ergst misleidend. Het ANP laat mij weer eens diep zuchten.

    • Zwitsers maken actieplan voor val euro (NU.nl)

    Nieuws uit buitenlandse media

    Merkel geïsoleerd?
    Afgelopen zaterdag verscheen bij Spiegel een erg lang en uitgebreid artikel over het politieke evenwicht in Europa. Nu de Frans-Duitse as met de komst van de socialistische Hollande in personele bezetting is gewijzigd, lijkt Angela Merkel geïsoleerd te raken. Merkel hoeft echter alleen haar rug recht en de hand op de knip te houden om de strikt noodzakelijke hervormingen af te dwingen. Deze politieke schermutselingen zijn  een noodzakelijk en theatraal kwaad want Hollande heeft het Franse electoraat van alles belooft en moet het op z'n minst geprobeerd hebben. Echter, ook hij zal weten dat hij zich te schikken heeft in de Europese hervormingsagenda.

    Angela Merkel kiest de politieke aanval met haar zes puntenplan. Spiegel zet uiteen:

    • Six-Point Growth Plan: Merkel Prepares to Strike Back Against Hollande (Spiegel)

    Steve Keen
    De Australische econoom Steve Keen waarschuwde ver voor 2008 al voor de naderende kredietimplosie en werd genegeerd. Hij waarschuwt opnieuw. In een radio-interview waarschuwt hij voor grote problemen in Groot-Brittannië.

    Overigens gaat Keen in op zijn gewenste oplossing. Hij pleit al enige jaren voor een zogenaamde “debt jubilee” (lees: het liniebreed kwijtschelden van schulden). Daarbij gaat hij voorbij aan oplossingen waarin het woord goud voorkomt. Zijn verdiensten zitten hem in het aanwijzen van alle hiaten in neoklassieke en Keynesiaanse theorie en met name de daaruit voortvloeiende (econometrische) modellen: die kloppen niet. Het “rammelgehalte” van die modellen weet Keen keer op keer haarfijn uit te leggen en doet dat ook in dit interview.

    Misschien is het leuk om daar een anekdote aan toe te voegen. Bij mijn aller eerste sollicitatie-gesprek na mijn afstuderen in 2007 werd ik zo goed als uitgescholden. Dat kwam omdat ik stelde dat economische modellen in de prullenbak konden. De gesprekspartner, een snelle vastgoedconsultant, trok dat nogal slecht en vroeg mij of ik beweerde of die 'slimme jongens in Amsterdam' (doelend op de financials) het met hun complexe rekenmodellen bij het verkeerde einde hadden. Immers, zij verdiende bakken met geld! Hoe kon ik nou beweren dat zij het verkeerd hebben? Soms is een eerlijk antwoord niet erg handig, maar ik zei: “ja”. En na een herhaling van die Q&A tot een keer of zeven bleef mijn antwoord: “ja”. Dit maakte dit gesprek ietwat bizar, aangezien het zuurstofgehalte in zijn hoofd prompt tot een minimum daalde en hij rood aanliep. Zijn afkeuring van mijn antwoord kon hij absoluut niet verbergen en dat heb ik geweten. Op de terugreis kon ik maar één ding denken: zoek het lekker uit met de benutte overwaarde van je beleggingshypotheek..

    Terug naar Steve Keen want ondanks mijn grote waardering voor zijn werk om de hiaten van het “evenwichts-denken” in economische theorie aan te wijzen, is hij onbekend met de Oostenrijkse school. Die opvatting kan geheel onderschrijven; die conclusie heb ik ook getrokken, maar dan vanuit een heel andere hoek. Als ik Steve Keen iets mee mag geven dan is het wel dat hij scherper moet worden in de oplossingen die hij aandraagt. Het wegstrepen van schulden is onder zekere voorwaarden een absolute must, maar het is niet zonder meer een oplossing. Het begint met het herwaarderen van goud. Als het daar niet mee begint (dus zonder goud als monetaire basis) dan is al het andere een recept voor financiële chaos.

    Desalniettemin, een erg sterk interview met Steve Keen!

    Angelsaksische media..
    Het is weer zo'n weekend geweest dat wanneer je even snel scant wat er allemaal speelt en daarvoor op Zero Hedge kijkt, je het idee krijgt alsof de financiële noodtoestand in Europa op uitbreken staat vanwege allerlei op hande zijnde bank runs.

    Nu heb ik er de afgelopen weken al eens eerder op gewezen: Angelsaksische media zijn pro-actief bezig om de problemen in Europa op te blazen. Zie het als een informatie-ooorlig. Nu kun je er van alles over gaan roepen, maar zodra media geruchten verspreiden over potentiële bankruns, dan moet je je afvragen wat er ècht gaande is.

    Afgelopen weekend zat ik in het boek “The Great Hangover” te lezen. Dit boek bevat een fantastische verzameling verhalen uit 2008 en 2009 die in het Amerikaanse tijdschrift Vanity Fair verschenen. Het eerste verhaal gaat over de ondergang van de Amerikaanse zakenbank Bear Steas: “Bringing Down Bear Steas” van Bryan Burrough (zie Vanity Fair). De strekking van deze reconstructie is eenvoudig: tot op de dag van vandaag is het en blijft het onduidelijk wie valse geruchten verspreidde die ertoe leidde dat collega-banken en hedge fondsen hun leningen uit Bear Steas terugtrokken waaa de bank omviel.

    Wat mij altijd is bijgebleven is dat Bear Steas (eind 2007 en begin 2008) keihard werd geshort en ondanks dat ik de bron niet meer kan terugvinden, herinner ik mij dat er bij een aandelenkoers van $50-$60 er wel een hele bizarre piek was in put-opties die partijen het recht verschafte om aandelen Bear Steas tegen $20 te verkopen. Met andere woorden, er waren partijen die niet een klein beetje speculeerde dat Bear Steas zou crashen, maar daar keihard op speculeerde. En dat gebeurde nadat de geruchten over de problemen bij Bear Steas aanhielden en er een run op de zakenbank ontstond. Collega banken Goldman Sachs en Deutsche Bank trokken in een schimmig spel met hedge fondsen hun geld terug waaa het doek viel voor Bear Steas.  

    Datzelfde gevoel heb ik dit weekend weer. Of het nu Zero Hedge is of om de grote persbureaus gaat, er worden geruchten over Europese bankruns verspreid. En dat maakt mijn werk er niet makkelijker op want ik kan niet om de rook heen. Wat ik echter niet ga doen is heel hard “vuur” roepen.

    Het Europese probleem is en blijft er één van systeeminsolvabiliteit en wordt middels de LTROs in een status quo gehandhaafd. Het is wachten totdat de dollar verdwijnt; dan pas kan er orde op zaken worden gesteld. Tot die tijd, zal dit soort propaganda onderdeel blijven van deze crisis.

    Een voorbeeld van dit soort pro-actieve paniekzaaierij: het Canadese CBC interviewt Niall Ferguson, professor aan Harvard (en manlief van Ayaan Hirsi Ali). De Canadese interviewster zit m.i. gevangen in haar aangemeten dwangbuis van een populistisch aangezwengelde angstneurose en stelt haar vragen op zo'n tendentieuze manier dat Ferguson niet anders kan doen dan refereren aan de Kreditanstalt. Dat was de Europese run op een grote bank die de nodige domino-steentjes in het toenmalige financiële stelsel deden omvallen en veelal als aanleiding wordt gepresenteerd voor het uitbreken van de Grote Depressie.

    Ferguson houdt zich in maar wijst wel fijntjes op de (onzalige) noodzaak tot een federaal gezag die toeziet op fiscaal prudent gedrag van politici, die dat afdwingt en ingrijpt als het misgaat. Of zijn wijze van formulering gelukkig is betwijfel ik, maar hij bewaart de evenwichtigheid ondanks de tendentieuze vraagstelling..

    Cartoon!

    A picture says more than a thousand words..

    Tot slot.
    Dit is zo'n ultiem bizar bericht dat ik u dit niet wil onthouden. Kewoorden? Kannibalisme en naakte mannen. WTF??

    Via Brasscheck TV:

     

     

  • Goud en zilver daily report

     

    Goud noteert op het moment van schrijven een verlies van 1,05% op $1557,10  per troy ounce. Uitgedrukt in euro’s noteert goud een verlies van 1,01% op €1244,72 per troy ounce.

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    Zilver noteert op het moment van schrijven een verlies van 1,83% op $27,91 per troy ounce. Uitgedrukt in euro’s noteert zilver een verlies van 1,75% op €22,27 per troy ounce. 

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    Gisteren deden de goud en –zilverprijs vrijwel niets, goud sloot de handelsdag uiteindelijk af op precies dezelfde prijs waarmee het de dag begon terwijl zilver een minimaal verlies moest noteren. Er werd gisteren amper gehandeld in de edelmetalen dankzij het lange pinksterweekeinde en Memorial Day in de VS. Vandaag was de eerste volledige handelsdag van de week en goud en zilver kregen het meteen zwaar te voorduren.

    De verliezen van vandaag voor zowel goud als zilver zijn opmerkelijk te noemen. Beide edelmetalen begonnen de dag met weinig volatiliteit en vonden gedurende de Nederlandse handelstijd in navolging van de meeste beurzen de weg omhoog. Na het sluiten van de handel in Londen, om 5 uur Nederlandse tijd, doken de goud en –zilverprijs echter flink naar beneden. Zilver daalde in een half uur tijd met meer dan 2% in waarde, goud werd in datzelfde tijdbestek ruim $20 goedkoper. Dit soort grote prijsdalingen binnen een zeer korte tijd zijn geen onbekend fenomeen in de goud en –zilvermarkt, maar het blijft meer dan opmerkelijk te noemen. Dat de goud en –zilvermarkt gemanipuleerd wordt is zo goed als zeker maar hard bewijs is moeilijk te vinden, zo’n daling als vandaag sterkt deze verdenkingen wel.

    Belangrijke factoren die een invloed kunnen hebben op de goud en –zilverprijs waren vandaag dan ook niet zeer negatief. De dollar won vandaag een klein beetje terrein tegenover de euro, maar niet meer dan 0,1%. Ook de olieprijs daalde vandaag, dit is over het algemeen een negatief signaal voor de prijzen van beide edelmetalen. De prijs van ruwe olie daalde vandaag echter niet significant en kan daarom moeilijk een verklaring zijn voor de forse verliezen van goud en zilver.

    De Amerikaanse handel in goud gerelateerde future-contracten was vandaag meer dan twee keer zo groot als het gemiddelde dagvolume van de afgelopen maand, ook dit is opvallend. Wel is het zo dat de goud en –zilverprijs geen baat hebben bij een zwakke euro en daarmee sterke dollar. Inmiddels staat de Europese munteenheid op zijn laagste punt sinds 2010 en dat is dan ook niet gunstig voor beide edelmetalen. “De handel is direct verbonden met de zwakke euro en heeft goud erg volatiel gemaakt, op de korte termijn heeft het dan ook een negatieve invloed op de goudprijs”, aldus Jeffrey Sica die Chief Investment officer is bij SICO Wealth Managment. 

  • RTL-Z: Veel goud, zilver en koper in oude mobiele telefoons

    Maar ook uit andere elektronica wordt natuurlijk veel goud, zilver en koper gehaald. Uit de oude printplaten van computers, laptops en andere elektronische apparaten komt veel meer goud dan uit een gemiddelde goudmijn. Volgens Marjolein Scheers van Umicore komt er uit een goudmijn gemiddeld 5 gram zuiver goud per 1.000 kilo gesteente, terwijl er uit een berg van 1.000 kilo aan printplaten 250 gram goud gehaald kan worden (ongeveer €10.000 bij actuele spotprijs). En dan hebben we het nog niet eens over de hoeveelheden zilver en koper die ook apart gescheiden kunnen worden.

    Voor het recyclen gebruikt het Belgische Umicore grote installaties, waarin het edelmetaal van het afval gescheiden kan worden. De recycling van elektronica is nog steeds een groeimarkt, want volgens Scheers wordt nog maar een klein gedeelte van de oude mobiele telefoons en elektronica ingeleverd en blijft veel oude elektronica bij mensen thuis liggen.

    De video is te zien op de website van RTL-Z, klik hier voor de link.

    Bron: RTL-Z Nieuws

  • De Silver Eagle van Lake Tahoe

    Hieronder leest u het vertaalde verslag van Simon Black op Sovereignman.com. Het originele artikel kunt u hier lezen.

    Gisteren was mijn geluksdag, want toen ik midden in de natuur aan het wandelen was nabij Lake Tahoe stuitte ik op een 1 troy ounce Silver Eagle muntstuk. Jaartal 1996. Het lag gewoon op de grond, terwijl er helemaal niemand in de buurt was.

    De munt was behoorlijk vies, maar ik kreeg hem met een oude tandenborstel en met enige inspanning schoon. Daaa besloot ik mijn vondst mee te nemen naar de bewoonde wereld voor een niet wetenschappelijk onderzoek.

    Ik ben in veel landen geweest waar de lokale bevolking bekend is met de waarde van goud en zilver, vooral in Azië, India en het Midden-Oosten. Het is daar simpelweg een onderdeel van de cultuur. In de ontwikkelde wereld hebben mensen echter een veel groter vertrouwen in hun papieren valuta, omdat ze vanaf hun geboorte zijn gehersenspoeld om te geloven dat hun geldsysteem in orde is.

    De 1996 Silver Eagle van Simon Black (Bron: Sovereignman.com)

    Toen ik rondliep bij het vakantiepark waar ik verbleef hield ik voorbijgangers aan en legde ik hen uit hoe ik aan deze Silver Eagle munt was gekomen. Toen vroeg ik: “Hoeveel denkt u dat het waard is?” De eerste persoon die ik de munt liet zien froste zijn wenkbrauwen toen hij de munt vastpakte en het gewicht van het zilver voelde. Toen keerde hij de munt om, las de opdruk: “1 oz fine silver – one dollar” en zei: “uh, een dollar…?”.

    De één na de ander, of het nou lokale de bevolking, personeel of toeristen waren, hadden geen flauw idee dat deze zilveren munt veel waarde heeft. Sommige mensen zeiden dat de munt waarschijnlijk niet zoveel waard was, omdat deze van het jaar 1996 was. “Ik bedoel, als ze van de jaren vijftig waren, dan was het misschien nog wat waard…” [Red: Wijzend op het gegeven dat Amerikaans muntgeld tot 1965 werd geslagen uit 90% zilver, maar niet wetende dat de Silver Eagle munt van puur zilver is, ongeacht het jaartal]

    Een andere veel gehoorde reactie was: “Ik heb werkelijk geen flauw idee”. Daaa besloot ik naar het casino te gaan en daar drie dealers aan te spreken die aan een lege blackjack tafel zaten. Ik liet de Silver Eagle munt op de tafel ploffen en vroeg: “Hoeveel chips wil je me hiervoor geven?”. Om de beurt inspecteerden de dealers de munt, waaa ze elkaar in stilte aankeken en één uitsprak: “$1”.

    Ik vroeg vervolgens nog wat andere mensen in de omgeving of ze me $5 of $10 wilden geven voor de Silver Eagle munt, maar deze aanpak werd meer als aanstootgevend ervaren dan dat het de nieuwsgierigheid van de mensen prikkelde.

    Uiteindelijk kwam ik een stel tegen die met hun hond over het strand liepen. Ik liep naar ze toe en ik zei: “Jullie zien eruit als intelligente mensen, misschien kunnen jullie mij helpen. Ik vond deze munt vandaag tijdens een wandeling en ik heb geen idee wat het waard is. Wat denken jullie?” De man pakte de munt vast en constateerde dat het van zilver gemaakt was. Toen zei hij: “Oh, dit is zilver.. Het is waarschijnlijk wel wat waard, je moet het verkopen!”

    Geweldig.. Had ik eindelijk iemand gevonden die kon vaststellen dat de munt van zilver was en daarom veel waarde had, kreeg ik te horen dat ik het beter kon inruilen voor papiergeld.

    Zoals ik al zei ben ik niet verrast. Zelfs in dit luxe vakantiepark, waar veel goed opgeleide en succesvolle mensen verblijven, was niemand echt goed op de hoogte van de waarde van het zilver. Westerse landen zijn zo toegewijd aan hun papiergeld dat deze mindset bij mensen moeilijk te doorbreken is.

    En hoewel mijn onderzoekje niet wetenschappelijk was, brengt het me wel bij een duidelijke conclusie: we zijn nog lang niet in de mania fase voor edelmetalen en alle verhalen over een 'goudbubbel' zijn op dit moment onzin.

    De recente koersdaling is gewoon niets meer of minder dan dat, een koersdaling. Net zoals we dat zagen in 2008, toen fondsbeheerders en beleggers winst namen en hun vermogen terugtrokken naar cash. De echte uitbraak van goud en zilver zal er pas komen als de doorsnee Amerikaan de goudprijs gaat volgen op zijn of haar mobiele telefoon en als ze een verkoopadres voor goud en zilver in hun lijst van 'favorieten' of contactpersonen hebben gezet.

    Net als de vastgoedbubbel aan het begin van deze eeuw, toen iedereen bezig was met het kopen en doorverkopen van huizen, zal ook de prijs van het edelmetaal de proporties van een bubbel gaan aannemen. Pas zodra de massa in de markt stapt. Voor beleggers in goud ligt er nog een hobbelige weg voor ons, maar het is duidelijk dat we nog ver verwijderd zijn van de 'Henk en Ingrid' mania fase.

  • Griekse dieven vinden vaker grote buit bij mensen thuis

    Reuters besteedde vorige week aandacht aan deze zorgelijke ontwikkeling, die waarschijnlijk alle lagen van de bevolking raakt. Een bejaard echtpaar, dat zich zorgen maakte over de Griekse bankensector, haalde het totaal gespaarde vermogen van €80.000 van de bank en verstopte dat in huis. Enkele dagen later werden ze in hun slaap overvallen. Het echtpaar werd aan het bed vastgebonden en geslagen, waaa de dieven er met het geld vandoor gingen.

    Het is onduidelijk hoeveel spaargeld Grieken thuis bewaren in de vorm van contant geld, maar het is wel zeker dat dit bedrag de laatste jaren is toegenomen. Volgens de Griekse centrale bank werd er alleen in de afgelopen twee jaar al €72 miljard van spaarrekeningen opgenomen, al is niet duidelijk hoeveel daarvan daadwerkelijk als cash bij de Grieken thuis is komen te liggen. Het bedrag van €72 miljard laat zich omrekenen naar gemiddeld €7.000 voor elke inwoner van Griekenland, een aanzienlijk bedrag gezien de slechte economische omstandigheden waarin het land momenteel verkeert. Ook is het bedrag zeer groot ten opzichte van het totale spaargeld dat Grieken gezamenlijk op de bank hebben staan, want dat is nog maar ongeveer €165 miljard. Bijna een derde is dus al opgenomen in de afgelopen twee jaar.

    Het is de vraag of Grieken hun spaargeld, voor zover ze dat in contanten thuis hebben liggen, goed kunnen verstoppen. Sommige Grieken sluiten niet consequent alle ramen en deuren af als ze het huis verlaten en tegelijkertijd worden de inbrekers steeds brutaler. Reuters schrijft over Grieken die 's nachts de ramen en deuren niet meer open zetten, omdat ze bang zijn voor inbrekers. Voor de crisis kon dat nog wel, maar het aantal overvallen bij mensen thuis is de laatste jaren sterk toegenomen. Ook in landelijke gebieden komen de overvallen aan huis steeds vaker voor.

    Inbrekers steeds brutaler

    In het artikel van Reuters lezen we een anekdote van de gepensioneerde Mattheos Michelakakis. “We zaten op de veranda en waren in gesprek, toen inbrekers opeens van het dak sprongen en in de achtertuin stonden. Voordat in wist wat er aan de hand was hadden de dieven mij al ontdaan van al het goud van de familie. Inbrekers horen dat mensen bang zijn en uit voorzorg spaargeld van de bank halen. Daarom gaan ze willekeurig langs de huizen, in de hoop dat ze geluk hebben [en een grote buit bemachtigen]”. De heer Michelakakis had de gewoonte om alle deuren open te laten, omdat hij zich voorheen geen zorgen maakte over inbrekers. Nu weet hij wel beter.

    Volgens Reuters houden Grieken ook rekening met een mogelijke terugkeer naar de Drachme, waardoor ze liever nu nog euro's van de bank halen. Dat geld is te gebruiken in andere landen en zal volgens veel Grieken haar waarde beter vasthouden dan een eventuele nieuwe Drachme. Ook hebben sommige Grieken meer voorzorgsmaatregelen genomen voor een acute crisis, bijvoorbeeld door een voedselvoorraad aan te leggen en goed houdbaar drinken op te slaan.

    Volgens archeoloog George Riginos hoort het oppotten van spaarmiddelen bij de Griekse cultuur. Op tal van plaatsen zijn opgravingen gedaan, waarbij zilveren muntstukken werden gevonden. “Het verstoppen van gouden, zilveren en zelfs bronzen muntstukken vond op grote schaal plaats in de geschiedenis van Griekenland, vooral in tijden van oorlog, crises of andere moeilijkheden”.

    Het verstoppen van spaargeld onder een matras, achter een kast of in een donker en moeilijk te bereiken plaats in huis brengt nieuwe gevaren met zich mee. Briefgeld kan niet alleen gestolen worden, maar kan ook letterlijk in rook opgaan bij brand. Grieken die hun spaargeld thuis bewaren zijn ook niet altijd goed verzekerd, waardoor ze een extra risico nemen.

    Grieken die spaargeld thuis bewaren moeten oppassen voor diefstal (afbeelding via visualphotos.com)

  • Dagelijkse kost 25 mei 2012

    Nieuws uit Nederland

    ABP nieuwsbrief: Rijksoverheid graaide F30 miljard
    Het ABP heeft in haar nieuwsbrief voor hun pensionados het hoe en wat uitgelegd over de 30 miljard gulden die de Nederlandse overheid afroomde toen ABP werd losgekoppeld van de Staat. Het FD schrijft:

    Het grootste pensioenfonds van Nederland legt in een nieuwsbrief uit dat dit komt door maatregelen van de overheid in de jaren tachtig. Allereerst verlaagde de overheid de pensioenpremie die zij als werkgever moest betalen aan het fonds. Verder besloot de overheid het grootste gedeelte van de VUT, de vroegpensioenregeling, uit de pot van het ABP te betalen.

    Wat mij betreft is er maar één conclusie mogelijk: collectieve potjes zijn niet hufterproof.

    • ABP rakelt ‘greep in kas’ op (FD)

    FD-kop: “Kabinetsbeleid kost banen”
    Deze krantenkop plaats ik onder de noemer “is men het verstand verloren?!”. De strekking van het artikel? Door de overheidsbezuinigen neemt de werkloosheid toe. Het gebeurt zo vaak dat er dan vervolgens alleen gekeken wordt naar de directe aanleiding en niet naar de onderliggende oorzaak. En die oorzaak is heel simpel: jarenlang politiek mismanagement. De Nederlandse economie bestaat voor de helft uit overheidsuitgaven. En elk jaar moeten we geld lenen om dat vol te houden. Iedereen kan op z'n klompen aanvoelen dat zoiets onhoudbaar is.

    Het is zo ongelooflijk frustrerend dat er in de politiek afgegeven wordt op de bezuinigingen: we dreigen failliet te gaan door al het krediet. Maar voor politici is het nu eenmaal belangrijk om electoraal te scoren. De zwarte piet wordt dus toegeschoven aan de partijen die bezuinigen en daarmee prudenter willen omspringen met de inkomsten van onze ongeboren generaties.

    Diederik Samsom wierp het demissionair premier Rutte in het verantwoordingsdebat voor (quote uit het FD): “De cijfers van vandaag zijn ontluisterend. Bijna 500.000 mensen zitten nu thuis. Ik vraag de premier: hoe verklaart u dat onze economie er na twee jaar zo beroerd voor staat? Wat is er over gebleven van de banenmotor? Aan onze export ligt het niet, het is een binnenlands probleem. Door een volstrekt gebrek aan vertrouwen van de consumenten houden ze de hand op de knip.”

    Wat wil Samsom? Wil hij van Nederland een soort van Griekenland maken? Daar creëerden de maffiose politiek ook overheidsbaantjes (zonder taken) met uit het niets gecreëerd krediet. Misschien leest Samsom mee, maar laat ik hem dit snel even voorrekenen. We geven in Nederland zo'n slordige €80 miljoen per dag te veel uit. Laten we veronderstellen dat de PvdA een ambtenarensalaris van E50.000 wenst (wat héél véél meer is dan wat ik vang.. en ik werk 60-70 uur per week) en dan komen we jaarlijks uit op 584.000 banen of FTEs die met geleend geld gefinancierd worden.  

    Meneer Samsom, in Nederland werkt het momenteel niet heel veel anders dan in Griekenland. U moet vooral blijven pleiten voor méér gelijkheid – en ik zou u zelfs op dat punt gelijk geven – maar laat de illusie los dat schuldfinanciering de oplossing biedt. Accepteer een fiscale 0-lijn. We gaan anders failliet voor zover we dat toch al niet zijn.

    • Kabinetsbeleid kost banen (FD)

    Is corruptie de Nederlandse bestuursnorm?
    We hebben er nog een schandaal bij en wel met de Rotterdamse scholenkoepel BOOR. En die reikt verder dan werd gedacht: ook Rotterdamse (top)ambtenaren en aannemers graaiden er rustig op los.

    Met dank aan de Volkskrant voor het opduikelen van de informatie over een rapport dat de huidige CDA-burgemeester Sjaak van der Tak in zijn tijd als onderwijswethouder in Rotterdam onder de pet hield. Ik denk bij mijzelf: wat nou goed rentmeesterschap?

    Ik zou het liefst het hele artikel van de Volkskrant willen quoten: wat een verhaal. Wanneer gaat in vredesnaam de Tweede Kamer uit hun winterslaap ontwaken?

    Uit de inleiding:

    De recente miljoenenfraude bij de Rotterdamse scholenkoepel BOOR is voorafgegaan door zelfverrijking in de top van het ambtenarenapparaat. Een inte onderzoek hieaar werd door CDA-prominent Sjaak van der Tak, indertijd onderwijswethouder in Rotterdam en nu burgemeester van Westland, onder de pet gehouden.

    • Lees verder (!): Behalve fraude ook zelfverrijking bij BOOR (Volkskrant)

    'Duitsland wil speciale economische zones in perifere landen'
    Een bericht dat geheel in het straatje van mijn studie past: reële economie en regionale economische ontwikkeling. Duitsland komt met een plan dat de problemen in perifeer Europa moet helpen oplossen: wijs speciale economische zones aan met fiscaal gunstige regelingen die buitenlandse bedrijven aantrekken.

    Toen ik in 2001 in Azië op studiereis was hebben wij dergelijke economische zones bezocht en ook al zijn daar veel kanttekeningen bij te plaatsen: ik zeg doen! Het idee is simpel, want nabij dichtbevolkte steden worden er speciale zones aangewezen waar buitenlandse bedrijven zich kunnen vestigen zodat er arbeidsplaatsen ontstaan. Om die bedrijven te lokken, pas je veel fiscale regels zo aan dat het aantrekkelijk wordt. Dat brengt mij bij een algemene economische wetmatigheid: het meest briljante economische beleidsinstrument zijn belastingvrijstellingen.

    Via RTL-Z: Duitsland werkt aan een zes-puntenplan om de economie in perifere eurolanden te stimuleren. [..] Zo zouden buitenlandse investeerders kunnen worden gelokt met fiscale tegemoetkomingen en minder strenge regels.

    Spiegel heeft meer informatie over het plan (in het Duits):

    • Sechs-Punkte-Wachstumsplan: Bundesregierung will Sonderwirtschaftszonen für Europa (Spiegel)

    Spaanse kater
    Het gaat slecht in Spanje. De handel in het Spaanse Bankia is opgeschort in afwachting tot een kapitaalinjectie van zo'n €15 miljard. Bovendien zijn er berichten op een handen zijnde fusie van drie noodlijdende banken die onder staatstoezicht geplaatst moeten worden. De oorzaak is inmiddels bekend: een geïmplodeerde vastgoedzeepbel.

    • Handel in Spaanse Bankia opgeschort (RTL-Z)
    • 'Spanje wil drie noodlijdende banken fuseren' (RTL-Z)

    In ander nieuws:

    • Nederlandse oliebaron Deuss gaat grotendeels vrijuit (FTM)
    • Het lot van goud (Chien Wang; IEX)

    Een aardige samenvatting van de CV en het karakter van Gerard Erents die schoon schip moet maken bij Vestia. Dat deed hij al eerder bij die andere frauderende woningcorporatie: Rochdale.

    • Banken moeten slikken van bedrijfsdokter Vestia (FTM)

    Nog een woningcorporatie met corrupte bestuurders..

    • OM: Laurentius voor miljoenen benadeeld (Telegraaf)

    Reflecties over eurobonds..

    • Han de Jong: Eurobonds Ja, maar niet zomaar (Z24)
    • Hup Hollande hup! (Marcel Tak; IEX)

    Een column die mijn electorale zorgen treffend verwoord.

    • 'Wilders is andere partijen qua huiswerk al tien stappen voor' (Nausica Marbe; Volkskrant)

    Nieuws uit buitenlandse media

    Derivaten Amerikaanse banken gedekt door Main Street
    Wat moet ik nog zeggen over Amerika? Dat land is compleet de weg kwijt. Wat nu weer? De Amerikaanse overheid heeft in al haar wijsheid besloten dat de systeemrisico's van derivaten gedekt moeten worden met een staatsgarantie.

    De Wall Street Joual erkent het hele probleem en schrijft: “President Obama's standard gripe is that the economy has performed so poorly during his term because of the financial crisis he inherited from George W. Bush. But this week it is Mr. Obama who has bequeathed to his successors a landmark in financial regulation. It is bound to haunt them, though not as much as it will haunt taxpayers.”

    Daar hoeven we niets aan toe te voegen. De Amerikaanse belastingbetaler heeft de pech dat het Amerikaanse bestuur in en in corrupt is: het is omgekocht door Wall Street, terwijl het Amerikaanse congres de geldpers gekaapt heeft. Het land van de vrijheid? Dat is het al lang niet meer.

    Speech Jorg Asmussen
    De directeur van de ECB is de Duitser Jorg Asmussen die een verleden heeft als SPD-politicus. In een speech die op de website van de ECB verscheen gaat hij in op de grote vragen van Europa. Zijn doelstelling? Een democratische Europese unie van vrede annex veiligheid. En u weet wat ik onlangs schreef: “de vrijheid van welvaart”. Ik quote Asmussen:

    Aber die europäische Integration ist kein Selbstzweck. Sie muss für den Bürger von Nutzen sein, sie muss ihm Wohlstand Sicherheit und Freiheit bieten.

    Dat levert via Google Translate en enige aanpassingen de volgende vertaling op: “Maar de Europese integratie is geen doel op zich. Het moet ten behoeve van de burger zijn, en hem veiligheid, welvaart en vrijheid bieden“. Die gedachte ademt de hele speech uit. Overigens had Asmussen nog een leuke quote van Jacques Delors: „Europa ist wie ein Fahrrad. Hält man es an, fällt es um.“ We moeten vooral doorgaan met fietsen: dat is gezond!

    Gisteren toen ik Pownews keek was er aandacht voor een heuse anti-euro partij die zo snel mogelijk de stekker uit de euro wil trekken. De beste man blunderde door te veronderstellen dat Groot-Brittannië de euro heeft. En dat zegt genoeg. Laat ik er een spreekwoord aan toevoegen: “Zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten”.

    • Rede von Jörg Asmussen, Mitglied des Direktoriums der EZB (ECB)

    Zero Hedge over Griekse peiling
    Een screendump:

    Bron: Zero Hedge

    Ik noem dit stemmingmakerij van Zero Hedge. Of om in termen van Immanuel Kant te spreken, er is zoiets als de absolute realiteit – de noumenal – en onze zintuigelijke waaeming ervan – de phenomal. En aangezien de mens beperkt is om enkel en alleen met de zintuigen de realiteit waar te nemen kunnen mensen hooguit die absolute realiteit in een zeker mate benaderen en op waarde schatten. Wat Zero Hedge hier doet is het tegenovergestelde: die projecteert de subjectieve waaeming over de realiteit.

    U weet wat ik vorige week schreef over Griekenland en dan laat ik het aan u om te bepalen hoe ik met al mijn zintuigelijke en intellectuele beperkingen bij Kant's noumenal zat. Dat is elke keer weer wat mij te doen staat: probeer zo dicht mogelijk bij de noumenal te komen.

    Tot slot.

    Arme Joan Franka: ze heeft de finale niet gehaald. Ik luister naar ontzettend veel muziek (erg divers) en ik vind haar stem zo ontzettend uniek; erg jammer voor haar. Maar goed, dat kan gebeuren. Anyway, in Spanje is er een opmerkelijke vraag (of beter: opdracht) aan de Spaanse zangeres meegegeven: “alsjeblieft: zorg dat je niet het songfestival gaat winnen”.

    Via FT Alphaville:

  • Documentaire End of the Road: How Money Became Worthless

    In de documentaire komen verschillende experts aan bod, waaronder Mike Maloney, Jim Rickards, Eric Sprott, James Turk en Peter Schiff. Over een aantal zaken zijn ze het eens, namelijk dat deze crisis de meest ingrijpende is sinds lange tijd en dat de Amerikaanse dollar in de huidige vorm zijn beste tijd heeft gehad. De documentaire (en de trailer) zijn te zien op deze website.

    Documentaire End of the Road is nu beschikbaar

  • Opnieuw veel goud gekocht door centrale banken

    In april kocht Mexico 2,9 metrische ton goud bij, nadat het in maart al een zeer grote aankoop van 16,8 metrische ton had gedaan. Ook Kazachstan voegde voor de vierde maand op rij fysiek goud aan haar reserves toe, waarbij de laatste toevoeging van 2 metrische ton het totaal gekochte goud over 2012 op 16,1 metrische ton bracht. Ook Rusland en Oekraïne deden wat kleine aankopen, aldus de berichtgeving op Commodity Online.

    Over 2011 was Mexico de grootste koper van fysiek goud, want in dat jaar voegde het land in totaal 100 metrische ton toe aan haar reserves. Rusland volgde op de voet met een totale goudaankoop van 95 metrische ton over het afgelopen jaar. De meest recente data van het IMF lieten zien dat ook door de Filipijnen veel goud wordt gekocht. In maart voegde het land maarliefst 32,1 metrische ton van het gele edelmetaal aan haar reserves toe. Dat was de grootste eenmalige goudaankoop sinds maart 2011, toen Mexico 78,5 metrische ton goud aan haar reserves toevoegde.

    Volgens een analist van UBS zijn de kleine goudaankopen door de verschillende landen niet heel erg opmerkelijk, omdat het gaat om een voortzetting van een trend. Wél viel de grote aankoop van 32,1 metrische ton aan fysiek goud door de Filipijnen heel erg op, een actie die waarschijnlijk veel aandacht zal trekken van participanten in de wereldwijde goudmarkt.

    Centrale banken zijn sinds 2010 netto kopers geworden van fysiek goud, ook dit jaar wordt er weer veel gekocht door diverse landen

  • India importeerde afgelopen jaar recordbedrag aan goud en zilver

    Volgens de Indiase minister van Financiën, Namo Narain Meena, was het tekort op de betalingsbalans in december 2011 opgelopen tot 4%, tegenover 3,3% een jaar eerder. Het hogere tekort op de betalingsbalans is volgens Commodity Online het directe gevolg van de toegenomen import van goud en zilver, maar ook van olie en olie-gerelateerde producten. De Indiase minister verklaarde het volgende ten aanzien van de goud- en zilverprijzen: “India is een netto importeur van goud en zilver en de prijzen van deze metalen zijn afhankelijk van inteationale prijzen. De volatiliteit in de prijzen van goud en zilver komt dan ook vooamelijk door de beweeglijkheid van de spotprijs op de inteationale markt.”

    In de maand april werd er overigens naar verhouding weinig goud en zilver geïmporteerd in India, namelijk 34% minder dan tijdens dezelfde maand in 2011. Nieuwe maatregelen van de overheid en zwakke binnenlandse vraag zorgden in deze periode voor een lagere import. Sinds 2008-2009 is de totale import van edelmetalen snel gestegen, zoals ook onderstaande grafiek laat zien.