De prijs van Bitcoin kwam vorige week op gelijke hoogte met die van een troy ounce goud. Is Bitcoin daarmee interessanter geworden dan goud? We vroegen het onze lezers en dat leverde de volgende resultaten op. Van de 162 respondenten gaf 75% de voorkeur aan goud en koos 19% voor Bitcoin. De antwoordmogelijkheden ‘geen van beide’ en ‘ik weet het nog niet’ leverden beide 3% van de stemmen op.
Meerderheid Marketupdate lezers gaat voor goud
Om een dieper inzicht te verwerven in de huidige goudprijs bewegingen is het nodig om eerst een flink pak van deze Historical Documents (link) uit de London Gold Pool ( LGP-I) periode te bestuderen. Sedert 1993/1994, naar de geboorte van de ECB (1999) toe, is nu juist hetzelfde aan de gang. Het toenmalige de Gaulle Frankrijk mag je nu vervangen door China als pro goud fractie(s) versus het anti goud, dollarregime.
Vanaf 1999/2001 mocht (kon) de goudprijs relatief stabiel stijgen zonder echt storend te werken in de internationale context. Niemand schreeuwde publiekelijk moord en brand wanneer de goudprijs in 1999/2001 een all time low ($250/oz) bereikte. Niemand maakte zich publiekelijk echt ongerust over de aanhoudende stijging van $250/oz tot $1925/oz in 2011 (maal 7,7). De goudprijs stijging haalde niet eens een derde van de 1971-1980 *maal 25* run.
De redenen voor de stijging van 1999/2001 tot 2011 lagen toch voor de hand: Monetaire Expansie (QE). De pro en contra goud fracties stonden mekaar niet naar het leven en maakten zelfs een goud akkoord (WAG/CBGA). Dit was aanvankelijk ook zo in de beginperiode van de London Gold Pool I. De US Treasury verloor 20.000 ton goudreserve aan de $-goud inwisselbaarheid zonder een noemenswaardige krimp te geven. Naar 1971 toe werd het bitsiger onder de leiding van Frankrijk (Jacques Rueff). Meer staten, met opstapelende $ reserves, gingen fysiek goud van de US Treasury opeisen. Juist zoals Duitsland (& anderen) nu ook weer opnieuw fysiek goud wil repatriëren.
In 2011 ($1925/oz) was de relatieve goud vrede plotsklaps niet meer zo vredig meer. De nieuwe London Gold Pool II dynamiek trok weer flink van leer tot op vandaag. De manipulatieve $ goudprijs fixings (goudprijs bevriezing) ging in overdrive. Véél eerder dan in 1971-1980, toen Volcker ten einde raad, drastisch ging optreden. China heeft nu een véél groter gewicht in het lopende goudverhaal dan het Frankrijk van tijdens de London Gold Pool I periode. Niet in het minst omdat er tussentijds een ECB vrijgoud concept geruisloos is neergelegd. Maar de ECB van het Euroland is nog steeds pragmatisch loyaal tegenover z’n trans-Atlantische bevrijder (het US$-regime).
Disclaimer: De artikelen van gastschrijver 24 karaat zijn op persoonlijke titel geschreven en hoeven daarom niet altijd de visie van Marketupdate te vertegenwoordigen. Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en de artikelen van 24 karaat moeten ook niet als zodanig worden aangemerkt. Marketupdate heeft geen geld ontvangen of betaald voor de bijdragen van 24 karaat.
De goudprijs in euro’s is vandaag gezakt naar het laagste niveau in 3,5 jaar tijd. De koers dook zelfs even over de €900 per troy ounce, een prijs die we sinds mei 2010 niet meer gezien hebben. De prijs van zilver maakte vandaag ook een duikeling en staat op het moment van schrijven 3,5% lager dan de slotkoers van afgelopen vrijdag op €454,68 per kilogram. Voor zilver is dat het laagste prijsniveau sinds augustus 2010.
Vooral beleggers die de afgelopen twee jaar zijn ingestapt krijgen het zwaar te verduren. Ondanks dat er aan de fundamentele redenen om edelmetaal te kopen niets veranderd is begonnen de prijzen van zowel goud als zilver dit jaar vrijwel onafgebroken te zakken. Die daling ging gepaard met een grote verkoop van goud uit ETF’s en het opschalen van de aankopen van fysiek goud door met name China.
Goudprijs zakt naar laagste niveau sinds mei 2010 (Bron: Goudstandaard)
Zilverprijs naar laagste niveau sinds augustus 2010 (Bron: Goudstandaard)
De prijsdaling van goud en zilver is een ongebruikelijk fenomeen, gezien de lange bull market die al in 2002 begonnen is. De laatste jaren werd de belangstelling voor goud alleen maar groter, als gevolg van omvallende banken, een Europese schuldencrisis en het opschalen van monetaire stimulering door onder meer de Federal Reserve, de Bank of England en de Bank of Japan. Ook Zwitserland mengde zich in de valutaoorlog en begon net zo lang francs bij te drukken tot de wisselkoers met de euro weer op het gewenste niveau was gekomen. Zelfs de ECB heeft kleine hoeveelheden schuldpapier van probleemlanden op haar balans gezet, omdat er op dat moment nog geen noodfonds gereed was.
Met LTRO en ESM in gereedheid zakte de dreiging omtrent de Europese schuldencrisis niet weg. Maar laten we eerlijk zijn, de Europese schulden zijn gedurende de crisis alleen maar groter geworden. De situatie in landen als de VS, het Verenigd Koninkrijk en Japan zijn niet veel beter.
Al die schulden zijn alleen te financieren met ondersteuning van centrale banken. Dat zien we terug aan hun groeiende balanstotaal. Het verleden heeft uitgewezen dat een schuldprobleem van deze omvang niet op een eenvoudige manier verholpen kan worden. Elke euro of dollar aan extra schuld levert steeds minder economische groei op, waardoor we op den duur tegen een schuldlimiet aan zullen lopen. Het is precies dat scenario waar men op anticipeert door fysiek edelmetaal te kopen.
Het is een scenario waarbij ofwel de schuld in reële termen weggestreept moet worden of de munt aan devaluatie toe is. Uit verschillende studies en onderzoeken is gebleken dat goud in dergelijke scenario’s bescherming kan bieden. Een dalende goudprijs zegt vandaag de dag voornamelijk iets over de staat van de papieren goudmarkt, waar claims op edelmetaal verhandeld worden. Ook zegt de daling van de goudprijs iets over het vertrouwen dat de massa heeft in een mogelijk economisch herstel. Als er maar hard en lang genoeg geroepen wordt dat het beter gaat met de economie, dan zijn er zeker mensen die daarin gaan geloven.
Wie met zijn of haar goud en zilver onder water staat moet zich de fundamentele vragen stellen. Hoe is het gesteld met ons geldsysteem? Is het een houdbaar systeem? Zo niet, waar zullen we uiteindelijk op vastlopen? En waarom komt goud steeds terug in historische artikelen, zoals de Wikileaks cables en die we eerder dit jaar op Marketupdate publiceerden? En waarom kopen de Russen en de Chinezen de laatste jaren zoveel goud? En waarom gebruikte men vroeger over de hele wereld edelmetalen als geld? En worden al deze vraagstukken anders als de goudprijs vanaf het huidige niveau nog 20% zakt?
Het zijn dat soort vragen die naar onze mening belangrijk zijn, voordat men een positie in goud of zilver overweegt.
De prijzen van goud en zilver gingen voor de verandering niet zo hard onderuit als in de afgelopen weken. De prijs voor een troy ounce goud heeft voorlopig een bodem gevonden op ongeveer €920 per troy ounce, terwijl de zilverkoers niet verder wegzakte dan €470 per kilogram. De afgelopen week steeg de goudkoers van €917,48 naar €921,29 per troy ounce (+0,4%) en klom de zilverkoers op van €471,28 naar €472,97 per kilogram (+0,36%).
De wisselkoers tussen de euro en de dollar bleef afgelopen week ook dicht bij huis en sloot afgelopen vrijdag op 1,3585, een stijging van 0,84% ten opzichte van de wisselkoers van 1,3472 van een week eerder. De wisselkoers tussen deze twee valuta staat al sinds halverwege september ruim boven het gemiddelde van 2013. De relatief sterke wisselkoers geeft Europeanen meer koopkracht in het buitenland en heeft voor een deel bijgedragen aan de lagere brandstofprijzen in ons land. Daar staat tegenover dat de exportpositie van Europese landen naar landen die buiten de eurozone vallen verslechtert.
Door de zwakkere dollar zijn de koerswinsten op goud en zilver in deze valuta iets hoger. De goudprijs steeg van $1.243,88 naar $1.253,40 per troy ounce (+0,77%) en de zilverkoers steeg van $19,87 naar $20 per troy ounce (+0,65%).
Goudkoers in euro per troy ounce (Bron: Goudstandaard)
Zilverkoers in euro per kilogram (Bron: Goudstandaard)
In het goud en zilver report van vorige week gaven we al een update over de stand van zaken bij het grootste goud-ETF ter wereld, het GLD. Er werd toen in een week tijd 13,5 ton uit het fonds onttrokken door de daartoe bevoegde banken. Hoe dat precies in zijn werk gaat zullen we binnenkort in een ander artikel beschrijven. De afgelopen week werd er opnieuw 9 ton goud uit het fonds gehaald, ondanks het feit dat de goudprijs niet verder zakte. De voorraad van GLD stond afgelopen vrijdag op 843,21 ton, het laagste niveau sinds 28 januari 2009. We hebben dit keer voor de volledigheid ook de historische grafiek van GLD bijgewerkt. Hieronder ziet u de grafieken, de eerste van 2013 en de tweede van de periode van 2004 tot en met nu.
Goudvoorraad GLD blijft krimpen, afgelopen week weer 9 ton eruit
De opkomst en neergang van de goud ETF’s
Deze week werd bekend dat de Britse toezichthouder onderzoek gaat instellen naar de fixing van de goudprijs. Traditioneel wordt twee keer per dag de goudprijs vastgesteld in Londen volgens een ouderwetse procedure die al sinds 1919 bestaat. De vijf banken die aan de prijsvorming deelnemen hebben tijdens de fixing meer informatie over de markt dan de handelaren die pas achteraf de fixing te zien krijgen. De toezichthouder wil nu onderzoeken in hoeverre banken daar voordeel uit hebben gehaald. Volgens een onderzoek dat in september gepubliceerd werd kunnen handelaren die informatie ontvangen uit de dagelijkse fixing daar significant voordeel uit halen, ook na aftrek van eventuele transactiekosten die ze maken door te handelen op basis van de informatie.
Waarschijnlijk zal dit onderzoek niet tot schokkende nieuwe inzichten leiden, maar het is goed dat er gezocht wordt naar een meer transparante manier om de prijs vast te stellen dan de manier die momenteel gehanteerd wordt.
Opmerkelijk hoge volatiliteit goudprijs tijdens fixing (Bron: Caminschi en Heaney, 2013)
Ander nieuws van de afgelopen week was de maandelijkse import van goud door de Chinezen. We kijken er al niet meer van op dat ze ruim honderd ton goud per maand invoeren, maar in oktober lag het cijfer nog hoger dan in voorgaande maanden. De netto import was met 131,19 ton zelfs hoger dan in maart. Onze grafieken op Marketupdate bereikten ook andere sites als JSMineset en SilverDoctors.
Chinezen importeren dit jaar veel meer goud dan vorig jaar
Er is ook positief nieuws voor de zilverbeleggers, want de afgelopen maanden heeft India veel meer van het grijze metaal geïmporteerd dan in de periode daarvoor. Koos Jansen verzamelde de cijfers en zette die in een grafiek. We zien dat er in in de vijf maanden van april tot en met augustus (na de grote prijsdaling van zilver) in totaal meer dan 3.500 ton zilver is ingevoerd. Dat is omgerekend 112,5 miljoen troy ounce, bijna drie keer de hoeveelheid zilver die dit jaar verwerkt is tot Silver Eagle munten. Ook is 112,5 miljoen troy ounce veel op een wereldwijd aanbod van iets meer dan 1 miljard troy ounce per jaar.
De toename in de import van zilver houdt waarschijnlijk verband met de stijgende premies op goud. Het gele metaal is relatief schaars door importbeperkende maatregelen, terwijl zilver beter verkrijgbaar is. Het is in elk geval geen seizoensgebonden effect, want in de voorgaande jaren was de import van zilver in deze periode beduidend lager. Zowel in absoluut als relatief opzicht. Op de website van Koos Jansen staat ook een grafiek van de bruto import van goud. Deze grafiek versterkt het beeld dat een dalende import van goud wordt opgevangen met een stijgende vraag naar zilver.
India importeert steeds meer zilver (Bron: Ingoldwetrust.ch)
In China kwam de prijs van Bitcoin voor het eerst op gelijke hoogte met de prijs van goud. Het is een overwinning voor de virtuele munt, die niets meer is dan een ingenieus stukje computercode die gebruikers op hun computer moeten bewaren. Gebruikers omarmen de Bitcoin vanwege het beperkte aanbod (maximaal 21 miljoen stuks) en vanwege het feit dat de munt volledig los staat van overheden en centrale banken. Ook het anonieme aspect van de cryptische valuta (betalingen zijn vrijwel niet te traceren) spreekt mensen aan, zowel in de legale als illegale sfeer.
Voordat Bitcoin kan doorbreken als betaalmiddel moet de prijs eerst stabiel worden. Zonder een stabiele prijs is Bitcoin een prooi voor speculanten en gokkers en is de virtuele munt niet praktisch voor het dagelijkse betalingsverkeer. De grote volatiliteit maakt het vrijwel onmogelijk om te rekenen met prijzen en om begrotingen te maken van verwachte kosten en opbrengsten. Prijsstabiliteit is voor een valuta zo belangrijk dat het zelfs het enige mandaat is van de Europese Centrale Bank.
Net als Bitcoin is ook goud niet echt geschikt voor het reguliere betalingsverkeer. De waarde fluctueert en daar komt bij dat fysiek goud is minder deelbaar en liquide is dan Bitcoin of fiat geld. Daar staat tegenover dat goud zich door de eeuwen heen heeft bewezen als een bezitting die op lange termijn zijn waar behoudt. Van papiergeld weten we dat dat niet zo is en de Bitcoin moet zich in dat opzicht nog bewijzen. Zero Hedge heeft een grafiek gemaakt van de goudkoers en de prijs van een Bitcoin in China. Het goudmetaal steekt schraal af bij de explosieve waardestijging van de virtuele munt.
Bitcoin meer waard dan goud!
We hebben hiermee gelijk een interessant onderwerp voor de wekelijkse enquête te pakken. Wat kiest u als een Bitcoin even duur is als een troy ounce goud?
[polldaddy poll=7603606]
De lezers van Marketupdate laten zich niet afschrikken door een verdere daling van de goudkoers, zo blijkt uit onze laatste enquête. Bijna zeventig procent van de 296 respondenten gaf aan goud te willen kopen, mocht de goudkoers nog 20% zakken vanaf het huidige niveau. Slechts 3% van de Marketupdate lezers denkt goud te verkopen als er nog een vijfde van de goudkoers af gaat. Het positieve sentiment ten aanzien van goud zien we ook terug aan de shortzijde van markt. Slechts één procent van de respondenten gaat short op de goudmarkt en zal winst maken als de prijs van goud richting de $1.000 per troy ounce wegzakt.
Hoewel Marketupdate veel over de goudmarkt schrijft hebben we ook lezers die geen interesse hebben in het bezit van goud. Een goede 7% van de respondenten gaf aan helemaal niks met goud te hebben. Voor een op de twintig respondenten is het nog niet duidelijk wat ze zullen doen als de goudkoers verder zakt en voor 15% is het nu al duidelijk dat ze niet zullen kopen of verkopen bij een verdere prijsdaling van goud.
Wat doet u als de goudkoers nog 20% zakt?
Journalist Lars Schall interviewde voor Matterhorn Asset Management goudkenner Dimitri Speck. In het eerste deel van het interview staat de onderdrukking van de goudprijs centraal, eerst door leasing van goud en later ook door verkoop van goud door verschillende centrale banken. De centrale banken hebben volgens Speck een zeer grote rol gespeeld in de ontwikkeling van de goudprijs over de afgelopen twintig jaar. Eerst door onderdrukking van de prijs en daarna door de prijs geleidelijke te laten stijgen. Dimitri Speck schrijft hier uitgebreid over in zijn nieuwe boek The Gold Cartel, dat eerder dit jaar verscheen.
Dat illustreert Speck aan de hand van onderstaande grafiek, die laat zien hoe banken begonnen het uitlenen en verkopen van goud en hoe ze daar geleidelijk weer mee gestopt zijn. De leasing van verkoop werd al rond de eeuwwisseling ingeperkt, omdat verschillende centrale banken zich committeerden aan het Central Bank Agreement on Gold (CBGA). Rond 2009 kwam er tenslotte ook een einde aan de grootschalige verkopen van goud door centrale banken.
Centrale banken bouwen leasen en verkopen steeds minder goud (Bron: Matterhorn interview)
In het tweede deel van het interview legt Dimitri Speck uit dat goud de natuurlijke tegenstander is van geld. Omdat de goudhoeveelheid door de natuur is vastgelegd kan alleen de goudprijs bewegen. Een stijgende goudprijs signaleert verzwakking van kredietgebaseerde valuta. Het was om die reden dat de rol van goud gemarginaliseerd moest worden in het Bretton Woods systeem van na de Tweede Wereldoorlog. Het buitenland mocht haar dollarreserves weliswaar inwisselen voor goud tegen een prijs van $35 per troy ounce, maar het was ‘not done’ om dat ook daadwerkelijk te doen. Het was dan ook niet vreemd dat de verliezers van de Tweede Wereldoorlog – Duitsland en Japan – loyaal bleven aan de nieuwe ‘dollarstandaard’.
In het tweede deel van dit interview verwijst Speck naar de ‘Blessing Lettre‘, een brief die de Duitse Bundesbank op 30 maart 1967 stuurde naar de Federal Reserve. In deze brief stelt Karl Blessing (president van de Bundesbank) de Verenigde Staten gerust, door kenbaar te maken dat Duitsland niet grootschalig dollarreserves zal inwisselen voor Amerikaans goud. De Amerikanen wisten dat ze hun belofte van $35 per troy ounce niet meer waar konden maken, omdat de uitgaven van de Amerikaanse overheid de pan uit rezen. Door de oorlog in Vietnam en door het optuigen van een verzorgingsstaat stak de VS zich steeds dieper in de schulden. Destijds waren Europese landen de grootste crediteur van de VS en de Amerikanen waren er bang voor dat Europa de stekker uit het systeem zou trekken door dollarreserves om te wisselen voor goud.
Dat gebeurde en in een paar jaar tijd verloren de Amerikanen een substantieel deel van hun goudvoorraad. In 1971 deed Nixon de goudkluizen op slot, door een einde te maken aan de inwisselbaarheid van dollars voor goud. Daarmee kwam ook de positie van de Verenigde Staten onder druk te staan, want niemand kon toen vertellen hoe lang de rest van de wereld die ongedekte dollars zou accepteren. Ruim veertig jaar na het uiteenvallen van Bretton Woods heeft de VS nog steeds haar dollarprivilege van na de oorlog. Nog steeds kan ze veel meer consumeren dan ze produceert en het verschil goedmaken met dollars. Claimbewijzen die niet meer ingewisseld kunnen worden voor goud, maar alleen maar voor nog meer claimbewijzen.
Dimitri Speck zegt dat goud geen beperking oplegt aan de groei van de geldhoeveelheid, zo lang mensen in het ongedekte geldsysteem blijven. Doordat de massa goud nog steeds niet omarmt als waardereserve kan er een gigantische kredietbubbel opgeblazen worden. Volgens Speck zal de massa op een gegeven moment ontdekken dat het niet zinvol meer is om spaargeld op een bankrekening te laten staan. Zodra men op zoek gaat naar alternatieven en de omloopsnelheid van het geld begint te stijgen zal de inflatie sterk toenemen.
Dimitri Speck legt uit dat fysiek goud voor centrale banken een veel grotere rol van betekenis speelt dan voor de rest van de economie, omdat centrale banken niet veel verschillende mogelijkheden hebben om hun reserves in om te zetten. Vanwege hun omvang kunnen ze eigenlijk alleen richting de markt van staatsobligaties en de goudmarkt, terwijl het vermogen op privaat niveau ook omgezet kan worden in andere activa als aandelen, vastgoed, bedrijfsobligaties enzovoort.
h/t: Marcel
De centrale bank van Vietnam verwacht dat de goudprijs verder gaat dalen en wil daarom meer goud aan haar reserves toevoegen, zo schrijft de site Vietnamnet. Volgens Nguyen Quang Huy van de State Bank of Vietnam (SBV) zijn er veel redenen te bedenken voor de centrale bank om goud te kopen. Alle signalen wijzen erop dat de prijs de komende tijd nog verder kan dalen. Men verwacht nog steeds een herstel van de wereldeconomie en een afbouw van het stimuleringsprogramma van de Amerikaanse centrale bank. Ook verwachten veel analisten geen snelle stijging meer van de goudprijs.
Die omstandigheden zorgen ervoor dat steeds meer vermogen rendement zoekt in andere beleggingscategorieën als vastgoed en aandelen en dat goud daardoor steeds aantrekkelijker geprijsd wordt. De Vietnamese centrale bank wil voorkomen dat de goudprijs op de lokale markt te snel stijgt en koop daarom goud als de vraag vanuit de markt gering is. In Vietnam is men nog steeds gewend om een hogere goudprijs te betalen dan op de internationale goudmarkt. Het prijsverschil ligt momenteel op ongeveer 3,7 miljoen Vietnamese dong per tael, omgerekend ongeveer €98 per troy ounce.
De Vietnamese centrale bank is van plan om goud te kopen bij goudhandelaren en banken op de binnenlandse markt. Dat is ook de reden waarom de Vietnamese centrale bank heeft gewacht op een zwak moment in de goudmarkt. Ze kan nu goud kopen zonder de markt teveel onder druk te zetten.
Vietnamese centrale bank overweegt goud te kopen
China heeft in de maand oktober netto 131,19 ton goud geïmporteerd via Hong Kong, zo blijkt uit de nieuwste cijfers van de Hong Kong Census and Statistics Department waar Reuters haar hand op wist te leggen. Het is al de zesde maand op rij waarin China netto meer dan 100 ton goud invoert via Hong Kong, de belangrijkste doorvoerhaven voor het Chinese vasteland. De bruto import kwam overigens uit op 147,922 ton, het hoogste niveau sinds maart. In die maand werd er bruto 223,5 ton goud geïmporteerd, waarvan netto 130 ton achterbleef in China.
In september importeerde China bruto 116,3 ton goud vanuit Hong Kong, waarvan netto 109,4 ton. De volgende grafiek laat zien dat de bruto import van goud dit jaar aanzienlijk hoger uitvalt dan vorig jaar. We zijn nog bezig om alle netto importcijfers over 2012 te verzamelen, want die gegevens hebben we nog niet bij de hand. Zodra we deze netto importcijfers over 2012 ook hebben zullen we grafieken plaatsen van de netto import, omdat die dichter bij de werkelijke Chinese vraag naar goud liggen.
China importeerde in oktober opnieuw meer goud
Gedurende de eerste tien maanden van dit jaar heeft China netto 957,22 ton goud uit Hong Kong geïmporteerd. Met nog twee maanden te gaan is het zo goed als zeker dan de grens van 1.000 ton goud doorbroken zal worden. De bruto import van goud via Hong Kong kwam in de periode van januari tot en met oktober uit op 1.262,82 ton, een verdubbeling ten opzichte van dezelfde periode van vorig jaar. Toen werd er in dezelfde periode bruto 629,2 ton aan goud geïmporteerd vanuit Hong Kong.
Het verschil tussen de netto import van goud in 2013 en 2012 houdt u nog van ons tegoed, maar het zal ons niet verbazen als ook die cijfers een enorme stijging in de Chinese vraag naar goud laten zien. Chinezen kopen het edelmetaal in de vorm van baren, munten en sieraden en ze laten zich daarbij niet afschrikken door de grootste daling van goudprijs sinds jaren. Op het moment van schrijven staat de goudkoers in zowel euro’s, dollars als in Chinese yuan ongeveer 26 tot 28 procent lager dan begin dit jaar.
Chinese bruto en netto import van goud in 2013
China publiceert geen cijfers over de totale import van goud, maar omdat het meeste edelmetaal via Hong Kong geïmporteerd wordt gebruikt men deze cijfers als een indicator van de totale Chinese vraag naar goud. Afgelopen week werd bekend dat deze cijfers over Hong Kong de werkelijke vraag naar goud onderschatten, omdat China steeds meer metaal rechtstreeks importeert via Shanghai. Volgens berekeningen van Reuters is er dit jaar via deze alternatieve route al minstens 133 ton ingevoerd. Men verwacht dat de import via Shanghai verder zal toenemen. Volgens Philip Klapwijk van het in Hong Kong gevestigde consultancybureau Precious Metals Insight wijst de stijgende import via Shanghai erop dat de Chinese overheid het voor de bevolking makkelijker wil maken om goud te kopen en te verhandelen.
De Britse financiële toezichthouder gaat een onderzoek starten naar de prijsvorming op de goudmarkt in Londen. Twee keer per dag stellen een vijftal banken telefonisch de goudprijs vast, door te kijken naar de prijzen waartegen op dat moment transacties worden uitgevoerd. Bij deze procedure leggen Barclays, Deutsche Bank, Nova Scotia, HSBC en Société Générale de goudprijs vast waar handelaren, centrale banken, juweliers en goudmijnen hun prijs op baseren.
Het is dezelfde methode die gebruikt wordt om de Liborrente vast te stellen en die zo gevoelig blijkt te zijn voor manipulatie. Dat is ook de strekking van het paper “Fixing a Leaky Fixing: Short-Term Market Reactions to the London PM Gold Price Fixing” dat in september gepubliceerd werd in een wetenschappelijk tijdschrift over de futuresmarkt. De onderzoekers stellen in dat artikel dat de manier waarop de goudprijs wordt vastgesteld niet meer aansluit bij de financiële markt van vandaag de dag. Informatie verspreid zich veel sneller dan in de tijd dat er nog geen internet was en daardoor is het voor handelaren veel makkelijker geworden om te anticiperen op de AM Fixing en de PM Fixing.
Het telefonisch vaststellen van de goudprijs is een proces dat tenminste een paar minuten duurt, maar dat in sommige gevallen ook een uur kan duren. In de tussentijd kunnen handelaren positie innemen en kunnen de handelaren met voorkennis anticiperen op de fix van de goudprijs. Vier handelaren uit de goudmarkt bevestigden tegenover Bloomberg dat de telefoongesprekken voor de AM en PM fixings gebruikt worden als informatiebron.
“Handelaren die betrokken zijn bij de fixings hebben, al is het maar heel even, informatie over de markt die superieur is aan de informatie waar de andere handelaren over beschikken”, aldus Thorsten Polleit. Polleit is hoofdeconoom van het in Frankfurt gevestigde handelshuis Degussa Goldhandel GmbH en voormalig econoom bij Barclays. “Het is een zwakke punt in de Londen goud fixing”.
Al sinds 1919 wordt de goudprijs door een klein aantal banken vastgesteld. Dat begon in het kantoor van de Rothschild’s in het financiële centrum van Londen, waar bankiers twee keer per dagen bij elkaar kwamen. De voorzitter (een rol die ieder jaar werd gewisseld tussen de vijf banken) gaf dan een prijs aan die dicht bij de spotprijs van dat moment lag. Vervolgens gaven andere banken door hoeveel kilogram goud ze voor die prijs wilden kopen voor hun klanten en voor eigen rekening en hoeveel ze voor die prijs wilden verkopen. Dat ging door totdat er een prijs gevonden werd waarop het verschil tussen kopers en verkopers kleiner was dan 50 goudstaven (620 kilogram). Die procedure wordt nu telefonisch uitgevoerd, maar is in de basis niet veranderd.
De fixing van de goudprijs in Londen wordt onderzocht
Volgens handelaren, academici en investeerders die geïnterviewd werden door Bloomberg News kunnen de vijf banken die betrokken zijn bij de vaststelling van de dagelijkse goudprijs kort van tevoren al zien of de goudprijs gaat stijgen of dalen, omdat ze zicht hebben op het aantal kopers en verkopers in de markt. Zo kunnen de traders van de vijf banken die de fixing vaststellen al minuten van tevoren met vrij grote zekerheid inschatten dat de prijs gaat stijgen of dalen.
“De informatie sijpelt door van de vijf grote banken naar hun cliënten en komt daarna bij de rest van de markt terecht”, aldus Andrew Caminschi. Hij onderzocht samen met Richard Heaney de procedure waarmee de goudprijs tweemaal daags wordt vastgesteld. “In een wereld waarin het voordeel behaald kan worden op de milliseconde heeft die informatie zeker waarde”, zo licht Caminschi toe.
Toezichthouders gaan onderzoeken hoe dit soort fixings vastgesteld en verwerkt worden door het financiële systeem. Eerder dit jaar kregen banken als Barclays en RBS nog $3,7 miljard aan boetes voor de kiezen vanwege manipulatie van de Liborrente. Dat rentetarief bleek gemakkelijk te manipuleren door banken, met als resultaat dat banken meer winst konden maken op leningen ten koste van de klant. Ook de oer-Hollandse Rabobank deed mee aan dit spel en kreeg daar laatst een boete voor van bijna $1 miljard. Afgezien van die boete leed de bank veel imagoschade. Piet Moerland stapte direct op en Sipko Schat werd onder druk van de lokale Rabobank kantoren ook weggestuurd.
Er zijn geen aanwijzingen om aan te nemen dat er gemanipuleerd wordt met de fixings van de goudprijs, maar economen en academici zijn het er wel over eens dat de methode om de prijs vast te stellen ernstig achterhaald is en daardoor gevoelig is voor misbruik. Daarnaast zou direct toezicht op de totstandkoming van de AM fix en de PM fix ontbreken.
Woordvoerders van Barclays, Deutsche Bank, HSBC en Société Générale wilden geen verklaring afleggen tegenover Bloomberg inzake het onderzoek naar de fixing van de goudprijs. De woordvoerder van Noca Scotia wilde wel commentaar geven en schreef in een email aan Bloomberg dat hun bedrijf een diepgewortelde cultuur van toezicht en controle heeft en dat Noca Scotia uitkijkt naar nieuwe ideeën om de bestaande processen en werkwijze te verbeteren.
Tussen ultimo 2008 en september 2011 steeg de goudprijs met maar liefst 70% naar een waarde van $ 1933 per troy ounce. De oorzaak van de stijging waren de ongelimiteerde monetaire stimuleringsmaatregelen van Ben Bernanke, de president van de Fed. In genoemde jaren kocht de centrale bank voor meer dan $2 biljoen aan Amerikaans schuldpapier. Dat deed bij menigeen de vrees groeien, dat de gigantische toename van liquiditeiten wel in hyperinflatie moest eindigen.
Afbouwen
Die angst is geleidelijk weggeëbd en de prijs van het goud heeft daarop gereageerd door geleidelijk weer te gaan dalen. In april van dit jaar versnelde de daling van de prijs. De oorzaak is genoegzaam bekend. In die maand speculeerde de bankpresident openlijk over een mogelijke geleidelijke afbouw van de stimuleringsprogramma’s. De beleggers reageerden heftig en de prijs daalde tot onder $ 1.300 per troy ounce. Daar zijn enkele spectaculaire voorbeelden van. Zo verkocht de bekende hedge fundmanager John Paulson meer dan de helft van zijn 21,8 miljoen aandelen in de SPDR Gold Trust, de grootste goud-etf ter wereld. Sindsdien bezit hij echter nog steeds 10,23 miljoen aandelen in deze etf.
Bodem
Langzamerhand lijkt in de markt de opvatting post te vatten, dat we de grootste prijsdalingen wel achter de rug hebben. De kwestie is dus of de prijs op de bodem van het dal blijft voorthobbelen of dat er reden is voor enig optimisme. Voor Goldman Sachs is het duidelijk. De trend zal eerder nog verder omlaag zijn dan omhoog. De bankiers voorzien voor 2014 nog een nieuw dieptepunt van $ 1.100 per troy ounce.
Anderen zijn optimistischer en wijzen daarbij op nieuwe opzienbarende aankopen van grote beleggers. Zo heeft Soros Fund Management LLC onlangs 1,1 miljoen aandelen gekocht in Market Verctors Gold Mines ETF. Soros deed dit nadat de koers van deze ETF nagenoeg gehalveerd was. Het mijnbouwbedrijf had grondig geherstructureerd, afschrijvingen genomen ter waarde van $ 26 miljard en heel veel werknemers de laan uit gestuurd. Market Vectors staat symbool voor een sector, die tot voor kort teveel investeerde en niet de tering naar de nering zette. Dat proces is echter nu in volle gang en dat betekent een lagere productie tegen lagere kosten.
Al die aanpassingen aan de nieuwe markt zorgen er wel voor, dat het aanbod van goud terugloopt. Het krimpend aanbod valt samen met een groeiende honger van China naar goud. Chinezen hebben een voorliefde voor goud en hebben dit jaar maximaal profijt getrokken uit de dalende prijzen. Naar schatting hebben ze alleen al dit jaar voor $ 70 miljard aan goud gekocht. Marktinsiders schatten de Chinese honger op 1.600 ton op jaarbasis. Dat is meer dan 55% van de jaarlijkse productie.
China
Die honger wordt nog heel wat jaren op peil gehouden door het beleid van de Chinese overheid. Die is erop gebrand om van de yuan een echte concurrent van de Amerikaanse dollar te maken als internationale reservemunt. Het past binnen het Chinese beleid om het aandeel van goud in de nationale reserves uit te bouwen van 1% naar 15%. Dat betekent dat de overheid 16.800 ton moet gaan aankopen. Dat gaat de nodige jaren duren en zal tegelijkertijd de rol en de waarde van de dollar ondermijnen.
Los van deze lange termijntrend, die gunstig is voor goud, spelen er nog korte termijn factoren. De beoogde opvolgster van Ben Bernanke, mevrouw Janet Yellen, heeft tijdens zogeheten hearings in het Amerikaanse Congress nadrukkelijk laten weten voorlopig af te zien van het afbouwen van de monetaire stimuleringsprogramma’s. De staat van de economie en van de arbeidsmarkt rechtvaardigt geen afbouwen aldus Yellen.
Deze stimuleringsprogramma’s, die $ 85 miljard per maand bedragen, zullen de positie van de dollar geleidelijk verder verzwakken en daarmee goud aantrekkelijk maken als safehaven. Dat zal zeker het geval zijn als de stimulering heel 2014 doorgaat.
Het samenvallen van korte termijn en lange termijnfactoren maakt het aannemelijk dat de goudprijs weer gaat stijgen. Dat hoeft echter nog niet snel te gebeuren. Hier en daar fluistert de markt voor 2015 een prijs van $ 2000 per troy ounce. Dan moeten de verschillende genoemde factoren elkaar wel blijven versterken.
