Tag: crisis

Maersk: Wereldhandel nu slechter dan in 2008

De wereldhandel is vandaag de dag slechter dan tijdens de financiële crisis van 2008, zo concludeert Nils Andersen, topman van het grootste internationale transportbedrijf Maersk. Dalende grondstofprijzen, een aanhoudend lage olieprijs en een groeivertraging in China drukken de tarieven voor goederenvervoer verder omlaag en dat merken ook de grote transportbedrijven van deze wereld. Het aandeel Maersk is in de afgelopen tien maanden bijna gehalveerd, nadat de koers woensdag met 8% onderuit ging.

“Het gaat nu slechter dan in 2008. De olieprijs is nog lager dan het dieptepunt van 2008 en staat al een lange tijd op dit niveau. Het ziet er niet naar uit dat de olieprijs snel weer zal stijgen”, zo verklaarde Nils Anderson tegenover de Financial Times. Maar hij voegde er tegelijk aan toe dat Maersk er nu beter voor staat dan in 2008, omdat er al flink in de kosten gesneden is en omdat de schuldpositie wat is afgebouwd. Het transportbedrijf heeft ook blootstelling aan de energiesector en merkt dus de gevolgen van de dalende olieprijs.

Groei wereldhandel stagneert

Maersk voorspelde voor het afgelopen jaar een groei van nul tot één procent voor de wereldeconomie. Dit jaar is de verwachting met één tot drie procent iets beter, maar nog steeds schraal in vergelijking met het gemiddelde van 4-5 procent groei sinds het uitbreken van de financiële crisis in 2008 en de dubbele cijfers van voor deze crisis.

Analisten werden negatief verrast toen Maersk de cijfers over het vierde kwartaal naar buiten bracht. In plaats van de verwachte $300 miljoen winst werd er een verlies geleden van $2,5 miljard. Dat verlies is voor een deel toe te schrijven aan afschrijvingen op bezittingen die het bedrijf heeft in de oliesector van Kazachstan, Koerdistan, het Verenigd Koninkrijk, Angola en Brazilië.

Baltic Dry index naar dieptepunt

De transportcapaciteit voor bulkgoederen is door de zwakke groei van de wereldeconomie veel groter dan de vraag, met als resultaat dat de tarieven voor het vrachtvervoer alsmaar verder dalen. De Baltic Dry Index, die deze tarieven in kaart brengt, zakte vandaag voor de derde dag op rij en bereikte het laagste niveau sinds de eerste meting begon in 1985. De index staat op het moment van schrijven op 291 punten, een daling van 98% ten opzichte van het recordniveau van 11.793 punten in mei 2008.

Baltic Dry Index naar nieuw dieptepunt

Maersk: Wereldhandel is nu slechter dan tijdens de financiële crisis van 2008

10 februari 2016
Grafiek: Deutsche Bank in de problemen

Beleggers twijfelen over Deutsche Bank en doen aandelen en obligaties van de bank in de verkoop. De groene lijn laat zien dat het aandeel op de beurs sinds november vorig jaar in waarde gehalveerd is. De oranje lijn geeft de koers weer van speciale hoog renderende obligaties die Deutsche Bank heeft uitgegeven. Dit zijn obligaties waar beleggers jaarlijks een vergoeding van 6% op krijgen, maar dit in tijden van crisis door de bank omgezet kunnen worden in aandelen. De dreiging dat dit werkelijk zal gebeuren drukte de koers van deze obligaties naar een dieptepunt van 27% onder de uitgiftekoers.

Verzekeren tegen default Deutsche Bank is dit jaar twee keer zo duur geworden (h/t @Buddendorf)

Beleggers willen zich verzekeren tegen een mogelijke default van Deutsche Bank en sluiten daarom vaker credit default swaps af. Daardoor is de prijs van deze verzekeringen (blauwe lijn) in korte tijd verdubbeld. De bank benadrukte dat er geen problemen zijn en dat alle obligatiehouders hun geld zullen krijgen, maar de markt is daar nog niet van overtuigd. De koers waarvoor de aandelen van Deutsche Bank verhandeld worden ligt slechts op 1/3 van de boekwaarde van het bedrijf, bijzonder laag in vergelijking met andere grote Europese en Amerikaanse banken. Beleggers en analisten betwijfelen dus of de bezittingen van de bank wel waard zijn wat de bank zegt dat het waard is.

Begin deze week maakten analisten van CreditSight bekend dat de grootste bank van Duitsland mogelijk niet voldoende middelen in kas heeft om alle obligatiehouders in 2017 te kunnen betalen. Maandag verloor het aandeel op de beurs 9% van haar waarde, het grootste verlies in lange tijd.

Marktwaarde Deutsche Bank is nog maar 1/3 van de boekwaarde (Bron: Bloomberg)

Beleggers twijfelen aan kredietwaardigheid banken (Bron: Bloomberg)

9 februari 2016
Deutsche Bank 7% lager op de beurs

Het aandeel van Deutsche Bank is vandaag met ruim 7% gezakt naar een historisch dieptepunt van €14,03. Beleggers maken zich meer zorgen over de degelijkheid van deze bank met een balanstotaal dat vele malen groter is dan de omvang van de Duitse economie. Afgelopen maandag rapporteerden analisten van CreditSights dat de grootste bank van Duitsland volgend jaar mogelijk niet alle obligatiehouders kan terugbetalen. Dit jaar is het aandeel van de bank op de Duitse beurs al met 35% gedaald, veel meer dan de 20% daling voor de Euro Stoxx index van Europese bankaandelen.

De toenemende druk op de bank is ook zichtbaar in de risicopremie die beleggers moeten betalen om zich te verzekeren tegen een default van de bank. In 18 dagen tijd is deze risicopremie verdubbeld naar een hoogtepunt van 240 basispunten (zie onderstaande grafiek). Dat zijn premies die we tot voor kort alleen zagen bij banken als het Italiaanse Unicredit en het Duitse Commerzbank.

Prijs van een verzekering tegen default Deutsche Bank is dit jaar verdubbeld (via @AlasdairPal)

Deutsche Bank in moeilijkheden?

De obligaties van Deutsche Bank waar analisten zich zorgen over maken de zogeheten coco’s (contingent convertible capital instruments). Dit zijn converteerbare obligaties waar beleggers een relatief hoge rentevergoeding van 6% op krijgen. Het risico dat deze leningen mogelijk niet afbetaald worden zit al in de prijs verwerkt, want deze schuldpapieren werden vandaag voor een kwart minder dan de nominale waarde verhandeld. De bank mag deze obligaties omzetten in bankaandelen, wanneer de bank onvoldoende kapitaal op de balans heeft staan.

Vorig jaar rapporteerde Deutsche Bank nog een verlies van €6,7 miljard. Ook wordt er al jaren gesproken over de grote blootstelling aan risicovolle derivaten die de bank zou hebben. Beleggers die het niet vertrouwen doen de aandelen in de verkoop.

Deutsche Bank verliest 7% op de beurs

8 februari 2016
Documentaire: Boom, Bust, Boom
Wat krijg je als je een hoogleraar risicomanagement een film laat maken samen met Monty Python-lid Terry Jones over financiële crises? De zeer leerzame, begrijpelijke en komische documentaire Boom Bust Boom.

Theo Kocken werkte twee jaar aan een documentaire over hoe menselijk gedrag een financiële crisis veroorzaakt. Nobelprijs winnende economen als Robbert Shiller, Paul Krugman en Daniel Kahneman vertellen hierin waarom economische crashes blijven gebeuren en welke rol het economieonderwijs kan spelen om deze in de toekomst te voorkomen.

De documentaire duurt 75 minuten en is te zien op de website van de NPO. Of klik hieronder om de video te starten.

Zie ook:
- Theo Kocken: Binnen tien tot vijftien jaar wereldwijde schuldsanering
1 februari 2016
Theo Kocken: Binnen tien tot vijftien jaar wereldwijde schuldsanering

Econometrist Theo Kocken verwacht binnen tien tot vijftien jaar een vorm van wereldwijde schuldsanering, dat zegt hij in een gesprek met Willem Middelkoop voor Café Weltschmerz. De schulden zijn wereldwijd zo hoog opgelopen dat het zo goed als onvermijdelijk geworden is om een deel van de schuld af te schrijven.

Kocken werkte vanaf 1990 in de bankensector en heeft zich vanaf 2000 gespecialiseerd in risicomanagement. Vanuit die achtergrond verbaast hij zich erover hoeveel waarde er nog toegekend wordt aan bepaalde risicomodellen, die gebaseerd zijn op foutieve of achterhaalde aannames over hoe de economie werkt.

Verderop in het gesprek praten de heren over het beleid van centrale banken, de toestand van het wereldwijde monetaire systeem en de relatie tussen goud en geld. De boodschap van Theo Kocken is dat we gezamenlijk teveel schulden gemaakt hebben en dat we daarom nog een zeer grote crisis mogen verwachten. Centrale banken zullen volgens hem slechts tot zekere hoogte in staat zijn de stabiliteit op de financiële markten te bewaken. Een interessant gesprek!

Boom, Bust, Boom

Theo Kocken werkte twee jaar aan de documentaire ‘Boom, Bust, Boom‘ over hoe menselijk gedrag een financiële crisis veroorzaakt. Nobelprijs winnende economen als Robbert Shiller, Paul Krugman en Daniel Kahneman vertellen hierin waarom economische crashes blijven gebeuren en welke rol het economieonderwijs kan spelen om deze in de toekomst te voorkomen.

Klik hier voor meer interviews van Café Weltschmerz

1 februari 2016
Kees de Kort: Olieprijs als zondebok

De olieprijs wordt steeds vaker als een excuus gebruikt voor al het slechte economische nieuws, dat constateert Kees de Kort in een gesprek met BNR Nieuwsradio. “Die lagere olieprijs is natuurlijk slecht voor de olieproducenten. Dat begrijpt iedereen. Maar het is natuurlijk goed voor de olieconsumenten. En wat zie je nou op de financiële markten gebeuren? Dat alles omlaag gaat.”

Kees de Kort wijst naar het voorbeeld van Japan, bij uitstek een economie die erg afhankelijk is van de import van olie. Zij zouden maximaal profiteren van een daling van de olieprijs, maar ook daar gaat de aandelenmarkt onderuit. Dat is niet wat je zou verwachten als de goedkope olie echt zo goed was voor de economie. “Ik heb het idee dat het een beetje als excuus gebruikt wordt voor onzekerheid en twijfel”, aldus marktcommentator Kees de Kort.

Geen opleving na daling olieprijs

Dat de daling van de olieprijs nog niet voor een economische opleving zorgt is volgens Kees de Kort te verklaren door de economische omstandigheden van veel mensen. Wie moeilijk kan rondkomen of veel schulden heeft zal bij een daling van de olieprijs niet opeens meer gaan consumeren. Die zal de situatie eerder gebruiken om schulden af te lossen en te sparen.

Dat de beurzen wereldwijd de afgelopen weken zo hard onderuit zijn gegaan is volgens de marktcommentator niet het gevolg van een dalende olieprijs, maar van een algemene tendens van toenemende onzekerheid over de economie.

26 januari 2016
Van welvaartsstaat naar neoliberale dominantie naar ???

Door Lou Keune

De Tweede Kamer verkiezingen van 2017 kondigen zich aan. De twee regeringspartijen zijn al even bezig met wat afstand van elkaar nemen. Zij beginnen hun ‘eigen verhaal’ de presenteren, in een collegiale onderlinge verhouding, maar toch. De verkiezingen ingaan zonder een eigen identiteit maakt je zeer kwetsbaar. Daar komt bij dat de steeds weer oplopende spanningen in de samenleving, over een grote veelheid van kwesties, flink beginnen te tellen. Er is grote ongerustheid over hoe het verder moet met de verzorgingsstaat, de internationale migratie, de sociale zekerheid, het klimaat, de internationale en binnenlandse veiligheid, om maar enkele voorbeelden te noemen. Waar willen de partijen heen? Verkiezingen winnen met wat rozen en tomaten, mooie verhalen en debattrucs, dat zit er niet meer in. Mensen willen weten waar de partijen voor staan, hoe ziet de toekomst eruit, hoe die te bereiken?

Een van de onderwerpen waarover gesproken gaat en moet worden is dat van de sociaaleconomische orde. Mensen hebben begrepen dat de manier waarop de samenleving nu is ingericht, op zijn zachtst gezegd niet ideaal is. Lang is de overtuiging breed gedragen, zeker sinds het vallen van ‘De Muur’, dat allerlei sociaaleconomische beleidslijnen tot de normaliteit behoren. Is er hoge werkloosheid? Dan moeten de arbeidskosten omlaag want wij moeten onze internationale concurrentiekracht versterken. Dus moet er geflexibiliseerd worden, moeten lonen en uitkeringen ‘bevroren’ worden, worden allerlei arrangementen van de verzorgingsstaat en sociale zekerheid ingekrompen, moeten onderwijs en gezondheidszorg onder het regime van de markt komen, en zo meer. En dat alles onder de paraplu van bezuinigingen en dereguleren.

Griekenland

Moet Griekenland uit de penarie geholpen worden? Dan zal ook daar moeten worden bezuinigd en gedereguleerd, zal de overheid flink kleiner moeten worden, worden public goods als havens en eilanden in de uitverkoop gedaan, de lonen, uitkeringen en pensioenen verlaagd, wordt de pensioenleeftijd verhoogd en zelfs de regering zo niet de hele bevolking onder curatele geplaatst. En dat vanuit een frame van Grieken die te lui zijn om te werken, bovendien corrupt en graag het handje ophouden. Ik wil niet beweren dat er geen problemen zijn in Griekenland. Maar het huidige beleid van de Europese Unie, de Europese Centrale Bank, en het Internationale Monetaire Fonds verruimt en verdiept de problemen, met grote gevolgen voor de levensstandaard van de meeste Grieken.

Ook in deze kwestie blijven de rijken en vermogenden buiten schot ondanks diverse voorstellen van de Griekse regering om eerst daar maar eens aan te beginnen. Bijvoorbeeld met het aanpakken van de corruptie, de belastingontduiking en de kapitaalvlucht. Maar ja, dat past niet binnen het frame van het neoliberale denken, de rijken zijn broodnodig voor een betere toekomst van het land. Rijken moet je juist binnenlaten en aanhalen, het zijn zij, aldus dat vertoog, die investeren, en zonder investeerders lukt het niet. Zij beschikken over de vereiste propensity to invest, om maar eens het jargon te citeren. Loontrekkers en uitkeringsontvangers lijden aan een te hoge propensity to consume. Tja, zo ken ik er nog wel een paar.

Beperkingen en tegenstrijdigheden

De beperkingen en tegenstrijdigheden van dat soort opvattingen en beleid krijgen steeds meer aandacht. Neem die kwestie van bezuinigen en flexibiliseren. Die gedachte gaat er vanuit dat om internationaal te kunnen concurreren de productie goedkoper moet. Tegelijkertijd maken de pleitbezorgers van dit beleid zich zorgen om het consumentenvertrouwen. Want ja, als dat te laag is gaan mensen niet meer kopen. Maar hoe kun je mensen zover krijgen om meer te gaan kopen als je hen tegelijkertijd de middelen ontneemt? En neem dat punt van het internationale concurrentievermogen, dat is ook zo’n raar verhaal. Want is dat niet alleen maar een beleid van gaten met gaten vullen? Immers, hoe groter de concurrentiekracht van Nederland, des te meer export; maar dat moet dan toch ten koste gaan van de export van een ander land? Dus gaan ook dat land en vele andere op de toer van de internationale concurrentiekracht. En dan al die financiële ballonnen die steeds weer worden opgeblazen.

De crisis van 2008 is nog lang niet uitgewerkt en opnieuw ziet de De Nederlandse Bank zich genoodzaakt te waarschuwen dat de beurskoersen niet meer de reële waarde van bedrijven representeren. De prijzen van huizen stijgen weer. De groei van de financiële sector gaat alsmaar door, nauwelijks gemitigeerd door beperkende maatregelen, alsof Joris Luijendijk, om maar iemand te noemen, niet luid en duidelijk de noodklok heeft geluid.

Boemerangs

Dergelijk beleid komt steeds meer onder druk te staan. Niet alleen vanwege zijn tegenstrijdigheden, ook omdat de onvrede daarover toeneemt. Het neoliberale beleid dat sinds de jaren tachtig domineert in veel landen, zo niet wereldwijd, veroorzaakt zijn eigen boemerangs. Neem het milieu. Aan het neoliberale beleid is inherent dat gemikt wordt op economische groei gemeten met de indicator bbp. Ik ga hier niet nogmaals in op alle tekorten die kleven aan deze indicator, zie daarvoor mijn eerdere column. Ik wil er slechts op wijzen dat het een verdere ontwikkeling in de richting van ecocide impliceert. Dat wil eigenlijk zeggen dat de veronderstelling onder dat groeibeleid dat wij het allemaal beter krijgen niet klopt, integendeel.

Neem ook het voortdurend mikken op versterking van de positie van de rijken en vermogenden, daaraan is een groeiende ongelijkheid op gebieden als levenskansen, inkomens en vermogens inherent. Uit een dezer dagen verschenen rapport van Oxfam Novib blijkt ‘dat de 62 rijkste mensen evenveel bezitten als de armste 3,5 miljard mensen op aarde. In 2010 hadden 388 rijken nog evenveel in handen als de armste helft van de wereldbevolking’. Dat roept toch onvrede en verzet op? Of zou het nu voor de eerste keer in de menselijke geschiedenis kunnen gebeuren dat mensen dit alles maar accepteren, er zich bij neerleggen? De werkelijkheid is anders, steeds meer boemerangs manifesteren zich, bijvoorbeeld in populisme, in extremisme, in racisme, in wantrouwen in ‘de politiek’, en ook in migratie en in verzet.

TINA of TATA

De op dit moment dominante sociaaleconomische orde, het neoliberalisme, verliest langzaam maar zeker zijn almachtigheid. Was het gedurende decennia, sinds de jaren tachtig, nog zo dat zij breed werd gedragen door geloof en vertrouwen, ‘zo werkt het nu eenmaal’, nu slaat de twijfel toe, wereldwijd. En stelt men zich de vraag ‘kan dat niet anders?’

Natuurlijk kan het anders. Samenlevingen kunnen zich op andere manieren ontwikkelen dan op een gegeven moment actueel is. Het neoliberalisme is ook maar een specifieke vorm van inrichting van de samenleving, is historisch in de zin van onder bepaalde maatschappelijke omstandigheden bovengekomen. Die vorm, die orde komt voort uit o.a. de beperkingen en tegenstrijdigheden van het model dat daarvóór sinds de Tweede Wereldoorlog wereldwijd dominant was. Dat was dat van de welvaartsstaat.

Ik wil een volgende keer op dat model ingaan, inclusief zijn resultaten en tekortkomingen. Het leidde tot neoliberalisme, het model waarvan Margaret Thatcher zei: ‘There Is No Alternative’, ‘TINA’ dus. Wat zij niet inzag is dat ook dat model ‘maar’ historisch is, van tijdelijke aard. Het loopt vast in zijn eigen beperkingen en tegenstrijdigheden. En de alternatieven, door Susan George samengevat onder de afkorting ‘TATA’ (‘There Are Thousands of Alternatives’) manifesteren zich steeds duidelijker. Ook daarop kom ik terug.

Lou Keune

Voor meer teksten van Lou Keune, zie www.loukeune.nl of www.platformdse.org.

20 januari 2016
IMF verlaagt opnieuw groeiverwachting wereldeconomie

Het IMF heeft vandaag voor de derde keer in minder dan een jaar tijd haar groeiverwachtingen voor de wereldeconomie naar beneden bijgesteld. De verwachtingen werden naar beneden bijgesteld, nadat bekend werd gemaakt dat de economie van China in het vierde kwartaal met 6,9% op jaarbasis was gegroeid. Dat zijn percentages waar we in de Westerse wereld alleen maar van kunnen dromen, maar voor Chinese begrippen waren het de zwakste groeicijfers sinds 2009.

Een zwakkere groei in China is niet de enige reden voor het IMF om somberder te zijn over de wereldeconomie. Door de daling van de grondstofprijzen en de olieprijs zijn ook heel veel andere landen in de problemen gekomen. Vooral de BRICS-landen worden getroffen door een combinatie van dalende grondstofprijzen en een kapitaalvlucht richting de dollar. De waarde van de Russische roebel en de Zuid-Afrikaanse rand zijn door al deze problemen sterk gedaald ten opzichte van de dollar.

Groeivertraging China

Het IMF voorziet nu een groei van de wereldeconomie van 3,4% in 2016 en 3,6% in 2017, terwijl men eerder nog uitging van 0,2 procentpunt meer groei in zowel dit jaar als volgend jaar. De Chinese economie zal volgens het IMF dit jaar met 6,3% en volgend jaar met 6% groeien. Dat betekent een verdere terugval ten opzichte van de 6,9% groei die in 2015 gerealiseerd werd.

“We zien geen grote veranderingen in de fundamenten van de Chinese economie ten opzichte van zes maanden geleden, maar de markten zijn zeker erg geschrokken van de recente gebeurtenissen en vinden het lastig om deze signalen te interpreteren”, zo verklaarde IMF-econoom Maury Obstfeld in een videoboodschap. Hij merkt ook op dat de financiële markten nogal volatiel en risico-avers zijn en daarom vrij sterk reageren op het macro-economische nieuws.

Voor de Eurozone verhoogde het IMF haar groeiprognose met 0,1 procentpunt naar 1,7%, terwijl het vooruitzicht voor de Amerikaanse economie voor dit jaar en voor volgend jaar met 0,2 procentpunt verhoogd werd naar 2,6%. Het IMF ziet tekenen van herstel in de Amerikaanse economie, maar ziet ook bedreigingen in de lage olieprijs en de waardestijging van de dollar. Dat eerste remt de investeringen in de energiesector, terwijl het tweede ongunstig is voor de exportcapaciteit van de Amerikaanse economie als geheel.

Wereldwijde recessie mogelijk?
Volgens de Amerikaanse bank Morgan Stanley is er dit jaar 20% kans op een wereldwijde recessie. Men spreekt van een wereldwijde recessie als de economie minder dan 2,5% groeit, omdat dat de minimale groei is die compenseert voor de groei van de wereldbevolking. De aandelenmarkten wereldwijd gingen begin dit jaar ongekend hard onderuit, niet alleen in China maar ook in de rest van de wereld. Veel beleggers zijn nerveus geworden en zien in de daling van de grondstofprijzen een signaal dat het slecht gaat met de wereldeconomie. Volgens Obstfeld doen centrale banken van Japan en Europa er verstandig aan een extreem soepel monetair beleid te hanteren. Ook hoopt hij dat deze economieën meer fiscale stimulering gaan toepassen om de economie aan te jagen. Vooral investeringen in infrastructuur is volgens de IMF-econoom een onderwerp dat de regeringen op tafel zouden moeten brengen. TIP: Verwacht je een nieuwe recessie in 2016? Zorg dat je een goed gespreide portefeuille hebt! Wist je dat het toevoegen van goud aan de beleggingsportefeuille een betere verhouding oplevert tussen risico en rendement? En wilt u weten wat de optimale weging van goud is? Download dan de goudgids die Goudstandaard in samenwerking met Slimbeleggen maakte.

19 januari 2016
Leeglopen van bubbels

De Bank for International Settlements, ook wel de bank van de centrale banken genoemd, concludeert in een nieuw opzienbarend rapport dat er wereldwijd géén sprake is van seculaire stagnatie (een tijdperk van structureel lagere groei), maar dat het werkelijke probleem schuilt in kredietbubbels die de reële economie verstoren.

De BIS onderzocht alle recessies in de Westerse wereld sinds de jaren ’60. Daaruit blijkt dat de lange nasleep van de Lehman-crisis (die in 2008 begon) bijna volledig verklaard kan worden door de vernietigende effecten van de neergang die volgt op het uiteenspatten van een kredietbubbel.

Nader toegelicht: Tijdens de hausse slokt de kredietbubbel steeds meer middelen op. Denk aan werknemers die tijdens de huizenbubbel overstapten naar de bouw- of makelaarssector (hypotheekadviseurs schoten bijvoorbeeld als paddenstoelen uit de grond). Dit potentieel wordt volgens de BIS onttrokken uit de meer productieve sectoren van de economie. Als vervolgens die bubbel uiteenspat verergeren de misallocatie van kapitaalgoederen. Het kan dat maar liefst acht jaar duren om deze giftige erfenis uit de weg te ruimen. Dit komt door krappe kredietmogelijkheden en een verstoord financieel systeem. Ook gaat de nasleep van een economische crisis vaak gepaard gaat met desastreuze overheidsbezuinigingen.

Sneller herstel
Zo beargumenteert de BIS dat de Verenigde Staten na de financiële crisis sneller herstelde dan Europa. De Noord-Amerikanen pakten sneller hun slechte schulden aan en dwongen banken nieuw kapitaal op te halen, daardoor bleef een kredietkrapte uit. Europa treuzelde echter, omdat de machtige banklobby maatregelen tegenhield. Politici kozen ervoor de hefboom van banken te verkleinen door de kredietgroei te beperken, in plaats van banken nieuw kapitaal op te laten halen. Voor deze beleidsfout(en) heeft Europa een hoge prijs betaald, want de werkloosheid is in veel landen nog steeds erg hoog.. Claudio Borio, hoofdeconoom bij de BIS en tevens hoofdauteur van het rapport, stelt:
"Het terugkoppelingseffect van deze verloren productiviteit is 0,7% van het bbp per jaar. De totale schade over het afgelopen decennium ligt op 6% van het bbp."
Dit zijn extreme bedragen en helaas zit achter deze bedragen erg veel menselijk leed. Het is erg moeilijk de verantwoordelijken hiervoor te vinden, laat staan te straffen... Sander Noordhof

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard.

19 januari 2016
Chinese scheepsbouwers merken terugval wereldeconomie

De terugval van de wereldeconomie heeft ook zijn weerslag op de scheepvaartsector, zo schrijft Bloomberg. Door de dalende vraag naar grondstoffen is er minder vraag naar transportschepen die deze bulkgoederen kunnen vervoeren, met als resultaat dat meer scheepsbouwers in de problemen komen.

Sinds 2010 zijn in China ongeveer 140 scheepsbouwers failliet gegaan en de verwachting is dat dat aantal de komende twee jaren verder zal oplopen. Analisten van JP Morgan deden onderzoek naar de markt en kwamen tot de conclusie dat het afgelopen jaar slechts 67 scheepsbouwers nieuwe opdrachten heeft binnengehaald, tegenover 126 in 2014 en 147 in 2013. Dat is bijna een halvering in slechts twee jaar tijd.

De Chinese organisatie van scheepsbouwers zagen in de eerste elf maanden van 2015 een daling van het aantal orders van maar liefst 59%. Veel van deze bedrijven hebben nu overcapaciteit en proberen steun te krijgen van de Chinese overheid om het hoofd boven water te kunnen houden. De zwakkere yuan geeft een klein concurrentievoordeel ten opzichte van scheepsbouwers elders in de wereld, maar dat verschil is te klein om te compenseren in een markt die als geheel een grote krimp laat zien.

Baltic Dry Index

De Baltic Dry Index, die de tarieven voor het transport van bulkgoederen volgt, zake vorig jaar met 39% en bereikte in december zelfs het laagste niveau dat ooit gemeten is. Als we de prijzen van goederenvervoer op zee beschouwen als de thermometer van de wereldhandel, dan kunnen we voorzichtig concluderen dat het toekomstbeeld er momenteel bijzonder slecht uitziet.

Zorgen om een verdere groeivertraging kunnen grote gevolgen hebben voor tal van Chinese sectoren. Een combinatie van hoge schulden en vraaguitval kan grote gevolgen hebben, zeker voor de transport- en bouwsector van China.

Baltic Dry Index staat op een dieptepunt (Grafiek via Zero Hedge)

Zwakke economie

Er zijn al langer tekenen zichtbaar dat de wereldeconomie aan het vertragen is. Internationaal transportbedrijf Maersk merkte in november al op dat de wereldhandel veel minder sterk is dan je op basis van de groeicijfers zou mogen verwachten. In september stelde de OESO haar verwachtingen voor de groei van de wereldeconomie al naar beneden bij en eind december deed ook Christine Lagarde van het IMF een vrij sombere voorspelling voor de wereldeconomie in 2016.

13 januari 2016
Vuurwerk!..

Het echte vuurwerk op de financiële markten begon pas op 4 januari. Gebeurtenissen in de wereld volgden elkaar na de jaarwisseling in rap tempo op:

– Extreem (seksueel) geweld Duitsland op grote schaal
– Executies Saudi-Arabië en wereldwijde reacties daarop
– Beurzen wereldwijd nog nooit zo’n slechte start meegemaakt (extreem in China)
– Faillissementen Retail bedrijven NL
– Goudprijs maakt vliegende start
– Olieprijs op laagste punt sinds 2003
– Situatie Belgische kerncentrales

Kortom; teveel mogelijkheden om over te schrijven deze week. Helaas schrijf ik al vaak over negatieve zaken in de wereld. Eén van mijn goede voornemens voor dit jaar was om positiever te zijn, helaas is dit deze week in ieder geval onmogelijk.

Iemand die ik al jaren volg, Bill Gross, jarenlang CEO van het grootste obligatiefonds ter wereld (PIMCO) luidde de noodklok in zijn laatste update. Klik hier voor een samenvatting.

Hij heeft niet veel hoop. Joe Sixpack (Jan Modaal) heeft het te druk met afleiding zoeken in de hedendaagse brood en spelen (Amusement, perikelen celebrities etc.). Maar Amerika zit diep in de schulden, aldus Gross. De eindafrekening zal zich vroeg of laat toch een keer aandienen. In zijn eigen worden…

“En dan heb ik het in het bijzonder over de verplichtingen van de babyboomgeneratie: gezondheidszorg, particuliere pensioenen, sociale zekerheid en de onschatbare kosten van klimaatverandering.”

En dat is dus vooral een demografisch probleem. De VS mag dan minder snel vergrijzen dan bijvoorbeeld Japan, Italië of Taiwan, maar er zijn volgens de strateeg genoeg gepensioneerden die meer aandacht en gezondheidszorg nodig hebben dan kleine kinderen.

Gross somt een aantal feiten op: De Amerikaanse overheid heeft momenteel $16 biljoen aan schuld uitstaan en dat is al gelijk aan 100% van het bbp. Maar met de huidige verdisconteerde waarde van verplichtingen als Medicaid ($35 biljoen), Medicare ($23 biljoen) en Social Security ($8 biljoen) komt daar nog eens $66 biljoen (ofwel 400% van het bbp) aan schulden bij. Hoe lang kan dat schulden stapelen nog doorgaan?

De goudprijs is dit jaar overigens erg goed van start gegaan, in alle valuta. Laten we hopen dat deze ontwikkeling zich voortzet zonder dat er grote rampen in de wereld plaatsvinden!

Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard.

12 januari 2016