Tag: japan

  • China verkoopt $48 miljard aan staatsobligaties

    China heeft in de maand december voor $47,8 miljard aan Amerikaanse Treasuries verkocht, zo blijkt uit de nieuwste TIC-data die de Federal Reserve deze week publiceerde. China was tevens het enige land is dat een substantiële hoeveelheid schuldpapier van de hand deed, zoals onderstaande grafiek laat zien. Dat China in december staatsobligaties van de hand deed is niet geheel verrassend. Eind november liet de gouverneur van de People’s Bank of China namelijk al ontvallen dat China haar valutareserves niet verder wil uitbreiden. Blijkbaar is daar geen woord aan gelogen, want de verkoop van bijna $50 miljard aan staatsobligaties in december is de grootste maandelijkse verkoop in lange tijd.

    Welke landen kochten Amerikaanse staatsobligaties in december 2013?

    Welke landen kochten in december Amerikaanse staatsobligaties?

    Volgens politicoloog en goudkenner Sander Boon kunnen er op de achtergrond meer dingen meespelen in de Chinese verkoop van Treasuries. Hij liet Marketupdate weten dat China een groot probleem heeft in haar schaduwbank wereld. Ook merkt China de gevolgen van een flink afnemende economische groei.

    "Dat er in deze situatie minder staatsobligaties worden gekocht en zelfs verkocht is dus niet zo verwonderlijk. Het is een functie van hoe ze hun eigen geld- en kredietsysteem hebben ingericht. Omdat wereldwijd iedereen in hetzelfde schuitje zit, is het ook niet verwonderlijk dat er afnemers zijn gevonden voor de obligaties, in dit geval in ‘België’, tussen aanhalingstekens, omdat niet is te traceren wie de echte kopers zijn geweest."

    Wie koopt de staatsobligaties?

    België kocht volgens de TIC-data maar liefst $56,2 miljard aan Amerikaanse staatsobligaties. Maar zijn het echt alleen onze zuiderburen die al die Treasuries hebben gekocht? Sander Boon merkt op dat er achter dit bedrag ook aankopen schuil kunnen gaan van andere Europese landen, bijvoorbeeld van commerciële banken, centrale banken die via België kopen en mogelijk zelfs van hedgefondsen.

    Euroclear

    Als we in de TIC-data van België zien staan, dan kunnen we dat misschien beter interpreteren als aankopen vanuit Europa. In Brussel staat namelijk het hoofdkantoor van Euroclear, een bedrijf met meer dan 3.500 werknemers dat in opdracht van financiële instellingen in verschillende landen financiële transacties uitvoert. Euroclear levert diensten aan financiële instellingen in onder meer België, Nederland, Finland, Frankrijk, Ierland, Zweden en het Verenigde Koninkrijk. Aankopen van Amerikaanse staatsobligaties die via Euroclear zijn doorgevoerd kunnen op die manier onterecht gezien worden als aankopen van België. Onze gastschrijver 24 karaat verwijst ons naar een artikel dat dinsdag verscheen op Armstrong Economics:

    "Chinese holdings of US Treasurys declined in December by a modest $48 billion. China’s holdings of dollars dropped from $1316.7 billion to $1268.9 billion. The US Treasury holdings by foreign entities increased in December, from $5716.9 billion to $5794.9 billion. This is still showing the rising trend on a global basis for the dollar. The US claiming they will defend Japan against China has shifted China’s strategic reserve position as their economy declines while the increase in dollar holdings came from Europe for fear of the Euro and rising tensions of war and civil unrest. So far, this is a trend that is lining up with the Cycle of War. We would expect dollar holdings to decline among China and Russia while Europeans will be buying everything they can get their hands on as was the case during WWI and WWII."

    De Chinezen verkopen volgens Martin Armstrong Treasuries omdat de VS zich achter Japan heeft geschaard. Tegelijkertijd koopt Europa al het Amerikaanse schuldpapier waar ze hun handen op kunnen leggen om de Verenigde Staten te vriend te houden. Als we Armstrong moeten geloven zullen China en Rusland hun blootstelling aan dollars blijven afbouwen, terwijl Europa steun blijft verlenen aan Amerika om de rust te bewaren.

    Tapering?

    De buitenlandse aankopen van Treasuries zijn belangrijk, omdat het buitenland een belangrijke steunpilaar is voor de dollar. Zo lang de rest van de wereld Treasuries blijft kopen, blijft de waarde van het schuldpapier op peil en kan de VS goedkoop haar tekorten financieren. Vorig jaar leek het er even op dat de rest van de wereld zou gaat 'taperen', maar die beweging bleek slechts van korte duur. Van september tot en met november voegden met name Japan en China weer staatsobligaties toe aan hun balans. Dankzij de aankopen van België in de laatste twee maanden van 2013 bereikte de totale buitenlandse positie in Amerikaans schuldpapier in december in nieuw all-time high van $5.794,9 miljard.

    Olie-exporterende landen verkochten staatsobligaties

    Nu we alle data van 2013 binnen hebben kunnen we ook de balans voor het afgelopen jaar opmaken. Wat opvalt is dat Rusland en de olie-exporterende landen het afgelopen jaar Amerikaans schuldpapier verkochten. De drie landen die in 2013 de meeste tekorten van de VS financierden waren Japan, 'België' en China. Japan kocht vorig jaar netto $78,6 miljard, terwijl 'België' en China respectievelijk $71,2 en $54,7 miljard kochten. Klik op onderstaande grafiek voor een grotere versie.

    Olie-exporterende landen en Rusland verkochten Treasuries. België komt op de tweede plaats tussen Japan en China...

    Olie-exporterende landen en Rusland verkochten staatsobligaties. België komt op de tweede plaats, tussen Japan en China...

    Op het overzicht compleet te maken hebben we ook een overzicht gemaakt van de totale buitenlandse bezittingen van Amerikaanse Treasuries. Hieruit blijkt dat China en Japan nog steeds met afstand de grootste valutareserve in dollars aanhouden. Hierbij moeten we overigens aantekenen dat de Federal Reserve met haar Quantitative Easing ook een groot deel van de tekorten financiert. In een paar jaar tijd heeft de centrale bank van de Verenigde Staten voor honderden miljarden aan staatsobligaties op haar balans geparkeerd. Eind vorig jaar was het totaal aan Amerikaanse staatsobligaties $2,19 biljoen, bijna evenveel als China en Japan gecombineerd!

    China en Japan bezitten met afstand de grootste dollarreserves

    China en Japan bezitten met afstand de grootste dollarreserves

  • Japan laat de geldpers in 2014 nog harder draaien

    Uit onderzoek van de Bank van Japan (BoJ) blijkt dat 31% van de Japanse huishoudens amper of geen financiële reserves heeft. Dit is het hoogste percentage sinds 1963, toen de BoJ het onderzoek startte. Deze situatie zal eerder verergeren dan verbeteren. Looninkomens van de Japanse werknemer dalen al 16 maanden op rij.

    In april van dit jaar maakte de nieuw gekozen premier Shinzo Abe zijn herstelplan, genaamd Abenomics, bekend. Het programma bestaat uit een combinatie van stimulerende overheidsmaatregelen, monetaire verruiming en structurele hervormingen van de economie, waaronder hervormingen van het belastingstelsel. De premier stelde zijn plannen op in samenspraak met de Haruhiko Kuroda, de nieuwe gouverneur van de Bank of Japan.

    Inflatie

    Het uiteindelijk doel van Abenomics was en is om de inflatie in Japan naar 2% te brengen. Al bijna 20 jaar verkeert de Japanse economie in een staat van deflatie en dit heeft een verwoestende uitwerking gehad. Er is sinds jaar en dag geen economische groei van belang meer. De meest in het oog schietende maatregel is de monetaire stimulering van de economie met een bedrag van $70 miljard. Het is de bedoeling van de centrale bank van Japan dat de geldhoeveelheid in het land tegen 2015 verdubbeld is. Abenomics heeft tot dusverre redelijk succes gehad. Voor het eerst in twintig jaar zijn in Tokio de prijzen voor duurzame goederen weer gestegen en in oktober steeg de inflatie naar 0,9%. De kerninflatie kwam uit op 0,3%. Dat is het hoogste niveau sinds 1998.

    Binnenlandse bestedingen

    Het monetaire en fiscale stimuleringsbeleid van centrale bank en overheid heeft de waarde van de yen van meet af aan onder druk gezet. Al bij de aankondiging viel de yen 3% in waarde ten opzichte van de dollar. Daar heeft tot dusverre vooral de exportsector van geprofiteerd. De stijging van de Nikkei 225 in de loop van 2013 is voornamelijk te danken aan het succes van de exporterende bedrijven. De trends in het binnenland zijn echter minder bemoedigend. De werkgelegenheid neemt maar mondjesmaat toe, evenals de bedrijfsinvesteringen en de loonontwikkeling. Uit definitieve cijfers over het derde kwartaal van dit jaar spreekt dat die investeringen niet gestegen zijn ten opzichte van het tweede kwartaal. Het uitblijven van investeringen was ook de voornaamste oorzaak van het neerwaarts bijstellen van het groeicijfer over het derde kwartaal van 1,9% naar 1,1%. Zonder hogere lonen en meer binnenlandse bestedingen lijkt Abenomics gedoemd te mislukken. Daar komt nog bij dat de regering voornemens is om in april van 2014 de omzetbelasting op consumptieve goederen te verhogen. Zonder groei van de inkomens zal na april de consumptie wel moeten dalen, zo vreest men.

    Extra maatregelen

    Toch is het wel erg voorbarig om Abenomics nu al naar de schroothoop van de geschiedenis te verwijzen. Er zijn nog steeds reële kansen, dat het programma alsnog zijn doelstellingen gaat bewerkstelligen. De regering heeft al extra maatregelen aangekondigd om de pijnlijke effecten van de belastingverhoging te verzachten. Er is een steunpakket aangenomen ter waarde van ¥18,6 biljoen. Dat geld wordt gebruikt om de bestedingen te ondersteunen en om 250.000 nieuwe banen te scheppen. Deze stimulering moet in 2014 één procent toevoegen aan het Bruto Nationaal Product. Het is ook de verwachting dat de Bank van Japan in 2014 opnieuw een stevige duit in het zakje gaat doen. Volgens JP Morgan zal de centrale in april van volgend jaar besluiten om de monetaire stimulering met een tandje te verhogen naar omgerekend $97 miljard per maand.

    Japan krijgt hulp van buitenaf

    Deze extra geldschepping zal ongetwijfeld de waarde van de yen verder aanvreten. De extra monetaire stimulering komt waarschijnlijk op een gunstig tijdstip. Sterke cijfers over de Amerikaanse groei en over de Amerikaanse arbeidsmarkt maken het erg waarschijnlijk dat Janet Yellen al kort na haar benoeming in maart zal besluiten te starten met het afbouwen van het Amerikaanse monetaire stimuleringsprogramma. De kracht van de Amerikaanse economie lijkt nu zo groot, dat verdere ondersteuning niet noodzakelijk meer is. Financiële markten lijken dit ook te beseffen en daarmee lijkt de kans op een serieuze verstoring van de markt kleiner dan in 2013. De combinatie van een sterkere Amerikaanse economie en afbouw van de monetaire stimulering vis-á-vis een sterkere monetaire stimulering in Japan kan de yen in de loop van 2014 fors verder laten verzwakken ten opzichte van de dollar. Zelfs voorzichtige analisten in het Land van de Rijzende Zon voorzien in dit scenario aan het einde van 2014 een wisselkoers van 110 yen tegenover de dollar. Cor Wijtvliet Opmerkingen en reacties kunt u richten aan: [email protected]

    Japan gaat nog meer monetair stimuleren in 2014

    Japan gaat nog meer monetair stimuleren in 2014

  • Welke landen kochten in oktober Amerikaanse staatsobligaties?

    Iedere maand publiceert de Federal Reserve een overzicht van alle Amerikaanse staatsobligaties die in handen zijn van het buitenland, de zogeheten TIC-data. Deze ‘foreign holdings’ hebben betrekking op zowel de particuliere als publieke bezittingen van Amerikaans schuldpapier. Een gedeelte daarvan staat op de balans van centrale banken over de hele wereld en een ander deel is in handen van beleggingsfondsen en institutionele beleggers in verschillende landen. Hoe deze verdeling precies is, daar zullen we waarschijnlijk niet achter komen.

    Wel is het interessant om inzicht te krijgen in de ontwikkelingen op de markt voor Amerikaanse Treasuries. De Verenigde Staten moeten ieder jaar nieuwe staatsobligaties uitschrijven om het begrotingstekort te financieren en de grote vraag is altijd welke landen bereid zijn om die leningen te verstrekken. China en Japan zijn de grootste crediteuren van de Amerikaanse overheid, maar hoeveel Treasuries hebben ze in heel 2013 en in de laatste maand gekocht of verkocht? We laten het zien aan de hand van een aantal grafieken.

    Welke landen hebben de meeste Amerikaanse staatsobligaties?

    De eerste grafiek laat de actuele situatie zien. Deze is gebaseerd op de totale positie in Amerikaanse Treasuries in oktober 2013. De Federal Reserve publiceert deze cijfers altijd met enige vertraging, vandaar dat we momenteel geen recentere data hebben dan oktober. Zoals u ziet hebben China en Japan van alle landen buiten de Verenigde Staten verreweg de meeste Amerikaanse staatsobligaties in bezit. Niet vreemd, als je bedenkt dat dit de landen zijn met het grootste handelsoverschot. Zie daarvoor onze grafiek Peak Exorbitant Privilege.

    China en Japan bezitten de meeste Amerikaanse staatsobligaties

    China en Japan bezitten de meeste Amerikaanse staatsobligaties

    buitenlandse-bezittingen-treasuries-2000-2013

    Totale buitenlandse bezittingen van Amerikaanse staatsobligaties

    Welke landen hebben dit jaar staatsobligaties verkocht?

    De twee bovenstaande grafieken geven een totaaloverzicht, maar het is natuurlijk ook interessant om wat dieper in de cijfers te duiken en te kijken welke landen dit jaar Treasuries hebben gekocht of verkocht. De eerste grafiek hieronder laat de mutaties in de eerste tien maanden van 2013 zien, de tweede grafiek geeft slechts de mutaties van de laatste maand (oktober) weer ten opzichte van een maand eerder. Zoals u ziet kochten de Chinezen ook dit jaar netto ook weer Amerikaanse staatsobligaties, om precies te zijn $90,3 miljard. Japan komt op een tweede plaats met een netto stijging van $70,5 miljard. De landen die dit jaar netto het meeste Amerikaanse schuldpapier verkochten zijn de olie-exporterende landen, Singapore, Thailand, Zwitserland, Luxemburg en Rusland.

    Welke landen hebben dit jaar Amerikaanse staatsobligaties gekocht of verkocht?

    Welke landen hebben dit jaar Amerikaanse staatsobligaties gekocht of verkocht?

    De laatste grafiek laat zien dat de aankopen en verkopen in de maand oktober in ieder land beperkt bleven tot hooguit $10 miljard. De drie grootste kopers waren in deze maand China, Hong Kong en Rusland. De drie landen die in oktober de meeste Treasuries van de hand deden waren de Caribische banken, de olie-exporterende landen en Luxemburg.

    Welke landen hebben de afgelopen maand Amerikaans schuldpapier van de hand gedaan?

    Welke landen hebben de afgelopen maand Amerikaans schuldpapier van de hand gedaan?

    Maar wat koopt de Federal Reserve?

    Leuk en aardig al die cijfers, maar hoe verhouden de aankopen van Amerikaanse staatsobligaties door het buitenland zich tot de 'aankopen' van de Federal Reserve? Met het QE programma zuigt de centrale bank in hoog tempo schuldpapier uit de markt. Eerder dit jaar passeerden ze al de grens van $2 biljoen aan opgekochte staatsobligaties. Hieronder ziet u dezelfde grafieken, maar dan inclusief de aankopen van Treasuries door de Federal Reserve.

    Eerder dit jaar passeerde de Federal Reserve de grens van $2 biljoen aan staatsobligaties

    Eerder dit jaar passeerde de Federal Reserve de grens van $2 biljoen aan staatsobligaties

    De Federal Reserve koopt verreweg de meeste Amerikaanse staatsobligaties

    De Federal Reserve koopt verreweg de meeste Amerikaanse staatsobligaties

    De Federal Reserve koopt verreweg de meeste Treasuries

    De Federal Reserve koopt verreweg de meeste Treasuries

  • Japan gaat economie met $53 miljard stimuleren

    Japan heeft ontdekt dat schulddeflatie uitgesteld kan worden door nog meer schulden te maken. De Japanse premier Shinzo Abe won de verkiezingen vorig jaar met de belofte dat hij de economie weer op gang zou brengen. Niet veel later werd de gouverneur van de Bank of Japan vervangen en was het gedaan met de onafhankelijkheid van de centrale bank. Wat volgde was een ongekend stimuleringsprogramma van ¥10 biljoen en een nieuw QE-programma waarmee de monetaire basis van Japan in twee jaar tijd verdubbeld zou worden. Alles was geoorloofd om de inflatie aan te jagen en de Japanse munt goedkoper te maken ten gunste van de export.

    We zijn een jaar verder en de Japanse economie staat er nog steeds beroerd voor. De beurs is weliswaar sterk gestegen, maar de handelsbalans is alleen maar verder verslechterd. In oktober werd voor de vijftiende maand op rij een tekort op de handelsbalans gerapporteerd, een tekort van maar liefst ¥932 miljard. Ook was de economische groei (GDP) het afgelopen jaar niet zo spectaculair als gehoopt. Het was dus wachten op de volgende dosis van economische stimulering…

    Japan gaat meer stimuleren

    Die stimulering komt eraan, want Reuters schrijft dat de Japanse regering werkt aan een nieuw pakket van ongeveer ¥5,5 biljoen (omgerekend $53 miljard). Het stimuleringsprogramma is volgens de Japanse regering nodig ter compensatie van een grote belastingverhoging die in april 2014 doorgevoerd zal worden. Het is op zijn minst opmerkelijk dat de Japanse overheid de portemonnee trekt om er zeker van te zijn dat de toekomstige belastingverhoging de economie niet teveel raakt. dit nieuwe stimuleringsprogramma bevestigt eens te meer dat ook de weg van meer stimulering geen oplossing biedt voor een groeiend schuldenprobleem. De exacte omvang en invulling van het ¥5,5 biljoen grote stimuleringsprogramma is nog niet bekend. Waarschijnlijk komt daar op 12 december meer duidelijkheid over, de dag waarop de begroting door het kabinet goedgekeurd moet worden.

    Japanse premier Shinzo Abe wil de economie opnieuw stimuleren

    Japanse premier Shinzo Abe wil de economie opnieuw stimuleren

  • Graph: How much gold and dollars did central banks buy?

    Earlier this month we published a graph about the US Treasury purchases by foreign countries. From these numbers we concluded China and Japan were the main buyers of this dollar denominated debt, together with the United Kingdom and the Caribbean banking sector. The oil-exporting countries, Russia, Hong Kong, Thailand and some other countries decided to reduce their US Treasury holdings in 2013. It should be clear by now that most countries are not so keen on adding more dollars to their total reserves (with the expection from some countries like Venezuela and Iran). Instead, more countries want to diversify their foreign currency holdings with a tangible asset like gold. Mortymer sent me a tweet earlier this week with the suggestion to put dollar and gold purchases together in one graph…

    TIC-data

    We already had the data to put such a graph together. We started with the TIC-data, published monthly with some delay by the Federal Reserve. We took the time period between January 2002 and September 2013. From these two months we collected data about the gold reserves, mostly from the World Gold Council website. They publish a monthly statement with the official gold holdings. Some missing numbers could be retrieved from the IMF website.

    Unfortunately the data is not 100% complete, because we couldn’t find reliable information on the Iranian gold reserve and the gold held by the Caribbean banking sector. There are some numbers about the Iranian gold reserve, varying from 320 to 500 tonnes, but these are not official numbers. This is the same problem we have with the Chinese gold holdings. We expect them to be much larger than the 1054 tonnes published in 2009. The figure could be multiple thousands right now, but we simply don’t have data to prove it.

    Gold reserves versus dollar reserves

    Despite the shortcomings mentioned above we still get an interesting result if we put all the information together in one graph. The blue bars show the change in US Treasury holdings between January 2002 and September 2013 (in billion dollars), while the yellow bars represent the purchase or sale of official gold holdings (in metric tonnes). Click on the graph to see the full size version.

    Change in dollar and gold holdings since 2002

    Change in dollar and gold holdings since 2002

    Central banks act in their own way

    We can’t draw a clear conclusion based on the graph above, given there is no correlation between the amount of dollars and gold added by central banks during this period. Countries like Russia, Turkey, Mexico, India, Korea, and Thailand bought way more gold than dollars.

    The oil-exporting countries (Venezuela, Ecuador, Bahrain, Iran, Iran, Kuwait, Oman, Qatar, Saudi-Arabia, the U.A.E., Algeria, Gabon, Libya en Nigeria) have added both gold and dollars in a balanced matter. China is probably working hard to put more gold against the pile of dollar reserves, but we have no official data to rely on.

    A special case is Japan, which has been supporting the dollar by buying billions of US Treasuries and not adding a single ounce of gold to their reserves. The central banks from Switzerland, France, the Netherlands and Spain did’nt buy a whole lot of US debt, but they were liquidating a substantial amount of goud reserves between January 2002 and September 2013!

  • China en Japan kopen weer Amerikaanse staatsobligaties

    In de maand september hebben China en Japan weer een substantiële hoeveelheid Amerikaanse staatsobligaties gekocht, zo blijkt uit de nieuwste TIC-data van de Amerikaanse centrale bank. Het totaalbedrag aan Amerikaanse Treasuries in handen van het buitenland liet in de maand september ook weer een stijging zien, na vijf maanden van netto verkopen. Ten opzichte van de maand augustus kocht het buitenland netto $64,1 miljard aan Amerikaanse staatsobligaties bij, waarvan het grootste gedeelte voor rekening kwam van China en Japan. De Chinezen voegde in september $25,7 miljard aan Amerikaans schuldpapier aan hun reserves toe, terwijl de Japanners netto $29 miljard kochten. De volgende grafiek laat zien welke landen in september staatsobligaties van de VS hebben gekocht of verkocht.

    Welke landen kochten in september Amerikaanse staatsobligaties?

    Welke landen kochten in september Amerikaanse staatsobligaties?

    Buitenland houdt vast aan Amerikaanse staatsobligaties

    Vergelijken we de stand van zaken met het begin van dit jaar, dan zien we een vergelijkbaar beeld. China kocht dit jaar $79,6 miljard aan Amerikaans schuldpapier en Japan voegde in 2013 netto $74,2 miljard toe aan haar reserves. Banken in het Caribische gebied waren dit jaar ook belangrijke kopers van Amerikaanse schuldpapieren (+$29,1 miljard), net als het Verenigd Koninkrijk (+$19 miljard). Landen als Singapore, Thailand en Rusland bouwden hun dollarreserves in de vorm van Amerikaanse staatsobligaties af en verkochten stuk voor stuk meer dan $20 miljard. Ook de olie-exporterende landen – de vierde grootste buitenlandse positie in Amerikaanse staatsobligaties – heeft dit jaar haar positie in dollarschuld afgebouwd. Ten opzichte van het begin van dit jaar heeft ze $15,9 miljard minder staatsobligaties in bezit, zo blijkt uit de TIC-data.

    Welke landen kochten dit jaar Amerikaanse staatsobligaties?

    Welke landen kochten dit jaar Amerikaanse staatsobligaties?

    Federal Reserve

    De Amerikaanse centrale bank – de Federal Reserve – levert ook een substantiële bijdrage aan de schuldfinanciering van de Verenigde Staten. Onder het quantitative easing programma haalt ze iedere maand tientallen miljarden dollars aan Amerikaanse staatsobligaties van de markt af. In september kocht de Federal Reserve bijna $40 miljard aan schuldpapier en in vergelijking met het begin van dit jaar heeft de Federal Reserve al bijna $360 miljard aan Amerikaanse staatsobligaties aan haar balanstotaal toegevoegd.

    Zetten we de aankopen van Amerikaanse staatsobligaties door de eigen centrale bank naast de aankopen van het buitenland, dat is in één oogopslag duidelijk dat de Verenigde Staten keihard aan het vals spelen zijn. Ze gaan hun schulden niet terug betalen, in elk geval niet in de koopkracht van hedendaagse dollars. Landen als China en Rusland zijn zich daar bewust van geworden en kopen daarom massaal goud.

    De Federal Reserve kocht in september de meeste staatsobligaties

    De Federal Reserve kocht in september de meeste staatsobligaties

    De Federal Reserve kocht dit jaar veel meer staatsobligaties dan het buitenland

    De Federal Reserve kocht dit jaar veel meer staatsobligaties dan het buitenland

    De schuldfinanciering van de VS

    De laatste grafiek die we u niet willen onthouden voegt bovenstaande gegevens samen en blikt terug tot en met 2003. Wat we hieronder zien is de totale positie in Amerikaanse staatsobligaties van het buitenland en van de Amerikaanse centrale bank bij elkaar opgeteld. In deze grafiek zijn niet de binnenlandse private bezittingen van Amerikaans schuldpapier opgenomen. Die hebben in totaal een omvang van ruim $9 biljoen.

    Verdeling Amerikaanse staatsschuld tussen buitenland en Federal Reserve

    Verdeling Amerikaanse staatsschuld tussen buitenland en Federal Reserve

    united-states-treasury-check-770011

  • Handelstekort Japan loopt op naar ¥932 miljard

    Japan heeft in september voor de vijftiende maand op rij een handelstekort gerealiseerd. De voornaamste reden voor het aanhoudende tekort op de handelsbalans is de zwakke yen, waardoor de importkosten sterk toenemen. De afgelopen maand kwam het tekort uit op ¥932 miljard (€6,95 miljard), een stijging van 64% ten opzichte van een jaar geleden.

    Eind vorig jaar kondigde de Japanse regering een stimuleringsprogramma aan om de economie uit het slop te trekken. De Bank of Japan steunde deze operatie door de geldpers in een hogere versnelling te zetten. Sindsdien heeft de Japanse yen al 25% van haar waarde verloren tegenover de Amerikaanse dollar. De zwakkere yen geeft Japanse bedrijven een gunstige exportpositie, maar die weet het land onvoldoende uit te buiten. Het mes snijdt aan twee kanten en tot nu toe is het negatieve effect dat de zwakke yen heeft op de importkosten groter geweest dan het positieve effect op de export. Uit de cijfers die het Japanse ministerie van Financiën heeft vrijgegeven blijkt dat de export in september 11,5% hoger lag dan een jaar geleden.

    Handelstekort houdt aan

    Het stimuleringsprogramma was juist bedoeld om exporterende bedrijven te ondersteunen. Door een toename in de export is er meer bedrijvigheid, nemen de investeringen toe en groeit de economie weer. Dat was de theorie, want in de praktijk heeft het beleid van de Japanse regering en haar centrale bank nog geen succes opgeleverd. De importkosten wegen nog steeds zwaarder dan opbrengsten uit de export.

    Vooral de import van brandstof blijkt een grote kostenpost te zijn. Sinds de kernramp in Fukushima zijn alle kerncentrales in Japan gesloten en leunt de energievoorziening weer op fossiele brandstoffen. Die moet Japan in grote hoeveelheden importeren. Volgens Martin Schulz van het Fujitsu Research Institute wijzen de omstandigheden erop dat het handelstekort nog wel even zal aanhouden. Dat zei hij tegenover de BBC.

    Handelstekort Japan houdt aan

    Handelstekort Japan loopt op naar ¥932 miljard (Bron: Tradingeconomics)

  • Japan is ons afschrikwekkende voorbeeld

    Een van de heikele onderwerpen in de westerse politiek is de vergrijzing. In de meeste westerse landen wordt de groep ouderen en gepensioneerden steeds groter, terwijl de groep jongeren en middelbaren verhoudingsgewijs steeds kleiner wordt. Dat heeft grote sociale en economische gevolgen, die om een andere strategie en politiek van de overheid vraagt.

    Vergrijzing en ontgroening

    Maar hoe moet zo’n nieuwe strategie er uitzien om de problemen van de vergrijzing te bestrijden? Niemand in het westen die het weet. Maar in Japan kampen ze alweer jaren met de problemen, die verbonden zijn aan een vergrijzende maatschappij.

    Daar is de bevolking door ontgroening en vergrijzing al sinds 2010 aan het dalen. Als er niets gebeurt, zal de bevolking in een halve eeuw tijd terugvallen van 127 miljoen nu naar 86 miljoen in 2060. In dat jaar zal ook 40% van de bevolking ouder zijn dan 65 jaar.

    De grote groep ouderen heeft grote politieke invloed, niet alleen omdat ze talrijk zijn. Het zijn ook nog eens trouwe stemmers. Dat is goed te merken. Op alle sociale uitkeringen wordt stevig gekort, maar niet op pensioenen en andere sociale uitkeringen voor ouderen. Voor starters op de arbeidsmarkt is het nagenoeg onmogelijk om een vaste baan te krijgen. Dat voorrecht is nog slechts weggelegd voor de ouders en soms de grootouders. Bijna 38% van de jongeren verkeert in zulke economisch onzekere omstandigheden, dat ze geen eigen bestaan kunnen opbouwen.

    Overheden in veel Westerse landen moeten goed bestuderen wat er in Japan aan de hand is. Een land als Duitsland ziet zijn bevolking ook al krimpen, maar ook veel perifere landen in het oosten en zuiden van Europa kampen met een snelle vergrijzing en een dreigende krimp van de bevolking.

    Kosten

    Maar dat is nog niet alles. Vergrijzing en ontgroening zijn duur. De Japanse staatsschuld is met 230% van het bruto nationaal product (BNP) een van de hoogste ter wereld. Zelfs in deze wereld van extreem lage renteniveaus gaat ongeveer 25% van de jaarlijkse begroting op aan de kosten voor sociale zekerheid. Het vervelende is bovendien, dat de Japanse economie sinds de vastgoedbubbel van meer dan twintig jaar geleden amper of niet groeit. Alle maatregelen tot dusverre om de economie een impuls te geven hebben niet gewerkt of hebben zelfs verkeerd uitgepakt. Het beleid om de rente ultra laag te houden heeft verkeerd uitgepakt. Zwakke banken konden zo gemakkelijk overleven en nu kampt Japan met zogeheten zombiebanken die niet naar behoren kunnen functioneren. Het is dan ook zonder meer zorgwekkend, dat het fenomeen zombiebank ook opgang maakt in Europa. Ook hier weigeren overheden om de gezondheid van banken flink te testen.

    Sociaal

    Japan verkeert in zwaar weer en voor een niet onbelangrijk deel is dat toe te schrijven aan de hang naar grote onderlinge solidariteit en sociale cohesie. Daarom accepteren jongeren, dat ze geen vaste baan kunnen krijgen, maar hun ouders wel. Daarom accepteren veel ouderen, dat ze een robot naast hun bed aantreffen. Ze willen niet dat er op grote schaal immigranten het land binnen stromen.

    Het zijn uiteindelijk de hoge kosten van deze solidariteit en de alsmaar rijzende staatsschuld die de overheid nu aangezet hebben tot wel zeer radicale stappen. De huidige premier, Shinzo Abe, heeft in innige samenwerking met de Bank van Japan een monetair stimuleringsprogramma opgesteld, waarbij dat van de Fed wel heel bleekjes afsteekt. De doelstelling is om 2015 een inflatie te hebben van 2%, waardoor een einde komt aan een periode van 20 jaar deflatie. Dat is dodelijk gebleken voor de economische groei. Inflatie moet de groei terugbrengen, waardoor de kosten van de vergrijzing dragelijker worden.

    Radicaal

    Het zijn radicale stappen, waarvan niemand eigenlijk weet hoe ze gaan uitpakken. Maar een ding wordt al wel duidelijk. De bevolking heeft zijn jarenlange apathie afgeworpen en er schijnt zich een nieuw elan van het land meester te maken. Japan mag dan een weinig aantrekkelijk voorbeeld in het oosten zijn, dat absoluut geen navolging verdient, zijn huidige leider is dat zeker wel.

     

  • Bank of Japan krijgt weer grip op de obligatiemarkt

    De Bank of Japan krijgt langzamerhand weer wat grip op de obligatiemarkt. Maakten we ons in mei nog zorgen over de stijging van de Japan 10-jaars rente, de laatste maanden is die alleen maar verder weggezakt. De rente op het Japanse schuldpapier staat inmiddels alweer onder de 0,7%, wat correspondeert met een reële rente van ongeveer 1%.

    De daling van de rente heeft Japan te danken aan het beleid van de eigen centrale bank. Die heeft de afgelopen maanden haar aankopen van Japanse staatsobligaties sterk opgeschroefd. Met de aankondiging van een grootschalig stimuleringsprogramma verraste Japan eind vorig jaar de financiële markten. Door aan te sturen op een hogere inflatie en een verdubbeling van de monetaire basis werden Japanse burgers en bedrijven aangespoord om meer te consumeren en te investeren en daarmee de economie een impuls te geven.

    Rente op Japanse 10-jaars obligaties

    Rente op Japanse 10-jaars obligaties (Bron: Soberlook)

    Lagere rente

    De effectiviteit van het Japanse QE-programma moet nog bewezen worden, maar de Bank of Japan heeft bewezen dat ze de lange rente nog verder omlaag kan krijgen. Onderstaande grafiek laat zien hoeveel schuldpapier de Bank of Japan daarvoor uit de markt moest halen. Ondanks de lagere rente is Japan nog steeds veel geld kwijt aan rentelasten. In het nieuwe fiscale jaar, dat op 1 april begint, moet de regering naar verwachting 25,3 biljoen yen (omgerekend $257 miljard) opzij zetten om de rente over de staatsschuld te betalen. Dat is 13,7% meer dan de rente die de Japanse overheid dit fiscale jaar zal betalen aan rente. De staatsschuld van het land is inmiddels groter dan 1 biljard yen.

    Japanse staatsobligaties op de balans van de Bank of Japan

    Japanse staatsobligaties op de balans van de Bank of Japan (Bron: Soberlook)

  • Italië wordt het Japan van Europa

    Het gaat niet goed met Italië, ondanks recente, opbeurende berichten. Sinds 2008 is het bruto nationaal product (BNP) met maar liefst 8% gedaald, is de werkloosheid met bijna een miljoen mensen gegroeid en is een vaste baan nagenoeg een fata morgana geworden. De regering doet echter te weinig om de problemen fundamenteel aan te pakken. Het opvallendste aspect van de tamelijk hopeloze situatie is misschien nog wel, dat de bevolking rustig blijft en niet de straat opgaat.

    Spaartegoeden

    De relatieve rust laat zich verklaren met een verwijzing naar de forse spaartegoeden van vooral de oudere generaties. Maar er speelt meer. Onderliggend worden trends zichtbaar, die een onstuitbare neergang van dit land bewerkstelligen. Het zijn trends die al veel langer spelen in Japan en ook daar al 20 jaar zorgt voor een proces van achteruitgang.

    Twintig jaar lang heeft de Japanse overheid nagenoeg niets gedaan om de overheidsschulden te saneren. Die bedragen nu al meer dan 220% van het  BNP. Waarom hebben politici dit niet gedaan? Het antwoord is, omdat de kiezer dit niet eiste. Dat is weer het gevolg van de demografie van dit land. De Japanse bevolking behoort tot de meest vergrijzende ter wereld. De gemiddelde leeftijd bedaagt 45,8 jaar. Ter vergelijking, in Nederland is de gemiddelde leeftijd 39 jaar. De grote groep ouderen in Japan zitten op een berg spaartegoeden. Dat maakt hen relatief onkwetsbaar voor economische tegenwind. Sterker nog, de aanhoudende daling van de consumentenprijzen verhoogt in feite hun koopkracht. Het doel van de oudere is om die koopkracht te beschermen en als het even kan nog te vergroten. Ze hebben er dus geen belang bij de status quo te veranderen.

    Renteniers

    De situatie in Italië is niet fundamenteel anders. Ongeveer 33% van de bevolking is al ouder dan 55 jaar en evenals hun tegenvoeters in Japan zit deze groep op een fors berg spaartegoeden. In Italië ontvangen vandaag de dag 18,6 miljoen Italianen een pensioen en zijn er maar 12 miljoen Italianen met een vaste baan. Het is derhalve niet vreemd, dat de tegenstelling tussen de renteniers en de productieve groeit. Vooralsnog werkt de wet in Italië in het voordeel van de renteniers. Ze hoeven slechts 12,5% belasting te betalen over hun beleggingswinst. Iemand, die een bedrijf wil beginnen, betaalt 50% over zijn eerste investeringen. De huisbaas betaalt 15% belastingen over zijn huurinkomsten, maar de ongeschoolde arbeider betaalt 23% belasting over zijn vaak schamel inkomen.

    Tegenstellingen

    De renteniers danken hun sterke positie aan hun hoge opkomst bij de verkiezingen. Van de jongeren tot 34 jaar gaat 60% naar de stembus, maar van de 55 plussers 72%. En dus dienen politici vooral de belangen van deze bovenliggende partij. Daardoor raken de werkenden steeds meer vervreemd van het democratisch bestel, dat hun belangen verwaarloost. De combinatie van een sterke groep renteniers met daar tegenover grote groepen ontevreden werknemers is een feilloos recept voor economische neergang. Japan is daar het angstaanjagende  voorbeeld van. Pas na twintig jaar dreigt het land uit de verlammende patstelling te breken. Daar was wel de dreiging van een steeds sterker China voor nodig. Hoe de wake up call voor Italië er moet uitzien, weet niemand nog. Maar het is voor alle Italianen niet te hopen, dat die nog twintig jaar uitblijft. Dan zal de neergang niet meer te stoppen zijn. Overigens zullen ook in andere landen van Europa de tegenstellingen tussen renteniers en productieven snel gaan toenemen als het economisch herstel nog lang uitblijft. Cor Wijtvliet Bron: Federico Fubino, Europe’s Japan? Project-syndicate September 20 2013 >> Wilt u de dagelijkse column van Cor Wijtvliet zonder een dag vertraging ontvangen? Klik hier om u aan te melden voor de gratis Wijtvliets Investment Insider nieuwsbrief! <<